مجله اطلاعات سیاسی - اقتصادی
سال نوزدهم شماره 11 (پیاپی 216، امرداد و شهریور 1384)

متن اصلی این نوشتار به انگلیسی در نشریه علمی (ISI) جئوجورنال GeoJournal چاپ اروپا، دوره 62 شماره 1و2 تابستان 2005، منتشر شده است. مقالات علمی در نشریات ISI پس از تایید دانشمندان ورزیده در رشته مربوط به چاپ می رسد و این، هم به معنی تایید اعتبار علمی اثر پژوهشی و هم به معنی پذیرفته شدن نظریات تازه ارائه شده در نوشتار، در معتبرترین محافل علمی و دانشگاهی غرب است. در اعلام پذیرش این نوشتار، پروفسور مامادوه یکی از سه تن داوران بین المللی بررسی کننده مقاله نوشته است: جهان بررسی های علمی ما، برحسب عادت پیدایش و گسترش مفهوم «دموکراسی» در پیوند با «حکومت» را تنها به آتن و یونانیان باستان نسبت می دهد و تاکنون حاضر نبوده است نقش دیگر ملتها بویژه پارس باستان را در این زمینه پذیرا باشد...

سخن از سیستان و جغرافیای تاریخی آن، انسان را به دورانهای کهن تاریخی و نیز به محوطه هایی باستانی رهنمون می شود که شاید آنها را بتوان از نخستین نشانه های تمدنهای حقیقی بشر دانست. تحقیقات باستان شناسی نشان می دهد که بستر جغرافیای این منطقه، از دورانهای پیش از تاریخ آکنده از تاثیر و تاثرهای تاریخی و همچنین سکونتگاه انسانهایی سخت کوش، پویا و ساده زیست بوده است و این روحیه و توان را اکنون هم در وجود فرزندان آنان که ساکنان این سرزمین هستند، می توان دید. اینکه در دورانهای تاریخی، بویژه به هنگام بازگویی داستانهای حماسی و قهرمانی ایران زمین، نام سیستان را در تاریخ کهن ملی با نام پهلوانان و تاریخ سازان برجسته سرزمین ایران باستان همراه و هماهنگ می بینیم، نه یک برداشت سطحی و سخن گفتن از افسانه و اسطوره است، بلکه حقیقتی است که بر سینه تاریخ نقش بسته و بر مکانهای جغرافیایی منطقه نیز اثر نهاده است؛ به هر رو سیستان یکی از برجسته ترین خاستگاه های تمدن ایرانی به شمار می رود...

فرهنگ پاره ای جدایی ناپذیر از اندیشه در علو اجتماعی است. برای اندیشیدن درباره یگانگی همراه با تنوع انسانها، این مفهوم مورد نیاز علوم اجتماعی است. ما همه موجوداتی فرهنگی هستیم؛ اندیشه های بنیادی، ارزش ها و هنجارهای جامعه خود را یاد می گیریم و آنها را در انگاره های خود و جهان اجتماعی خود جان می دهیم. باورها در یک فرهنگ نیازی به درست بودن یا اثبات ندارد: آنها را بیشتر بی پرسشی جدی می پذیریم چون از گذشته های دور به ما رسیده است. البته در جهان امروز، فرهنگ نیز مانند اقتصاد و سیاست به گونه ای چشمگیر در قالب جریانهای جهانی قرار می گیرد. فرهنگ در عصر دهکده جهانی و از میان رفتن قید و بندهای جغرافیایی، موضوع محوری در بسیاری از رشته ها و شاخه های علوم اجتماعی شده است و جامعه شناسی فرهنگ از پیرامون به کانون حوزه جامعه شناسی آمده است...

رفتار انتخاباتی مؤلفه ای دو بعدی ناظر بر چگونگی سلوک نامزدها و روش انتخاباتی ر ای دهندگان دارای شرایط رای دهی و تعاملات میان آن دو است. در میان عوامل گوناگون مؤثر بر شیوه رای دادن شهروندان که آنرا با عنوان «ترجیحات در رای دهی» می شناسیم، عامل پندارهای انتخاب کنندگان (که خود معلول بسیاری از عوامل ساختاری و کارکردی است) اهمیت بیشتری دارد. پیامد پندارهای حزبی - جناحی (گروهی) دست کم در دو سطح قابل درک است. سطح یکم آ“برآیند گونه ای دلبستگی به یک گروه (حزب، جناح) است و در سطح دوم به نوعی «هویت سیاسی» حزبی می انجامد که بیشتر در کشورهای دارای پیشینه دراز تحزب و دموکراسی انتخاباتی قابل رؤیبت است...

در این مقاله، با توجه به انقلاب مشروطیت، برای معرفی متدولوژی پویایی شناسی سیستم در بررسی های تاریخی تلاش می شود و هدف، بیشتر معرفی پویایی شناسی سیستم است تا تحلیل یک رویداد تاریخی. سعی می شود علت وقوع انقلاب مشروطیت با تکیه بر نظریه جناب آقای دکتر زیبا کلام در قابل یک مدل دینامیکی طرح شود. شالوده تئوریک مدل دینامیکی برگرفته از کتاب سنت و مدرنیته به قلم ایشان است. در این مقاله به جزئیات انقلاب مشروطیت پرداخته نمی شود و تنها بر پایه متدولوژی دینامیک سیستم، دیدی کلی درباره این رویداد مطرح خواهد شد. در مقاله پیش رو، پس از نقد روش های مرسوم در بررسی های علمی به گونه عام و بررسی های تاریخی به گونه خاص، روش پویایی شناسی سیستم بعنوان روشی مناسب پیشنهاد شده است...

تکانه های بهای نفت بر اقتصاد کلان یک کشور واردکننده نفت اثر تورمی همراه با رکود دارد: از سرعت پیشرفت می کاهد؛ همچنین به افزایش سطح عمومی قیمتها و افزایش نرخ تورم می انجامد. چرخه بهای نفت مانند مالیات بر مصرف عمل می کند و سود چنین مالیاتی بیشتر به تولیدکننده اصلی نفت خام بر می گردد تا به واردکننده ای مانند آمریکا. اثر یک تکانه نفتی بر قیمتها و رشد اقتصادی به بسیاری عوامل بستگی دارد: اندازه تکانه نفتی. هم در شرایط بهای واقعی جدید نفت و هم درصد افزایش بهای نفت. در 30 ژوییه 2004، بهای هر بشکه نفت به 43 دلار رسید که نرخ بالایی است - بسیار بالاتر از سطح بهای نفت در جریان تکانه های کوچک در سالهای 1990 و 2000 - اما همچنان بسیار پایین تر از اوج بهای واقعی نفت به میزان 82 دلار در سال 1980 و برابر با بهای واقعی پس از سال 1973 یعنی، 43 دلار بود...

از سالهای پایانی سده بیستم، آب بعنوان یک موضوع مهم در کانون مباحثات و گفتگوهای بین المللی قرار گرفته و کمابیش هیچ نشست بین المللی را - که در آن آینده اداره جهان، در هزاره سوم میلادی مطرح باشد - نمی توان سراغ گرفت که در آن آب و مدیریت آن به صورت یکی از اصلی ترین عوامل و عناصر در دستور کار قرار نداشته باشد. بررسی تحولات و توجه به مسائل آب نشان می دهد که هر چند نخستین جرقه ها و هشدارها از محافل علمی برخاسته ولی رفته رفته بحث چگونگی مدیریت منابع آب و بهره برداری از آب به بالاترین رده های تصمیم گیری در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی رسیده و اصطلاح تازه ای به نام «بحران آب» وارد مبحث مدیریت آب شده است...

کپی رایت با حقوق مؤلف که در جهان امروز به سبب پیوند ناگسستنی آن با پیشرفتهای تکنولوژیک نقشی اساسی در حفظ و حمایت آثار فکری دارد، پیشینه اش به قدمت فعالیتهای فرهنگی انسان است. هر چند آغاز حقوق مؤلف را به اختراع چاپ در اروپا نسبت می دهند اما فن چاپ پیش از آن در چین وجود داشته و به نظر می رسد اندیشه مالکیت آثار فکری به سده ها پیش از تلاش گوتنبرگ برای اختراع حروف چاپی متحرک بر می گردد. رشد همپای حقوق و قوانین مربوط به حفظ مالکیت آثار فکری، ادبی و هنری با گسترش جوامع غربی و پیدایش جامعه ای بزرگتر زیر عنوان «جامعه جهانی»، همواره سبب تدوین قوانین ملی و بین المللی در این زمینه شده است...