فهرست مطالب

تحقیقات علوم چوب و کاغذ ایران - سال نوزدهم شماره 1 (پیاپی 20، بهار 1383)

مجله تحقیقات علوم چوب و کاغذ ایران
سال نوزدهم شماره 1 (پیاپی 20، بهار 1383)

  • 150 صفحه، بهای روی جلد: 18,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1383/03/01
  • تعداد عناوین: 6
|
  • عبدالرحمن حسین زاده، امیرنوربخش، ابوالفضل کارگر فرد، فرداد گلبابایی، مرتضی ناظریان صفحه 1
    در این تحقیق ویژگی های تخته خرده چوب ساخته شده از چوبهای تولیدی 17 کلن صنوبر در دوره بهره برداری کوتاه مدت دو ساله مورد بررسی قرار گرفته است. از هر کلن (تیمار) سه تخته (در مجموع 51 تخته) با استفاده از چسب اوره – فرم آلدیید در شرایط یکسان ساخته شده، خصوصیات فیزیکی و مکانیکی آنها اندازه گیری و در قالب طرح آزمایشی فاکتوریل کاملا تصادفی متعادل با یک متغیر و با استفاده از آزمون دانکن (DMRT) مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفته است. نتایج بدست آمده نشان میدهد که تخته های ساخته شده از چوب کلنهای Populus euramericana costanzo و Populus euramericana 561.41 دارای بیشترین میانگین مقاومت خمشی و کلنهای Populus deltoides 72.51 وPopulus euramericana triplo دارای کمترین مقاومت خمشی هستند. کلنهای Populus ciliata، Populus euramericana 561.41 و Populus deltoides 77.51 بیشترین مدول الاستیسیته و کلنهایPopulus deltoides 72.51 و Populus alba 44.9 کمترین میانگین مدول الاستیسیته را داشته اند. همچنین کلنهای Populus euramericana 561.41 و Populus alba 58.57 دارای بیشترین میانگین چسبندگی داخلی و کلنهای Popalus ciliata و Populus deltoides 72.51 کمترین چسبندگی داخلی را دارند.
    کلنهای Populus deltoides وPopulus ciliata بیشترین مقدار جذب آب پس از 24 ساعت و کلنهای Populus alba nivea و Populus euramericana 561.41 کمترین مقدار جذب آب بعد از 24 ساعت غوطه وری در آب را داشته اند. به علاوه کلنهای Populus deltoides 42.51 و Populus ciliata بیشترین واکشیدگی ضخامت و کلنهای Populus alba nivea و Populus nigra betulifolia کمترین مقدار واکشیدگی ضخامت بعد از 2 ساعت غوطه وری در آب را از خود نشان داده اند.
    کلیدواژگان: تخته خرده چوب، صنوبر، دوره بهره بردای کوتاه مدت دو ساله، چسب اوره فرم آلدیید، ویژگیهای فیزیکی و مکانیکی
  • احمد جهان لتیباری، فرداد گلبابایی، محمدرضا امینی صفحه 25
    کاج تدا (Pinus Teada) از سوزنی برگانی است که طی حدود چهار سال گذشته در ایران کشت شده و به عنوان یک منبع چوبی الیاف بلند جهت تولید کاغذ مورد توجه است. با توجه به نقش ابعاد الیاف در ویژگی های کاغذ این تحقیق به منظور تعیین تغییرات ابعاد این گونه چوبی و تعیین امکان استفاده از آن در صنایع چوب به انجام رسیده است.
    دو درخت از منطقه پیلمبرا در گیلان انتخاب و پس از قطع و استحصال به آزمایشگاه علوم چوب و کاغذ دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی کرج حمل شد. از هر درخت تعداد 5 دیسک تهیه و از هر دیسک نیز در فاصله هر 5 دایره رویشی از مغز به سمت پوست دو نمونه تراشه به تفکیک چوب آغاز و پایان جدا گردید. پس از آماده سازی الیاف قبل روش فرانکلین (1954) از هر نمونه تعداد 30 عدد تراکئید سالم و بدون شکستگی و پیچیدگی انتخاب شده و به کمک میکروسکوپ تحقیقاتی تراکئید شامل طول تراکئید، قطر تراکئید، قطر حفره تراکئید و ضخامت دیواره سلولی اندازه گیری شد و تغییرات آنها با توجه به سه عامل ارتفاع، دایره رویشی و چوب آغاز و پایان مورد مطالعه قرار گرفت. میانگین کلی طول تراکئید، قطر تراکئید، قطر حفره تراکئید و ضخامت دیواره سلولی 3000 تراکئید اندازه گیری شده برای گونه فوق به ترتیب برابر با 3.65 میلیمتر، 38.97، 28.94 و 5.01 میکرون محاسبه شد. طول تراکئید، قطر تراکئید، قطر حفره تراکئید و ضخامت دیواره سلولی چوب آغاز به ترتیب برابر با 3.40 میلیمتر، 42.34، 34.87 و 3.72 میکرون و میانگین این ویژگی ها برای چوب پایان نیز به ترتیب 3.84 میلیمتر، 35.54، 22.96 و 6.29 میکرون بدست آمد. رویش سالیانه (رویش قطری) 5.66 میلیمتر، چوب پایان 24.13%، ضریب در هم رفتگی 94.96%، ضریب نرمش 73.48 و ضریب رونکل 26.47 تعیین گردید.
    با در نظر گرفتن سه عامل ارتفاع، دایره رویشی و چوب آغاز و پایان مشخص شد که با افزایش ارتفاع درخت و همچنین افزایش فاصله از مغز به سمت پوست کلیه ویژگی های آناتومیکی از قبیل طول تراکئید، قطر تراکئید، قطر حفره تراکئید و ضخامت دیواره سلولی افزایش می یابد. ولی در بالاترین ارتفاع و همچنین دوایر رویشی نزدیک پوست از میزان افزایش ابعاد کاسته می گردد. تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که میانگین هر چهار ویژگی اندازه گیری شده الیاف نسبت به تغییر ارتفاع از سطح زمین به بالا و تغییر دایره رویشی از مغز به سمت پوست در سطح 1% با هم اختلاف معنی داری دارند.
    کلیدواژگان: کاج تدا، طول تراکئید، قطر تراکئید، قطر حفره تراکئید و ضخامت دیواره سلول
  • امیر نوربخش_Bohuslav V Kokta_عبدالرحمن حسین زاده_احمد جهان لتیباری_ابوافضل کارگر فرد صفحه 49
    این تحقیق اثر افزودن انیدریدمالئیک پلی پروپیلنی (MAPP) به عنوان عامل جفت کننده در چهار سطح، نوع ماده سلولزی به عنوان تقویت کننده در فرآیند و اصلاح کنندگی آنها را بر ویژگی های مکانیکی چند سازه های مواد سلولزی/ پلیپروپیلن مورد توجه قرار داده است. نتایج این بررسی نشان میدهد که اتصال سطح مشترک میان الیاف و آرد چوب و ماتریس اثر زیادی بر ویژگی های مکانیکی چند سازه داشته است. همچنین مشخص گردید که اضافه کردن عامل جفت کننده در فرآیند به طور واضح باعث بهبود ویژگی ها شده است. براساس نتایج بدست آمده، بهترین ویژگی های مکانیکی چند سازه الیاف و آرد چوب/ پلیپروپیلن به شرح زیر میباشد: - ویژگی های مقاومت به ضربه فاقدار و مقاومت کششی چند سازه ساخته شده با الیاف چوب صنوبر در سطح 2 درصد عامل جفت کننده (MAPP) بالاتر از چند سازه ساخته شده با آرد چوب صنوبر بدون حضور عامل جفت کننده میباشد. - مقاومت به ضربه فاقدار در چند سازه ساخته شده با الیاف چوب صنوبر در سطح 2 درصد عامل جفت کننده (MAPP) کمتر از پلیپروپیلن خالص بوده است، ولی از سایر تیمارهای مورد بررسی بیشتر می باشد. به طور کلی اتصال سطح مشترک میان الیاف / آرد چوب و ماتریس پلیمر با انیدریدمالئیک پلیپروپیلنی (MAPP) نقش مهمی بر بهبود ویژگی های مقاومت به ضربه فاقدار و مقاومت کششی چند سازه الیاف و آرد چوب صنوبر/ پلیپروپیلن داشته است.
    کلیدواژگان: چند سازه، الیاف و آرد سلولزی، انیدریدمالئیک پلی پروپیلنی (MAPP)، مقاومت به ضربه فاقدار و مقاومت کششی
  • سعید مهدوی، عبدالرحمن حسین زاده، حسین فامیلیان، مسعودرضا حبیبی صفحه 69
    سه درخت 17 ساله اکالیپتوس camaldulensis از ایستگاه تحقیقات پاسند واقع در نزدیکی بهشهر قطع شد. برای اندازه گیری ابعاد فیبر، میزان رویش قطری سالیانه، جرم مخصوص و ترکیب شیمیایی، از ارتفاع برابر سینه این درختان دیسکهای چوبی تهیه شد. اندازه گیری سه ویژگی اول، برای هر دو دایره سالیانه و از مغز درخت به طرف پوست انجام شد و همبستگی آنها با هم و نیز سن درخت مورد بررسی قرار گرفت. میانگین ابعاد فیبر درختان شامل طول و قطر فیبر، قطر حفره سلولی و ضخامت دیواره سلولی به ترتیب 758، 15.93، 8.63 و 3.65 میکرومتر محاسبه شد. میانگین جرم مخصوص خشک و بحرانی نیز به ترتیب 0.708 و 0.552 گرم بر سانتیمتر مکعب بدست آمد. میزان متوسط رویش قطری سالیانه درختان با فاصله کاشت 5×5، 11.1 میلیمتر با تولید چوب خشک 12.38 متر مکعب در هکتار در سال تعیین شد. میانگین ترکیب شیمیایی شامل سلولز، لیگنین، خاکستر و مواد استخراجی محلول در استن به ترتیب 47.44، 30.87، 0.26 و 6.96 درصد محاسبه شدند. نتایج این بررسی نشان داد که این گونه در میان پهن برگان از الیاف کوتاهتری برخوردار است و پراکنش طولی آنها کم است. ابعاد فیبر و جرم مخصوص چوب با افزایش سن درختان (از مغز به طرف پوست) از روند افزایشی با شیب ملایم برخوردار است. تغییرات ضخامت دیواره سلولی با جرم مخصوص چوب دارای همبستگی زیاد میباشد، در حالی که بین میزان رشد قطری و سایر خواص چوب (مثل جرم مخصوص و ابعاد فیبر) همبستگی معنی داری وجود ندارد. در میان خصوصیات مختلف بررسی شده چوب اکالیپتوس camaldulensis، ضخامت دیواره سلولی و نیز طول فیبر بیشترین تغییرات را در میان درختان و نیز دوایر رویش سالیانه آنها داشتند.
    کلیدواژگان: اکالیپتوس camaldulensis، داره رویش، ابعاد فیبر، جرم مخصوص، ترکیب شیمیایی
  • حبیب الله عرب تبار فیروزجانی، علی رضانژاد، عبدالرحمن حسین زاده صفحه 97
    در این بررسی چوبهای سبز و تازه قطع شده تبریزی (Populus nigra L. var. italica) به روش تیوب لاستیکی اشباع گردیدند. پس از قطع درختان و اندازه بری چوب، بلافاصله فقط سر قطور تیر به طول حدود 15 سانتیمتر پوست کنی شدند. یک سر تیوب لاستیکی در قسمت پوست کنی شده نیز قرار گرفته و با نوار لاستیکی محکم بسته شد. تیرها در حالت شیب دار قرار گرفتند به طوری که سر قطور تیرها حداقل 45 سانتیمتر بالاتر از سر باریک آن قرار داشتند. ماده حفاظتی محلول در آب سلکور (ACC) که حاوی اسید کرومیک با نسبت 1.7 درصد، سولفات مس با نسبت 50% و دی کرومات سدیم با نسبت 48.3% بود با غلظت 5% آماده و در داخل تیوب لاستیکی ریخته شد. ابتدا شیره گیاهی (آب چوب) از سر باریک تیر جاری، بعد ماده حفاظتی از آن جاری شد. زمانی که سطح ماده حفاظتی داخل تیوب، از مقطع تیر کمی پایین تر آمده بود، تیوب از سر تیر جدا شده و تیر در حالت افقی (بدون شیب) قرار گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که چوب برون تبریزی به طور کامل و چوب درون آن تقریبا تا حدود کمی اشباع گردیدند. مدت زمان اشباع در تیرهایی که درختان آنها خوب آبیاری شده و دارای تنه راست و کم گره باشند، کمتر است.
    کلیدواژگان: تیر، ماده حفاظتی، سلکور، اشباع چوب، روش بوشری و تیوب لاستیکی
  • علیرضا نژاد، حبیب الله عرب تبار فیروز جایی، عبدالرحمن حسین زاده صفحه 115
    نمونه های آزمونی از گونه های توسکا (Alnus subcordata)، چنار (Platanus orientalis)، اکالیپتوس کاملدولنسیس (Eucalyptus camaldulensis) و کرت (Acacia arabica) به ابعاد 200×75×20 میلیمتر تهیه و به روش بتل با مواد حفاظتی کرئوزوت و سلکور 5% اشباع شدند. نمونه های اشباع شده همراه نمونه های شاهد این گونه ها در ساحل بندر بوشهر در داخل دریا، نصب شدند. دوام نمونه های آزمونی در مقابل حفاران دریایی (marine borers) پس از 9، 15، 24، 29، 38، 47، 53، 58 و 64 ماه استقرار در آب دریا، براساس آیین نامه شماره D-2481 استاندارد ASTM و دستورالعمل شماره4432 انجمن جهانی حفاظت چوب (IRG)، مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان داد که نمونه های شاهد توسکا و چنار پس از 9 ماه و اکالیپتوس کاملدولنسیس پس از 20 ماه و کرت پس از 29 ماه استقرار در دریا، به طور کامل تخریب شدند. نمونه های توسکا و چنار اشباع شده با سلکور، پس از 38 ماه استقرار در دریا، به درجه تخریب 0 (تخریب کامل) رسیدند. نمونه های توسکا و چنار اشباع شده با کرئوزوت، پس از 64 ماه به وسیله حفاران دریایی تخریب نشدند ولی آثار پوسیدگی نرم در سطوح نمونه ها به طور کامل مشهود بود. نمونه های آزمونی اکالیپتوس کاملدولنسیس اشباع شده با کرئوزوت پس از 53 ماه و همینطور کرت اشباع شده با کرئوزوت، پس از34 ماه استقرار در دریا، به طور کامل تخریب شدند. علت آن ممکن است میزان پایین جذب کرئوزوت در نمونه های اکالیپتوس کاملدولنسیس و کرت باشد.
    کلیدواژگان: حفاران دریایی، چوب، اشباع، کرئوزوت، سلکور و دوام