ماهنامه مهندسی پزشکی و تجهیزات آزمایشگاهی
پیاپی 53 (شهریور 1384)

«آیا تاکنون فکر کرده اید که پزشکان و طبیبان در سال های پیش از قرن نوزدهم، برای مشاهده داخل بدن بیمار چه می کردند؟» دکتر نصیر نواب، صحبت های خود را با این سؤال آغاز می کند. وی که از اساتید دانشگاه مونیخ و رئیس انستیتو کاربرد علوم کامپیوتر در پزشکی مونیخ است، اوایل مردادماه میهمان چند مرکز تحقیقاتی مهندسی پزشکی در کشورمان بود و با برگزاری کارگاه های متعدد برای علاقه مندان، آخرین یافته های خود را پیرامون روش های نوین کاربرد کامپیوتر در تصویربرداری پزشکی تشریح نمود. دکتر نواب در طی حضور خود در ایران، دعوت ماهنامه مهندسی پزشکی را نیز پذیرفت و ساعاتی چند میهمان گروه علمی بود تا با تبیین تکنیک های نوینی که به سرپرستی و مدیریت وی درمراکز تحقیقاتی آلمان و آمریکا به وجود آمده، شنوندگان را هیجان زده کند. آنچه در پی می آید، حاصل گفت وگوی دوساعته ما با دکتر نصیرنواب است.

طرح استراتژیک و ملی توسعه کاربری فن آوری ارتباطات و اطلاعات بهداشتی به استفاده از فن آوری های جدید در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دانشگاه های علوم پزشکی و سازمان های تابعه مربوط می شود که فاز مطالعاتی آن از مهرماه 81 پس از تصویب هیات وزیران بر روی توسعه ساختار مدیریتی، ظرفیت و قابلیت ICT در حوزه بهداشت آغاز شد.
هدف اصلی این طرح، برقراری ارتباط بین ارائه خدمات سلامتی با قابلیتی فن آوری های اطلاعاتی جدید است. در گزارش ویژه این شماره برآنیم تا به بررسی توسعه HICT، دست آوردهای تکفاب و موانع موجود در توسعه این طرح ملی بپردازیم.

یک نوزاد مالزیایی که از همان ابتدای تولد تحت مراقبت های سلامتی و بهداشتی انفورماتیک در خانه اش است، یا یک نوجوان کانادایی که در کارگاه آموزشی تحت وب برای ترک سیگار شرکت کرده است یا یک شهروند انگلیسی که پرونده سلامت الکترونیک اش را به پزشک معالجش نشان می دهد، کدام یک خوشبخت ترند؟ بررسی تطبیقی کشورهای دیگر و استفاده از تجربیات و راهکارهای آنها در اتخاذ تصمیمات و برنامه ریزی صحیح در توسعه صنعت و کاربری انفورماتیک پزشکی مورد توجه است.

نابینایی یکی از بیماری هایی است که مردم بعد از امراضی همچون سرطان و ایدز بیشترین ترس را از آن دارند. یکی از عمده راه حل هایی که برای درمان این بیماری مورد استفاده قرار می گیرد، بهره گیری از پروتزهای مخصوص است. اصولا دو دسته از انواع پروتزهای بینایی وجود دارد. اولین نوع این پروتزها در مورد بیمارانی مورد استفاده قرار می گیرد که در آنها عصب بینایی آسیب ندیده است. دراین بیماران مشکل در ناحیه شبکیه چشم است. در چنین حالتی، سلول های شبکیه کارایی خود را به طور کامل از دست نمی دهند و این امر باید مورد توجه قرار گیرد. دسته دوم کسانی هستند که در آنها عصب بینایی آسیب دیده است. ما در این مقاله پروتز به کار رفته در دسته دوم از نابینایان را بررسی خواهیم کرد.

هدف از اجرای طرح زیرورادیوفوتوگرافی، دسترسی به روشی جهت افزایش کیفیت تصاویر رادیوگرافیک و افزایش ارزش کلینیکی، کاهش عوارض، افزایش بهره وری و کاهش هزینه ها و افزایش سرعت عمل مراحل رادیوگرافی بوده است.
تکنیک به کار رفته در طراحی این سیستم، یک روش فیزیکی متفاوت برای ثبت تصاویر است. در این تکنیک به جای استفاده از اثر فوتوشیمیایی، از آثار الکترواستاتیک پرتوها استفاده می شود. تصویر الکترواستاتیک ایجاد شده به وسیله پودر تونر ظاهر می شود و سپس با پرس گرم بر روی کاغذ یا ترانس پرانت ثابت می گردد. دستگاه آزمایشی زیرورادیوفوتوگرافی اولین نمونه در جهان است.

روش و فرایند استریلیزاسیون و کنترل کیفیت آن در کنترل بیماری های ناشی از کاربرد ابزار آلوده پزشکی و جراحی از اهمیت بسیار برخوردار است. در این رابطه راهنمای CDC (Center for Disease Control) چنین می گوید: «چنانچه با انجام تست های متداول، میکروب ها از بین نرفته باشند، بایستی دستگاه استریل کننده بلافاصله از چرخه کار خارج شده و عملکرد آن کنترل شود. پس از رفع مشکل، باید تست مزبور تکرار گردد و اگر دوباره وجود میکروب ها ثبت شد (تست مثبت)، استفاده از آن ممنوع اعلام شده و برای سرویس عودت داده شود. »...

سرطان روده بزرگ یا کولون یکی از شایع ترین انواع سرطان در افراد سالمند است. تشخیص به موقع این سرطان به طور چشم گیری در درمان آن مؤثر است. به طور معمول تصویربرداری تشخیصی با یک یا چند تکنیک مختلف برای شناسایی عوامل اولیه بروز سرطان مانند پلیپ و همچنین تشخیص میزان پیشرفت آن در جهت پیشگیری یا درمان لازم است. در این میان آندوسکوپی متداول روده بزرگ یکی از پرکاربردترین این روش ها است. اما یکی از تکنیک هایی که اخیرا برای نمایش ساختارهای داخلی به کار رفته است، آندوسکوپی مجازی کولون است.
در این مقاله، ابتدا مفهوم آندوسکوپی مجازی روده بزرگ را مطرح کرده و سپس انواع تصاویر اولیه سیستم آندوسکوپی مجازی کولون و کارهای انجام شده پیشین را مورد بررسی قرار می دهیم. در ادامه واحدهای مختلف یک سیستم VC (Virtual Colonoscopy)را ذکر کرده و به بیان روش های موجود در طراحی این واحدها خواهیم پرداخت. در انتها نیز مقایسه ای بین این سیستم و روش آندوسکوپی متداول صورت می پذیرد.

زنگ تحقیق این شماره به مقوله روش های کشت میکروب در آزمایشگاه ها و بررسی سیستم های مربوطه اختصاص یافته است.

در بخش نخست از زنگ تحقیق به بررسی اصول فرایند کشت شامل انواع سلول هایی که در محیط کشت رشد می کنند، محیط کار و امکانات، نگهداری و ذخیره سازی، مراقب، ملاحظات ایمنی، روش های کشت بافت و تخمین زدن تعداد سلول ها می پردازیم. نویسندگان در این مقاله تلاش کرده اند تصویری کامل از روند انجام این آزمایش ها ارائه نمایند.

تحلیل گرهای اتوماتیک محیط کشت، میکروارگانیسم های موجود در مایعات بدن و از جمله عوامل بیماری زای حمل شده توسط خون را تشخیص داده و مقدار حساسیت میکروارگانیسم ها به حداقل عوامل آنتی میکروبی لازم برای جلوگیری از رشد باکتری (MIC) را مشخص می کند. در نتیجه پزشک می تواند با استفاده از نتایج به دست آمده، عوامل آنتی میکروبی مناسب را برای درمان بیمار به کار گیرد.

صنعت تجهیزات پزشکی یکی از بزرگترین و گسترده ترین صنایع روبه رشد جهانی است که حجم قابل توجهی از گردش نقدینگی و تجارت جهانی را به خود اختصاص می دهد. خانواده بزرگ این صنعت در هزاران کمپانی بزرگ و کوچک تشکیل شده که هریک ازآنها نیز در سطح خود، محیطی برای تحقیق، توسعه، تولید، فروش محصولات و نیز همکاری مهندسان و پزشکان به شمار می رود.
بخش «روی آنتن جهانی» که در پاسخ به درخواست جمع کثیری از مخاطبان ماهنامه جهت آگاهی از آخرین اخبار صنفی و علمی این خانواده بزرگ ایجاد شده، ضمن تاکید بر معرفی محصولات جدید و روش های نوین و انحصاری کمپانی های جهانی، اخبار صنفی و داخلی آنان را که از منابع مختلفی تهیه شده است، نیز به اطلاع مخاطبان خواهد رساند.

حرف و حدیث های به جا مانده از «کارگاه نظام تخصیص منابع ساختاری خدمات درمان و بستری کشور» که 21 تا 24 خردادماه جاری به همت مرکز توسعه شبکه ارتقای سلامت در رامسر برگزار شد، بهانه ای شد تا با دکتر سیدرضا مظهری، رئیس اداره اجرای طرح ها و مدیر پروژه نظام استانداردسازی منابع ساختاری بیمارستان های کشور گفت وگویی انجام دهیم.

بدون شک تاکنون تصاویر زیادی را دیده اید که از ترکیب تصاویر دیگر به وجود آمده اند. اعمال گرافیکی خاصی روی آنها انجام شده است یا عکس های قدیمی بوده که ترمیم شده اند؛ تمام این کارهای جادویی توسط نرم افزارهایی همچون Photoshop انجام می شود، البته برنامه های دیگری از قبیل Corel Draw و It!Pcture نیز قابلیت های مشابهی دارند، ولی هیچ کدام به محبوبیت ‍‍‍Photoshop نیستند. ...

قانون برگزاری مناقصات مصوب 1383 در درجه اول با هدف حفظ حقوق عمومی و صیانت از بیت المال و در درجه دوم ، حمایت از شرکت کنندگان به تصویب رسیده است. بنابراین از قواعد و قوانین آمره محسوب شده و تراضی و توافق علیه مفاد این قانون به هیچ وجه قابل قبول نیست. بدین معنی که تشریفات مندرج در آن می بایست به طور دقیق اجرا شود. بدین منظور، مقاله حاضر را به گردش کار یکی از موارد شایع تخلفات در مناقصات که نگارنده مثالی عینی آن را مشاهده و پیگیری می کند، اختصاص داده ایم.

چهل و پنجمین کنگره علمی سالانه و دوازدهمین کنگره بین المللی انجمن دندان پزشکی ایران، 21 تا 24 تیرماه در سالن همایش های بین المللی برگزار شد. هم زمان با این کنگره بیست و سومین نمایشگاه مواد و تجهیزات دندان پزشکی نیز در محل دائمی نمایشگاه های بین المللی تهران برپا گردید. در گفت وگویی با دکتر غزنوی، رئیس کنگره، دست آوردهای گردهمایی چهل و پنجم را بررسی می کنیم.