نشریه دین و ارتباطات
سال یازدهم شماره 3 (پاییز 1383)

اگر چه بسیاری از جریان های انقلابی تمایل به انحصار قدرت دارند و از تعریف یک سازمان حقوقی برای اعمال قدرت چندان استقبال نمی کنند، اما تجربه انقلاب اسلامی در این خصوص متفاوت می نماید. به گونه ای که امام خمینی (ره) به عنوان اصلی ترین و جدی ترین مدافع ایده تاسیس قانون اساسی شناسانده می شود. به همین دلیل، تحلیل این تصمیم امام (ره) حائز اهمیت بوده و می تواند برای زمان حاضر نیز معنادار باشد. ...

قانون اساسی یکی از مهم ترین نهادهای سیاسی مدرن و مرجع تغییرات ساختاری دولت و قوانین نهادسازی سیاسی در کشورها می باشد. از منظر نظریه سیاسی، هرچه فضای مفهومی و معرفتی اصول، مفاد و سیاسی قانون اساسی از جامعیت، شفافیت و انسجام و صراحت برخوردار باشند، به همان میزان فرایند نهادسازی سیاسی، مشکلات و هزینه کمتری خواهد داشت. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به دلیل روشن شدن ابعاد مفهومی، رویکردهای مختلف تدوین کنندگان و نیز کشف ظرفیت های نهفته آن نیازمند بازخوانی در پرتو نظریه سیاسی است. ...

طرح مسئله حاکمیت در اندیشه بشری با تشکیل نخستین سازمان های حکومتی در تاریخ بشر همزاد بوده است. در این راستا یکی از پرسش های بنیادین که در اندیشه سیاسی و حقوقی مطرح گردیده، جستجو در مبنا و منشا قدرت و حاکمیت دولت می باشد. در این خصوص دو دسته دیدگاه قابل ذکر است، یکی نظریه حاکمیت الهی و دیگری حاکمیت مردمی. این نوشتار بر آن است تا ضمن تبیین مفهوم حاکمیت سیاسی و نظریه های مربوط به آن، نظریه حاکمیت در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران را همراه با نمودهای آن مورد بررسی قرار دهد.

این مقاله پژوهشی از نوع درجه دوم و پسینی است و نه پژوهشی درجه یک و پیشینی. از این رو نویسنده درصدد است تا پاره ای از مباحث را که در اندیشه امام خمینی (ره) آمده است، در موضوعی خاص طرح و بررسی نماید. ...

تامین امنیت اجتماعی از وظایف مهم نظامی سیاسی و دولت به حساب می آید. حوزه و گستره امنیت اجتماعی، بستگی به تصویری دارد که نظام سیاسی از دولت و ساختار و هدف خود می دهد. از آنجا که محور اصلی در این نوشتار، قانون اساسی جمهوری اسلامی است در این زمینه به بررسی جایگاه امنیت اجتماعی با عطف توجه به تعریف آن و تبیین دولت، در قانون اساسی پرداخته شده است. ...

محور اصلی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را ایده جمع بین اسلامیت و جمهوریت تشکیل می دهد که به عنوان ابتکار ارزنده امام (ره) در قرن بیستم شناسانده می شود. با این حال این ایده که در ایران عینیت یافته است، در گذر زمان موضوع جریان های فکری متعدد و متفاوتی قرار می گیرد که در این میان دیالوگ های انتقادی به دلیل نوع نگاه و حجم آنها از اهمیت بیشتری برخوردارند و لازم می آید تا پیروان جریان فکری وفادار به این الگو، به بررسی آنها و سپس ارائه پاسخ های در خور همت گمارند. ...

در نظام های سیاسی پیچیده امروز، نظارت امری ضروری و گریزناپذیر است منتها نوع نظارت و نظام آن، در کشورهای مختلف بسیار متفاوت است. بر اساس قوانین نظام جمهوری اسلامی ایران، مجلس خبرگان که منتخب مردم است بر رهبر نظارت دارد، رهبر نیز ضمن نظارت کلان بر سه قوه از جهت هماهنگی آنها، نظارت دقیق تری بر قوه قضائیه، شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت و سایر نهادهای تحت نظر رهبری اعمال می نماید. ...