نشریه علوم کشاورزی و منابع طبیعی
سال یازدهم شماره 4 (پیاپی 44، زمستان 1383)

این تحقیق به منظور بررسی روش های مختلف کشت زیره سبز (Cumin Cyminum) به مدت دو سال در منطقه مشهد صورت گرفت. این مطالعه با استفاده از طرح آزمایشی اسپیلت بلوک در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتورهای اصلی شامل شرایط کشت در دو سطح: الف) هیرم کاری ب) خشکه کاری و فاکتورهای فرعی به عنوان روش های کشت در سه سطح: الف) کشت با بذر کار یونجه (بذر کار مخصوص بذور ریز)، ب) کشت با خطی کار برزگر همدان و ج) کشت به روش سنتی می باشد. صفات مورد بررسی در این طرح تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد می باشد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل طرح بیانگر این است که در سال اول روش های کشت بر میزان عملکرد و همچنین اثر متقابل روش های کشت و شرایط کشت (هیرم و خشکه کاری) بر تعداد دانه در گیاه در سطح 5 درصد اثر معنی داری داشته است. در سال دوم فقط روش های کشت بر میزان دانه در بوته و عملکرد در سطح 5 درصد اختلاف معنی داری به وجود آورده است. میانگین ها با استفاده از آزمون دانکن مورد مقایسه قرار گرفتند که عملکرد زیره سبز با استفاده از یونجه کار، خطی کار و کشت مرسوم در هیرم کاری به ترتیب 505.3، 523 و 448.3 در سال اول و 632، 649 و 558.67 کیلوگرم در هکتار در سال دوم بود. همچنین میزان عملکرد با استفاده از تیمارهای یونجه کار، خطی کار و کشت مرسوم در خشکه کاری به ترتیب 404، 457.67 و 402.67 کیلوگرم برای سال اول و 614، 688 و 556 کیلوگرم در هکتار در سال دوم بود. لذا با توجه به نتایج حاصله از تجزیه و تحلیل در شرایط انجام آزمایش و روش اجرای طرح، کشت با خطی کار برزگر همدان و شرایط کشت هیرم عملکرد بیشتری نسبت به بقیه تیمارها دارد.

به منظور تعیین ترکیب پذیری و عمل ژن در کنتل صفات کیفی پنبه، شش ژنوتیپ انتخابی از دو گونه G.barbadense G.hirsutum و در طرح تلاقی دی آلل یکطرفه با یکدیگر تلاقی شدند. پانزده هیبرید حاصل به همراه والدین (در مجموع، 21 ژنوتیپ) در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات پنبه کار کنده (کردکوی) بررسی شدند. برخی صفات کیفی نظیر عملکرد الیاف، درصد کیل، طول 2.5 درصد الیاف، یکنواختی، شاخص میکرونر، استحکام و درصد کشش الیاف مورد مطالعه قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصله تیمارها از نظر کلیه صفات (بجز استحکام الیاف) در سطح 1 درصد و 5 درصد اختلاف معنی دار نشان دادند. میانگین مربعات GCA برای کلیه صفات (بجز استحکام الیاف) و میانگین مربعات SCA برای درصد کیل، طول 2.5 درصد الیاف، استحکام و درصد کشش الیاف در سطح آماری معنی دار شد. بررسی ترکیب پذیری و تجزیه ژنتیکی نشان داد که برای صفاتی چون درصد یکنواختی و شاخص میکرونری الیاف اثرات افزایشی ژن، و برای عملکرد الیاف، درصد کیل، طول 2.5 درصد الیاف و درصد کش الیاف هر دو جزء واریانس های افزایشی و غیر افزایشی ژن دخالت دارند. میانگین درجه غالبیت و تجزیه گرافیکی صفات نشان داد که در صفاتی چون عملکرد الیاف، طول 2.5 درصد الیاف و شاخص میکرونری رابطه غالبیت نسبی و در صفات درصد کیل و استحکام الیاف رابطه فوق دیده می شود. براساس نتایج این تحقیق، تلاقی بین گونه ای یک تکنیک مناسب و موثر برای تولید هیبریدهای جدید، بویژه ترکیب خصوصیات کمی و کیفی گونه های G.barbadense و G.hirsutum می باشد.

اطلاع از نحوه کنترل ژنتیکی خصوصیات زراعی و اقتصادی گیاهان و میزان اثرات خویش آمیزی و هتروزیس در جهت افزایش بازدهی روش های اصلاحی ضروری می باشد. در این مطالعه ژنوتیی های بومی گلرنگ شامل لاین های انتخاب شده از توده های مختلف و نسل های F? وF? حاصل از تلاقی آنها برای صفات عملکرد دانه، اجزای عملکرد، میزان روغن و پروتئین دانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه میانگین نسل ها نشان داد که اثرات افزایشی و غالبیت در کنترل عملکرد دانه در بوته نقش داشتند و با توجه به علامت پارامتر غالبیت در مدل ژنتیکی، در برخی از تلاقی ها آلل های افزایش دهنده در برخی دیگر آلل ها کاهش دهنده عملکرد دانه در بوته دارای غالبیت بودند. میزان هتروزیس نسبت به والد برتر برای عملکرد دانه در بوته در تلاقی های مختلف بین 2.8 تا 121.0 درصد متغیر بود. همچنین یک نسل خویش آمیزی موجب کاهش (حداکثر تا 18.9 درصد) و افزایش (حداکثر تا 19.5 درصد) در عملکرد دانه در تلاقی های مختلف گردید. مدل ژنتیکی افزایش- غالبیت تنوع موجود بین نسل ها را برای درصد روغن دانه در بیشتر تلاقی ها از جمله IUTE1449×IUTKH211 و IUTE1449×IUTH13 به خوبی توجیه نمود. بنابراین با انتخاب می توان این صفت را در نتاج آنها بهبود داد. میزان هتروزیس نسبت به والد برتر برای درصد روغن دانه بین 12.6- تا 14.9 درصد متغیر بود. خویش آمیزی نیز موجب کاهش (حداکثر تا 7.5 درصد) و افزایش (حداکثر تا 17.7 درصد) در میزان روغن دانه گردید. عدم کفایت مدل ژنتیکی افزایشی- غالبیت در توجیه تنوع های مشاهده شده برای تعداد روز تا 50 درصد گلدهی، وزن 100 دانه و ارتفاع بوته در بیشتر تلاقی ها نشانگر وجود قابل توجه اثرات اپیستازی در کنترل این صفات می باشد. حداکثر هتروزیس برای وزن 100 دانه، تعداد روز تا 50 درصد گلدهی و ارتفاع بوته به ترتیب 14.8، 1.9، 3.1 درصد نسبت به والد برتر بود و خویش آمیزی نیز اثرات قابل توجهی روی این نداشت.

یکی از عمده ترین مشکلات تولید گندم در نواحی جنوبی استان خراسان شوری آب آبیاری است. علاوه بر این، وجود علف های هرز نیز مشکلات تولید این محصول را بیشتر می کند. به منظور بررسی تاثیر شوری آب آبیاری و تراکم های یولاف وحشی بر عملکرد و اجزا عملکرد گندم روش آزمایشی در دو سال زراعی (79-1378 و 80-1379) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بیرجند اجرا شد. این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. کرت های اصلی شامل چهار سطح شوری آب آبیاری (1.5، 4.2، 5.5 و 10.5 دسی زیمنس بر متر در سال اول و 1.5، 5.5، 7.5، و 10.5 دسی زیمنس بر متر در سال دوم و کرت های فرعی شامل پنج سطح تراکم صفر، 20، 40، 80 و 160 بوته یولاف وحشی در متر مربع بودند. در این آزمایش از گندم روشن که رقم رایج کاشت در جنوب خراسان می باشد، استفاده شد. نتایج نشان داد که شوری آب آبیاری منجر به کاهش وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد نسبی دانه شد ولی تاثیر معنی داری بر تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله و شاخص برداشت گندم نداشت. همچنین تاثیر تراکم یولاف وحشی بر وزن هزار دانه گندم در سال دوم، عملکرد دانه و عملکرد نسبی گندم معنی دار بود در حالی که تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه در سال اول و شاخص برداشت گندم تحت تاثیر تراکم های یولاف وحشی قرار نگرفت. به طور کلی نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که میزان کاهش عملکرد دانه گندم ناشی از رقابت یولاف وحشی در کمترین سطح شوری آب آبیاری بیشترین مقدار بود.

تحمل به شوری نسبی ارقام کلزا (Brassica napus L.) در مرحله جوانه زنی در غلظت های 100 و 200 میلی مول کلرور سدیم به همراه شاهد با استفاده از تلاقی دای آلل F2 شش والدی یک طرفه مورد تجزیه ژنتیکی قرار گرفت. والدها از بین 20 رقم کلزا بر اساس مطالعه قبلی طوری انتخاب شدند که طیفی از تحمل به شوری را نشان دهند. تجزیه واریانس برای هر سطح شوری نشان داد که در سطح شاهد ژنوتیپ ها از نقطه نظر ضریب سرعت جوانه زنی (CVG) و شاخص جوانه زنی (GI) و در سطح شوری 100 میلی مول کلرور سدیم از نقطه نظر ضریب سرعت جوانه زنی (CVG)، شاخص جوانه زنی (GI) و شاخص میزان جوانه زنی (GRI) با هم اختلاف معنی داری داشتند. ژنوتیپ ها در سطح شوری 200 میلی مول کلرور سدیم برای هیچکدام از معیارهای جوانه زنی اختلافات معنی داری نشان ندادند. در شوری 100 میلی مول نمک، اثرات افزایشی و اثرات غیرافزایشی ژن ها معنی دار بودند، با این وجود اثرات غالبیت نسبت به اثرات افزایشی فزونی نشان دادند. در تمامی صفات مورد بررسی، تحمل به شوری توسط ژن های مغلوب کنترل می شد. وراثت پذیری عمومی برآورد شده بالا و وراثت پذیری خصوصی اندک برآورد گردید که نشان دهنده اثرات ژنی غالبیت نسبتا زیاد بود. تجزیه قابلیت های ترکیب نشان داد که اثرات ترکیب پذیری عمومی و خصوصی در کنترل ژنتیکی معیارهای جوانه زنی در شرایط شاهد و اثرات ترکیب پذیری خصوصی در شوری 100 میلی مول نمک مهم هستند. از آنجایی که تحمل به شوری توسط ژن های مغلوب کنترل می شد، والد متحمل تر، ضعیف ترین قابلیت ترکیب خصوصی را نشان داد. وجود قابلیت ترکیب خصوصی بالا در برخی از تلاقی ها و وجود اثرات غالبیت معنی دار، پتانسیل تولید ارقام هیبرید را در اصلاح کلزا برای خاک های دارای مشکل شوری خاطر نشان نمود.

این آزمایش به منظور بررسی تحمل ژنوتیپ های مختلف سویا در مرحله رشد رویشی به تنش خشکی انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. فاکتورهای آزمایش عبارت بودند از: 11 ژنوتیپ سویا و سطوح تنش خشکی (شاهد، 3-، 7- و 10- بار). برای ایجاد تنش خشکی منحنی رطوبت خاک ترسیم و گرم آب مورد نیاز برای هر گرم خاک، مشخص شد و با توزین روزانه گلدان ها، آبیاری صورت گرفت. در سطوح مختلف خشکی برای بررسی میزان حساسیت هر یک از صفات از شاخص حساسیت به تنش استفاده شد. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی طول ساقه، سطح برگ، وزن خشک ریشه و وزن خشک کل گیاه به طور معنی داری کاهش یافتند. از آنجائیکه هنگام وقوع تنش، استراتژی گیاه بر کاهش تعرق استوار است، بیشترین کاهش در سطح برگ و کمترین کاهش در وزن خشک ریشه رخ داده است. با افزایش تنش خشکی میزان پرولین موجود در بافت گیاه افزایش یافت. نتایج حاصل از تجزیه پرولین نشان داد که اگر چه پرولین به عنوان یک تنظیم کننده اسمزی موجب سازش سلول های گیاهی به تنش می شود، اما این صفت کمترین همبستگی را با سایر صفات داشت. در این تحقیق به طور نسبی ارقام متحمل دارای پرولین بیشتری نسبت به ارقام حساس بودند، اما در همه ژنوتیپ ها این مساله صادق نبود. ژنوتیپ های سویا به دلیل اختلافات ژنتیکی نسبت به تنش خشکی عکس العملهای متفاوت نشان دادند. برای بعضی صفات بین ژنوتیپ و سطوح خشکی اثرات متقابل معنی دار وجود داشت. بین صفات اندازه گیری شده (به استثنا پرولین) همبستگی مثبت و معنی داری وجود داشت. در این تحقیق ژنوتیپ های سحر، هیل دیر و تا حدی گرگان -3 در کلیه صفات دارای تحمل نسبی به تنش خشکی بودند. ژنوتیپ هابیت علی رغم اینکه در کلیه صفات دارای ارزش عددی پائینی بود، اما با افزایش تنش خشکی کمتر از سایر ارقام تحت تاثیر قرار گرفت و به همین دلیل دارای شاخص حسایت پائین بود. ژنوتیپ های ویلیامز، LBK و BP از حساس ترین ارقام بودند.

گوجه فرنگی با نام علمی Lycopersicon esculentum mill. یکی از سبزی هایی است که کشت و پرورش آنچه در محیط کنترل شده و چه در هوای آزاد در حال گسترش است. کلروز آهن یکی از عوامل محدود کننده رشد این گیاه در خاکهای آهکی می باشد. برای همین منظور پژوهشی مزرعه ای برای بررسی اثرات محلول پاشی سولفات آهن و اسید سیتریک روی گوجه فرنگی رقم اوربانا انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل 4×4 در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. تیمارها شامل 4 سطح آهن (0، 100، 200 و 300 میلی گرم در لیتر) و 4 سطح اسید سیتریک (0، 500، 1000 و 1500 میلی گرم در لیتر) بود که محلول پاشی در دو نوبت 25 و 50 روز بعد از انتقال نشا به زمین اصلی انجام گرفت. عملکرد، زودرسی، اسید قابل تیتره شدن، مواد جامد محلول و ویتامین ث میوه، و همچنین کلروفیل، pH و سطح برگ به عنوان پاسخهای گیاهی مورد ارزیابی قرار گرفت. تیمارهای آهن و اسید سیتریک میزان عملکرد، مواد جامد محلول و میانگین وزن میوه را تحت تاثیر قرار نداد. با افزایش مصرف اسید سیتریک تا 1500 میلی گرم در لیتر و آهن تا 300 میلی گرم در لیتر میزان کلروفیل برگ افزایش یافت و بیشترین میزان کلروفیل در تیمار 300 میلی گرم در لیتر آهن مشاهده شد و این نشان دهنده ارتباط آهن با کلروفیل است. محلول پاشی با سولفات آهن اثر معنی داری در کاهش pH عصاره برگ نشان نداد در حالیکه تیمار با اسید سیتریک pH عصاره برگ را کاهش داد و کمترین میزان در 1500 میلی گرم در لیتر اسید مشاهده شد. این کاهش pH باعث فعال شدن آهن برگ شده و در نتیجه باعث افزایش سنتز کلروفیل گردید. بنابراین محلول پاشی با اسید سیتریک تا اندازه ای می تواند از طریق فعال کردن آهن برگ اثر کمبود آهن را تعدیل نماید.

خشک کن صندوقی یکی از رایج ترین خشک کن های موجود در ترمینال های شهرستان رفسنجان برای خشک کردن پسته می باشد. تغییرات پارامترهای دما و ضخامت محصول در این خشک کن اثر قابل ملاحظه ای بر روی زمان فرآیند و کیفیت پسته فرآوری شده خواهد داشت. در این تحقیق با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی، اثرات متغیرهای دما در دو سطح (60 و 75 درجه سانتی گراد) و ضخامت محصول در دو سطح (10 و 20 سانتی متر) بر زمان خشک شدن دو رقم از پسته های خشک شده به نام های کله قوچی و فندقی بررسی شد. سپس از طریق نظر سنجی، تغییرات وضعیت ظاهری و رنگ پسته های خشک شده ارزیابی گردید و محبوبیت طعم ایجاد پسته های خشک شده نیز با استفاده از آزمون تی در این نوع خشک کن مورد آزمون قرار گرفت. علاوه بر آن با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی، مقدار رطوبت لایه های مختلف (هر 5 سانتی متر) در زمان خشک شدن پائین ترین لایه در ضخامت 20 سانتی متر و در هر دما نیز بررسی و آزمون گردید. نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که از نظر زمان خشک شدن و مقدار رطوبت در هر لایه، بین تیمارها اختلاف معنی داری وجود دارد. از نظر ظاهری (رنگ و شکل) بین پسته های خشک شده یک رقم در دماهای مختلف اختلافی مشاهده نشد. از نظر علاقه مندی به طعم ایجاد شده بین پسته های خشک شده یک گونه در دماهای مختلف اختلاف معنی دار بود. نتیجه به دست آمده از بررسی منحنی تغییرات رطوبت در لایه های مختلف، نشانگر عدم یکنواختی در خشک شدن لایه های مختلف محصول در ضخامت های بالا می باشد. همچنین با در نظر گرفتن مقدار رطوبت مجاز پسته برای انبار مانی و نیز حفظ کیفیت محصول، مدت زمان بهینه مورد نیاز برای خشک کردن پسته به وسیله دستگاه خشک کن صندوقی در دو ضخامت و دمای ذکر شده تعیین گردید.

کنسانتره پروتئین آب پنیر حاصل از دو روش ترسیب با کربوکسی متیل سلولز (CMC-WPC) و تغلیظ با فرآیند اولترافیلتراسیون (UF-WPC) برای جایگزینی سطوح مختلف مواد جامد غیر چربی شیر (MSNF) در تهیه بستنی با طعم وانیلی به کار برده شد. همه مخلوط های بستنی طوری تهیه شدند که دارای 5 درصد چربی، 10 درصد MSNF، 18 درصد شکر و 0.4 درصد پایدارکننده باشند. بر طبق این فرمولاسیون سطوح جایگزینی صفر، 25 و 50 درصد MSNF با WPC در نظر گرفته شد. کلیه تیمارها مطابق الگوی طرح فاکتوریل کاملا تصادفی و آزمون دانکن از لحاظ خصوصیات فیزیکی و حسی با بستنی شاهد (نمونه بدون WPC) در سطوح اطمینان 5 درصد و 1 درصد آنالیز واریانس و مقایسه میانگین شدند. نتایج نشان داد در تمامی نمونه ها مقادیر pH، وزن مخصوص و خصوصیات حسی بستنی (امتیاز طعم، عطر، بافت و پذیرش کلی) تحت تاثیر نوع WPC مصرفی قرار نگرفته است، اما نمونه های حاوی CMC-WPC دارای ویسکوزیته و مقاومت به ذوب بیشتر و ضریب افزایش حجم کمتری نسبت به نمونه های حاوی UF-WPC بودند. با افزایش نسبت جایگزینی WPC مقادیر ضریب افزایش حجم، مقاومت به ذوب، pH و امتیاز کلیه خصوصیات حسی (به جز امتیاز عطر) نسبت به نمونه شاهد کاهش و ویسکوزیته و وزن مخصوص افزایش یافت. کاهش امتیاز خصوصیات حسی تا سطح جایگزینی 25 درصد معنی دار نبود، اما با افزایش نسبت جایگزینی تا 50 درصد این اختلاف معنی دار شد. تاثیر سطوح مختلف جایگزینی WPC بر سایر خصوصیات نیز معنی دار نبود.

این آزمون به منظور بررسی امکان استفاده از گوگرد معدنی به عنوان جایگزین بخشی از متیونین و محرک سنتز اسیدهای صفراوی برای هضم چربی ها در جیره غذایی طیور گوشتی انجام گرفته است. تعداد 480 قطعه جوجه نر و ماده از نژاد آرین تحت 8 جیره غذایی مختلف شامل سطوح توصیه شده و پایین متیونین به همراه صفر و یا 5 درصد چربی، صفر و یا 0.1 درصد سولفات سدیم قرار گرفتند. مصرف جیره های حاوی چربی باعث افزایش وزن (P<0.01)، درصد ماندگاری (P<0.01) و بهبود ضریب تبدیل شد. مصرف سولفات سدیم سبب کاهش ضریب تبدیل، افزایش وزن صفراوی مرغ (P<0.05) و بهبود وزن گردید. سطح 82 درصد متیونین پیشنهادی، باعث کاهش وزن (P<0.05) و افزایش درصد ماندگاری و درصد پروتئین لاشه (P<0.01) شده است. سطوح مختلف عوامل مورد بررسی تاثیر معنی داری بر میزان سدیم و تری گلیسرید خون نداشته است. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که با افزودن سولفات سدیم به جیره جوجه های گوشتی، علاوه بر افزایش کارآیی چربی در جیره جوجه های گوشتی می توان 18 درصد از مقدار متیونین توصیه شده را با 0.1 درصد سولفات سدیم جایگزین نمود. در پایان، مقدار متیونین جایگزین شده با سولفات سدیم توصیه شده به همراه جیره تیمار حاوی چربی، بدون تاثیر منفی بر عملکرد، سبب افزایش وزن و بهبود ضریب تبدیل غذایی در جوجه های گوشتی شد.

خاک دارای ذرات سختی است که می توان سطح فولاد را خراش دهد و ایجاد سایش نماید. این نوع سایش را سایش خراشان می نامند. سایش، مهم ترین عامل محدودکننده عمر و عملکرد تیغه های برش و سایر ابزار خاک ورز است. سایش تیغه های برش، بویژه در لبه و ابتدا، سریع تر می باشد. ساییدگی تیغه، تاثیر زیادی بر کیفیت عملیات خاک ورزی دارد. در این پژوهش، سایش ابتدای تیغه های برش منطبق بر یکمنحنی درجه 2 با ضریب تبیین 0.94 و یا منحنی درجه 3 ضریب تبیین 0.98 بود. بیش از 55 درصد و 75 درصد سایش به ترتیب در? /? و 3/? ابتدای تیغه اتفاق افتاد و سایش نیمه دوم تیغه فقط 16 درصد بود. تمام تیغه ها غیر یکنواخت ساییده شدند ولی غیر یکنواختی سایش تیغه ها تقریبا یکسان بود. توصیه شده است به منظور کاهش مقدار و غیر یکنواختی سایش، مقاومت به سایش در ناحیه 6/? ویا? /1 ابتدای طول تیغه افزایش داده شود.

به منظور تعیین و ارزیابی ضرایب تشتک تبخیر کلاس A در شرایط مختلف نصب و همچنین مقایسه با مقادیر توصیه شده توسط فائو (FAO Kp)، یک تشتک در داخل مزرعه چمن مطابق با شرایط توصیه شده توسط فائو و دو تشتک دیگر در مزرعه یونجه در دو ارتفاع 50 و 80 سانتی متر نصب گردید و مقادیر تبخیر روزانه از آنها اندازه گیری شد. تبخیر – تعرق گیاه مرجع (ET0) نیز به روش بیلان آبی محاسبه گردید. مقایسه ضرایب تشتک ها، وجود اختلاف معنی دار بین مقادیر ارتفاع 50 سانتی متر (Kp50) نسبت به ارتفاع 80 سانتی متر (Kp80) را نشان می دهد. اما اختلاف Kp50 با ضرایب تشتک از زمین چمن (Kpg) معنی دار نیست. بنابراین، استفاده از تشتک در ارتفاع 50 سانتی متری مزرعه یونجه برای برآورد ET0 قابل توصیه است. از طرفی چون متوسط فائو Kp کمتر از Kpg می باشد، بنابراین انتخاب رقم 0.67 توصیه شده به جای 0.77 محاسبه شده باعث می شود که تبخیر – تعرق در حدود 12 درصد کمتر از مقدار واقعی آن برآورد شود. مقادیر ضرایب گیاهی (Kc) محاسبه شده بیش از مقادیر توصیه شده توسط فائو بوده و همخوانی بهتر مقادیر تبخیر – تعرق به دست آمده از روش های آب و هوایی با مقادیر اندازه گیری شده نسبت به روش تشتک تبخیر کلاس A تاییدی بر عدم همخوانی این ضرایب برای منطقه مورد مطالعه می باشد.

اکتینومیست ها، باکتری های گرم مثبت و معمول در خاک می باشند. به جهت توانایی تولید متابولیت های غیرمعمول این باکتری ها، مطالعات بسیار زیادی بر روی آنها انجام شده است. از انواع متابولیت ها می توان ترکیباتی از قبیل آنتی بیوتیک ها، ترکیبات سیتوتوکسیک، ضد قارچ و ضد انگل را نام برد. این باکتری های از محیط های دریایی نیز، جداسازی شده اند. مطالعه حاضر به بررسی ترکیبات سیتوتوکسیک از اکتینومیست های دریایی با استفاده از آزمون کشندگی آرتمیا می پردازد و در این مطالعه اثر ترکیبات سیتوتوکسیک بر روی دو گونه آرتمیا فرانسیسکانا بومی آمریکا و آرتمیا اورمیانا بومی ایران مقایسه گردید. باکتری های اکتینومیست از مرجان های نرم، سخت و اسفنج های خلیج فارس جداسازی شدند و فعالیت سیتوتوکسیک این باکتری توسط آزمون کشندگی آرتمیا مورد بررسی قرار گرفت. از میان اکتینومیست های جدا شده از منابع مذکور 14.75 درصد از آنها فعالیت سیتوتوکسیک نشان دادند که از این تعداد 3.27 درصد از این باکتری ها از فعالیت قوی توکسیک برخوردار بودند. مقایسه نتایج به دست آمده از آزمون کشندگی آرتمیا اورمیانا و آرتمیا فرانسیسکانا ضریب همبستگی میان دو آزمون (0.98=r) و ضریب اطمینان (P<0.01) را نشان داد، بنابراین می توان به جای آرتمیا فرانسیسکانا، از آرتمیا اورمیانا بومی ایران استفاده نمود.

از اسفند 1379 تا اردیبهشت 1380 از 222 مولد تاسماهی ایرانی، شامل 178 نمونه ماده و 44 نمونه نر در کارگاه شهید مرجانی، جهت بررسی وضعیت تولید مثلی گونه تاسماهی ایرانی در حوزه جنوب شرقی دریای خزر نمونه برداری شد. در این بررسی فراوانی سنی، طولی و وزنی مولدین نر و ماده و شاخص قطبیت جنسی، درصد لقاح و تاثیر درجه حرارت بر روی درصد لقاح، مدت زمان رسیدگی مولدین و درصد جوابدهی مولدین به تزریق هیپوفیز در نمونه ها مورد بررسی قرار گرفت. در مولدین ماده، نمونه ها 20-19 ساله و نمونه های 24-21.1 کیلوگرمی و 160-151 سانتی متری، بیشترین فراوانی را داشتند. دامنه شاخص قطبیت جنسی در مولدین بین 9.5-4.3 بود و دامنه مزبور در چهار گروه مورد بررسی قرار گرفت و مقایسه گروه ها تفاوت معنی داری را در پارامتر درصد لقاح نشان داد. تغییرات درصد لقاح در این گروه ها بررسی و بالاترین درصد لقاح، در گروه 8-7.1 ملاحظه گردید. در ارتباط با تاثیر درجه حرارت بر روی درصد لقاح، بالاترین درصد لقاح در حرارت 18-6.1 درجه سانتی گراد مشاهد شد. با افزایش درجه حرارت مدت زمان رسیدگی مولدین و درصد جوابدهی مولدین به تزریق هیپوفیز کاهش یافت. سن مولدین به چهار گروه تقسیم و تغییرات پارامترهای مورفوفیزیولوژیکی و عوامل تکثیر در این گروه ها بررسی گردید. گروه ها در پارامترهای طول چنگالی، وزن بدن، وزن گناد، هم آوری مطلق، درصد لقاح فاکتور وضعیت در سطح? =0.05 با هم دیگر اختلاف معنی دار داشتند. نتایج مطالعات نشان داد که با افزایش سن مولدین و کاهش درصد لقاح، این مولدین برای تکثیر مصنوعی مناسب نبوده و بهتر است برای استحصال خاویار از آنها استفاده شود. همچنین فاکتور وضعیت در مولدین سنین پایین تر بیشتر از مولدین سنین بالا بود.

این مطالعه به منظور تعیین سن و رشد ماهی کلمه دریای خزر(Rutilus rutilus capicus) در تالاب گمیشان از آبان ماه سال 1377 تا اردیبهشت سال 1379 صورت گرفت. به روش مطالعه فلس 240 نمونه ماده و 306 نمونه نر تعیین سن شدند. رشد ماهیان براساس روش فورد- وادفورد مطالعه شد. نتایج نشان داد که حداکثر سن نر و ماده ماهی کلمه در این مطالعه +8 سال بود. ماهیان 3 تا 5 ساله بیشترین فرونی را در بین گروه های سنی داشتند. حداکثر رشد بین سنین +1 و+2 بود و بعد از+2 سالگی رشد به کندی بود.

جمعیت های ماهی کلمه ساکن در تالاب های آجی گل و آلماگل و جمعیت های مهاجر به تالاب گمیشان جهت مطالعه تنوع پذیری (تغییرات) صفات ریخت شناسی مورد بررسی قرار گرفتند. صفات ظاهری شامل ریخت سنجی و شمارشی اندازه گیری شدند و به وسیله آزمون های تک متغیره و چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. آنالیز واریانس یک طرفه نشان داد که تفاوت های بارزی هم در صفات ریخت سنجی و هم در صفات شمارشی بین جمعیت های مورد مطالعه وجود دارند. در شاخص های ویژگی های شمارشی شامل تعداد متغیرها، فراوانی متغیرها و شاخص تنوع اختلافاتی بین جمعیت ها مشاهده گردید. بعلاوه فاصله تاکسونومیکی هم، دوری جمعیت های تالاب های آجی گل و آلماگل را با جمعیت های تالاب گمیشان نشان داد. تجزیه و تحلیل عاملی هم اثبات کرد که جمعیت های تالاب های آجی گل و آلماگل دارای ویژگی های ظاهری کاملا مجزایی می باشند. پراکنش نقطه ای براساس عامل های استخراجی و دیاگرام خوشه ایتمایز جمعیت های مورد مطالعه را به وضوح نشان داد. تجزیه تابع تشخیص نشان داد که 73.4 درصد نمونه ها بر اساس صفات ریخت سنجی در پنج گروه جمعیتی طبقه بندی می شوند. در کل تنوع پذیری (تغییرات) صفات ریخت سنجی نسبت به صفات شمارشی در بین جمعیت ها و تنوع پذیری درون جمعیتی و بین جمعیتی در جمعیت های تالاب گمیشان بالاتر بود. نتایج شواهد کافی برای جدایی جمعیت های مورد مطالعه ارائه نموده است که در برنامه های مدیریتی، حفاظتی و بهره برداری این گونه می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

بررسی رژیم غذایی اردک ماهی (Esox lucius) تالاب بوجاق کیاشهر – زیباکنار در سال 1381 و به صورت فصلی انجام گرفت. اردک ماهی پس از صید به آزمایشگاه منتقل شده و بعد از عمل زیست سنجی و تعیین سن، دستگاه گوارش ماهیان بیرون آورده شده و مواد غذایی خورده شده مورد شناسایی قرار گرفتند. میانگین طول اردک ماهیان صید شده 33 سانتی متر (حداقل 17.7 سانتی متر و حداکثر 74 سانتی متر)، میانگین وزن 307.3 گرم (حداقل 38 گرم و حداکثر 1100 گرم)، میانگین شاخص طول روده به طول بدن 0.58 (0.05 تا 0.8)، میانگین شدت تغذیه 171/6 (2.0 تا 1189.1) و میانگین شاخص ضریب رشد 780.5 (74 تا 7835.2) بود. نتایج به دست آمده از 122 قطعه اردک ماهی صید شده بیان کننده آن است که اردک ماهی از 13 نوع ماده غذایی تغذیه می نماید. از بین اینها بالاترین درصد فراوانی مربوط به لاروسنجاقک (14%)، سوزن ماهی (13.8 درصد) و گاوماهی کسلر (13.4 درصد) و کمترین درصد فراوانی مربوط به اردک ماهی در گروه های سنی +5 تا +9 (از گروه سنی +7 تا +8 اردک ماهی صید نشد) قرار داشتند. براساس بررسی های آماری بین گروه های سنی، فصلی و جنسی مختلف تفاوت هایی از لحاظ تنوع و فراوانی غذایی خورده شده وجود داشت. با توجه به نتایج حاصله می توان گفت که اردک ماهی تالاب بوجاق یک ماهی گوشتخوار، ماهیخوار و حتی هم نوع خوار می باشد.