نشریه مدیریت شهری
پیاپی 7 (پاییز 1380)

سه واژه تعادل، بهره وری و بهینه یابی که گاه به جای یکدیگر و یا مترادف هم به کار می روند، دارای تعریف و مفهوم ویژه و جداگانه ای هستند. سیستمی در حال تعادل است که نیروهای کارکردی درون آن انگیزه برای تغییر نداشته باشد.
بهینه یابی یعنی داشتن تابع هدف دریک سیستم که با محدودینت موجود می تواند به بالاترین یا پایین ترین اندازه خود برسد.
بالاترین مرز استفاده موثر از هر عامل تولید را بهره وری می نامند که به دو درجه متوسط و نهایی بخش می شود.
سازمانی که هدف خود را به حداکثر رساندن بهره وری تعیین کند با مسئله بهینه یابی روبرو خواهد شد.هنگامی که بهره وری به عنوان وضعیت مطلوب تعریف شود. لزوم آمیختن شاخص های بهینه یابی و بهره وری مطرح می گردد.

«پیترهال» نظریه پرداز برجسته انگلیسی در زمینه برنامه ریزی شهری، مولف کتابی است با عنوان «برنامه ریزی شهری و منطقه ای» که در آن تمام تجارت برنامه ریزی شهری و منطقه ای را در غرب باد وقتی کم نظیر و بیانی شیوا و گویا مورد بررسی و ارزیابی قرار داده است. فصل نهم و آخر این کتاب به جمع بندی و ارزیابی نهایی این بررسی اختصاص داده شده است که تحلیلی عمیق و فشرده به ویژه از تجارب ویکرد سیستمی در برنامه ریزی شهری و مسائل کنونی آن به دست می دهد با توجه به غنای پشتوانه نظری و عملی این کتاب از یک طرف و ایجاز و وضوح فصل یاد شده از طرف دیگر به نظر می رسد که آگاهی از آن برای علاقه مندان و دست اندرکاران برنامه ریزی شهری در ایران بسیار ارزشمند و آموزنده خواهد بود.
نوشته حاضر ترجمه همین فصل از کتاب است. در این نوشته سعی شده است که در عین رعایت سادگی و روشنی مطلب، به اصل محتوای آن خدشه ای وارد نشود. فقط به منظور کمک به درک بهتر موضوع متن اضافه شده و برخی موارد نیز خلاصه گردیده است.

تصمیم گیری پایدار ممکن نیست مگر با سهیم کردن آراء و دیدگاه های مردمی در انتخاب ایده و طرحها، شهرداری ها با توجه به این حقیقت نگرش خود را از مشارکت در چارچوبه آگاهانیدن شهروندان به سوی دخالت آنان در تصمیم گیری های نهایی سوق داده اند. از نخستین برنامه های شهرسازی مشارکتی در شبکه جهانی، شهرمجازی لندن است که به شهروندان آن این امکان را می دهد تا طرحهای توسعه و نوسازی شهر را دنبال کنند و مسوولان را در برابر کارهای انجام شده مورد سوال قرار دهند.
در فرایند تصمیم گیری مشارکتی به یاری سیستم های زیست محیطی مجازی می توان پس از ارزیابی در شبیه سازی ایده یا راه حلها موارد عملی و مناسب را برگزید و از تصمیم گیری نادرست پیشگیری کرد.
بهترین راه برای برخورد با مجموعه پیچیده جامعه و کالبد محیط، توسل به فناوری سیستمهای ارتباط مجازی است.

بهره وری یعنی استفاده موثر از هر یک از عوامل تولید با تلاشی نظام یافته در بهبود همواره نظام. ارتقاء بهره وری در خدمات شهری را می توان اقدامات رده بندی شده در بهبود ترتیبات برنامه ریزی شده برای عرضه خدمات شهری شهرداری ها، و عوامل موثر بر آن دانست. بهره وری با کارایی و اثر بخشی تفاوت دارد. آنها در واقع دو بال پرواز بهره وری اند.
اندازه گیری بهره وری نخستین گام در ارتقاء آن است. شاخص های بهره وری از پایه ای ترین ابزارهای برای این اندازه گیری هستند.
در این پژوهش برای تدوین شیوه های ارتقاء بهره وری خدمات شهری، نمونه گرد آوری و حمل و دفع زباله انتخاب شده است که بیشترین حضور مشتری در آن دیده می شود و در مورد ارتقاء بهره وری نیروی انسانی و ماشین آلات نیز در این بخش بررسی شده است...