فصلنامه هنرنامه
پیاپی 12 (پاییز 1380)

هنر اسلامی در بخشهای مختلف دارای ویژگی ها و زیبایی خاصی است که سفالگری و طراحی نقوش آن در بخش سفال نیشابور از نمونه های بارز آن است. هنر سفالگری نیشابور، علاوه بر تنوع در تکنیک های ساخت، دارای تنوعهای بدیع طراحی نقوش و خوشنویسی روی آن نیز هست که بیانگر قدرت و تسلط هنرمند در این هنر است. شکل لعاب دهی، کتیبه های زیبای ظروف به خط کوفی، تزئینات نقوش گیاهی، حیوانات و انسان و نیز توانایی در ترکیب بندی تصویری هر یک از این عناصر در ظروف. این بخش از هنر اسلامی را دارای برتری کرده است...

«هموساپین» یا انسان معاصر در «عصر پارینه سنگی نوین» پای به عرصه وجود گذاشت و در همین زمان، دین و هنر برای اولین بار به وجود آمد که ریشه های آن در دوره های پیشین به طور ضمنی وجود داشت. از این دوره آثار متعددی به دست آمده که از چگونگی عقاید دینی و آداب و رسوم بشر خبر می دهد. آثار یافت شده که قدیمی ترین آثار فرهنگی متعلق به انسان هستند؛ شامل نقاش های دیواری غارها، پیکرکها و نقش برجسته هایی از زن و حیوانات است. در این مقاله به بررسی چند پیکره ی زن که از مهمترین آثار بشر در حدود 25000 ق. م هستند، پرداخته ایم...

نقاشی مکتب تبریز دو مرحله داشت؛ مرحله اول در زمان ایلخانان مغول در قرن هشتم هجری و مرحله ی دوم در زمان پادشاهان صفوی (شاه اسماعیل و شاه تهماسب) در قرن دهم بود. در هر دو دوره هنرمندان برجسته، با مهارت زیادی، کتاب های شناخته شده و پربار ادبیات ایران (از جمله نسخه هایی از شاهنامه ی فردوسی، دیوان حافظ، خمسه ی نظامی و...) را تصویر نگاری کردند و به این طریق خدمت بزرگی به هنر تصویری ایران ارائه دادند. یکی از هنرمندان برجسته و بنیانگذاران مکتب تبریز دوره دوم، سلطان محمد نقاش بود...

بدون شک می توان از جریان فکری فرهنگی «پست مدرنیسم» به عنوان یکی از جنبش های عصر حاضر می توان نام برد. پست مدرنیسم که اکنون به عنوان یکی از فلسفه های زمان ما مطرح شده، به سرعت به تمامی هنرها رسوخ می کند. بسیاری از هنرمندان بر این باور هستند که این شیوه از دامن هنر معماری برخاسته و سپس به دیگر عرصه های هنرهای کاربردی و سپس هنرهای تجسمی گسترش یافته است. اما از میان هنرهای تجسمی، نقاشی و حتی مجسمه سازی هنرهایی هستند که کمتر از سایر هنرهای این مجموعه به آن توجه شده است...

ساخت ظروف شیشه یی که به عنوان ظروف محتوی عطر یا دارو به کار می رفته اند از هزاره ی دوم ق. م آغاز می شود. تاریخ و محل ساخت و تکنیک پیچیده ی ساخت این ظروف سالهاست که مورد بحث و اختلاف است. مقاله ی حاضر پس از مطالعه و بررسی این نظریات و به شکل چکیده ای از نظریات گوناگون تهیه شده است که پس از مروری کلی بر ساخت شیشه در جهان و برشمردن تکنیک های مختلف، به طور خاص به ساخت ظروف قالب گلی پرداخته است و پس از آوردن تاریخچه ی ساخت شیشه برای مطالعه ی بهتر این ظروف آنان را به چهار دسته از نظر فرم ظاهری تقسیم بندی کرده است...

با مراجعه به مکتوبات تاریخ نویسان سینمای ایران، این برآیند حاصل می شود که ورود سینما به کشور ما با دو نقصان روبرو بوده است: 1- فقدان پیش زمینه ی اجتماعی 2- فقدان هر گونه اشتغال زنانه، که بی شک تاثیر متقابلی نیز بر یکدیگر داشته اند. ورود سینما به ایران (1279 ه. ش) طی سفر مظفرالدین شاه قاجار به فرنگ همراه با میرزا ابراهیم خان عکاس باشی و آشنای وی با دستگاه سینماتوگراف صورت گرفت. شاه قاجار، دستگاه نمایش فیلم را با خود به ایران آورد تا «اهل حرم» و «نوکرها» را با این پدیده ی نو ظهور آشنا سازد...

تئاتر بیرونی (Outdoor Theatre) یک فعالیت نمایشی است که خارج از قراردادهای مرسوم در تماشاخانه های متعارف و رسمی با کمترین حمایت رسانه ها و نهادهای هنری در حال گسترش است. با توجه به جذابیت و آموزنده بودن آن، مقاله «تئاتر بیرونی، بیگانه ای تقدیر نشده» ارایه می شود. این مقاله به روش مطالعه داده های موجود انجام گرفته و «مفاهیم و نگرشها» و «زمینه های تاریخی» آن مورد مطالعه قرار گرفته است. «مردم سالارانه شدن هنر» و «دگرگونی های هنرهای نمایشی که با فن آوری رسانه های ارتباطی همراه شده» مبنای تکوین مفاهیم و نگرشهای تئاتر بیرونی «آیین شمنی، سرگرمی های پرطرفدار»، «دادا و هنر اجرایی»، «رویارویی هنرمند و سرگرم کننده»، سیر تطوری تئاتر خیابانی را شکل داده است...

محور اصلی بحث در این مقاله بر تشریح نقش برنامه ریزی و طراحی در تحقق «اخلاق زیست محیطی» قرار دارد. «اخلاق زیست محیطی» به مجموعه ی رفتارهایی اطلاق می شود که رعایت آنها در تولید، مصرف و دیگر شؤون زندگی، منجر به کمترین صدمات و ضایعات زیست محیطی می شود، ضمن آنکه اساس زندگی را با مشکل مواجه نمی سازد. بر اساس این رویکرد، نوعی از برنامه ریزی و طراحی مد نظر است که در آن به چرخه ی طبیعی حیات توجه شده و بر استفاده از وسایلی که طبیعت در اختیار انسانها نهاده، مبتنی باشد...