فصلنامه دانش کشاورزی
سال پانزدهم شماره 1 (پیاپی 57، 1384)

به منظور بررسی تاثیر حذف برگ در شروع مرحله گرده افشانی طبق بر روی عملکرد روغن و اجزای آن در آفتابگردان، آزمایشی در طی سال 80 –1379 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز واقع در اراضی کرکج به اجرا گذاشته شد. ارقام مورد بررسی آفتابگردان هیبریدهای آذرگل R46) ×(CMS19 و گلشید (R46 × (CMS31 بودند. عملیات حذف برگها در شروع مرحله گرده افشانی طبق (R5) صورت گرفت و تیمارهای مورد نظر شامل پنج سطح: حذف برگهای 3/1فوقانی ساقه، حذف برگهای 3/1 میانی ساقه، حذف برگهای 3/1تحتانی ساقه، حذف کل برگهای ساقه و تیمار شاهد (بدون حذف برگ) بودند که به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج بررسی نشان داد که تاریخ رسیدگی فیزیولوژیکی، طول دوره پر شدن دانه، درصد مغز به کل دانه و درصد روغن فقط با حذف کل برگهای ساقه تحت تاثیر قرار می گیرد. حذف بخشی از برگهای ساقه (3/1) بر این صفات موثر نبود. درصد دانه های پوک، عملکرد دانه و روغن با حذف 3/1برگهای ساقه و نیز حذف کل برگها تحت تاثیر قرار گرفتند. برگهای 3/1 تحتانی ساقه از اهمیت کمتری نسبت به برگهای فوقانی و میانی برخوردار بود. حذف این برگها تاثیر کمتری بر افزایش درصد دانه های پوک و کاهش عملکرد دانه و روغن نسبت به حذف برگهای فوقانی و میانی داشت. بیشترین تاثیر بر عملکرد دانه و روغن مربوط در حذف برگهای میانی مشاهده گردید.

به منظور تعیین پتانسیل تولید دانه خردل وحشی و پاسخ تولید مثلی این علف هرز به مقدار بذر گندم و کود نیتروژن، آزمایشی در سال زراعی 80-1379 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت کرت های خرد شده (فاکتوریل- اسپلیت) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. آزمایش دارای سه فاکتور، شامل مقدار بذر گندم در سه سطح (175، 215 و 255 کیلوگرم در هکتار)، مقدار کود نیتروژن دار (اوره) در دو سطح مطلوب گندم و فراتر از آن (150 و 255 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار)، و تراکم خردل وحشی در چهار سطح (صفر، کم، متوسط و زیاد) بود. افزایش مقدار بذر گندم از 175 به 215 و 255 کیلوگرم در هکتار به ترتیب موجب کاهش 62، 66 و 71 درصدی تولید دانه تک بوته خردل در مقایسه با کشت خالص آن شد. در سطح مطلوب کود نیتروژن، افزایش مقدار بذر گندم از 175 به 255 کیلوگرم در هکتار، سبب کاهش 40 درصدی تولید دانه تراکم های بالای خردل وحشی شد، در حالی که در سطح بالای نیتروژن این کاهش به 11 درصد تقلیل یافت. مقادیر زیاد تولید دانه خردل وحشی (21 میلیون تا 944 میلیون دانه در هکتار در حضور رقابت گندم) حاکی از این است که حتی اگر یک سال برنامه مدیریت علف های هرز به صورت ضعیفی به اجرا در آید (یا اصلا اجرا نشود) غنای بانک بذر خاک برای سالیان متمادی تضمین خواهد شد.

در این پژوهش قابلیت های رشدی و تولید مثلی شب پره هندی در تیماهای آزمایشی شامل سطوح متفاوت از رقابت درون گونه ای (تراکم های هفت گانه 20، 40، 60، 80، 100، 150 و 200 تخم در هر تیمار) با استفاده از واحدهای آزمایشی هم حجم و مقدار یکسان از مغز دانه های پسته رقم بادامی در شرایط آزمایشگاهی دمای? C 25± 1، رطوبت نسبی ±5% 60و دوره نوری 8: 16 (L:D) در طی سال های 82-1381 بررسی شد و اثرات تراکم جمعیت حشره بر رشد، تولید مثل و مرگ و میر مراحل مختلف رشدی شامل تخم، لارو، شفیره و حشره کامل مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این آزمایش نشان داد که الگوی رقابت لاروهای شب پره هندی از نوع رقابت ایذایی بوده و اثرات این رقابت به صورت وابسته به انبوهی باعث افزایش ناهمزمانی در تکمیل چرخه رشدی لاروها (میانگین طول دوره خروج 21 روز در بالاترین تراکم و 12 روز در پایین ترین تراکم) و نیز کاهش قدرت باروری حشرات کامل منتج از آنها گردید (میانگین 83.2 تخم در بالاترین تراکم و 165.5 تخم در پایین ترین تراکم). همچنین رقابت لاروهای این آفت با همدیگر از طریق افزایش تعداد برخوردها، باعث ممانعت از تغذیه و نیز وقوع پدیده همخواری لاروها از یکدیگر و از تخمها و شفیره ها شد (مجموع تلفات 93.1% در بالاترین تراکم و 34% در پایین ترین تراکم). سطوح بالاتر تراکم جمعیت با تشدید اثرات رقابت موجب مرگ و میر شدید آفت گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که در تراکم های بالای جمعیتی بروز همخواری بویژه در روی لاروهای سن اول و نیز از تخم های در دسترس آنها بیش از بقیه سنین لاروی، تشدید می شود.

واکنش تابعی زنبور پارازیتوئید Lysiphlebus fabarumنسبت به تراکم های مختلف شته سیاه یونجه، Aphis craccivoraروی گیاهان یونجه و اقاقیا در اتاقک رشد با رطوبت نسبی±?? ?درصد و دوره روشنایی: تاریکی 10:14 ساعت، در دو دمای 20 و 27 درجه سانتی گراد در سال 1381 در کرمان مورد مطالعه قرار گرفت. هدف از این بررسی تعیین ارتباط بین تغییرات تراکم میزبان و تعداد میزبان پارازیته شده توسط زنبور پارازیتوئید و بررسی تاثیر عوامل مختلف نظیر تغییرات دما و نوع گیاه میزبان بر این روابط بود. نتایج این بررسی نشان داد که واکنش زنبور پارازیتوئید L.fabarum در هر دو دمای مورد آزمایش و روی هر دو میزبان، نسبت به تغییرات تراکم شته سیاه یونجه با مدل واکنش تابعی نوع دوم هولینگ مطابقت دارد. در دمای 20 درجه سانتی گراد پارامترهای قدرت جستجو (a’) و زمان دستیابی (Th) روی یونجه و اقاقیا به ترتیب 0.0173، 2.6642، و 0.0104، 1.6005 و در دمای 27 درجه سانتی گراد این پارامترها به ترتیب روی یونجه و اقاقیا 0.0109، 3.6187، و 0.0098، 3.1269 تعیین گردید. مقایسه پارامترها نشان داد که در هر دو گیاه میزبان با افزایش دما زمان دستیابی افزایش ولی قدرت جستجو کاهش پیدا می کند. بنابراین، کارآیی زنبور در دمای 20 درجه بیشتر از دمای 27 درجه سانتی گراد است. همچنین در هر دو دما قدرت جستجوگری زنبور روی یونجه بیشتر از اقاقیا بود.

در این بررسی از زنبور Adialytus thelaxis Stary پارازیتویید شته (Thelaxis suberi (Del Guerci) که روی درختان بلوط منطقه عباس آباد بهشهر در استان مازندران فعالیت داشتند. در چهار نوبت در سالهای 1377 و 1378 به طور تصادفی نمونه برداری بعمل آمد. در انجام نمونه برداری از قطع کردن سرشاخه های درختان بلوط آلوده به شته بطول 10 سانتی متر استفاده شد. در آزمایشگاه شته های مومیایی شمارش شدند. شته های زنده درون الکل موجود در ظرف پتری تشریح شدند. و تعداد افراد حامل لارو زنبور پارازیتویید تعیین گردید. از رابطه بین درصد پارازیتیسم شته های مومیایی (NP) و درصد پارازیتیسم شته های حامل لارو زنبور یا مومیایی نشده (Nm) مدل رگرسیون خطی (1) 57.30 + Mp 0.82- = Nm^ بدست آمد که با منظور کردن Nm^ برآورد شده در مدل (2)TP = Mp+Nm^ درصد پارازیتیسم کل (Tp) تخمین زده شد. استفاده از مدل های (1) و (2) تشریح بدن شته ها را برای پیدا کردن مراحل رشدی زنبور پارازیتویید منتفی می سازد. لذا برای برآورد درصد پارازیتیسم کل، تعیین درصد پارازیتیسم شته های مومیایی کافی است.

به منظور بررسی روند رشد، عملکرد و اجزای عملکرد چهار رقم گندم، تحت شرایط دیم و دو رژیم آبیاری تکمیلی (1- در زمان کاشت و ظهور سنبله 2- در زمان کاشت، ظهور سنبله و پر شدن دانه)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 77-1376 در ایستگاه تحقیقاتی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور (ایستگاه مراغه) اجرا شد. در این آزمایش از ارقام 4493-P.1533-Bez، Anza/3/Pi/Nor/Hys/4/Sefid، Sabalan/1-27-56-4 و سبلان استفاده گردید. نتایج نشان داد که تنش خشکی منجر به کاهش درصد و دوام پوشش سبز، میزان تولید ماده خشک، سرعت رشد گیاه زراعی و سرعت رشد نسبی گیاه گردیده است. ارقام گندم مورد مطالعه اختلاف معنی داری از نظر درصد پوشش سبز زمین، سرعت رشد گیاه زراعی و سرعت رشد نسبی نداشتند. کلیه صفات مورد بررسی به غیر از تعداد دانه در سنبله و شاخص برداشت تحت تاثیر کمبود آب قرار گرفتند اما اثر متقابل آبیاری × رقم در مورد هیچ یک از صفات معنی دار نشد. از نظر صفات مورد مطالعه اختلاف معنی داری بین تیمارهای دو و سه بار آبیاری مشاهده نگردید. در بین کلیه صفات میانگین پوشش سبز بالاترین همبستگی مثبت را با عملکرد دانه در واحد سطح نشان داد. با توجه به این که تعیین این شاخص با سهولت و سرعت بیشتر امکان پذیر می باشد. بنابراین، به عنوان یک شاخص مناسب برای ارزیابی عملکرد دانه در مزرعه برای ارقام مورد مطالعه پیشنهاد می شود.

تابش خورشید متغیر هواشناسی است که بر بسیاری از فرآیندهای آب و خاک مانند تبخیر، ذوب برف و رشد گیاهان اثر می گذارد. اما علی رغم اهمیت آن، اندازه گیری مستقیم آن بطور محدود انجام می شود. بدین منظور، روش هایی جهت برآورد داده های تابش خورشید روزانه ارائه شده که روش هارگریوز- سامانی یکی از آنها است. در تحقیق حاضر قابلیت این روش با روش شبکه های عصبی مصنوعی برای برآورد تابش خورشید مقایسه شده و بدین منظور آمار و اطلاعات ثبت شده از ایستگاه های سینوپتیک مهرآباد- تهران، شیراز، زاهدان و داده های ایستگاه تبخیر سنجی امامه مورد استفاده و ارزیابی قرار گرفته اند. نتایج این تحقیق، عملکرد بهتر شبکه های عصبی مصنوعی نسبت به روش هارگریوز- سامانی را در برآورد تابش نشان می دهند، هر چند که سادگی روش دوم و امکان تلفیق آسان آنها با مدلهای هیدرولوژیکی غیر قابل کتمان می باشد.

برای بررسی و مقایسه شدت نفوذ، نفوذ تجمعی و تعیین ضرایب مدل های نفوذ (گرین- امپت، فیلیپ، کاستیاکف، کاستیاکف اصلاح شده و هورتون) با روش های نفوذ سنجی غرقابی و پاششی، پژوهشی در سال زراعی 1377 در مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان شرقی (خسروشهر) بصورت فاکتوریل و با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. فاکتور اول شامل سه روش نفوذ سنجی (بارانساز مصنوعی با دو شدت بارش 200 و 100 میلیمتر بر ساعت، استوانه های مضاعف و آبپاش)، فاکتور دوم شامل دو وضعیت سطح خاک (شخم خورده و شخم نخورده) و فاکتور سوم فواصل زمانی اندازه گیری بود. از نظر میانگین نفوذ تجمعی بین روش های مختلف نفوذ سنجی اختلاف معنی داری در سطح احتمال 5 درصد مشاهده شد. در زمین شخم خورده شدت نفوذ آب به خاک به روش استوانه مضاعف 2 تا 3 برابر شدت نفوذ با دیگر روش های نفوذ سنجی بود. نفوذ تجمعی در خاک شخم نخورده با روش استوانه مضاعف کمتر از دو روش دیگر بدست آمد. میانگین شدت نفوذ آب به خاک در کلیه روش های نفوذ سنجی در 5 دقیقه اول نفوذ حدود دو برابر نفوذ در 5 دقیقه های بعدی بود. شدت نفوذ و نفوذ تجمعی بارانساز مصنوعی با شدت 200 میلیمتر بر ساعت در مقایسه با 100 میلیمتر بر ساعت، 26 درصد بیشتر بود. مقادیر شدت نفوذ و نفوذ تجمعی در هر دو شدت بارش بطور معنی داری کمتر از روش آبپاشی بود. برازش مدل های مختلف نفوذ و همخوانی آنها با مشاهدات تجربی مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفت. در بین آنها مدل تجربی کاستیاکف بهترین برازش را با داده های تجربی بدست آمده در خاک منطقه نشان داد.

سوسک برگخوار سیب زمینی Leptinotarsa decemlineata Say. یکی از مهمترین آفات سیب زمینی در دنیا و ایران می باشد. به منظور معرفی ترکیبات حشره کش مناسب و سازگار با اهداف زیست محیطی مدیریت تلفیقی آفات، طی سالهای 1379 و 1380 تاثیر چند حشره کش جدید با منشاء طبیعی و مصنوعی بر روی لاروهای سوسک برگخوار سیب زمینی در شرایط مزرعه در اردبیل بررسی شد. ترکیبات مورد آزمایش ایمیداکلوپرید (کونفیدور) در دو دز مختلف، نئودور، کاستوم بی سی-3 و فوزالون بود که از بین این ترکیبات نئودور و کاستوم بی سی-3 از فرآورده های تجاری باکتری Bacillus thuringiensis subsp. tenebrionis بود. به همین منظور با استفاده از فرمول سان شپارد درصد تاثیر هر تیمار در فواصل زمانی مختلف یادداشت برداری، مشخص شد. پس از تجزیه واریانس داده ها، میانگین درصد تاثیر تیمارها با آزمون دانکن مورد مقایسه قرار گرفت. بر طبق این بررسی ها حشره کش های کونفیدور (ایمیداکلوپرید) و فوزالون در مرتبه اول و ترکیب های بیولوژیک کاستوم بی سی-3 و نئودور از لحاظ درصد تاثیر در کاهش جمعیت لاروهای سوسک برگخوار سیب زمینی در مرتبه دوم قرار گرفتند. بر این اساس می توان از این ترکیبات بر اساس نتایج حاصل در کنترل آفت سوسک برگخوار سیب زمینی استفاده کرد.

کدوئیان در سطح وسیع در استان آذربایجان شرقی کشت می شود. با توجه به اینکه ویروس موزائیک خیار از مهمترین ویروس های آلوده کننده کدوئیان است. در این بررسی آلودگی این گیاهان به ویروس موزائیک خیار مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه های آلوده، بر اساس علایم، از مزارع کدوئیان جمع آوری و با آزمون الایزا و با استفاده از آنتی بادی پلی کلونال ویژه ویروس موزائیک خیار و یا آنتی بادی مونوکلونال ویژه زیرگروه l این ویروس مورد بررسی قرار گرفتند. آنگاه RNA کلی گیاه از این نمونه ها با یک روش سریع و ساده استخراج شد...

اثر حشره کشی گیاهان خودروی منطقه گیلان نظیر گندواش، Artemisia annua L. و آقطی، Sambucus ebulus L.، روی لاروهای سن 1 و 3، شفیره و حشرات کامل سوسک برگخوار نارون در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. به منظور نیل به هدف، این گیاهان جمع آوری و در سایه خشکانده شدند و سپس بوسیله آب مقطر از آنها عصاره گیری بعمل آمد. تغلیظ عصاره بوسیله دی اتیل اتر و به کمک قیف دکانتور عملی شده و تغلیظ نهایی با استفاده از دستگاه تبخیر کننده دورانی اواپراتور تحقق یافت. عصاره ها پس از رقیق شدن در حلال استون با غلظت های 1، 5 و 10 درصد بکار گرفته شدند. هر غلظت به منزله یک تیمار، و هر تیمار سه بار تکرار شد. هر تکرار شامل 10 حشره بود. برای این تیمارها، دو تیمار شاهد نیز اضافه شد که در یکی تنها از استون و در دیگری از هیچ ماده ای استفاده نشد. تعداد تلفات پس از 24 ساعت در جدول های مربوطه ثبت و درصد تاثیر با فرمول آبوت (1925) اصلاح گردید. تجزیه آماری کلیه داده ها، با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال 5% با نرم افزار SAS انجام شد. نتایج نشان داد که غلظت عصاره هر دو گونه گیاهی دارای تاثیر حداکثر بوده است و اختلافی بین مراحل لاروی، شفیرگی و حشرات کامل تیمار شده و همچنین بین دو عصاره گیاهی در این غلظت وجود نداشته است. مرحله سن 1 لاروی این حشره بسیار حساس بود و در کلیه تیمارها 100% تلفات داشت. حشرات کامل نیز در تمامی تیمارها به جز در غلظت 1% عصاره آقطی، 100% تلف شدند. کمترین تاثیر بر روی لاروهای سن سوم مشاهده شد، بطوریکه در غلظت 1 و 5% عصاره آقطی به ترتیب فقط2.7 ± 3.3 و7.4 ± 10 درصد تلفات رخ داد. در مجموع عصاره گندواش با میانگین 91.31% نسبت به آقطی (77.11%) تاثیر بیشتری را نشان داد.

به منظور بررسی تاثیر کم آبیاری (آبیاری در مراحل مختلف رشد) بر عملکرد و میزان روغن دو رقم آفتابگردان، آزمایشی از سال 1379 بمدت دو سال در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی استان زنجان، در قالب طرح کرتهای خرد شده با 12 تیمار و در سه تکرار اجرا گردید. فاکتورهای آزمایشی عبارت بودند از ارقام آفتابگردان (شامل گلشید و آرماویرسکی) در کرتهای اصلی و مراحل آبیاری (شامل E1= بدون آبیاری، E2= یک نوبت آبیاری در مرحله گلدهی، E3= دو نوبت آبیاری در مرحله تشکیل غنچه و مرحله گلدهی، E4= سه نوبت آبیاری در مرحله تشکیل غنچه، گلدهی و پرشدن دانه، E5= دو نوبت آبیاری در مرحله تشکیل غنچه و پر شدن دانه، E6= آبیاری کامل بر اساس 90 میلی متر تبخیر تجمعی از تشتک کلاس (A در کرتهای فرعی قرار گرفتند. کلیه تیمارها پس از کاشت برای جوانه زنی یکنواخت یکبار آبیاری شدند و میزان آب مصرفی کلیه تیمارها در طول دوره رشد، با کنتور اندازه گیری گردید. هم چنین در طول دوره رشد، مراقبتهای زراعی انجام و پس از برداشت محصول، عملکرد دانه، وزن هزاردانه، میزان پروتئین دانه، درصد روغن، عملکرد روغن و بازده اقتصادی اندازه گیری و یا محاسبه گردیدند. نتایج بدست آمده نشان داد که اثر اصلی مراحل آبیاری در سطح احتمال 1% و اثر متقابل ارقام و مراحل آبیاری در سطح 5% بر عملکرد دانه و روغن معنی دار است. مقایسات میانگین تیمارها نشان داد که حداکثر عملکرد دانه از تیمار E6 به میزان 3870 کیلوگرم در هکتار حاصل شده است. تیمارهای E3 و E4 به ترتیب با عملکرد 2610 و 2690 کیلوگرم در هکتار در مرتبه بعدی قرار گرفتند. بررسی تحلیل اقتصادی کم آبیاری نشان داد که تیمار E3 با تولید 2610 کیلوگرم در هکتار دانه از بازده اقتصادی بالاتری نسبت به سایر تیمارها برخوردار بوده که این برتری در سطح احتمال 5% معنی دار می باشد. بر اساس نتایج بدست آمده با اعمال کم آبیاری در تیمار E3، سود خالص فقط 33 درصد نسبت به تیمار E6 کاهش یافت. در صورتیکه با استفاده از آب صرفه جوئی شده و افزایش سطح زیر کشت به میزان 1.6 هکتار در تیمار E3، سود خالص نهائی آن حدود 75 درصد بیشتر از تیمار آبیاری کامل حاصل گردید. جمع بندی نتایج نشان می دهد در صورت کمبود آب، با انجام آبیاری در مراحل تشکیل غنچه و گلدهی، می توان به عملکردی مناسب دست یافت.

این آزمایش در سال 1379 به منظور بررسی اثرات تراکم بوته بر روی ویژگی های مورفولوژیک و عملکرد پنبه به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو رقم (ورامین و بی-557) و پنج سطح تراکم (5، 10، 15، 20 و 25 بوته در متر مربع) در چهار تکرار در مرکز تحقیقات پنبه ورامین اجرا گردید. به غیر از صفات ارتفاع بوته، طول میانگره و وزن غوزه که رقم ورامین بر رقم بی-577 برتری داشت، در مابقی صفات رقم بی- 577 برتر از رقم ورامین بود بنابراین، هر چند که در این آزمایش از نظر تعداد شاخه رویشی در بوته و در واحد سطح و عملکرد وش در واحد سطح تفاوت معنی داری بین دو رقم مشاهده نشد ولی بهتر است که در تراکم های بالاتر از ارقامی با رشد بسته تر نظیر بی-557 استفاده شود چرا که در چنین شرایطی رشد این ارقام نسبت به ارقام با رشد گسترده تر، نظیر ورامین، کمتر محدود می گردد. با افزایش تراکم ارتفاع بوته کاهش یافت. اثر معنی دار تراکم بر تعداد گره و تاثیر غیرمعنی دار آن بر طول میانگره در این آزمایش نشان از کاهش ارتفاع بوته در اثر کم شدن تعداد گره داشت. با بالا رفتن تراکم تعداد شاخه های رویشی و زایشی، تعداد غوزه در هر بوته، وزن غوزه، وزن غوزه در بوته و وزن خشک تک بوته کاهش یافت. با این حال به دلیل زیاد شدن تعداد بوته، بر تعداد شاخه های رویشی و زایشی، تعداد غوزه، وزن غوزه و وزن خشک بوته در واحد سطح افزوده شد و در نتیجه عملکرد وش در واحد سطح افزایش یافت به طوری که با وجود عدم اختلاف معنی دار بین تراکم های 15، 20 و 25 بوته در متر مربع بیشترین مقدار عملکرد در تراکم 25 بوته در متر مربع به دست آمد. تعداد غوزه در بوته و در واحد سطح، وزن غوزه در بوته، وزن خشک تک بوته و وزن خشک بوته در واحد سطح تحت اثر متقابل رقم و تراکم قرار گرفتند.

به منظور بررسی اثر عوامل محیطی و برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات وزن تولد، میانگین افزایش وزن روزانه از تولد تا سه ماهگی، وزن سه ماهگی، میانگین افزایش وزن روزانه سه تا شش ماهگی، وزن شش و نه ماهگی، وزن یکسالگی، از داده های مربوط به 1831 بره، 83 راس قوچ و 555 راس میش که در خلال سالهای 1372 تا 1375 در ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد جعفرآباد مغان به ثبت رسیده بودند استفاده گردید. اثرات سال تولد، جنس، نوبت زایش و تیپ تولد بره بعنوان عوامل ثابت و قوچ ها و اثر حیوان بعنوان اثرات تصادفی بر روی صفات مزبور مورد مطالعه قرار گرفتند. سال تولد بر روی کلیه صفات رشد اثر معنی داری داشت (???/?>P) که این تاثیر بر روی وزن یکسالگی بیشترین مقدار بود. نوبت زایش باستثنای افزایش وزن روزانه سه تا شش ماهگی و نیز وزن یکسالگی، بر روی سایر صفات رشد اثر معنی داری داشت (???/?>P). به جز افزایش وزن روزانه سه تا شش ماهگی، دیگر صفات رشد بطور معنی داری تحت تاثیر تیپ زایش قرار داشتند (???/?>P). اثر جنس بره بر روی تمامی صفات رشد نیز معنی دار بود (???/?>P) و بره های نر در مورد تمام صفات رشد، برتر از بره های ماده بودند. مولفه های واریانس و وراثت پذیری صفات مورد نظر در این تحقیق با استفاده از دو روش 3 هندرسون با مدل پدری و REML با مدل دام و الگوریتم DF-REML برآورد شدند. مقادیر وراثت پذیری برای صفات فوق الاشاره در روش اول بترتیب 041/0±097/0، 041/0±074/0, 042/0±068/0, 044/0±071/0, 046/0±087/0, 065/0±089/0 و 099/0±079/0، و با استفاده از روش دوم نیز 061/0±13/0, 089/0±093/0, 045/0±084/0, 053/0±083/0, 047/0±099/0, 052/0±101/0, 079/0±085/0 برآورد گردیدند. همبستگی های ژنتیکی، فنوتیپی و محیطی با استفاده از مدل پدری چند صفتی برآورد گردیدند. از آن، جمله همبستگی ژنتیکی افزایش وزن روزانه از تولد تا سه ماهگی با وزن 3 و 6 ماهگی به ترتیب 0.827 و 0.766 و همبستگی وزن تولد با وزن 3 و 6 ماهگی به ترتیب 0.636 و 0.453 برآورد گردید.

به منظور بررسی اثر کمبود آب بر روی برخی از شاخص های فیزیولوژیکی و زراعی و شناسایی ارقام مقاوم و حساس به خشکی کلزا در آذربایجان شرقی، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا گردید. ژنوتیپ های مورد مطالعه شامل Eureka،, Regent، Puma، Global و PF7045.91 از گونه B. napus و Sonja و Parkland از گونه B. rapa و دو هیبرید به نامهای Hyola 308 و Hyola 401 بودند. آزمایش به صورت کرت های خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در هشت تکرار در مزرعه پیاده گردید. تیمار آبیاری با دو سطح شرایط عادی و تنش کمبود آب فاکتور اصلی و ارقام، فاکتور فرعی را تشکیل دادند. تیمار تنش با توقف آبیاری از تاریخ 50 درصد گلدهی تا زمان نمونه برداری اعمال گردید. چهار هفته پس از اعمال تنش نسبت به اندازه گیری صفات فیزیولوژیکی شامل پتانسیل آب برگ، وزن ویژه برگ و مقدار آب نسبی برگ به همراه ارتفاع بوته، وزن خشک بوته، تعداد و طول خورجین اقدام شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که تنش کمبود آب اثر معنی داری روی کلیه صفات مورد مطالعه داشته است. با کاهش مقدار آب خاک صفات ارتفاع بوته، تعداد و طول خورجین، آب نسبی و پتانسیل آب برگ و وزن خشک بوته کاهش و در مقابل وزن ویژه برگ افزایش یافت. تفاوت معنی داری بین ژنوتیپ ها از نظر تمامی صفات وجود داشت. مقایسات مستقل بین ارقام آرژانتینی، لهستانی و هیبریدها برتری ارقام آرژانتینی از نظر صفات مرتبط با عملکرد را نشان دادند. در بین ارقام آرژانتینی گلوبال به طور بالقوه پتانسیل آب برگ، تعداد خورجین، ارتفاع و وزن خشک بوته بالاتری نسبت به سایر ارقام تحت شرایط عادی و تنش کمبود آب داشت. همبستگی مثبت و معنی داری بین صفات ارتفاع بوته، تعداد خورجین و وزن خشک بوته تحت شرایط تنش وجود داشت. تجزیه کلاستر ژنوتیپ ها تحت شرایط عادی و تنش کمبود آب آنها را به دو گروه مجزا تفکیک نمود.