مجله فنآوری زیستی در کشاورزی
سال دوم شماره 2 (تابستان 1379)

برای تعیین اثرات دفعات آبیاری بر روند تغییرات روزانه و فصلی پتانسیل آب گیاه و خاک و نیز بر عملکرد و اجزا عملکرد دانه زیره سبز، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی 73-1372 درمزرعه تحقیقاتی آموزشی شرودان از توابع فلاورجان انجام شد. تیمارهای آبیاری عبارت بودند از- I1: آبیاری پس از کاشت، I2- آبیاری پس از کاشت و در موقع استقرار کامل گیاهان، I3- آبیاری پس از کاشت، در موقع استقرار کامل گیاهان و در مرحله آغاز گرده افشانی وI4 - آبیاری پس از کاشت، در زمان استقرار کامل گیاهان، در مرحله آغاز گرده افشانی و در مرحله شروع پرشدن دانه. از نتایج این آزمایش چنین استنباط گردید که زیره سبز، تحت تاثیر کاهش پتانسیل آب در خاک، در تیمارهای I1وI2، به ویژه پس از گرده افشانی، از پتانسیل آب کمی برخوردار بود. پتانسیل آب این گیاه در تیمارهای I3 وI4 که دفعات آبیاری در آنها بیشتر از تیمارهای I1 وI2 بود، کاهش زیادی را نشان نداد و در نتیجه موید آب بیشتری در گیاه گردید. عملکرد دانه زیره در دو تیمار I1 وI2 حدود 60 درصد تیمار I4 بوده و تفاوت معنی داری بین دو تیمار I3وI4 مشاهده نشد. در هر صورت، عملکرد دانه در تیمار I3 حدود 1750 کیلوگرم در هکتار بود. تعداد چتر در گیاه که مهمترین جز عملکرد دانه بود در تیمارهای I3وI4 بیشتر از دو تیمار دیگر بوده است.

در این تحقیق اثر ازت و زمان برداشت بر میزان اسانس و تیمول آویشن (Thymus vulgaris L.) بررسی گردید. آزمایش از نوع فاکتوریل با دو فاکتور ازت (در چهار سطح صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) و زمان برداشت (در مرحله تمام گل و تشکیل میوه) بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در هشت تیمار و سه تکرار اجرا شد. استخراج اسانس توسط Clevenger و اندازه گیری تیمول توسط کروماتوگرافی گازی (GC) صورت گرفت. بر اساس نتایج بدست آمده در این تحقیق ازت در میزان اسانس و تیمول تاثیری ایجاد نکرد ولی با توجه به افزایش عملکرد پیکر رویشی در اثر افزایش ازت، عملکرد اسانس و تیمول در هر هکتار نیز افزایش یافت. میزان اسانس طی برداشت در مرحله تشکیل میوه بسیار بیشتر از مرحله تمام گل بود، ولی میزان تیمول تحت تاثیر زمان برداشت قرار نگرفت. تیمار 100 کیلوگرم در هکتار ازت و برداشت در مرحله تشکیل میوه، بهترین تیمار جهت بدست آوردن حداکثر عملکرد پیکر رویشی، اسانس و تیمول در هکتار بود.

پارامترهای مرتبط با عملکرد کششی سه نوع تراکتور متداول در ایران به نامهای اونیورسال 650، مسی فرگوسن 285 و ای تی ام 750 به ترتیب با 48.5، 56 و 56 کیلووات قدرت اسمی موتور در حالیکه یک گاوآهن برگرداندار سه خیش و قلمی را در دو عمق شخم 150) و 250 میلی متر) در یک خاک رسی شنی سیلت دار کشیده می شد، اندازه گیری گردید. در این بررسی با استفاده از طرح کرتهای خرد شده در سه تکرار، پارامترهای عملکردی شامل لغزش چرخهای عقب، مصرف سوخت و ظرفیت مزرعه ای ارزیابی و مقایسه گردید. در این آزمایش ترکیبهای مختلف عمق شخم و نوع گاوآهن به عنوان تیمارهای اصلی و سه نوع تراکتور به عنوان تیمارهای فرعی منظور گردیدند. نتایج نشان داد که تراکتور مسی فرگوسن 285 بدون سنگین سازی توسط آب با 15.6 درصد لغزش چرخ بالاترین مقدار لغزش را نسبت به تراکتور اونیورسال 650 و ای تی ام 750 به ترتیب با 6.7 و 11 درصد لغزش دارا بود. زمانی که چرخهای تراکتور مسی فرگوسن 285 تا 75 درصد ظرفیت از آب پر شد میانگین لغزش آن به 11.8 درصد کاهش یافت.
تراکتورهای مورد ارزیابی بطور معنی داری دارای مصرف سوخت متفاوتی بودند. تراکتورهای ای تی ام 750 و مسی فرگوسن 285 به ترتیب با 13 و 18.3 لیتر در هکتار، کمترین و بیشترین مصرف سوخت نظری را داشتند. ظرفیت مزرعه ای گاو آهن برگرداندار و قلمی همراه با تراکتورهای مورد آزمون بطور معنی داری متفاوت بود. میانگین ظرفیت مزرعه ای گاوآهن برگرداندار با تراکتورهای اونیورسال 650، ای تی ام 750 و مسی فرگوسن 285 با و بدون آب در چرخ به ترتیب 0.37، 0.6، 0.28 و 0.27 هکتار در ساعت بود، در حالیکه این مقادیر برای گاوآهن قلمی به ترتیب 0.76، 1.05، 0.5 و 0.47 هکتار در ساعت بود.

در این مقاله نحوه بدست آوردن یک مدل ریاضی که می تواند جریان یا حرکت آب در هنگام آبشویی را با استفاده از روش آبشویی افقی بررسی و شبیه سازی نماید، ارایه شده است. این روش جدید آبشویی به کمک آزمایشهای صحرایی انجام شده در ترکیه و جاماییکا بوجود آمده است. مدل مورد نظر، از اطلاعاتی که در هنگام آزمایش روش آبشویی افقی در جاماییکا بدست آمده اند، استفاده می کند. نتایج حاصل از بکارگیری این اطلاعات در این مدل نشان می دهند که در لایه های بالای خاک رس ساختمان بهم ریخته که دارای نفوذپذیری بالایی هستند، آبشویی با راندمان بالایی صورت می گیرد، اما راندمان آبشویی لایه های عمیقتر همان خاک که دارای نفوذپذیری کمتری هستند، نسبتا پایین تر است. علاوه بر آن نتایج حاصله نشان می دهند که مدیریت آب در حوضچه آبیاری با کنترل حجم آب ورودی به این حوضچه قابل دستیابی است. افزایش فاصله بین زهکشهای نصب شده، ضمن کاهش میزان جریان عبوری به طرف زهکش باعث کاهش میزان خروج نمک از خاک خواهد شد.

تریتیکاله گیاهی است که از تلاقی گندم و چاودار حاصل شده است. این گیاه در مناطق خشک، سرد و در ارتفاعات همراه با خاکهای ضعیف و شنی که گندم و جو قابلیت تولید کمی دارند، قادر به سازگاری با محیط و تولید مناسب می باشد و دانه این گیاه از نظر شکل ظاهری شبیه گندم است ولی از نظر پروتئین موجود در دانه نسبت به دانه گندم و جو برتری دارد.
در این تحقیق از 16 راس گوسفند نر نژاد زل در قالب طرح آماری کاملا تصادفی مشتمل بر 4 تیمار و هر تیمار دارای 4 تکرار استفاده شد. جیره خوراکی از چهار گروه شامل دانه های گندم قدس، جو والفجر و دو رقم تریتیکاله PGSو MUSS تشکیل شد. نتایج نشان داد که از نظر خوشخوراکی (مصرف ماده خشک) دانه جو نسبت به دانه گندم دارای برتری معنی داری بوده است. (P<0.05) اگر چه بین مقدار مصرف ماده خشک دو رقم تریتیکاله و گندم تفاوت معنی داری مشاهده نشد ولی دو رقم تریتیکاله از این حیث نسبت به گندم برتری داشته اند (کاه و دانه بصورت مخلوط خورانده شده است).
ضریب قابلیت هضم ماده خشک، ماده آلی، پروتئین خام، چربی خام، (NFE) در دانه های مورد شرح یکسان و تفاوت معنی داری بین آنها مشاهده نشد. همچنین انرژی خام، مجموع مواد مغذی قابل هضم (TDN)، انرژی قابل هضم و انرژی متابولیسمی دانه ها همین روند را نشان دادند.
نتایج فوق نشان می دهد که با توجه به قابلیت هضم و انرژی زایی یکسان می توان از دانه رقم های تریتیکاله در جایگزینی با دانه جو و بویژه دانه گندم که مصرف انسانی دارد، در تامین بخشی از کنسانتره دامها مخصوصا گوسفند استفاده کرد.