نشریه مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات
سال شانزدهم شماره 1 (پیاپی 61، بهار 1384)

پژوهش حاضر با استفاده از روش پیمایشی، وضعیت استفاده اعضای هییت علمی و پژوهشگران موسسه آموزش عالی علمی – کاربردی، و مرکز آموزش عالی کشاورزی – اطلاع رسانی جهاد کشاورزی تهران از شبکه اینترنت بررسی و ارزیابی می کند. اطلاعات از طریق پرسشنامه ای حاوی 20 سوال که در میان همه اعضای هییت علمی و پژوهشگران با مدرک کارشناسی ارشد، دانشجوی دکترا و دکترا توزیع و پس از تکمیل، جمع آوری شد، گرد شده است. پس از استخراج داده ها و ترسیم نمودارها به وسیله نرم افزار اکسل، آنها تجزیه و تحلیل شدند..

در این مقاله تعاریفی از مفهوم اطلاعات در مراجع تخصصی و از دیدگاه برخی صاحب نظران علوم کتابداری ارایه شده است. واژه اطلاعات بعد از اختراع چاپ در قرن پانزدهم متداول شد. این واژه در منابع مرجع تعاریف و معانی بسیاری دارد. از جمله اینکه به طور رسمی یا غیر رسمی قابل تبادل است، شک و تردید را کاهش می دهد، کالا و فرآیند به شمار می آید و در گستره ای میان داده خام و دانش قرار دارد.

پژوهش حاضر با توجه به اهمیت دسترسی پژوهشگران علوم پزشکی به منابع اطلاعاتی و سامان نیافتن طرح امانت بین کتابخانه ای در دانشگاه های علوم پزشکی کشور انجام شده است. هدف آن تعیین عوامل موثر بر امانت بین کتابخانه ای در این گونه دانشگاه هاست. این پژوهش به روش پیمایشی توصیفی انجام شد. نتایج نشان می دهد که عوامل فناورانه مهمترین عوامل موثر بر امانت بین کتابخانه ای بود و عوامل سازمانی در رتبه دوم قرار رفت. عوامل انسانی و عوامل اقتصادی به ترتیب سومین و چهارمین عامل موثر بر امانت بین کتابخانه ای در دانشگاه های علوم پزشکی کشور بودند.

در این پژوهش تلاش شده است تا وضعیت پایان نامه های دکترا از دانشگاه های خارج از کشور در موضوعات گوناگون مرتبط با ایران و اسلام موجود در بخش ایران شناسی و اسلام شناسی کتابخانه ملی ایران به طور اجمالی بررسی شود. بر همین اساس وضعیت این آثار از جهات پراکندگی موضوعی، دوره زمانی، ملیت دانشجویان و کشور محل ارایه بررسی شده است. نتایج بررسی نشان می دهد که بیشترین تعداد به رده علوم اجتماعی و کمترین تعداد به رده کلیات اختصاص دارد. قدیمی ترین پایان نامه در 1892 با موضوع «آموزش» در امریکا دفاع شده است...

انفجار اطلاعات در این عصر، موجب شده است تا کتابخانه ها با توجه به امکانات مالی و فناوری که در اختیار دارند و با در نظر گرفتن اهداف کوتاه و بلند مدت کتابخانه، مناسب ترین منابع را برگزینند و رشد مجموعه کتابخانه را طوری سامان دهند که بیشترین میزان دسترسی به بهترین اطلاعات در کوتاه ترین زمان ممکن برای کاربران فراهم آید و وقت، بودجه و امکانات کتابخانه صرف فراهم آوری منابعی که مناسب اهداف کتابخانه نیست نشود. از ابزارهای تحقق این مهم داشتن خط مشی گسترش مجموعه است...

این تحقیق به منظور تعیین میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه ملی اجرا شده است. روش پژوهش، پیمایشی است و اطلاعات از طریق پرسشنامه فراهم شده است. جامعه آماری 195 نفر متشکل از 147 زن و 48 مرد است. اطلاعات داده ها با استفاده از نرم افزار آماری علوم اجتماعی تجزیه و تحلیل شده است. برای سنجش رابطه متغیرها و آزمون فرضیه، از آزمون تی، همبستگی و تحلیل واریانس استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که هیچ رابطه ای میان رضایت شغلی و متغیرهای جنسیت، مدرک تحصیلی، سابقه اشتغال، نوع استخدام و کاری که کتابداران انجام می دهند وجود ندارد...

هدف از این تحقیق، ارایه طرح پیشنهادی «ایجاد شبکه اطلاع رسانی برای کتابخانه های مراکز آموزش عالی وزارت جهاد کشاورزی» است تا از منابع، نیروی انسانی، امکانات و تجهیزات رایانه ای موجود در این کتابخانه استفاده بهینه شود. روش تحقیق پیمایشی و نوع پژوهش کاربردی ست. برای جمع آوری اطلاعات از مصاحبه و پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری همه کتابخانه های این موسسه در سطح کشور است که تعداد آنها به 30 کتابخانه می رسد. این پژوهش در دو مرحله اجرا شده است...

علوم اسلامی بر اساس تعالیم قرآن بنا شده اند و برای تبیین آیات آن می توان از احادیث منسوب به معصومین که از تفاسیر واضح هستند استفاده کرد. برای اعتماد به احادیث، باید صحت و سقم آنها را با ابزار علم رجال بررسی کرد. هر یک از اقسام علوم اسلامی به دلایلی (که بعضی از آن ذکر خواهد شد) ملزم به فهم و رعایت علم رجال در وادی حدیث شناسی هستند. در آغاز آشنایی شیعیان با حدیث این کتاب ها به همراه مباحث رجال شناسی نوشته می شدند و نگارش این کتاب ها تا کنون ادامه دارد...

این تحقیق به ارزیابی کاربرد پذیری وب سایت های دانشگاهی در ایران می پردازد و هدف آن کمک به کاربران برای تصمیم گیری درباره انتخاب پایگاه مناسب، و یاری متخصصان و طراحان برای طراحی صفحات وب با کیفیت بالا برای دانشگاه هاست. بدیهی است طراحی وب سایت در دانشگاه ها باید متناسب با اهداف سه گانه آنها (آموزشی، تحقیقاتی و خدماتی) باشد. در حال حاضر ضعف ها و مشکلاتی در دیدگاه های نظری از جمله شناسایی عناصر و ویژگی های مهم در طراحی وب سایت دانشگاهی دیده می شود. .

این مقاله به سیر تاریخی کتابداری در ایران می پردازد و منزلت اجتماعی آن را در گذشته و حال بررسی می کند و موفقیت های کتابداری نوین را با وجود قدمت کم آن و همچنین نارسایی های موجود در این حوزه را از جمله مدیریت کتابخانه های دانشگاهی توسط مدیران غیر متخصص، استفاده از نیروهای غیر کتابدار و آموزش ندیده در کتابخانه های عمومی، و بحران های روحی و اخلاقی حاکم بر کتابداران بر می شمارد. بازنگری کلی و اساسی سرفصل های دروس کتابداری درمقاطع مختلف با تاکید بر دروس عملی، اضافه کردن واحدهای مناسب با نیازهای عصر اطلاع رسانی، جذب دانشجویان علاقه مند و به کارگیری فرایند آزمون های علمی و مصاحبه، به کارگیری مدرسان متعهد و متخصص دردانشگاه ها برای ارایه آموزش های کتابداری...

این تحقیق به بررسی میزان رضایت مراجعان از کتابخانه های مرکزی دانشگاه شهید چمران و علوم پزشکی اهواز پرداخته است. روش تحقیق، پیمایشی از نوع توصیفی، و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بوده است. رضایت مراجعان از بخش های مختلف کتابخانه، شامل: بخش امانت، مرجع، نشریات و همچنین سالن مطالعه کتابخانه بررسی و سپس میزان رضایت کلی مراجعان از کتابخانه های مرکزی شهید چمران و علوم پزشکی اهواز با هم مقایسه شده است. نتایج تحقیق نشان داد که میان رضایت مراجعان کتابخانه های مرکزی دو دانشگاه تفاوتی وجود ندارد

موضوع این پژوهش بررسی نیازهای اطلاعاتی کارشناسان بانک تجارت تهران است که به روش پیمایشی انجام شد. برای تجزیه و تحلیل نیازهای اطلاعاتی جامعه مورد نظر از پرسشنامه استفاده شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان می دهد که منابع به زبان فارسی، چکیده منابع اطلاعاتی، و هر دو نوع اطلاعات درون و برون سازمانی، ارجح ترین نیازهای اطلاعاتی کارشناسان هستند. از طرف دیگر، یکی از مهمترین محمل های کسب اطلاعات، منابع چاپی ست. همچنین جامعه مورد تحقیق با استفاده از کتاب ها و مطالعه شخصی، علاقه مند به کسب اطلاعات هستند...

انسان موجودی اجتماعی ست و متمایل به زندگی جمعی. این زندگی جمعی او را به تبادل اطلاعات و اندیشه متمایل کرده است. علت اهمیت فوق العاده ارتباطات و اطلاعات در دنیای امروز، همین تمایل انسان به تبادل اندیشه و اطلاعات است. امروزه، با استفاده از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، می توان به حجم عظیمی از اطلاعات دست پیدا کرد. اینترنت، زندگی بشر را دچار تحول کرد و کم کم این رسانه نوین بخش جدایی ناپذیر زندگی انسان شد. در واپسین دهه های قرن بیستم، به سبب پیشرفتهای فناورانه در امر ارتباطات و اطلاعات، رسانه جدیدی به نام وبلاگ ظهور یافت...

فناوری اطلاعات و ارتباطات درهمه بخش های آموزش و پرورش، چالش هایی را برای سیاستگذاران، مدیران، معلمان و دانش آموزان به وجود آورده است. تشخیص توانایی های بالقوه این فناوری ها در بهبود فعالیت های آموزش از جمله این چالش هاست. تشخیص اثر بخشی کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه نظام های آموزشی و چگونگی تلفیق این پدیده با آموزش از دیگر موارد قابل بررسی است. فناوری اطلاعات و ارتباطات در چگونگی آموزش و یادگیری دانش آموزان تاثیر گذار است...

ضمن مطالعه وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی در کشورهای انگلیسی زبان (استرالیا، کانادا، انگلستان و ایالات متحده)، معلوم شد که در میان همه این کشورها، وب سایت های مورد مطالعه از نظر نمایش ظاهری با هم شباهت دارند. هر چند تفاوت هایی هم در محتوای آنها وجود داشت. همه 150 وب سایت کتابخانه ای مورد آزمون، امکان دسترسی به فهرست مجموعه شان و بعضی پایگاه های داده های اطلاعاتی را فراهم می آورند. بعضی از آنها همچنین امکان دسترسی به فهرست های کتابخانه های دیگر، توصیف خدمات و تاریخ روز آمد سازی را نیز ارایه می دهند...

با توسعه جامعه اطلاعاتی، مسئله آموزش با چالش ها و فرصت های زیادی روبرو است. سواد اطلاعاتی یک توانایی اساسی برای افرادی ست که باید از آموزش بهره مند شوند. به منظور ارتقاء آموزش اطلاع رسانی، کتابداران و مربیان چینی آموزش اطلاع رسانی سنتی را بازنگری کرده و آماده می شوند نقش خود را در آموزش اطلاع رسانی در قرن جدید ایفا کنند. این مقاله محیط آموزشی و اطلاعاتی جدید را در چین بررسی می کند و درباره افزایش نیازهای اطلاعاتی و دانشی در آموزش عالی این کشور به بحث می پردازد.

مطلب زیر قوانین اخلاقی کتابداران است که در 23 مارس 2003 توسط شورای ملی انجمن کتابداران فرانسه تصویب شد. وظایف اخلاقی کتابداران از جنبه های استفاده کنندگان، مجموعه، مسئولیت اداری، و مسیولت حرفه ای بررسی شده است.

در مقاله حاضر، نویسنده علاوه بر بیان کاربردهای میکروفیلم، و سیر تحول آن، به معرفی برنامه «ثبات میکروفرم های رنگی برای مقاصد حفظ و نگهداری در کتابخانه» نیز پرداخته است. وی در ادامه نتایج اصلی طرح را به قرار زیر مطرح میکند: 1) تهیه میکروفیلم رنگی یکی از روش های دایمی نگهداری اسناد است؛ 2) فیلم های سیبا کروم در دمای اتاق و رطوبت نسبی مناسب نسبت به میکروفیلم های کروموژنیک ثبات بیشتری دارند؛ 3)فیلم های روکش دار نسبت به فیلم های بدون روکش آویخته در داخل محفظه، عمر کمتری دارند؛ 4) ثبات سیاهی رنگ های سیباکروم از رنگ های کروماتیک خیلی بیشتر است.

فناوری اطلاعات و ارتباطات محیط کاری کتابدارن را تغییر داده است. کتابداری سنتی باید در محیط جدید نقش های جدیدی را متناسب با نیاز فعلی بر عهده گیرند. در این مقاله درباره کتابدار رقومی، اهداف آن و نقش هایی که کتابداران دانشگاهی باید در محیط شبکه انجام دهند بحث می شود و در پایان مشخص می شود که تغییرات موجود برای کتابداران فرصت محسوب می شود یا تهدید؟