نشریه رستنیها
سال دوم شماره 1 (پیاپی 8، پاییز و زمستان 1380)

در این تحقیق با انجام آزمایش های گلخانه ای اثرمایه زنی قارچهای میکوریز و سیکولار -آربوسکولار (VAM) روی رشد گیاه Poa bulbosa مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور چهار تیمار خاک سترون مایه زنی نشده (شاهد)، خاک سترون مایه زنی شده، خاک غیرسترون مایه زنی نشده (خاک مرتع) و خاک غیرسترون مایه زنی شده استفاده گردید. مایه، سوسپانسیونی از ریشه های آلوده گیاه Poa بود (میزان آلودگی آنها حدود 30% برآورد شد). پس از گذشت سه ماه گیاهان برداشت شده و رشد آنها مقایسه گردید.
نتایج به دست آمده نشان داد که گیاهان مایه زنی شده در اکثر شاخص های اندازه گیری در سطح 5% تفاوت معنی داری با گیاهان مایه زنی نشده داشتند. میزان فسفر موجود در اندام هوایی گیاهان مایه زنی شده بیشتر از گیاهان مایه زنی نشده بود. همچنین میزان فسفر قابل جذب در خاک گیاهان میکوریزه نسبت به گیاهان غیرمیکوریزه در سطح پایین تری قرار داشت. در نتیجه استخراج هاگهای موجود در خاک تیمار سترون مایه زنی شده، سه گونه از جنس Glomus به عنوان همزیست دایمی با گیاه پوآ تشخیص داده شدند.

با بررسی های انجام شده روی قارچهای راسته Agaricales از نقاط مختلف مشهد و حومه، 23 گونه شناسایی گردید. در این میان 18 گونه از آنها به نام های:Lepiota cristata, Tricholoma sulphureum, Flammulina velutipes, Armillaria mellea, Pleurotus ostratus, Conocybe lactea, Agrocybe cylindracea, Mycena galopus, Psilocybe crobulus, Hypholoma fasciculare, Agaricus bitorquis, Pholiota aurivella, Coprinus comatus, C. atramentarius, C. micaceus, C.disseminatus, C. Picaceus and Volvariella plumulosa, قبلا در ایران شناسایی شده بود ولی پنج گونه, Panaeolus rickenii Lepista saeva و Entoloma incanum, Coprinus plicatilis, Tricholoma fulvum, برای فلور قارچهای ایران جدید هستند که مشخصات آنها در این مقاله آمده است.

نه گونه Macrolepiota، M. rhacodes، Lepiota leprica، L. holospilota، Coprinus comatus، C. plicatilis، C. scobicola،C. disseminatus، C. flocculosus از قارچهای راستهAgaricales، از مناطق مختلف شامل نور، مراغه، کرج و ورامین جمع آوری شدند که به تفصیل در این مقاله همراه با ترسیمهایی توصیف گردیده اند. در بین آنها سه گونه Lepiota leprica، L. holospilota و Coprinus scobicola برای فلور قارچی ایران جدید می باشد.

در این مقاله جنس Melampsoridium به عنوان جنس جدیدی برای فلور زنگهای ایران معرفی می گردد. همچنین گونه های M. carpini روی Carpinus، Coleosporium unulae روی aspera. Inula salicina، Puccinia saniculae روی Sanicula europaea و Uredo otostegiae روی Otostegia persica به عنوان گونه های جدیدی برای فلور زنگهای ایران گزارش می کردند. تعداد منافذ تندشی اوردینیوسپورها در U.otostegiae که قبلا به صورت 2 منفذ تندشی گزارش شده بود اینک به صورت 5-2 منفذ تندشی گزارش می گردد.

کروموزومهای میوزی 10 گونه از خزه های قائم (acrocarps) به اسامی زیر متعلق به چهار جنس از تیره Bryaceae با تاکید بر تکامل، پلی پلوییدی، ویژگی های سیتولوژیکی و ارتباط بین جنسها و گونه های مورد نظر تحت بررسی قرار گرفت: Pohia elongata (n=11), Anomobryum cymbifolium (n=10), Brachymenium acuminatum (n=10), B. ochianum (n=11), B.sikkimense (n=11), Bryum cellulare (n=10), B. pseudotiquetrum (n=10), B. apiculatum (n=10), B. Capillare (n=10), B. atrovirens (n=10).
وقوع بیوالان چند شکلی (heteromophic bivalent) و اهمیت آن در برخی آرایه ها نیز مورد بحث قرار گرفته است. در این تحقیق مشخص شد که پلی پلوییدی نه تنها نقش مهمی را در تکامل و ایجاد گونه های یک تیره ایفا می نماید، بلکه به نظر می رسد که جهت مهاجرت / بقای گونه ها در شرایط آب و هوایی متغیر و زیستگاه های گوناگون نیز یک مزیت محسوب می شود (به متن کامل انگلیسی مراجعه شود.)

یولاف وحشی (Avena ludoviciana) دارای دو بذر در سنبلچه می باشد که از لحاظ رفتار فیزیولوژیک مانند طول دوره خفتگی اولیه متفاوت از یکدیگر هستند. نتایج به دست آمده نشان داد که بذر زبرین سنبلچه که کوچکتر از بذر زیرین آن می باشد خفتگی عمیق تری داشته است.
بهینه دما برای جوانه زنی بذور 15 درجه سانتیگراد به دست آمد و درصد جوانه زنی در دماهای پایین تر از دمای بهینه (5 و 10 درجه سانتیگراد) بیش از درصد جوانه زنی بذور در دماهای 20 و 25 درجه سانتیگراد بوده است. در دمای 5 درجه سانتیگراد جوانه زنی با تاخیر زمانی و با سرعت کم همراه بود.
تاریکی و تناوب دمایی (15:50° C) نیز جوانه زنی بذور را تشدید نمود. عوامل مختلفی مانند سرمادهی، وجود نیتروژن به شکل یون نیترات با غلظت 10-4 M در محیط کشت بذر، هورمون جیبرلین (GA3) با غلظت 10-4 M و هوادهی خاک موجب شکستن خفتگی بذور گردید. تیمار بذور زیرین با سرما (2-3°C) موجب جوانه زنی 63.5 درصد از بذور در ماه اول و 97 درصد در ماه دوم گردید در صورتی که درصد جوانه زنی برای بذور زبرین 11.5 درصد و 92 درصد به ترتیب یک و دو ماه تیمار سرمادهی برداشت خفتگی را موجب شد. نتایج نشان داد که سرمادهی به مدت دو ماه برای شکستن خفتگی بذور یولاف وحشی تا حدود 92 الی 97 درصد حذف خواب را ممکن می سازد. نیتروژن جوانه زنی را به طور قابل ملاحظه ای افزایش داد به طوری که در مورد بذور زبرین 32.75 درصد نسبت به 11.5 درصد (شاهد) و در مورد بذور زیرین57.25 درصد نسبت به 13.75 درصد (شاهد) افزایش در میزان جوانه زنی بذر مشاهده گردید. هورمون جیبرلین نیز موجب جوانه زنی بیشتری نسبت به یون نیترات گردید.

اساس این بررسی بر مطالعات ریخت شناسی نزدیک به 200 نمونه از Melilotusهای ایران قرار داشته و در طی آن کلید شناسایی گونه های M.sulcatus، M.officinalis، M.indicus، M.albus تنظیم گردیده است.
گونه M.sulcatus نخستین بار برای فلور ایران گزارش می گردد. شرح ریخت شناسی همراه با تصاویر و نقشه های پراکندگی برای هر گونه ارایه می گردد.
برای گونه های M.messanensis، M.dentatus، M.polonicus و M.neapolitanus که در منابع به حضور آنها در ایران اشاره گردیده و جزو نمونه های مورد مطالعه مشاهده نگردیده اند، اختصاصات ریخت شناسی کلیدی ارایه می گردد.

مقاله حاضر ادامه نخستین گزارشی است که پیش از این در ارتباط با قارچهای تیرهErysiphaceae در استان گیلان منتشر گردید. در ادامه این مطالعه، 9 گونه دیگر از این قارچها در استان گیلان شناسایی شدند که عبارتند از:G.orontii، Golovinomyces cynoglossi، Erysiphe convolvuli، Blumeria، L.taurica، cylindrospora L.lanuginosa Leveillula Graminis، Phyllactinia fraxini, cylindrospora و Podosphaera erodii که از بین آنها دو گونه G.cynoglossi و P.erodii برای فلور قارچهای ایران جدید به شمار می آیند. نه گونه گیاهی شامل:, Erodium cicutarium, Hordeum distichon, Lithospermum incrasatum, L.officiale, Phleum paniculatum, Poa nemaralis, P.trivialis Cucurbita برای اولین بار به عنوان تاکسونهای فوق الذکر از ایران گزارش می شوند. همچنین پنج گونه میزبان شامل:Bifora testiculata، Conium maculatum،Crataegus microphylla، Pimpinella affinis و Trolis nodosa به عنوان میزبان های جدیدی برای Erysiphe heraclei و Physsactinia guttata که قبلا از گیلان گزارش شده بودند، شناسایی شدند.

جنس Sterigmostemum متعلق به طایفه Hesperideae از تیره شب بو(Brassicaceae) است. تحقیقات انجام شده وجود پنج گونه از این جنس را به اسامی زیر در ایران تایید می کند: S.incanum، S.sulphureum، S.ramosissimum، S.acanthocarpum و S.longistylum گونه S.laevicaule مترادف گونه Erysimum crassicaule قرار گرفت. با مطالعات انجام شده ترکیب جدید Petiniotia purpurascens تایید شد. کلید شناسایی جنسهای Petiniotia و Sterigmostemum و همچنین کلید شناسایی جدید برای گونه های ایرانی جنس Sterigmostemum تهیه شد.