فهرست مطالب

مطالعات اجتماعی - روان شناختی زنان - سال دوم شماره 3 (پیاپی 6، زمستان 1383)

فصلنامه مطالعات اجتماعی - روان شناختی زنان
سال دوم شماره 3 (پیاپی 6، زمستان 1383)

  • 140 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1383/11/21
  • تعداد عناوین: 6
|
  • حبیب احمدی، سعیده گروسی صفحه 5
    نابرابری جنسیتی یکی از پدیده هایی است که در بیشتر جوامع بشری دیده می شود. جایگاه فرودست زنان در وضعیت های منزلت - قدرت، و سهم بری اندک آن ها از سرمایه های موجود در جامعه، از زمینه های اصلی مطالعات جامعه شناختی با رویکرد فمینیستی است. نابرابری جنسیتی در خانواده به عنوان کانون جامعه پذیر شدن هر انسانی، از جمله محورهای بحث برانگیز این گونه مطالعات است.
    بسیاری از نظریه های جامعه شناختی بر آن اند که افزون بر عوامل ساختاری، عوامل روانی، ذهنی و شناختی تاثیر بسیار زیادی بر نابرابری جنسیتی دارد. پذیرش ایده ئولوژی و عقاید قالبی جنسیتی توسط زنان، در بستری از جامعه پذیری جنسیتی و تقسیم جنسیت یافته کار، زمینه را برای بازتولید نابرابری در فضای خانواده فراهم می سازد.
    این پژوهش با هدف بررسی عوامل موثر بر نابرابری جنسیتی، به ویژه عوامل ایده ئولوژیک و عقاید قالبی انجام شده است. نمونه ی پژوهش، 682 نفر از زنان متاهل ساکن شهر کرمان و روستاهای پیرامون آن بوده است.
    یافته ها نشان داد که در این منطقه نابرابری جنسیتی به گونه ئی محسوس وجود دارد. مهم ترین عوامل موثر بر نابرابری جنسیتی در خانواده چنین بود: سطح تحصیلات زن و مرد، سن زن و مرد، محل سکونت، تعداد اعضای خانواده، جامعه پذیری جنسیتی، ایفای نقش جنسیتی، ایده ئولوژی مردسالاری، و عقاید قالبی جنسیتی.
    کلیدواژگان: نابرابری جنسیتی، عقیده ی قالبی جنسیتی، ایده ئولوژی، مردسالاری، جامعه پذیری جنسیتی، خانواده، کرمان
  • فریبا سیدان صفحه 31
    چه گونه گی برآورد پایگاه اجتماعی - اقتصادی زنان یکی از دشواری های مهم پژوهش در بررسی های جامعه شناسانه درباره ی زنان است. از این رو، هدف اصلی این نوشتار، بررسی متغیرهای در آینده در برآورد پایگاه اجتماعی - اقتصادی زنان، و هم چنین تشریح چه گونه گی تاثیر این متغیرها بر سلامت و بهداشت روانی آنان است. یافته های پژوهش نشان می دهد که پایگاه اجتماعی - اقتصادی زنان وضعیتی چندگانه و دارای چندین بعد است که با توجه به حوزه های چندگانه ی عمومی و خصوصی زنده گی زنان، بر بروز بیماری های روانی آنان تاثیر می گذارد. در نظر این بررسی، طبقه بندی زنان بر پایه ی طبقه ئی که سرپرست مرد خانواده در آن است ناپذیرفتنی نیست، چرا که هنوز بخشی بزرگ از وضعیت اجتماعی - اقتصادی زنان تحت تاثیر ویژه گی های سرپرست مرد خانواده است؛ اما با توجه به لزوم نگرش به تجربه ها و دل بسته گی های زنان، برآورد میزان دست یابی برابر زنان و مردان به منابع همه گانی و فردی، یکی از الگوهای کارآمدی است که با روی کرد بدان، می توان جایگاه زنان را در نظام و لایه بندی اجتماعی تعیین نمود.
    هم چنین پدیده ی یاد شده سرچشمه ی فشار روانی زنان است و بیماری های روانی افسردگی و اضطراب در آنان پدید می آورد.
    کلیدواژگان: پایگاه اجتماعی، اقتصادی، زنان، بیمار روانی، افسردگی و اضطراب
  • فریبا حاجی علی صفحه 61
    اگر چه سقط جنین به نظر بسیاری از فقها، با توجه به تصریح قرآن کریم، حرام است، اما می توان با توجه به تغییر عنوان این موضوع، یعنی با طرح عنوان جدید سقط درمانی، حکم ثانویه ی جدیدی برای سقط قائل شد و در موارد ویژه آن را روا دانست: مواردی که بارداری یا زایمان دشواری و تنگنا برای مادر یا فرزند در پی داشته باشد و به آسیب جانی یا از دست رفتن سلامتی آن ها بیانجامد؛ هنگامی که مادر در شرایط روانی دشوار قرار گیرد و توان ادامه ی بارداری را نداشته باشد؛ یا موارد ناهنجاری های جنینی و نقص اندام. در این حکم فرقی میان پیش یا پس از دمیده شدن روح وجود ندارد، چرا که تفاوت بین این دو مرحله، تنها تفاوت بین بالقوه بودن انسان و بالفعل بودن اوست.
    اگر بگوییم که دو حکم شرعی، یعنی وجوب فقط حفظ جان مادر، و ناروایی سقط جنین، با هم نمی خواند و در عمل مزاحم هم است، به گونه ئی که اگر بخواهیم به یکی عمل کنیم، دیگری را زیر پا گذاشته ایم، می توان این نا هم خوانی را با توجه به میزان اهمیت هر یک برطرف کرد. بدین سان که حکمی را که اهمیت بیشتری دارد بر حکم دیگر برتری دهیم،و حکمی را که زیان کم تری دارد، پیش تر بدانیم (وجوه برتری هر حکم در شرایطی ویژه جای درنگ دارد)؛ و سرانجام، اگر هیچ وجه برتری دهنده نیافتیم، این دو حکم را از هر روی با هم برابر و مادر را آزاد بدانیم یکی را برگزیند: یا حفظ جان خود، یا حفظ جان فرزند خود، و بدین سان سقط جنین را به او واگذاریم.
    کلیدواژگان: جنین، ناهنجاری های جنینی، سقط درمانی، سقط جنین طبیعی، سقط جنین ضربه ای، سقط جنین جنائی
  • زهره خسروی، میترا خاقانی فرد صفحه 99
    این پژوهش برای بررسی رابطه ی همسر آزاری با تمایل به افکار خودکشی و آسیب رساندن به همسر در زنان مورد خشونت قرار گرفته در شهر تهران انجام شده است.
    نمونه ی بررسی، 97 زن مورد خشونت قرار گرفته بود. روش نمونه گیری به صورت نمونه ی در دست رس در دادگاه های شماره 1 و 2 خانواده بود.
    ابزار گردآوری داده ها دو پرسش نامه بود: «پرسش نامه ی سنجش خشونت» که چهار حیطه ی خشونت روانی، خشونت فیزیکی، خشونت جنسی، و خشونت اقتصادی را جداگانه می سنجد؛ و «پرسش نامه ی محقق ساخته» که تمایل به افکار خودکشی و آسیب رساندن به همسر، و حمایت های خانوادگی را در زنان مورد خشونت قرار گرفته می سنجد.
    یافته ها، نشان داد که از بین خشونت ها، خشونت روانی بیش ترین هم بستگی را با تمایل به افکار خودکشی و آسیب رساندن به همسر دارد. زنان مورد خشونت قرار گرفته با آن که از حمایت های خانواده گی برخوردار بودند، باز هم تمایل به افکار خودکشی و آسیب رسانی به همسر داشتند. در زنانی که دارای تحصیلات دیپلم و بالاتر از لیسانس بودند تمایل به افکار خودکشی و آسیب رساندن به همسر نسبت به زنانی که دارای تحصیلات زیر دیپلم بودند کم تر است.
    کلیدواژگان: همسر آزاری، تمایل به افکار خودکشی و آسیب رسانی به همسر در زنان مورد خشونت قرار گرفته
  • اکرم خمسه صفحه 115

    در این پژوهش، طرح واره های نقش جنسیتی و کلیشه های فرهنگی درباره ی زنانه گی و مردانه گی در گروهی از دانش جویان دختر با کاربرد پرسش نامه ی نقش جنسیتی بم و پرسش نامه ی اطلاعات فردی، بررسی شده است. هدف از این مطالعه، بررسی و شناخت صفات و ویژه گی های روان شناختی زنانه گی، مردانه گی و بررسی کلیشه های فرهنگی در رابطه با نقش های جنسیتی در دانش جویان دختر است. مطالعاتی از این دست، می تواند طرح واره های ذهنی مسلط و کلیشه های فرهنگی مربوط به جداسازی نقش های جنسیتی را کم رنگ تر سازد، هویت جنسیتی را هویتی پیچیده و چند عاملی بشمارد، آن را از ابعاد مختلف بررسی کند و باز اندیشی درباره ی کلیشه های فرهنگی زنانه و مردانه را پدید آورد.
    یافته ها نشان می دهد که دختران دانش جوی مورد مطالعه، در مقیاس زنانه گی در مقایسه با مقیاس مردانه گی تفاوت معنادار دارند؛ به عبارت دیگر، تفاوت بین طرح واره های ذهنی زنانه و مردانه در این گروه معنادار است. هم چنین، ویژگی های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دانش جویان با نقش های جنسیتی آن ها رابطه دارد.
    یافته ها بر اساس این دیدگاه که جنسیت پدیده ای پویا، سیال و تغییرپذیر است و نقش های جنسیتی مجموعه ای از منش ها است که همواره باید روزآمد شود، مورد بحث قرار گرفته است.

    کلیدواژگان: طرح واره های ذهنی، کلیشه های فرهنگی، جنسیت، نقش های جنسیتی
  • صفحه 136
|
  • Habib Ahmadi, Sa'ÏdÉ Garoosi, M.A Page 5
    Gender inequality is common to all societies. Elaborating women’s subordination in terms of power, status, and their small share in all forms of capital constitutes a basic trend in feminist studies. Feminism and radical feminism in particular, emphasizes inequality within the family, as the central location of gender socialization. Some sociological theories emphasize subjective factors over the structural ones. Women’s gender ideology and gender stereotypes, in addition to gender socialization and gendered division of labour, help to reproduce gender inequality. The aim of this survey is to study the factors that affect gender inequality. Here, we consider gender ideology and gender stereotypes that seem more important. In the city of Kerm􀆗n and its surrounding villages, 682 married women were included in the survey. The results showed that there is gender inequality in this area, and that some factors such as education, age, members of the family, gender socialization, gender stereotypes, and ideology affected gender inequality.
    Keywords: Gender Inequality, Gender Stereotypes, Patriarchal Ideology, Gender Socialization, The Family, City of Kerm􀆗n
  • Fariba Seiyedan Page 31
    The aim of this article is to identify indicators that demonstrate socioeconomic status of women that influence women’s mental health. The findings of this study indicate that women have multiple socioeconomic statuses, which are multidimensional and are also effective in the emergence of mental illness. From this point of view, there are many variables to estimate the socioeconomic status of women. Some of the most important variables include: women’s access to public/private resources, and the status of male-headed household.
    Keywords: Women, Mental Illness, Socioeconomic Status
  • Fariba Hajiali Page 61
    Given the holy Qur􀆗n’s explicit statement, many Islamic jurisprudents forbid abortion. Yet, through a change in topic of the subject, that is by converting it to abortion therapy, one may attempt to obtain a second verdict on the issue, one which considers it as a proper act under certain circumstances: where pregnancy or delivery may contain difficulty and constraints for either mother or the child resulting in loss of life or bodily health, or where the mother is under severe psychological stress, which may make her unable to continue with pregnancy, or where the embryonic abnormality and organ deformation may exist. In such a second verdict, there is no difference between pre- or post-soul formation since the difference of these two stages is a difference of potential and actual human being. If we say that the two religious verdicts, that is, the necessity of maintaining the mother’s life, and impropriety of abortion are not in tune and are in disturbing each other in practice in such a way that taking on one is equal of violating the other, one may attempt to reconcile the issue by taking into account the degree of importance of each of the verdicts. Therefore one may resort to a verdict, which seems more important than the other, and thus adopt a verdict that contains less loss. Finally, if one finds no way of weighing the importance, he can see them as equal and declare mother as free to choose between the two, that is, to choose between her life or that of the embryo, thus leaving the option of abortion open to her.
    Keywords: Embryo, Embryonic abnormality, Abortion Therapy, Natural Abortion, Stroke Abortion, Criminal Abortion
  • ZohrÉ Khosravi, Mitrakhaghani Fard Page 99
    This research has been carried out to find out the relationship between spouse annoying sadism and suicide tendency with feeling of hurting spouse in women who have been subject to violent behaviour of their husbands in Tehra�n. The sample which was studied contains 97 of women who have been victims of violence. This sampling procedure is available in Family Count of 1 and 2. Data gathering objects contain: 1- A violence evaluation inventory which evaluates 4 Types of violence, separately, such as: Psychological, Physical, Sexual, and Economic violence; 2- Inventory prepared by research, evaluates tendency to suicide and feeling of hurting spouse, on the one hand, and family support received by the women who have been victims of violence. Findings were: 1- Among many types of violence which mentioned above, psychological one has the most dependency and relationship to suicide tendency and feeling of hurting spouse. Although the women who have been victim of violent behaviour and whom were also the recipients of support bytheir family, still tended to committing suicide and hurting their husbands; 2- Comparing the women who their education degrees were high school diploma, B.A., or higher with more lowly educated women, the first group had less tendency to suicide and feeling of hurting their husbands.
    Keywords: Spouse Annoying Sadism, Tendency to Suicide, Feeling of Hurting Spouse in Women who have been Victim of Violent Behaviour
  • Akram KhamsÉ Page 115

    This study examines patterns of gender roles and cultural stereotypes concerning femininity and masculinity in a group of girl students. The method is questionnaire and the aim is to reach an understanding of gender roles through surveying their psychological characteristics. Findings show that girl students under study exhibit significant gender roles difference. In other words, there is a difference in subjective patterns of femininity and masculinity. Moreover, there is a relationship between socioeconomic and cultural patterning and the students’ gender roles. Findings also show that gender is a dynamic, fluid, and changing phenomenon, and that gender roles constitute a set of characters which haveto be updated and continuously discussed.

    Keywords: Gender, Cultural Stereotype, Gender Roles, Subjective Patterns