نشریه مطالعات هنر اسلامی
پیاپی 2 (بهار و تابستان 1384)

هنرمندان هنرهای تجسمی به منظور انتقال ایده ها و آرمانهای فکری خود به دیگران، روش های گوناگونی را در ساختمان و ترکیب بندی آثار هنری خویش بر می گزینند. این روش ها همگی مبتنی بر اصولی است که از عقلانیت، احساس و واکنش عاطفی هنرمند نشئت می گیرد. در نظر نگارگر ایرانی با توجه به پیشینه ی این هنر و جایگاه ویژه آن در تاریخ هنر نقاشی جهان؛ پرداخت به عوامل و شاخصه های تصویری آن بسیار لازم می نماید و البته راهنمایی است برای مخاطبان که سعی در ادراک روابط تصویری و جاذبه های نهفته در این هنر ناب دارند...

امروزه هر سازمان و یا مؤسسه برای معرفی خود، متناسب با عملکرد خویش، نشانه ای را در نظر می گیرد تا از این طریق با مخاطبین خود ارتباط برقرار کند. این نشانه در واقع به عنوان نمود و جوهره ی تصویری آن سازمان است که در مقابل دید ناظران به نمایش در می آید و جایگاه بصری را در ذهن انسان ها به خود اختصاص می دهد. در این عرصه سازمان هایی موفق هستند که برای نشانه و دیگر جلوه های بصری خود اندیشیده اند. در بین نشانه های معاصر ایران، تعداد قابل ملاحظه ای نشانه وجود دارد که طراحی آن ها بر اساس نقش های ایرانی، متناسب با موضوع سازمان طراحی شده است...

نگارگری ایرانی حامل نمادها و نشانه ها و عناصر رمزی فراوانی می باشد. اما این رمزها و نمادها حائز پیشینه ای به وسعت تاریخ در فرهنگ ایرانی است. فرهنگ ایرانی برخاسته از اسطوره ها، دین، ادبیات و آیین های باستانی است که نشانه های تاریخی آن از دوران کوچ آریایی ها و ظهور دین زرتشت در این سرزمین آغاز می گردد. این اسطوره ها و روایات دینی زرتشتی در آثار و منابعی چون«اوستا»، «بندهش» و غیره قابل شناسایی است. در دوره اسلامی، امتداد فرهنگ باستانی ایران در آثار عرفا و شعرا و حکمایی چون: سهروردی، نظامی و مولوی به چشم می خورد، همچنین آیات و روایات قرآنی بر فرهنگ عرفانی اسلامی ایران تاثیر گذشته اند...

سنت در ایران علیرغم ورود و هجوم اندیشه ی تجدد، همواره در متن و حاشه زندگی مردم حضوری اساسی داشته است. این حضور از یک سو با باورها و ارزش های عمیق اندیشه ایرانی مربوط می گردد و از سوی دیگر به قابلیت ها و استعداد آن ها مربوط می شود که در پذیرش و استحاله اندیشه های بیکانه - اگرچه با کندی - ولی استادانه عمل نموده است. این سنت چند هزار ساله و مملو از تلخی ها و شیرینی های فراوان تا اوایل قرن نوزدهم / چهاردهم هردو وجه آسمانی و زمینی خود را حفظ کرده بود، از آن پس در جدالی آشکار با افکار تازه، نوعی اعتشاش و آشفتگی بر آن مستولی شد...

هنر قالی بافی در زمره ی آن دسته از هنرهای اجتماعی است که نقش قابل توجهی در رشد اقتصاد کشورهای بافنده ای چون ایران عصر صفویه و ترکیه عصر عثمانی داشته است. با توجه به نقوش تزیین قالی های دو کشور ایران و عثمانی در این تحقیق با روش اسنادی و تاریخی و با استفاده از شیوه کتابخانه ای مطالعه و کنکاش در وجود افتراق و تشابه این هنر اصیل از نظر نقش مایه های تزئین به کار رفته در این قالی ها مورد مطالعه قرار گرفته است. تحقیق این مقاله بر اساس روش تاریخی و مقایسه ای با استفاده از شیوه ی کتابخانه ای انجام گرفته است...

قهوه خانه در طول حیات چهار صد ساله ی خود نقش های گوناگونی مطابق با اوضاع اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه ی ایران داشته است. قهوه خانه در جامعه ایران، تحول بزرگی در شکل گردهمایی های مردم و سبک گذران اوقات فراغت و نوع سرگرمی آن ها فراهم آورده است. در قهوه خانه، طبقات مختلف مردم برای گذرانیدن وقت و دیدار دوستان و سرگرم کردن خود، به بازی های مختلف یا مناظرات شاعرانه و شنیدن اشعار شاهنامه، حکایت، قصص، سخنوری و مرثیه سرایی به آنجا می رفتند...

احساس نیاز به شناخت راز و رمز فرهنگ و هنر سرزمینی که در آن زندگی می کنیم و کسب آگاهی بیشتر جهت دریافت پیشینه ی فرهنگی و هویت اسلامی و ملی، شناساندن این فرهنگ و هم چنین دریافت پیشینه ی فرهنگی و هویت اسلامی و ملی، شناساندن این فرهنگ و هم چنین دریافت علل همبستگی و مشابهت های هنر اسلامی سرزمین های اسلامی، خصوصا درباره ی شناخت دوران پراهمیت سلجوقی و دوران فاطمیون که تاثیر فراوانی در استمرار پیشینه فرهنگی سرزمین ایران و آفریقا داشته اند، سبب شد تا به بررسی بخشی از هنر این دوران، اقدام گردد...