فهرست مطالب

مطالعات تاریخی - پیاپی 8 (تابستان 1384)

نشریه مطالعات تاریخی
پیاپی 8 (تابستان 1384)

  • تاریخ انتشار: 1384/05/05
  • تعداد عناوین: 12
|
  • صفحه 6
  • سیدمصطفی تقوی صفحه 9
    در سالهای اخیر، موضوع «تاریخ معاصر» مورد توجه محافل علمی تاریخ پژوهی و پژوهشگران تاریخ واقع شده است. در سال 1374، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران اقدام به برگزاری یک سلسله نشستهای تخصصی در این باره کرد و در سال 1381، مرکز بررسی اسناد تاریخی نیز تحت عنوان اسناد و تاریخ معاصر، همایشی برگزار کرد. این نوشته در پی آن است تا در حد امکان به تبیین مفهوم تاریخ معاصر و بررسی دیدگاه های مربوط به این موضوع بپردازد...
  • صادق تهرانی صفحه 29
    در این مقاله شما این عناوین را خواهید خواند: اجرای قانون ملی شدن نفت؛ استعفای مصدق، انتخاب قوام، قیام 30 تیر؛ دوره دوم دولت ملی؛ کودتای 28 مرداد توطئه مشترک انگلیس و آمریکا؛ تحلیل کودتا از زوایای گوناگون.
  • صفحه 49
    در مورد نقش آیت الله کاشانی در نهضت ملی شدن نفت و فراز و نشیب روابط میان وی و دکتر محمد مصدق، سئوالات و نکات نیازمند تحلیل و واکاوی بیشتر، همچنان در تحقیقات و آثار مربوط به چشم می خورد. بدیهی است که محققان و نویسندگان با توجه به منابع و اسناد در دسترس خود و از دریچه نگاه خویش در این زمینه اظهارنظر نموده اند. بازیابی و انتشار اسناد جدید می تواند زوایای جدیدی از موضوع را برای پژوهشگران مکشوف سازد. سند نویافته سئوال و جواب از آیت الله کاشانی که طی آن به صراحت، چند مسئله مهم مربوط به مواضع و رفتار سیاسی ایشان در سالهای نهضت ملی شدن نفت و کودتای 28 مرداد، مستقیما و بی واسطه از زبان وی نگاشته شده، واجد اهمیت و ارزش تاریخی است...
  • هدایت الله بهبودی صفحه 69
    آنچه پس از پیروزی انقلاب اسلامی از یادداشتهای دکتر سیدحسین فاطمی در دوره اختفای خود پس از کودتای 28 مرداد 1332 منتشر شد، نخستین بار در کتاب جنبش ملی شدن صنعت نفت و کودتای 28 مرداد 1332 بود. نویسنده در توضیح به دست آوردن این یادداشتها آورده است که «پس از انقلاب 1357 از میان اوراق و نوشته های ضبط شده، فقط این قسمت از یادداشتهای وی به وسیله دوستدارانش در اختیار خانواده دکتر فاطمی گذارده شد.» زمانی بعد، همین یادداشتها در کتاب خاطرات و مبارزات دکتر حسین فاطمی منتشر شد...
  • ابوالفتح مؤمن صفحه 95
    پرسش بنیادین این مقاله آن است که احزاب، سازمانها و جمعیتهای طرفدار جبهه ملی در همدان چگونه شکل گرفته، چه نقشی را ایفا نموده اند؟ رهبران محلی این تشکیلات چه کسانی بوده اند؟ میزان نقش هر یک از اقشار مختلف جامعه اعم از بازاری و روحانی و فرهنگی و کشاورز و... در این وقایع چه بوده است؟ در نهایت این نهضت چه روندی را در همدان طی کرده و بعد از کودتای 28 مرداد، سرنوشت رهبران آن سازمانها و جمعیتهای طرفدار جبهه ملی به کجا انجامید؟
  • تقی صوفی نیارکی صفحه 121
    در این مقاله، نویسنده به اجمال به حیات علمی آقا نجفی اصفهانی پرداخته و پیش اصول اندیشة سیاسی این روحانی بلند پایه را در موضوعات ولایت فقیه، یگانگی دین و سیاست، رویارویی با تعارضات فرهنگی (بهائیت و فعالیت تبشیری) بررسی و مواضع اقتصادی او را در ترویج خودکفایی ملی در واقعه تحریم تنباکو، تاسیس شرکت اسلامیه یادآور شده است.
    همچنین استقلال و تمامیت ارضی، استبداد ستیزی، استعمارستیزی و اندیشه اتحاد اسلامی آقا نجفی مورد توجه واقع شده است. بخش اعظم مقاله مواضع این روحانی مقیم اصفهان، نسبت به نهضت مشروطه است...
  • کشواد سیاهپور صفحه 171
    در تابستان 1309، لشکری به استعداد ده هزار نفر از ارتش رضاشاه، برای «قلع و قمع» ایل بویراحمد، از شیراز راهی «منطقه» شد. این لشکرکشی عظیم و گسترده، که بیش از یک ماه به طول انجامید و منجر به درگیری های سخت و سنگینی میان طرفین شد، خسارات جانی و مادی فراوانی بر جای گذاشت. ایل بویراحمد; از همان ابتدا و پیش از ورود نظامیان به منطقه، در میانه راه با آنان درگیر شد. نخستین درگیری، در قریه «سنگر»، حدفاصل شیراز و اردکان فارس رخ داد...
  • علی اکبر علیمردانی صفحه 209
    صهیونیسم بین الملل برای تشکیل کشوری صهیونیستی بر پایه آیین یهود در فلسطین، بر یهودیان متکی است. و هر یهودی، در خارج و داخل اسرائیل وسیله ای است برای نیل صهیونیسم به اهداف خود. صهیونیسم در داخل فلسطین برای تبدیل «یهودی قدیم» به «اسرائیلی جدید» عمل می کند و احساس همبستگی و وابستگی به رژیم اسرائیل را در درون او تعمیق می بخشد.(1) اما در خارج از فلسطین، از آنجا که صهیونیسم همه یهودیان را اتباع و شهروندان احتمالی اسرائیل در آینده به شمار می آورد، برای ترغیب آنان به مهاجرت و سفر به فلسطین، یا حداقل پشتیبانی مادی و معنوی از اسرائیل، فعالیت می کند. از این رو تلاش گسترده ای در میان یهودیان خارج از فلسطین (یهود دیاسپورا)(2) به عمل می آورد تا آنان را برای مهاجرت به اسرائیل آماده سازد.(3)...
  • یاشار شاه بیگلو صفحه 235
    عکسها و مجسمه ها عنوان مقاله ای است که براساس اسناد جای مانده از دستگاه امنیتی شاه دربارة تندیسهای ریز و درشت محمدرضا پهلوی در سراسر کشور و نیز عکسهای او و خانواده اش تهیه شده است. مجسمه های شاه یا پدرش در همه جای ایران دیده می شد. اینها یا در اثر مرور زمان شکل و شمایل خود را از دست می داد، یا ساخت آن نامناسب بود و اندام توازن لازم را نداشتند، تعویض و ترمیم این مجسمه ها، درگیر شدن نهادهایی چون ساواک و وزارت فرهنگ و هنر در این موضوع، ایجاد کمیسیونهایی برای رسیدگی به موارد یاد شده، از جلمه موضوعاتی است که در این سندها منعکس شده است...
  • محمد کریمی صفحه 271
    تاریخ معاصر ایران از موضوعاتی است که در بیشتر دانشگاه ها و مراکز پژوهشی تاریخ به آن پرداخته می شود. با این حال همچنان شاهد انتشار آثاری هستیم که حرفهای تازه ای درباره موضوعاتی به ظاهر تکراری دربردارند. یکی از این موضوعات تکراری، برهه مربوط به سالهای جنگ جهانی اول و دوران انتقال سلطنت و قدرت در ایران از قاجار به پهلوی است. در سالهای اخیر «دکتر محمدقلی مجد» این مقطع تاریخی را دستمایه آثار خود قرار داده است...
  • صفحه 285
    برای هشتمین شماره از فصل نامه مطالعات تاریخی دو سند برای بخش اسناد بدون شرح انتخاب شده است که در ظاهر ارتباطی به یکدیگر ندارند. سند نخست، گزارشی است از منبع ساواک درباره «زمین خواری» رجال صاحب نفوذ و دولتمردان دهه چهل; و سند دوم که در قالب بولتن ویژه تهیه شده گزارشی از «پول خواری» شرکت امریکایی بل برای توسعه مخابرات ایران در دهه پنجاه. خواندن این دو گزارش خیلی محرمانه و سری می تواند نتایجی به دست دهد که برای مثال در طول یک دهه، عوامل داخلی و خارجی با منابع و ثروتهای کشور چه برخوردی داشته اند; عواملی که همگی مورد تایید حکومت وقت بوده اند.