فهرست مطالب

پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی - سال نهم شماره 4 (پیاپی 30، زمستان 1382)

فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال نهم شماره 4 (پیاپی 30، زمستان 1382)

  • 182 صفحه، بهای روی جلد: 8,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1382/11/20
  • تعداد عناوین: 7
|
  • الگوهای چند سطحی و ارزیابی ناهمسانی و کارایی بودجه بین دانشگاه های منتخب
    ابوالقاسم نادری صفحه 1
    در این مقاله ناهمسانی و نابرابری مخارج سرانه بین دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی منتخب به منظور ارزیابی کارتخصیص اعتبارات با استفاده از روش الگوسازی چند سطحی و داده های برگرفته از قوانین بودجه تحلیل و ارائه شده است. نتایج به دست آمده نشان دادند که تفاوت معنی داری در ساختار مخارج سرانه دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی وجود دارد که این ساختار روش الگوسازی را متاثر می سازد. برآوردهای حاصل از الگوسازی چند سطحی نشان می دهد که بین 15 درصد (در مورد گروه کشاورزی) و 41 درصد (در مورد گروه علوم پایه) تغییرات الگوه ها به تفاوت ویژگی های دانشگاه ها مربوط می شود که بخش زیادی از آن را باید به عدم کارایی نسبت داد. همچنین، برآوردهای تجربی مؤید این است که میزان ناهمسانی در ساختار مخارج سرانه بین دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی در گروه هنر، علوم انسانی و اجتماعی کمترین و در گروه کشاورزی بیشترین است.
    علاوه بر وجود ساختار ناهمسان مخارج سرانه، نتایج نشان می دهند که روند تحول مخارج سرانه به قیمتهای ثابت سال 1370 کاهش داشته و میزان کاهش بین دانشگاه ها و نیز بین گروه های آموزشی متفاوت بوده است. علی رغم وجود نابرابری های زیاد، طی دوره 78-1370 نابرابری بین مراکز آموزشی مورد بررسی کاهش یافته است که می توان این تحول را در جهت بهبود و افزایش کارایی تخصیص منابع تعبیر کرد. با این حال، نتایج تحلیل های چندسطحی نشان داد که هنوز تفاوت چشمگیری در مخارج سرانه دانشگاه های مورد مطالعه وجود دارد. تلاش برای توزیع عادلانه تر اعتبارات، به خصوص به منظور تشویق مراکز آموزشی با هزینه متوسط سرانه کمتر، سبب ارتقای کارایی مخارج آموزشی دولت خواهد شد.
    کلیدواژگان: کارایی، کارایی تخصیصی، دانشجوی معیار شده، هزینه های آموزشی، الگوسازی چند سطحی، دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، گروه های آموزشی و مالیه آموزش عالی
  • تاثیر وضعیت اقتصادی - اجتماعی خانوار بر تقاضا برای آموزش عالی
    معصومه قارون صفحه 43
    در این مقاله به تاثیر وضعیت اقتصادی – اجتماعی خانوار بر تقاضا برای آموزش‎عالی در ایران پرداخته می‎شود. رویکرد آن شناسایی عوامل موثر بر تصمیم‎گیری افراد درباره ورود یا عدم ورود به دانشگاه ها و موسسات آموزش‎عالی است.
    مطالعات و بررسی های انجام شده درباره تقاضا برای آموزش ‎عالی در سطح خرد، به تحلیل الگوی انتخاب افراد برای ورود یا عدم ورود به یک مؤسسه آموزش عالی یا تصمیم ‎‎گیری خانوار برای سرمایه‎گذاری در تحصیلات عالی فرزندانشان دلالت دارد. از این رو الگوهایی معرفی شده ‎اند که قادر به توصیف انتخاب افراد برای ورود به مؤسسات آموزش عالی باشند.
    براین اساس، الگوسازی رفتارتقاضا نیازمند بهره برداری از روش هایی است که امکان توصیف و تخمین تابعی را که متغیر وابسته آن فقط دو حالت را اختیار می‎کند، فراهم سازد.
    در این تحقیق از مدلهای دو وجهی (binary choice) استفاده شده است که متغیر های آنها برگرفته از نظریه سرمایه انسانی است.
    یافته های پژوهشی نشان می‎دهند که: 1- اگر سطح تحصیلات سرپرست خانوار دیپلم و بالاتر باشد، به طور متوسط و با فرض ثبات سایر شرایط احتمال ورود فرد به دانشگاه افزایش می یابد.
    2- هرچه تعداد اعضای خانوار بیشتر باشد، به طور متوسط احتمال ورود فرد به دانشگاه کمتر می شود.
    3- جنسیت مذکر به طور متوسط با احتمال کمتری وارد دانشگاه می شود.
    4- هرچه فرد روزانه فعالیت اقتصادی بیشتری انجام دهد، احتمال ورود به دانشگاه برای وی کمتر خواهد بود.
    5- هر چه زیربنای محل سکونت خانوار (نماینده طبقه اقتصادی اجتماعی) بیشتر باشد، احتمال ورود فرد به دانشگاه افزایش می یابد.
    6- هرچه سن فرد بیشتر باشد، احتمال ادامه تحصیل وی بیشتر است.
    علی‎رغم محدودیتهای بسیار از نظر اطلاعات و داده های آماری، نتایج یاد شده در اکثر موارد با نتایج تحقیقات مشابه همخوانی و تطابق دارد
    کلیدواژگان: سرمایه انسانی، خانوار، آموزش عالی، تقاضا، عوامل اقتصادی، اجتماعی، سطح میانی اقتصاد، متغیر دو وجهی و الگوی لاجیت
  • تعیین نرخ بازده اقتصادی داخلی و فردی و اجتماعی سرمایه گذاری در دوره های تحصیلات تکمیلی
    فرخنده جبلی عاملی صفحه 75
    در مقاله حاضر به تعیین نرخ بازدهی اقتصادی فردی و اجتماعی در سطوح تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری با توجه به تحلیل هزینه _ فایده در ایران برای سال 1379 پرداخته شده است.
    نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که نرخ بازدهی اقتصادی فردی در دوره دکتری منفی و برای دوره کارشناسی ارشد مثبت و نرخ بازدهی اقتصادی اجتماعی برای هر دو دوره تحصیلی منفی است. منفی بودن نرخ بازدهی اجتماعی نشان دهنده این است که مقدار هزینه‎ای که جامعه در قبال دوره های تحصیلی مذکور متقبل می‎شود در قبال فایده های آن بسیار بالاست. البته، منفی بودن نرخ بازده اقتصادی اجتماعی برای این دوره های تحصیلی به معنای سرمایه‎گذاری نشدن در این دوره ها نیست، بلکه به این مفهوم است که جامعه از فارغ‎التحصیلان مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری به خوبی استفاده نمی‎کند. بر این اساس، چنانچه سیاستگذاری دولت در زمینه تربیت نیرو در سطوح تحصیلی یادشده و افزایش سرمایه‎گذاری در این خصوص است، برای افزایش بازدهی اقتصادی و گرایش نداشتن افراد به مشاغل متعدد برای کسب درآمد بالاتر، ضرورت بهبود وضعیت دستمزد و حقوق دولتی دارندگان مدارک کارشناسی‎ارشد و دکتری دارای اهمیت است.
    کلیدواژگان: تحلیل هزینه، فایده، سرمایه گذاری آموزشی و نرخ بازده اقتصادی داخلی فردی و اجتماعی
  • محاسبه هزینه سرانه دانشجو؛ مطالعه موردی: دانشگاه تهران، سال تحصیلی 75-1374
    نسرین قطبی صفحه 103
    هدف از نگارش این مقاله محاسبه هزینه سرانه دانشجوست. محاسبه هزینه سرانه دانشجو برای برنامه ریزی کوتاه مدت و بلند مدت آموزش‎عالی بسیار مهم و ضروری است. در این مطالعه دانشگاه تهران به عنوان یک نمونه انتخاب شد. هزینه سرمای های و غیرسرمای های به‎تفکیک دانشکده، مقطع تحصیلی و گروه آموزشی محاسبه شد که در بخش غیرسرمایه ای دو الگو مورد استفاده قرار گرفت. الگوی اول بر اساس تعداد واحد درسی و الگوی دوم بر اساس تعداد دانشجوست.
    برای محاسبه هزینه سرانه سرمای های در بخش تاسیسات و ساختمان از سه الگو به نامهای تعیین استهلاک ساختمان، تعیین اجاره بهای فرضی ساختمان و اجاره بهای ساختمان [با استعلام از بنگاه های مسکن] استفاده شده است. در بخش محاسبه هزینه سرانه سرمای های مربوط به تجهیزات آزمایشگاهی روش مستقیم مورد استفاده قرار گرفت.
    در جریان نتیجه طرح، نرم‎افزاری تهیه شد که می‎تواند برای محاسبه هزینه سرانه دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی مورد استفاده واقع شود. این نرم افزار همچنین، می‎تواند مدیران را در امر محاسبه و بودجه‎بندی یاری رساند.
    کلیدواژگان: هزینه سرانه دانشجو، هزینه سرانه سرمایه ای، هزینه سرانه غیر سرمایه ای دانشجو، دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، گروه آموزشی و دانشگاه تهران
  • تاملی درباره مهمترین علل موفقیت قطبهای علمی
    علی پایا صفحه 137
    قطبهای علمی همراه با نهادهای مولد اندیشه که مکمل و متمم آنها به شمار می آیند، موتور های محرک توسعه، در کلی ترین معنای این واژه، در قرن بیست و یکم محسوب می شوند. این نکته که چه عواملی موجب شدند تا این ساختارهای جدید، ابتدا در کشورهای پیشرفته و سپس در کشورهای در حال پیشرفت، جایگزین مؤسسات پژوهشی سنتی شوند و نیز این موضوع که ساختار های جدید تا چه اندازه در تحقق اهدافی که برایشان در نظر گرفته شده بود با توفیق قرین شدند و کدام علل و اسباب در این زمینه نقش اصلی را ایفا کردند، همگی در زمره مسائلی هستند که از دیدگاه روش شناسی علمی در خور اهمیت فراوان‎اند. تامل نقادانه در سیر عملکرد قطبهای علمی احیانا می تواند الگوها و سرمشقهای مناسبی را برای استفاده از آنها در محیطهای بومی و محلی کشورهای درحال توسعه ارائه کند. در مقاله حاضر کوشش شده است تا با ارزیابی برخی از مهم‎ترین علل کامیابی قطبهای علمی موفق، آموزه هایی عملی و کاربردی برای فعالیتهای اثربخش قطبهای علمی در داخل کشور ارائه شود
    کلیدواژگان: قطبهای علمی، موسسات پژوهشی، نهادهای مولد اندیشه، سیاستهای تحقیقاتی و دانشگاه
  • توسعه کارآفرینی و دانش آموختگان
    جعفر هزار جریبی صفحه 159
    در این پژوهش به ویژگی های کارآفرینی در بین دانش آموختگان دانشگاه ها و مؤسسات آموزش‎عالی به ویژه رشته ‎های علوم انسانی پرداخته شده است. با توجه به اینکه کارآفرینی در کشور ایران پدیده جدیدی تلقی می‎شود و هنوز در سطح ملی به آن پرداخته نشده است، آموزش و تربیت کارآفرینان از مسائل محوری توجه به عرصه های کارآفرینی است، از این رو بررسی میزان توانایی و قابلیتهای دانش‎آموختگان در ایجاد مشاغل جدید و توسعه کارآفرینی امری ضروری به نظر می‎رسد.
    در این تحقیق با استفاده از ابزار پرسشنامه و انتخاب حجم نمونه از جامعه آماری مطبوعات کشور به بررسی تجربی میزان کارآفرینی دانش آموختگان رشته های علوم انسانی پرداخته شده است.
    در پژوهش حاضر نشان داده شده است که بین کارآفرینی و دوره های آموزشی، مهارت فردی، انگیزه فردی، ریسک پذیری، نیاز به توفیق و خلاقیت رابطه معنی داری وجود دارد.
    کلیدواژگان: کارآفرینی، دانش آموختگان، نشریات و مطبوعات، مهارت فردی، ریسک پذیری و خلاقیت
  • چکیده مقالات به زبان انگلیسی
    صفحه 1
|
  • Multilevel Modelling & Evaluation of Allocative Efficiency in Public Budgeting:The Case of Iran's Higher Education Institutions
    Dr. Abolghasem Naderi Page 1
    This study examines the allocative efficiency of public budgeting for the case of state higher education institutions in Iran employing multilevel modelling technique. For the purpose of empirical analysis the differences in per standardized-student expenditures (for different educational groups) as a measure of efficiency was evaluated, using data derived from the annual budget laws for 1370-1378 period. 1) This study found that there are significant variations in per standardized-student expenditures among the institutions, which provide evidence on the fact that there is inefficiency in higher education institutions, 2) the differences are the least for art and humanities and the greatest for agriculture majors and 3) during the period a reduction in the differences has been experienced that can be interpreted as an improvement in the efficiency; However there is room for further improvement that requires initiating new policies in financing higher education.
  • Effects of Family Socio - economic Status on Demands for Higher Education
    Page 43
    This article examines effects of Family Socio – economic status on demands for higher education in Iran. Human capital theory and micro – economic approach were selected for this study. This approach identifies effective factors in people,s decision for entering or not entering to universities and institutes of higher education. In addition, the model estimates the effects of factors such as family income, family spending, parents, educational level, family size housing space and gender on continuing their education in post- secondary institutions. Data collection was based on statistic center of Iran Data Banks during 1992-95. The results indicate that the educational level of parents, housing space and age have positive effect on demands for higher education while gender and economic status have negative effect.
  • Determination of the Individual and Social Rates of Return in Master and Doctoral Levels
    Dr. Farkhondeh Jabal Ameli Page 75
    In this research, cost and benefit of higher education was analyzed and internal yield rate of investment of education, (individual and social rate) has been reviewed. The results of this research indicate that individual yield rate at master level is positive, but this rate in doctoral level is negative. In addition, social yield rate of master and doctoral degrees are negative. This finding shows that the opportunity costs in these groups are very high. Although higher education particularly in master and doctoral level are considered as a kind of general goods, but they have many social advantages particularly in the developed countries.
  • Calculation of Per Capita Student Expenditures in University of Tehran (1374-75)
    Nasrin Ghotbi Page 103
    The purpose of the study was to calculate per student expenditures. Calculation of per student expenditures is vital for short and long time planning in higher education. In this study, university of Tehran was selected as case. Capital and non capital expenditures were calculated by colleges, departments and expenditure levels. In non-capital two models were used. The first model is based on numbor of courses and the second one is rolated to number of student. In capital per cost calculation of buildings and installaions we use 3 patterns: determining building amortization, determining building supposition rent and building rent (to call upon dwelling institutions to give information). As the result a software that can be used for calculating expenditures institutions was developed.This software can assist administrators in calculating per students expenditures and budgetting.
  • A Reflection on the Most Important Factors of Success in the Centers of Excellence
    Dr. Ali Paya Page 137
    Centers of Excellence, along with Think-tanks which somewhat complement each other, can be regarded, in a sense, as the engines of growth in the Twenty-first century. The question that what sort of factors were responsible for these new constructs to replace the traditional research institution -first in the developed world and later in the developing countries, and the Question that how successful these new constructs have been, and what means and Factors have played a Significant role in this respects are among the questions which are of prime importance from a Scientific Methodology point of view. Critical reflection on the ways that Centers of Excellence have been organized and worked could probably provide useful models for similar institutions to be built at local levels in developing countries. The present paper describes some practical lessons for effective activities of the local Centers of Excellence through an appraisal of the main causes of the success of the internationally better known examples of such institutions.
  • Entrepreneurship Development Among Graduates
    Jafar Hezar Jaribi Page 159
    This research has examined entrepreneurship characteristics among university graduates, particulary in the humanities. A question are was used to gather information from a selected sample of Iranian press with the purpose of evaluating practical entrepreneurial states of graduates in humanities. The results indicate correlations between training, personal skills, personal motivation, risk taking, needs for success, creativity and entrepreneurship.