دوماهنامه مهندسی شیمی ایران
پیاپی 12 (مهر و آبان 1383)

در حال حاضر فرایندهای متنوع و شناخته شده ای برای شیرین سازی گاز ترش، حاوی ترکیبات اسیدی H2S و CO2 وجود دارد. تحقیقات گسترده برای پیداکردن روش های اقتصادی تر به سمت روش های بیولوژیکی سوق یافته است. فرایندهای بیولوژیکی در دما و فشار محیط اتفاق می افتند و مصرف انرژی به حداقل می رسد. هزینه های نسبتا بالای مواد شیمیایی، کاتالیست و دفع ضایعات، که در فرایندهای معمول فیزیکی – شیمیایی مسائل مهمی به شمار می روند، در فرایندهای بیولوژیکی برطرف شده اند. روش های بیولوژیکی گوناگونی برای شیرین سازی گاز ترش مطرح شده اند ولی تعداد کمی از این روش ها در مقیاس صنعتی به کار گرفته شده اند.

نحوه استخراج و بهره برداری از منابع عظیم نفتی مشکلی بوده است که همواره پیش روی مهندسان نفت و مخزن وجود داشته است. معمولا 20 تا 30 درصد نفت درجا (oil in place) به وسیله فشار خود مخزن قابل استحصال است اما باقیمانده آن باید به یکی از روش های ازدیاد برداشت استحصال شود. تزریق آب، تزریق گاز، تزریق پلیمر، برداشت میکروبی، احتراق درجا و... از جمله این روش ها می باشند. در تزریق گاز به علت دانسیته پائین، گاز میل دارد به سمت بالا حرکت می کند بنابراین راندمان جارویی (sweep efficiency) پائینی خواهد داشت. در روش تزریق آب اگر آب فاز تر کننده نباشد (nonwetting phase)، قسمت زیادی از نفت درون مخزن که لابلای سنگها قرار گرفته است، قابل برداشت نخواهد بود. این معایب محققان را به فکر ارائه یک شیوه جدید انداخت که به روش (water – Alternating - Gas) WAG معروف است. استفاده از روش WAG شیوه نوینی در ازدیاد برداشت از مخازن نفت خواهد بود. دراین روش تزریق آب و گاز بصورت متناوب صورت می گیرد. مدلسازی این حالت به علت تغییر مداوم شرایط مخزن با مشکلات زیادی روبرو بوده است. مدلی که مطالعات در آن انجام گرفته است، مدلی ترکدار است. مدلسازی مخازن ترکدار بسیار مشکل بوده و تابحال هیچ مدلی نتوانسته است این مخازن را مدلسازی کند. اما فرضهای ساده کننده ای برای مدل کردن این مخازن در نظر گرفته می شود. برای دستیابی به روابط قابل قبول در جریانات سیال در مخزن ابتدا به مدلسازی یک ماتریس که پیرامون آن را شکاف احاطه کرده است پرداخته شده است که قابل تعمیم به مخازن ترکدار در یک بعد با فرض اینکه مخزن ترکدار شامل هزاران ماتریس مکعبی و شکافهای منظم است، می باشد. آنگاه با توجه به ویژگی های روش تزریق WAG معادلات بدست آمده حل شده است.

آلودگی دریاها به مواد نفتی از بزرگترین معضلات زیست محیطی است که نه تنها عرصه دریاها را آلوده کرده است بلکه سبب تاثیر منفی بر اقتصاد کشورهای ساحلی می گردد. در این مقاله ضمن آشنایی با منشاء آلودگی دریاها به مواد نفتی، سرنوشت نفت ریخته شده به دریا بررسی شده و روش های حذف مواد نفتی از آب های دریا بررسی می گردد.

شرکت ملی صنایع پتروشیمی با توجه به جایگاه مصرف کود شیمیائی اوره در صنایع کشاورزی ایران برای تولید آن به عنوان یکی از قدیمی ترین محصولات تولیدی پتروشیمی در ایران تاکنون اهتمام ویژه ای داشته است. تا چندی پیش عمده اوره تولیدی در ایران و سایر کشورهای جهان از روش پریلینگ(3) تولید می گردید، لیکن با توجه به خواص کیفی و اتلاف بیش از اندازه این محصول حین مصرف، روش پریلینگ بتدریج جای خود را به روش های تولید محصول با کیفیت بهتر داده است. یکی از این روش ها تولید اوره بوسیله دستگاه گرانولاتور با بستر سیال ساز است که در آن علاوه بر اینکه کنترل بیشتری بر روی کیفیت و کمیت محصول صورت می گیرد سرمایه گذاری اولیه و هزینه های راهبری کمتری را نیز به همراه دارد. در این جا ارائه کنندگان این گزارش که در طرح ساخت واحدهای تولید آمونیاک و اوره در بندر عسلویه همکاری می نمایند سعی بر آن دارند که ضمن معرفی فرآیند تولید اوره بروش جدید مروری نیز بر فرضیات و پارامترهای طراحی در این روش در مقایسه با روش قدیمی تر پریلینگ داشته باشند

امروزه ضایعات مواد پلیمری از دیدگاه اقتصادی و حفظ محیط زیست دارای جایگاه ویژه ای است. بر این اساس، مطالعه و تدوین راه کارهای مناسب با هدف ایجاد فرآیندی کارا جهت بازیافت این دورریزها از اهمیت قابل ملاحظه ای برخوردار است.
در این مقاله در ابتدا مشکلات موجود در مسیر جمع آوری دورریز های پلاستیکی همراه با استاندارد های لازم جهت تولید بطری PET به منظور تسهیل در امر بازیافت آنها، بیان شده و نیز راه حل های مناسب جهت بهبود کیفیت محصول بازیافتی ارائه می شود. در ادامه سعی شده است ضمن مرور روش های مرسوم دراین صنعت، روش نوین بازیافت PET موسوم به فرآیند میتسوبیشی، مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد به نحویکه این روش قادر است PET را به خود PET تبدیل نماید. در انتها این روش با سایر روش های بازیافت PET ازجمله روش مکانیکی و دیگر روش های شیمیایی مورد مقایسه قرارگرفته است. بررسی های انجام شده نشان می دهد که روش میتسوبیشی دارای امتیازات بسیاری نسبت به سایر روش های موجود می باشد.

در این مقاله به بررسی چگونگی تهیه یک چسب پلیمری که در پوشش لوله ها استفاده می شود در مقیاس آزمایشگاهی پرداخته شده است. این چسب از پلی اتیلن گرافت شده با مالئیک انیدرید بدست می آید و بین دو لایه MD (پلی اتیلن با دانسیته متوسط) و یک نوع اپوکسی قرار می گیرد. عمل گرافت روی پلی اتیلن با مالئیک انیدرید در دو سیستم محلول و توده با استفاده از آغازگر دی کیومیل پراکساید(DCP) انجام می شود. در این واکنش با تشکیل رادیکال های فعال و شکست پیوند از نوع بتا، مونومر با پلیمر ترکیب شده و با ان پیوند برقرار می نماید. واکنش در روش حلال با یک بالن سه دهانه و در روش توده با مخلوط کن داخلی brabender انجام شده و سپس تاثیر پارامترهای مختلف از جمله میزان درصد DCP، در صد مونومر، دما، زمان و دور مارپیچ مورد بررسی قرار داده شده و پلیمر از نظر خواص با هم مقایسه می شوند. مشاهده شد که با توجه به دمای پایین در روش حلال واکنش ای جانبی نظیر crosslinking و تشکیل پلی مالئیک انیدرید کمتر اتفاق می افتد و راندمان گرافت نسبت به حالت مخلوط کن بیشتر است.

باتری و قوه های فرسوده از جمله ضایعات خطرزا هستند که متاسفانه در کشور ما بدون توجه به مواد خطرناک موجود در آنها همراه با سایر زباله های شهری و صنعتی روانه محل های دفن شده و در آنجا نیز معمولا بدون هیچگونه جداسازی در خاک چال می شوند. نفوذ شیرابه حاوی این مواد خطرناک به خاک و آب های سطحی و زیرزمینی صدمات زیست محیطی جبران ناپذیری را برای منابع آب و خاک به دنبال دارد. در این مقاله ابتدا مواد مصرفی در ساخت انواع قوه و باتری و میزان سمیت آنها مورد بررسی قرارگرفته سپس با یک سری توضیحات و انجام محاسبات مربوطه مصرف قوه برای هر نفر 5 عدد در سال برآورد شده است. بدین ترتیب در بهترین حالت بیش از 3 تن جیوه و3600تن بی اکسید منگنز به زباله های شهری و نهایتا به منابع آب وخاک وارد می شود. بعلاوه در صورت عدم بازیافت سالانه هزاران تن سرب از باتری سرب اسید می تواند وارد چرخه طبیعت گردد. با توجه به این ارقام لزوم اعمال مدیریت بازیافت مواد از قوه و باتری های مستعمل مورد تاکید قرار گرفته و فناوری های بازیافت و استفاده مجدد آنها تشریح شده است.

در این مقاله روش کلی سنتز آنزیمی آنتی بیوتیک های بتالاکتام نیمه سنتزی ارائه می شود. طرح اساسی این سنتز عبارتست از تبدیل آنزیمی آنتی بیوتیک های طبیعی به آمینواسیدهای کلیدی سپس آسیلاسیون آنها که منجر به تولید بتالاکتام های نیمه سنتزی می شود. برای تولید تمامی بتالاکتام های نیمه سنتزی 10 آنزیم (بیوکاتالیست) کافی است البته در این مقاله تاکید بر روی آنتی بیوتیک سفالکسین و آمپی سیلین می باشد. تاثیر مقاومت نفوذ بر روی واکنش سنتز آنزیمی سفالکسین مورد بررسی قرار گرفته و ثابت های سرعت واکنش ارائه شده است. آسیلازهای بتالاکتام که از میکروارگانیسم های متفاوت(E.coli، K.citrophila،A.turbidans و B.megaterium) جداسازی شده اند بعنوان کاتالیزورهای واکنش سنتز سفالکسین و آمپی سیلین مورد بررسی قرار گرفته اند. این آنزیمها خواص سنتزی بسیار متفاوتی نشان می دهند که منجر به تفاوت فاحش (4 تا 5 برابری) بازده سنتز می شود.