فصلنامه تاریخ روابط خارجی
پیاپی 21 (زمستان 1383)

درباره اهمیت راه ابریشم،در دو بخش به وضعیت این راه در دوران ایران باستان، دوران اسلامی تا معاصر، مسیرهای مختلف راه ابریشم پرداخته شده است. در مجموع می توان گفت که هرات در یکی از مسیرهای مهم راه ابریشم واقع شده و نه تنها یک راه تجارتی، بلکه یک راه زیارتی، به ویژه در راستای گسترش آیین بودا بود.

تجارت ابریشم و کالاهای دیگر سالیان در از بین ایران، چین و رم جریان داشت و راه معروف ابریشم را به وجود آورده بود، اما بروز برخی مشکلات در مسیر خشکی راه ابریشم، برخی از بازرگانان را واداشت راه آبی را برای ادامه تجارت خویش برگزینند. اگرچه این مسیر طولانی تر بوده و خطرات ناشناخته ای به همراه داشت، اما در برخی مواقع بر مسیر خشکی برتری داشت.

آقا محمد استرآبادی نیز همچون شیخ احمد قمی، از جمله ایرانیان بود که به دلیل داشتن برخی توانایی ها و ویژگی ها، مورد توجه دربار آیوتایا قرارگرفت و مناصب درباری را تا بالاترین حد آن پیمود. وی مدت زیادی مدیریت امور تجاری و مالی آیوتایا و پادشاه نارای کبیر را به عهده داشت و نقش مهمی در گسترش تجارت دریایی تایلند ایفاء نمود.

ایران به دلیل موقعیت ویژه خود، همواره با ملل مختلف در ارتباط بوده است. در دوره قاجار، به ویژه با روی کار آمدن ناصرالدین شاه، روابط سیاسی و اقتصادی ایران با ممالک دیگر، به ویژه اروپا، رونق بیشتری یافت، زیرا در این زمان با توجه به پیامدهای انقلاب صنعتی، توسعه نظام سرمایه داری، گسترش تجارت جهانی و رقابت کشورهای قدرتمند برای به دست آوردن بازارهای تازه، ایران هم در گردونه روابط بین الملل قرار گرفت؛ در عرصه اقتصادی به دنیای تجارت وارد شد و با کشورهای اروپایی ارتباط بیشتری یافت. ...

شوستر و همراهانش در 1911/1329 ق در حالی وارد ایران شدند که اوضاع بین المللی برای فعالیت آنها در ایران، به دلیل نزدیکی سیاسی روسیه وانگلیس، مهیا نبود. از این رو شوشتر پس از هشت ماه ماندن در ایران، به دلیل التیماتوم دولت روسیه، به ترک ایران ناگزیرشد، اما صرف نظر از چالش های خارجی، شوستر برای انجام اصلاحات، به لحاظ داخلی نیز با مشکلاتی رو به رو بود.

در دوره اولیه حاکمیت سوسیالیستی بر روسیه، نگاه و برداشت لنین از نقش و جایگاه ایران همواره تعیین کننده ابعاد روابط دو کشور و میزان اهمیت آن بود. اهمیت چنین برداشتی موجب شد دولت روسیه پس از تسلط کامل ارتش سرخ بر سراسر روسیه و تامین امنیت در مرزهای دوکشور، نیروی نظامی خود را وارد ایران کند.

مناسبات فرهنگی ایران و عربستان را در بین سالهای 1345 تا 1355 می توان به این صورت دسته بندی نمود: اعطای بورسهای تحصیلی و تبادل دانشجو و پیشاهنگ، دیدار شخصیتها و هیئتهای فرهنگی، همکاری های علمی و فرهنگی، ورزش و هدایای فرهنگی.

مارک آلموند، یکی از فعالان دوره جنگ سرد و استاد کنونی تاریخی مدرن در کالج اوریل دانشگاه آکسفورد، در این مقاله به نقش عوامل نفوذ دولتهای بزرگ و از جمله آمریکا در بروز ناآرامی، کودتا و حوادث مشابه در جهان، از جمله حوادث اخیر اوکراین پرداخته است.

پس از عقب نشینی نیروهای محمدشاه از هرات، وزارت خارجه ایران در نامه ای به غراف نسلرود، وزیرخارجه روسیه، منافع مشترک دو دولت و وعده کمک روسیه را یادآورشد اما دولت روسیه هیچگونه کمکی به دولت ایران نکرد.

اسناد معرفی شده در این نوشتار، نامه های رد و بدل شده بین عبدالحسین تیمورتاش،وزیر دربار ایران، و رابرت کلایو، وزیرمختار انگلیس در ایران، درباره روابط ایران و عراق هستند.

تعداد زیادی از اسناد مهم تاریخی در ارتباط با دوره حاکمیت پادشاهان صفوی در کتابخانه ها و آرشیو های برخی از کشورهای جهان وجود دارند که بازگو کننده نخستین مناسبات و روابط دیپلماتیکی بین ایران و کشورهای دیگر جهان هستند.

دومین دور سمینار همایش روابط تاریخی ایران و اسپانیا با حضور جمعی از اساتید و پژوهشگران ایرانی و اسپانیایی در سیزدهم و چهاردهم بهمن 1383 در محل سازمان ایرانی مجامع بین المللی وزارت امور خارجه برگزار شد.

فصلنامه پژوهشهای علمی حکمت با همکاری مشترک رایزنی سفارت جمهوری اسلامی در باکو و انستیتو شرق شناسی ضیاء بنیادوف، وابسته به آکادمی ملی جمهوری آذربایجان، منتشر می شود و مقاله ها و مطالبی پیرامون پژوهشهای علمی و تاریخی درباره مشترکات سیاسی، فرهنگی و مذهبی دو کشور دوست و همسایه، ایران و آذربایجان و برخی از کشورهای همجوار را در بردارد.