فصلنامه هنرنامه
پیاپی 14 (بهار 1381)

در هنر ملتهای بزرگ باستانی، ساخت اشیا در کنار سایر هنرها، بخش بزرگی از صنعت و هنر آن ملل را به خود اختصاص داده است. بخشی از این اشیا با اعتقادات و ادیان آنها پیوسته است و علاوه بر جنبه کار کردی از وجه آیینی نیز برخوردارند. ظروف و اشیایی مثل آینه، مهر و... غالبآ با اشکالی تزیین شده اند که مطالعه و بررسی آنها به محققان در شناخت دقیق تر ادیان و اعتقادات و آداب و رسوم ملل بزرگ کمک می کند. در این مقالهه ضمن توجه به نوع خاصی از ظروف در مصر باستان که «چمچه روغن» هم نامیده شده اند؛ به آیینه ها و همچنین معنی نمادین طلا و نقره از دیدگاه ملل باستانی، بویژه مصر اشاره شده است. این ظرفها و آینه ها که با پیکره های انسانی (گاه پیکره الهه بزرگ مصری، هاتور) یا جانوری تزیین شده اند، از طرف برخی محققان از حیث معنای نمادین آنها، ...

اگر چه با شروع قرن بیستم همه چیز اعم از فلسفه و علوم و سیاست و. . می رفت تا به یک دگرگونی اساسی دست یابد، دانش رنگ همچنان بدون تغییر آنچنان، بر مبنای نظرات کلاسیک به حیات خود ادامه می داد. به حل معضلات و مسایل تازه پیش آمده با استفاده از یافته های پیشین خود می پرداخت. اما در میانه قرن توسط فیلسوف نامدار اتریشی، لودویک و تیگنشتاین - که همدوره فیلسوفان بزرگی چون «هوسرل»، «هایدگر» و «سارتر» و... بود - نظریه رنگ به تغییری بنیادین دست یافت...

زمانی که «پل کله» در اواخر عمر خود غرق در مطالعه خطوط تصویر شده بود و آثاری همچون «باغ نزدیک لوسرن» را می آفریند عشایر این سامان با همین دیدگاه تصاویر کوچ را با زبان تصویری، در طنابهایی می بافتند که وسیله زندگی آنان بود. در واقع اینان با آثارشان زندگی می کردند و هنرشان جزء لاینفک زندگی آنان بود. بسیاری از تصاویر بافته شده در قالی و گلیم می تواند یادآور دوره سوم آثار «پل کله» باشد. گاه این تصاویر آنقدر بهم نزدیک هستند که می توان گفت: شخصی که این گلیم ها و قالی ها را بافته است از نظر تفکر هیچ چیز از کار «پل کله» کمتر نداشته است...

«ژان دوبوفه» از مطرحترین هنرمندان بعد از جنگ جهانی دوم می باشد که با تجربه کردن تکنیکهای مختلف، آثار فراوانی با روش های گوناگون در زمینه های نقاشی، چاپ و حجم خلق کرده است. این رساله به دو بخش «بخش اول» بررسی کلی دوره های مختلف کاری «دوبوفه» و «بخش دوم» برسی و تحلیل چند اثر وی تقسیم می شود. «دوبوفه» در خلق آثارش به یک یا دو تکنیک خاص اکتفا نکرد بلکه با تجربه گری در زمینه های مختلف از رنگ روغن گرفته تا تکه چسبانی، از چاپ گرفته تا حجم، آثار متنوع و زیادی را خلق کرد...

هدف اصلی این بررسی، به واقع یافتن نقاط مشترک در آثار دو هنرمند است که هر چند از بسیاری جهان با یکدیگر متفاوتند، اما به جهت قرابت در عمیق ترین لایه های فکری و اندیشه در بسیاری از موارد یکسان عمل کرده اند. این دو هنرمند ابزارهای متفاوتی دارند، در دو زمان متفاوت می زیسته اند و دارای پس زمینه های فکری و عقیدتی نامتجانسی هستند و چه بسیار تفاوت های آشکار و نهان دیگر. اما ناگهان در می یابیم که یکی از این دو، رویای دیگری گشته است. به راستی چگونه اندیشه می تواند چنین، مرزها را در نوردد و...

معماری ایرانی و تزئینات مربوط به آن از گذشته های دور تا به امروز پویایی و تداوم خود را همواره حفظ ک رده است. هنرمندان با بهره گیری از انواع نقوش و طرحهای گیاهی، هندسی و خطاطی در تمام ادوار اسلامی شاهکارهای بدیع و زیبایی در معماری خلق کرده اند. تزئیناتی چون آجرکاری، گچبری، کاشیکاری، حجاری و... از عناصر اصلی آرایش معماری ایران بوده و هست. گچ نخستین ماده چسباننده ساختمانی است که پس از تغییر شکل دادن، در کارهای ساختمانی به عنوان عنصر اصلی آرایش در معماری ایران مورد استفاده قرار گرفته است...

انسان از دورانی که آگاهانه و با ابزارهای طبیعی و ابتدایی به کار پرداخت. جامعه نخستین بشری را پی ریخت و در راهی گام نهاد که او را از زندگی جدا ساخت. حیوانات را شکار کرد و از گوشت آنها خوراک و از پوستشان لباس تهیه کرد. انگیزه اولیه انسان برای پوشش تنها محافظت از سرما و گرما نبوده است. به دلیل عدم شناخت انسان از ما هیت پدیده های طبیعی، آنها را با نیروی فرا طبیعی و جادویی مربوط دانست، به آنها ایمان آورد و در قالب مراسم و آیینهایی ویژه برخی را مورد پرستش قرار داد...

هر متن، در ساختن جهان ویژه اش، از برخی نظام های نشانه شناسانه یاری می گیرد. متن سینمایی بر نظام های نشانه شناسانه ای متفاوتی استوار است. سینمای گویا بر ساخته ی شش نظام نشانه ای استوار است: 1- نظام نشانه های تصویری 2- نظام نشانه های حرکتی 3- نظام نشانه های زبان شناسه ی گفتاری 4- نظام نشانه های زبان شناسه ی نوشتاری 5- نظام نشانه ی آوایی - غیر زبان شناسانه 6- نظام نشانه های موسیقایی 5. جز نظام نشانه های آوایی و گفتاری در مابقی با سینمای خاموش سهیم است...

طی سالهای اخیر جریاناتی بر ضد واقعگرایی در تئاتر شکل گرفته است که تا حدی از برداشت نوین از «متن» به هنگام ظهور نظریه پسا ساختار گرا مطرح شده است و ارزش های متعدد تمرکز زدایی، واگرایی و چند گانگی معنایی را به شدت مورد توجه قرار داده است. عدم تمایل و تقاضا برای متون و نمایش هایی را که صراحتا در بر گیرنده و مشوق اعمال آمرانه و تحکم آمیزی نظیر تبیین، حکمیت، تفسیر و خلق حضور هستند. از طریق تقابل «اجرا» با «متن»، یعنی اتخاذ مجموعه ای از فعالیت های ذهنی و نمایشی به منظور در هم شکستن پایه های عقلایی و مشخصه های تئاتر واقعگرا و تلاش برای «تغییر معانی»، نشان داده است و...