فهرست مطالب

پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی - پیاپی 13 (تابستان 1383)

پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی
پیاپی 13 (تابستان 1383)

  • 159 صفحه، بهای روی جلد: 6,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1384/04/16
  • تعداد عناوین: 7
|
  • سعید راسخی صفحه 13
    از اواخر دهه 1970 تلاش زیادی به عمل آمد تا با حذف فرض های محدود کننده تئوری های مرسوم به ویژه فرض بازار رقابت کامل، فرضیه های جدیدی بنا گردد. در چارچوب مدل های جدید، پیش بینی های در حوزه های تجارت بین الملل دستخوش تغییرات قابل ملاحظه ای گردید. مشخصا علت تجارت بین الملل از مزیت نسبی صرف فراتر رفت و با توجه به سازگاری ساختار بازار رقابت ناقص با مدل های جدید، ساختار بازار نیز از اهمیت خاصی برخوردار شد. اگر چه بحث های نظری قابل ملاحظه ای درباره نقش ساختار بازار در تجارت بین الملل صورت گرفته ولی هنوز مطالعات تجربی در این زمینه به ویژه برای کشورهای در حال توسعه محدود بوده است.
    مقاله حاضر به عنوان تلاشی در این زمینه، به اهمیت و نقش ساختار بازار در ساختار تجارت خارجی (صنایع کارخانه ای ایران) پرداخته است. برای این منظور صنایع کارخانه ای ایران در سطح تجمیع سه رقم طبقه بندی بین المللی صنایع مورد توجه قرار گرفته و محاسبات مربوط به تجارت خارجی و متغیرهای ساختاری صنعت برای این صنایع صورت گرفته است. سپس بر اساس مدل های جدید تجارت بین الملل و با به کارگیری مدل لجیت برای سال 1377 اهمیت نقش ساختار بازار در تجارت خارجی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج مطالعه حاضر با مدل های رقابت انحصاری تجارت بین الملل سازگار می باشد. به عبارت دقیق تر، وجود درجه پایین صرفه جویی های ناشی از مقیاس، نسبت تمرکز بازار پایین و درجه بالای تمایز محصول که مهمترین متغیرهای ساختار بازار رقابت انحصاری می باشند، تاثیر معناداری بر ساختار تجارت درون صنایع کارخانه ای ایران داشته اند.
    با توجه به این که رشد و توسعه اقتصادی - در چارچوب مدل های جدید تجارت بین الملل - موجب کاهش سهم تجارت بین صنایع از کل تجارت می گردد. نتایج مقاله حاضر می تواند در سیاست گذاری های اقتصادی به ویژه در استراتژی توسعه تجارت بخش صنعتی مهم تلقی گردد.
    کلیدواژگان: ساختار بازار، تجارت درون صنعت، مدل های رقابت انحصاری، تمایز محصول، نسبت تمرکز
  • مصطفی رستمی صفحه 39
    با توجه به جایگاه صنایع دستی به عنوان دومین عامل رشد و توسعه ی تولید ناخالص ملی و نیز در کناز صنعت گردشگری به عنوان مهمترین منبع رشد اقتصاد جهانی، نقش زنان شاغل در این حوزه چه در سطح جهانی و چه در سطح کشور و به تبع آن در سطح استان مازندران، بسیار درخور توجه است. اگر گفته شود بیش از نیمی از 150 نوع رشته صنایع دستی در کشور از طرف زنان فعال است و در برخی از آنان نقش مبدع و پیشکسوت را ایفا می کنند، سخن گزافی نیست.
    اما به راستی با عنایت به چنین نقش و جایگاه شایسته جمعیت زنان شاغل در بخش صنایع دستی - به ویژه در استان مازندران - وضعیت کیفی و کمی اشتغال آنان در مقایسه با مردان چگونه و در چه سطحی است؟ تحصیلات موقعیت های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی چه تاثیری در کیفیت حضور زنان در این بخش دارد؟
    در این مقال وضعیت کیفی و کمی اشتغال زنان استان مازندران در بخش صنایع دستی در گذشته و حال، در مقایسه با مردان و در محدوده منطقه شاخص شهرستان ساری، به منظور سیاستگذاری کلان توسعه در آینده با استفاده از آمارهای ماخوذه از سازمان های ذی ربط مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: اشتغال، تسهیلات ایجاد اشتغال، سن، تحصیل، کیفیت اشتغال
  • حجت صفار حیدری، سید عبدالله خاوری صفحه 67

    اداره کل آموزش های فنی و حرفه ای استان مازندران در طی برنامه سوم (79-81) موفق به آموزش بیش از 22000 نفر در بخش صنعت شده است که از لحاظ کمی قابل توجه است. از این رو مقاله حاضر برگفته از پژوهشی با همین عنوان، بر آن است تا تصویری از وضعیت اشتغال مهارت آموختگان سازمان، با توجه به نوع و میزان اشتغال آنان، ارایه کند. برای انجام یافتن این کار از دو گروه کارآموزان و کارفرمایان نظرسنجی شده است. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون آماری خی دو استفاده گردید. نتایج به دست آمده نشان داده است که علی رغم کوشش های کمی سازمان در جهت تربیت نیروی انسانی، مساله اشتغال کارآموزان آموزش دیده همچنان باقی است. همچنین نتایج به دست آمده نشانه تفاوت استفاده از فرصت های شغلی میان زنان و مردان به نفع دسته اخیر می باشد. رضایت کارفرمایان از آموزش های آموزش دیدگان شاغل در حد متوسط می باشد و این نکته ضرورت توجه به افزایش کیفی آموزش هایی را که ارایه می شود، نشان می دهد.

    کلیدواژگان: آموزش های فنی و حرفه ای، صنعت، اشتغال، استان مازندران
  • احمد جعفری صمیمی، محمود یحیی زاده فر، علیرضا خانساری صفحه 85

    در این مقاله رابطه عرضه سهام و سرمایه گذاری خصوصی در بورس اوراق بهادار تهران در سال های 1368 تا 1380 مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به این که برآورد الگوی رگرسیون با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی مستلزم پایداری متغیرهای به کار رفته در الگوهای مورد نظر می باشد، در مقاله حاضر از الگوهای اقتصاد سنجی مختلفی استفاده شده است که روش حداقل مربعات معمولی مهمترین ابزار برای بررسی رابطه بین عرضه سهام و سرمایه گذاری خصوصی بوده است. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که رابطه معنادار و مثبت بین عرضه سهام و سرمایه گذاری خصوصی وجود دارد. همچنین میزان تاثیرپذیری سرمایه گذاری خصوصی در دوره جاری از عرضه سهام دوره قبل از بیشتر از عرضه سهام در دوره جاری می باشد. به عبارت دیگر افزایش عرضه سهام در زمان جاری و زمان های گذشته، با یک وقفه و همچنین سرمایه گذاری خصوصی دوره قبل موجب افزایش سرمایه گذاری خصوصی جاری در کشور شده است. علاوه بر این، یافته های این پژوهش حاکی از آن است که اهمیت عرضه سهام دوره قبل در مقایسه با سرمایه گذاری خصوصی دوره قبل تاثیر بیشتری بر سرمایه گذاری جاری دارد.

    کلیدواژگان: عرضه ی سهام، سرمایه گذاری خصوصی، روش حداقل مربعات معمولی، بازده سهام بورس اوراق بهادار تهران
  • خصوصی سازی، اندازه ی دولت و اشتغال در جمهوری اسلامی ایران
    سعید کریمی پتانلار صفحه 105
    هدف این مقاله بررسی اثرات خصوصی سازی بر اندازه دولت و بدهی دولت و اشتغال در طول سال های برنامه اول و دوم توسعه اقتصادی (1368-1378) می باشد. طی سال های 1368-1378 در کشور بالغ بر 8034.8 میلیارد ریال واگذاری ماکلیت شرکت های دولتی انجام پذیرفته است که 71.8 درصد از طریق بورس و باقی مانده یعنی 28.2 درصد از طریق روش غیر بورس واگذار شده است. همچنین بخش عمده ای از واگذاری ها طی برنامه دوم به ویژه در سال آخر برنامه یعنی سال 1378 انجام گرفته است و در اجرای سیاست خصوصی سازی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران نقش پیشرو را در کشور بر عهده داشته است.
    در این تحقیق با توجه به اطلاعات موجود در رابطه با واگذاری مالکیت شرکت های دولتی و سایر متغیرهای کلان اقتصادی شاخص های اندازه ی دولت، بدهی دولت و اشتغال مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که برخلاف انتظار سیاست خصوصی سازی در کشور قادر نبوده است اندازه دولت و نقش شرکت های دولتی را در اقتصاد ایران کاهش دهد. علاوه بر این نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که روند بدهی شرکت های دولتی به سیستم بانکی با افزایش همراه بوده است که بیان کننده این است که سیاست خصوصی سازی بهبودی در وضعیت مالی دولت ایجاد نکرده است.
    اگر چه در مورد اثرات خصوصی سازی بر اشتغال نتایج تحقیق نشان می دهد با وجودی که در حالت کلی تاثیر خصوصی سازی بر اشتغال مبهم است اما در این زمینه روش خصوصی سازی می تواند نقش مهمی ایفا کند. به عبارت دیگر در تحقیق حاضر نشان داده شده است که خصوصی سازی به شیوه واگذاری از طریق بورس می تواند در افزایش اشتغال موثر باشد. لذا با توجه به نتایج مقاله پیشنهاد می شود برنامه خصوصی سازی در کشور با استفاده از روش بورس انجام پذیرد.
    کلیدواژگان: خصوصی سازی، اندازه ی دولت، بدهی دولت، اشتغال
  • محمدتقی گیلک حکیم آبادی صفحه 129
    روش های جدیدی در اصلاحات مالیاتی از اواخر دهه 1970 به اجرا در آمده است. مهمترین رویکرد این اصلاحات کاهش اختلال زایی مالیات ها و رفع موانع تولید و عرضه و تاکید بر عدالت افقی به جای عدالت عمومی بوده است. گسترده تر کردن پایه های مالیاتی، کاهش نرخ های بالایی مالیاتی و کاهش تعداد نرخ ها و هماهنگی نظام مالیاتی با توانیی اجرای مالیاتی راه کارهای اصلی بوده است. نظام مالیاتی ایران علیرغم تدوین قوانین و کاهش نرخ های مالیاتی و همچنین اتخاذ تدابیری در جهت تقویت اجرای مالیاتی همچنان از ساختار ضعیف و سنگینی درآمد مالیاتی بر دوش شرکت ها رنج می برد. البته اصلاحات جدی که از سال 1380 شروع شده است در این حوزه گام های تازه و امیدوار کننده ای شمرده می شود.
    کلیدواژگان: اصلاحات، مالیات، کارائی، عدالت عمودی
|
  • Saeed Rasekhi Page 13
    The purpose of this paper is to identify and analyze the rule of market structure in foreign trade. To accomplish this, total trade flows calculations were made for the 3-digit ISIC manufacturing industries of Iran. The factors determining market structure have been estimated and their effects on foreign trade have been analyzed, using cross-sectional data. The results are consistent with monopolistic competition models of international trade. The extent of intra-industry tradeis greater for industries with many establishments, low concentration ratios, producing differentiated goods, and low degree of economies of scale. In short, the results of the present paper indicate the significance rule of maket structure factors in determining intra-industry trade.
  • Mostafa Rostami Page 39
    With attention to situation of the handy – crafts as the second agent of growth and extension of the national gros production and also in side of the tourism industry as most important source of growth of the worldly economy, role of the employed women on this field – both on the level worldly and country and also Mazandaran province – is very able of attention. If it is said that more than a half of 150 kinds course of handy – crafts in Iran are active by women and some of the they perform the role of the innovator and vanguard, it isn’t idle talk.But really with attention to such the worthy role and pavilion of the papulace of the employed women in the handy – crafts section – specially in Mazandaran province -, how and on what level is the their situation of qualitative and quantitative of employment on comparison to men? The education and social, cultural and economica positions, what influences on the quality of the women presence on this section?On this article has studied and analysed the situation of qualitative and quantitative of the women employment of Mazandaran province on the handy – crafts section in the past and present, on comparison to men and on the limits of the indicator area of sari township, for the massive programming of the extension on future with use of the took statistics from connected organizations.
  • Hojjat Saffar Haidari, Seyed Abdolla Khavary Page 67

    Technical and Vocational Training organization in Mazandaran Province has trained more than 22000 individuals during third development plan (2000- 2004) which is remarkable quantitatively. This article aims to portray the employment situation of individual who were trained. To do this, two groups were selected: trainees and employers. To know their views, they were asked by two different questionnaires. The descriptive and inferential methods were used to analysis the data. The results showed that the problem of trainees employment endure to stay, in spite of quantitative efforts have been made. Also, the percentage of men who were employed was higher than women. The satisfaction of employers to skills of individuals who were trained was average.

  • Ahmad Jafari Samimi, Mahmood Yahyazadehfar, Alireza Khansari Page 85

    This paper examines the relationship between the stock offering and private investment in Tehran Stock exchange during 1368-1380. Various Econometrics tests and models have been applied in this study while the ordinary least squares method has been the main tool to find the relationships between the variables under study. The results show that in the OLS framework: there is a significant relation between the stock offering and private investment in Iran. As this study shows, there is a positive correlation between the current private investment and the lag of the stock-offering variable. Further, the study shows that the lag of the previous investment variable has more effect on the current private investment than the current offering of stocks has.

  • Privatization, Government Size and Employment In the Islamic Republic of Iran
    Saeed Karimi Page 105
    The aim of this paper is to investigate the effects of privatization on government size, government debt and employment during the first and second Economic Plan (1368 to 1378).During 1368 to 1378 in Iran, more than 8034.8 billion rials of state owned companies were privatized. 71.8% of these stocks were sold on the stock market and 28.2% were sold through other means. Most of the privatization took place during the second Economic Plan; notably during the final year. The body mainly responsible for the privatization program was the Organization for Development and Renewal of Iranian Industries.This research is based on data gathered about economic variables and the transfer of state owned companies, indicators of government size, government debt and employment. Despite original expectations, the results obtained from this study show that privatization policyhas been unsatisfactory in reducing the government size and the role of state owned companies in Iranian economy. Demonstrated in the outcome is an increase in public sector debt, particularly in state owned companies’ debt to the banking system. This is another indication that the privatization policy has not improved the government’s financial status.Though the results derived from the effects of privatization on employment is ambiguous; the method of privatization could have played an important role. The research has shown that privatization through the stock market method can be effective in increasing the rate of employment. Evident from the results of this paper, it is recommended that the privatization program be done by the stock market method.
  • Mohammad Taqi Gilak Hakimabadi Page 129
    The tax reform got new approaches since late 1970s. Reductionof distortionary taxes, remove the barriers from production and emphasis on horizontal equity versus vertical one have been their most important characteristics. Broadening of tax bases, reduction in high marginal tax rates and its number of brackets, coordinating of tax system with capability of tax administration were essencial tactics. In spite of adopting tax laws, reduction of tax rates and improvement of tax administration in the Iranian tax system, it still suffers from week structure and high tax burden on companies. It should be mentioned, the tax reforms that has begun from 2000 are essencial and hopeful steps.