فهرست مطالب

رهیافت - پیاپی 34 (زمستان 1383)

نشریه رهیافت
پیاپی 34 (زمستان 1383)

  • 104 صفحه، بهای روی جلد: 5,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1383/12/15
  • تعداد عناوین: 11
|
  • سخن نخست
  • داراییهای فکری
  • حمیدرضا آراسته، مریم محمودی راد صفحه 5
    این مقاله، یافته های مهم درباره شناسایی، ویژگی ها، و پرورش کودکان و بزرگسالان نخبه را مورد بررسی قرار می دهد. این مبحث مطالعات طولی درباره این افراد را در برمی گیرد و برخی از فعالیتها را برای پرورش موفقیت آمیز دانش آموزان و دانشجویان در مقاطع ابتدایی، متوسطه و آموزش عالی به بحث می گذارد. تحلیل متون بیانگر روش هایی چون جهش کلاسی و موضوعی، تدریس فشرده، گروه بندی بر اساس مهارتها، غنی سازی و برنامه های درسی ویژه است که فرصتهای چالش برانگیزی را برای دانش آموزان ابتدایی و متوسطه فراهم می سازد. پرورش دانشجویان، با کیفیت یادگیری آغاز می شود. کیفیت یادگیری برای دانشجویان نخبه شامل توانایی در کشف دانش، حفظ درازمدت دانش، ایجاد ارتباط میان دانش جدید و قدیم، کشف دانش جدید، حل مسئله، انتقال دانش، و علاقه به یادگیری است. در خاتمه برخی از مشکلات کلیدی پیش روی جوامع علمی ایران برای پرورش نخبگان مورد بررسی قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: نخبگان، ویژگیها، شناسایی، دانش آموزان، دانشجویان، معلمان، رشد، هیئتهای علمی و آموزش عالی
  • محمدعلی زلفی گل صفحه 13
    در این مقاله مهاجرت ژنهای هوشمند به عنوان یک نظریه جدید ارائه شده است. براساس این نظریه نه تنها نخبگان کشور که ثروت ملی می باشند از دست می روند بلکه پس از گذشت قرنها از نظر ژنتیکی کشورهای نخبه پذیر (مقصد)به جوامعع نخبه تبدیل خواهند شد و درصد ژنهای هوشمند آنها به شکل گسترده ای افزایش می یابد. لذا در زمینه تولید علم، فن و فناوری همچنان پیشتاز خواهند بود. در نتیجه کشورهای نخبه گریز (مبداء) روز به روز فقیرتر شده و به دلیل همین فقر، وابسته تر می شوند و تعادل جهانی با شدت بیشتری به هم می خورد. بنابراین ضرورت دارد، موضوع حفظ، صیانت و کرامت نخبگان به عنوان یک پروژه ملی تعریف شود و عوامل دافعه زا رفع گردد. یکی از جمله راهکارهای عملی برای جلوگیری از مهاجرت طیف وسیعی از ژنهای هوشمند حمایت مادی و معنوی از گسترش و توسعه مقاطع تحصیلات تکمیلی بالاخص مقاطع دکتری در داخل کشور و همچنین مشارکت تمامی شرکتهای خصوصی و دولتی در تاسیس مراکز پژوهشی تخصصی و همچنین بکارگیری نخبگان در این مراکز می باشد.
    کلیدواژگان: نخبگان، مهاجرت مغزها، مهاجرت ژنها، ژنهای هوشمند، کشورهای نخبه پذیر، کشورهای نخبه گریز
  • علی رؤوف صفحه 23
    در عصر دانایی باید به جست وجوی عوامل ایجاد و ترویج دانایی پرداخت. دانایی به تنهایی کارساز نیست هر عنصر دانایی با عنصر دیگری به نام توانایی همساز شود تا ترویج حقیقی و راستین دانایی شکل گیرد. زمان زیادی گذشته بود که رشد دانایی، هم زمان با ترویج آنها سرشته و آمیخته نشده بود. از همین روی بود که در اوایل دهه های نیمه دوم قرن بیستم نابسمانی های آشکاری در زندگی انسانها و جوامع بروز کرد و زنگ خطر، بحران جهانی را به گوش رساند و کشورهای پیش افتاده تر را با مساله ای جدی مواجه ساخت. موجی به وجود آمد که پیام آور ناخشنودی های دلسرد کننده پیشین بود. در جستجوگری های نهایی، ریشه این بحران در نظام های ناکارآمد آموزش و پرورش برخاسته از شیوه های سنتی تربیت معلم تشخیص داده شد. با این تشخیص ویژگی های تربیت معلم دیروز مورد بحث و مداقه جدی و انتقاد قرار گرفت و اصول موجه تری برای تعلیم معلم امروز تدوین گردید و به جهانیان اعلام شد.
    کلیدواژگان: تربیت معلم، معلم حرفه ای، دانایی سرشته با توانایی، الگوهای تربیت معلم، سیمای تربیت معلم امروز، کارورزی، به سازی تربیت معلم
  • آسیب شناسی جلسات اداری
  • رضا منصوری صفحه 32
    بخش قابل توجهی از امور اداری کشور ما در قالب جلسه انجام می گیرد. در این مقاله به آسیب های ناشی از بی توجهی به مدیریت زمان دربرگزاری و اداره جلسه ها و نیز به آسیب شناسی رفتارهای نوعی مدیران و کارکنان سازمانها در جلسات می پردازیم.
    کلیدواژگان: جلسه داری، آسیب شناسی جلسات، مدیریت زمان، فرهنگ جلسه گذاری
  • تجاری سازی نتایج تحقیقات
  • ناصر شمس، فریده افضلان صفحه 42
    در این مقاله تلاش شده است تا کارکرد دانشگاه های بریتانیا در تبدیل تولیدات علمی به منابع مالی و ثروت گزارش شود. به طور معمول بودجه دانشگاه ها از منابع معتنابهی تامین می شود معمولا در اکثر کشورها دولت منبع اصلی تامین کننده اعتبارات است لکن همان گونه که شاهدیم افزایش تعداد دانشگاه ها و جمعیت دانشجویی، دولت ها را از تامین بودجه و امکانات لازم برای دانشگاه ها ناتوان ساخته است. لذا دانشگاه ها برای انجام برنامه ها و تحقق اهداف خود تلاش می نمایند روش های مختلفی را برای تامین هزینه های خود به کار گیرند بدون آنکه از مسیر اصلی خود که تولید علم و دانش است منحرف شوند. یکی از روش هایی که بویژه در دانشگاه های بریتانیا برای کسب درآمد بکار گرفته می شود، تبدیل تولیدات علمی به کالا و خدمات از طریق ایجاد شرکت های دانشگاهی است. ایجاد این شرکتها گام جدیدی است که دانشگاه را به سمت طرح ایده های جدید که نیازهای جامعه را تامین کند هدایت می نماید. بدون آنکه این مراکز از مسیر اصلی خود که کشف مرزهای جدید دانش برای پاسخگویی به نیازهای جامعه و توسعه علم و فناوری است منحرف شوند. این مقاله تشکیل شرکت های تجاری در دانشگاه های برتیانیا، تاثیر ایجاد آنها در تامین منابع مالی مورد نیاز دانشگاه ها و پیامدها و مشکلات موجود در این مسیر را بررسی نموده است. با توجه به اینکه برنامه توسعه چهارم بر محور دانش بنا شده است دانشگاه های ما با استفاده از تجربه های موفق سایر کشورها و بومی ساختن آنها علاوه بر حل مشکلات اقتصادی خود آموزش عالی را فعالانه در مسیر توسعه علمی کشور قرار دهند
    کلیدواژگان: تولید دانش، انتقال دانش، تحقیق و توسعه، کاربرد دانش، شرکت های دانشگاهی
  • بهمن فکور صفحه 53
    تجاری سازی تحقیقات فرآیندی است که دانش تولید شده در دانشگاه ها و سازمان های تحقیقاتی را به محصولات قابل عرضه در بازار یا فرآیندهای صنعتی تبدیل می کند. این فرآیند مستلزم همکاری و تعامل جدی مراکز آموزش عالی و سازمان های تحقیقاتی وابسته به دولت، شرکت های صنعتی، سازمان های مالی و سرمایه گذاری، کارآفرینان و افراد علمی می باشد. در بررسی های به عمل آمده شش عامل کلیدی شامل: تمرکز بر بازار، فرهنگ سازمانی، مدیریت داخلی و سازمانی، مدیریت حقوق مالکیت فکری، شبکه سازی، کارآفرینی و ایجاد کسب و کار، در موفقیت سازمان های تحقیقاتی عمومی در زمینه تجاری سازی نتایج تحقیقات مؤثر شناخته شده است. این مقاله ضمن مروری بر اهمیت تجاری سازی تحقیقات به فرآیند انتقال تکنولوژی از دانشگاه و مکانیسم های مورد استفاده جهت انتقال و تجاری سازی آن پرداخته است.
    کلیدواژگان: تجاری سازی، انتقال تکنولوژی، دارایی فکری، حق مالکیت فکری، سازمان های تحقیقاتی عمومی
  • علم، پژوهش و فناوری
  • علی اکبر صبوری، نجمه پورساسان صفحه 60
    با استفاده از نمایه های ایران در مؤسسه اطلاعات علمی آمریکا (ISI) میزان مشارکت ایران در تولید علم جهانی در سال 2004 میلادی مورد بررسی قرار گرفته است. سهم ایران در تولید علم جهان در علوم پایه 36/0 درصد، علوم اجتماعی 08/0 درصد و علوم انسانی و هنر ناچیز است. صرف نظر از کشور ترکیه که مشارکتی بیشا ز 3/1 درصد در تولید علم جهانی دارد، اینک ایران در بین کشورهای مسلمان رتبه نخست را در تولید علم جهانی دارد. دانشگاه های تهران، صنعتی شریف، علوم پزشکی تهران، تربیت مدرس و شیراز به ترتیب با 6/9، 3/7، 0/7، 9/6 و 4/6 درصد تولید علم ایران بیشترین مشارکت را در بین مراکز دانشگاهی داشته اند. ضریب تاثیر مجلاتی که مقالات ایرانیان در آنها چاپ می شود بیش از مقدار متوسط جهانی است.
    کلیدواژگان: تولید علم، تعداد مقالات، رشدعلمی، مشارکت علمی، ISI
  • غلامحسین حکیم الهی، جمشید خان چمنی، ابوالفضل کیانی بختیاری، علی اکبر موسوی موحدی صفحه 67
    ثبت اختراع (پته) امتیازی است که به ابداع کنندگان آثار نو و جدید که از دیدگاه اقتصادی حائز اهمیت است اهدا می شود. این اهدا توسط موسسه خاصی صورت می گیرد و هر نوع بهره برداری مالی و اقتصادی از ابداع تا مدت زمان خاصی در اختیار مبتکر قرار داده و حق مالکیت آن را از دیگران سلب می نماید. در هر کشوری ثبت اختراع (پته) جزء حقوق داخلی آن کشور محسوب می شود و امتیازاتی از طرف کشور مربوط در اختیار فرد مبتکر قرار می گیرد. در صورتی که ثبت اختراع (پته) جنبه بین المللی داشته باشد از حقوق بین المللی برخوردار شده، سایر کشورها را از دخل و تصرف در ابداع ایجاد شده منع می کند. ابداع ایجاد شده تحت عنوا (پته) در قدم اول باید ثبت شود. اثری به عنوان پته قابل ثبت است که در سطح جهانی نو و جدید باشد و در ضمن ظرفیت کاربرد صنعتی داشته، و در شاخه علمی مربوط خود به صورت عام بکار گرفته شود. به طور کلی هر فردی که کشف یا ابداع یک فرایند جدید و مفید اعم از ماشین، تولیدات، ترکیب مواد و یا هر چیزی که ترقی و پیشرفت را سبب شود انجام دهد به وی پته تعلق می گیرد که ثبت آن با توجه به قانون پته باید مرحله به مرحله انجام شود. برای درخواست ثبت اختراع (پته) دائم، ابتدا باید فرم تقاضا تنظیم شود که فرم شامل مشخصاتی نظیر خواسته ها، تصویرها، سوگندنامه و میزان دستمزد مورد نیاز برای ثبت آن می باشد که تمامی آنها در فرمت خاصی مرقوم می گردد. شیوه نگارش ثبت اختراع (پته) از اهمیت خاصی برخوردار است که می تواند نقش مؤثری در پذیرش ثبت آن داشته باشد. مبتکر باید نو و جدید بودن اثر ابداعی را شیوا بیان نماید و جنبه اقتصادی و تاثیرگذاری آن را در رفاه عمومی به وضوح شرح دهد. پس از ارائه پته داوران حقوقی، اقتصادی و علمی آنرا به طور کامل بررسی کرده و سپس مجوز ثبت اختراع (پته) را صادر می کنند. پس از به ثبت رسیدن پته، شرکتهای مختلف، با فرد و یا افرادی که پته به نام آنها ثبت شده است وارد مذاکره شده و باسرمایه گذاری بر روی آن موجبات علمیاتی و صنعتی نمودن پته را فراهم می نمایند.
    کلیدواژگان: تولید علم، تعداد مقالات، رشد علمی، مشارکت علمی، ISI
  • معرفی بنیادهای علمی
  • مهدی نوروزیان صفحه 76
    سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) به منظور بسط و گسترش علم و دانش، جلوگیری از بروز جنگ، حفظ میراث جهانی، کمک به توسعه فرهنگ و هنر، گسترش آزادی های فردی و ایجاد تعامل و ارتباط هر چه بیشتر ملل و اقوام بنیان نهاده شده است. بیش از 6 دهه از تاسیس آن می گذرد و حضور قریب به اتفاق کشورهای جهان در آن و حمایتهای مادی و معنوی کشورها باعث رشد فعالیتها و کسب اعتبار جهانی گردیده است. اعطای نشانهای معتبر جهانی، کمک مالی به صاحبان فکر و اندیشه و دانشگاه ها، اعطای بورس های تحصیلی و تعامل با سازمان های غیردولتی خلاصه ای از فعالیتهای این سازمان است. یونسکو نام آشنای کشورها در حفظ میراث فرهنگی وتمدن ملل و اقوام کهن جهان است.
    کلیدواژگان: یونسکو، کمیسیون ملی، کرسی یونسکو، دانشگاه همزاد