فهرست مطالب

علوم حدیث - سال دهم شماره 1 (پیاپی 36، بهار و تابستان 1384)

فصلنامه علوم حدیث
سال دهم شماره 1 (پیاپی 36، بهار و تابستان 1384)

  • 332 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1384/11/01
  • تعداد عناوین: 16
|
  • مقالات
  • سید حسن اسلامی صفحه 3
    علت بسیاری از خطاهایی که در ترجمه حدیث رخ می دهد، ناآشنایی یا بی توجهی به اصول ترجمه است؛ یعنی تسلط بر زبان مبدا، زبان مقصد، آشنایی با موضوع و مساله امانت در ترجمه. از این قبیل خطاها که بگذریم، به نظر می رسد که یکی دیگر از علل اساسی خطای در ترجمه، داشتن پیش فرضهای خاص است. برخی از پیش فرضها لازمه تفکر انسانی است و نمی توان از آنها پرهیز کرد، اما این پیش فرضها موجب خطای در ترجمه حدیث نمی شود. علت این قبیل خطاها را باید در برخی از پیش فرضهای شخصی مترجم یافت که مانع از ترجمه درست می شود. نویسنده در این مقاله، با تقسیم انواع خطاهایی که در ترجمه رخ می دهد، کوشیده است تا نقش پیش فرضهای شخصی را در ترجمه نادرست نشان دهد و برای این کار با نقل سه مورد، بحث خود را پیش برده است.
    کلیدواژگان: ترجمه حدیث، اصول ترجمه، پیش فرضهای ترجمه، لغزشکاه ترجمه
  • عبدالهادی مسعودی صفحه 25
    آنچه از معنای اولیه متن فهمیده می شود، به گونه دایمی و ضروری با مقصود نهایی گوینده مطابقت کامل ندارد. از این رو، برای گذر از معنای ظاهری و ابتدایی و رسیدن به مراد جدی، باید قرنیه های گونانی را گرد آورد. علامه محمد تقی مجلسی از محدثان بزرگی است که به گاه شرح بسیاری از احادیث و برای حل مشکلات آنها، به ارایه قرنیه های مقامی و کلامی پرداخته و از این رهگذر گنجینه ای گرانبها را به یادگار نهاده است. مقاله پیش رو عرضه دسته بندی شده این قرنیه ها، بر طبق سیر پیشنهادی نگارنده در کتاب روش فهم حدیث است.
    مستندات و استشهادهای مقاله از میان چهار جلد (1، 8، 12و 13) روضه المتقین، شرح بزرگ و عربی علامه مجلسی بر من لا یحضره الفقیه برگرفته شده است.
    کلیدواژگان: فهم متن، تاویل متن، انواع قرینه ها، فهم راویان، خانواده، حدیث، اسباب ورود حدیث
  • سید محمد عمادی حائری صفحه 52
    هدف این نوشتار، بازشناسی شیوه بررسی حدیثی علمای قدیم شیعه است، و گشودن روزنه ای برای بازگشت بدان شیوه اصیل، واقع گرا و کار آمد. شیوه ای که نخستین گام آن، کوشش برای دستیابی به متن اصیل است، با راهکارهایی مانند: توجه به ضبط متن، اختلافات متون، قرینه های جنبی،... و در یک کلام، اثبات متن. پیداست که این روش، پیوندی تنگاتنگ با نگره های کتابشناسی داشته است. بدین جهت، مطالعه مقاله دیگر نگارنده: «نگره های کتابشناسی در فهرستهای طوسی و نجاشی»، به عنوان درآمد یا مکمل این نوشته، در فهم این نگرش سودمند خواهد بود. در نگارش این مقاله، از مباحث حدیثی و مبانی رجالی حضرت آیت الله سید احمد موسوی مددی بهره فراوان برده ام، هم چنان که انتشار کتاب ارزشمند استاد دکتر سید حسین مدرسی طباطبایی (میراث مکتوب شیعه از سه قرن نخستین هجری) عزم مرا در مکتوب ساختن این انگاره جزم کرد. هر چند پژوهشهای متعددی در دست است که مصداق این نگاه به منابع حدیثی به شمار می آید، اما برای نخستین بار است که مفهوم این نظرگاه حدیثی/ رجالی تدوین و تحریر می شود. نگارنده چشم به راه نقد عالمانه اهل نظر است و از گفتگوهای راهگشا در این باب استقبال می کند.
    کلیدواژگان: فهرست، کتابشناسی، نقد متن، نسخه، طریق روایت
  • تئودور نلدکه ترجمه: مرتضی کریمی نیا صفحه 70
    موضوع تاریخ قرآن و بحث درباره جمع و تدوین آن هم در میان محققان مسلمان و هم در میان اسلام شناسان غربی همواره معرکه آرا بوده است. روایاتی متعددی وجود دارد که بیان می کند تدوین قرآن در عهد ابوبکر و یا عثمان صورت پذیرفته است. برخی این روایات را نپذیرفته و جمع و تدوین قرآن را مربوط به عهد پیامبر (ص) می دانند.
    این نوشتار به بررسی روایات جمع و تدوین قرآن در عهد ابوبکر می پردازد و به تحقیق درباره درستی یا نادرستی آنها اهتمام دارد.
    کلیدواژگان: تدوین وحی، وضعیت ادبی سوره ها، قرآن نخست، نقد روایات
  • سعدی صفاری صفحه 101
    صدور برخی از روایات از معصومان (ع) در شرایط خاصی پذیرفته است و مخصوص آن شرایط بوده است. شناخت زمینه ها و دلایل صدور روایات می تواند ما را در فهم بهتر روایات یاری رساند. در این مقاله سعی بر آن است تا نمونه هایی از احادیثی که در شرایط مختلف صادر شده معرفی گردد و از انواع عوامل خاص شدن احادیث سخن به میان آید.
    کلیدواژگان: فهم حدیث، زمینه های صدور، تخصیص، تقیید، تقید، تعارض روایات
  • علی علیزاده صفحه 125
    در کتاب حدیثهای خیالی در مجمع البیان و... ادعا شده که برخی از اقوال طبرسی در تفسیر مجمع البیان به ابوجعفر، امام باقر (ع) نسبت داده شده و منشا اشتباه، نقل شیخ طوسی از تفسیر طبرسی در تفسیر خود، التبیان بوده است.
    این نوشته در صدد است تا به بیست اشکال نویسنده پاسخ گوید و به اثبات رساند که اشتباهی در نقل رخ نداده و مقصود از ابوجعفر در این موارد بیست گانه امام باقر علیه السلام است، نه ابوجعفر طبرسی.
    کلیدواژگان: حدیثهای خیالی، ابوجعفر، شیخ طوسی، التبیان، طبرسی، مجمع البیان، شواهد خیالی، امام باقر (ع)، احادیث جعلی
  • مناخیم ج. قیسطر ترجمه: عبدالحسین کافی صفحه 149
    گرفتن ناخنها، سنتی است که پیشینه آن به حضرت ابراهیم - علیه السلام - می رسد و بر اساس متون دینی، ایشان اولین کسی است که به این سنت عمل کرده است. مولف در این مقاله، ابتدا پاپیروسی را - که خانم نبیا عبود بررسی نموده است - مورد مداقه قرار داده و سپس دامنه بحث را به ابعاد گوناگون سنت ناخن گرفتن گسترش داده است. آثار، زمان و مکان گرفتن، هر یک بخشی از کاوش وی را در این پژوهش در بر می گیرد. از آنجایی که ناخن گرفتن بخشی از سنتهای فطرت است، نویسنده در بخشهایی از مقاله، دامنه تحقیق را گسترش داده و بقیه این سنتها را نیز مورد بحث قرار داده است.
    کلیدواژگان: گرفتن ناخنها، سنتهای فطرت، حدیث، پاپیروس، رویا
  • قاسم جوادی صفحه 163
    صاحبنظران شیعه بر سر اعتبار یا عدم اعتبار کتاب موجود سلیم بن قیس اختلاف نظر دارند. جماعتی از ایشان با اذعان به ثابت بودن وجود کتاب سلیم بن قیس، بر این عقیده اند که کتابی هم اینک به وی منسوب است، اصالت نداشته، حاوی نکاتی خلاف عقیده شیعه و تاریخ مسلم است.
    در این نوشتار، کتاب منسوب به سلیم بررسی شده و نکاتی از آن که عاری از صحت و حقیقت است بر نمایانده شده است.
    کلیدواژگان: کتاب سلیم، عقاید شیعه، خلافت بنی امیه، اهل بیت، تاریخ اسلام
  • سید محمد عمادی حائری صفحه 180
    اساس کار محدثان قدیم شیعی در بررسی و نقد حدیث، بر شناخت «متن» و «کتاب» حدیثی و جایگاه و حجیت آن استوار بوده است. در فهرستهای شیخ طوسی و نجاشی - که تنها فهارس به جا مانده از قدماست - می توان نگره های متعدد کتابشناسی را یافت که مبانی محدثان قدیم شیعه را در بررسی و نقد حدیث نشان می دهد. نگارنده مقاله حاضر این نمونه های شایان توجه را برکشیده و کوشیده با چینش منطقی آنها، راهی به شناخت مبانی کهن حدیث شناسی شیعی بگشاید.
    کلیدواژگان: فهرست، کتابشناسی، الفهرست نجاشی، الفهرست طوسی
  • محمد مهدی مسعودی صفحه 199
    شب قدر شبی است که ثواب به جای آوردن عبادات در آن از سایر شبهای سال افروتر است. در روایات رسیده از معصومان شب خاصی به عنوان شب قدر معین نشده، بلکه یکی از شب های نوزدهم، بیست و بیست و یکم و بیست و سوم ماه رمضان، شب قدر دانسته شده است. این که دلیل عدم تعیین شب مشخصی چیست، موضوعی است که در این مقاله بدان پرداخته می شود.
    کلیدواژگان: شب قدر، عبادت، میقات موسی علیه السلام، نزول قرآن، چله نشینی
  • محمدتقی دیاری بیدگلی صفحه 211
    تعارض آرای رجال شناسان درباره روایان احادیث، از جمله مباحث مطرح در کتابهای رجالی و اصولی است. آنان در آثار و تالیفات خود به تعارض جرح و تعدیل پرداخته اند و راهکارهایی ارایه نموده اند. بیشتر ایشان به هنگام تعارض میان آرای رجال شناسان متقدم شیعه، رای نجاشی را بر دیگران مقدم داشته اند. در این نوشتار ضمن بیان امتیازات ویژه نجاشی، وجه تقدیم قول او بر سایر رجال شناسان مشخص شده و نمونه هایی از جرح و تعدیلها و مقایسه آرای نجاشی با دیگران ارایه شده است.
    کلیدواژگان: نجاشی، جرح و تعدیل تعارض آرا، رجال شناسان، شیخ طوسی، شیخ مفید، ابن غضایری، شیخ صدوق
  • محمدهادی موذن جامی صفحه 238
    واژه «ولا سیما» و «لا سیما» کاربرد فراوانی در نوشته ها و خطابات عربی دارد. شاید بتوان گفت کمتر خطبه ای یافت شود که از این واژه عاری باشد. در این نوشتار به معنای این واژه و سیر تاریخی به کارگیری آن اشاره شده و نمونه هایی از کاربرد آن در احادیث شیعه و سنی ارایه شده است.
    کلیدواژگان: لاسیما، نکات ادبی، احادیث شیعه و سنی
  • عبدالهادی مسعودی صفحه 247
    شیوه مرسوم تفسیر روایی گردآوری روایاتی است که، به صورت مستقیم، به یک آیه یا سوره ناظرند. این شیوه اگر چه معمول بوده، اما عمومی و یا همیشگی نبوده است. شیوه کامل تر آن است که پا از دایره روایات تفسیری بیرون بنهیم و روایات مرتبط دیگر را، هر چند در تفسیرهای روایی نیامده، به دست آوریم. به سخن دیگر، کتاب های متداول تفسیر روایی نه جامع هستند و نه مانع و از این رو، حجیت کامل و تمامی ندارند.
    کلیدواژگان: تفسیر روایی، روایات تفسیری، تفسیر نقلی، ارتباط قرآن و حدیث
  • محمد احسانی فر لنگرودی صفحه 258
    نگارنده بر این باور است که میراث تفسیری اهل بیت: همانند مکتب فقهی و کلامی آنان دارای غنای کاملی است. بخش اول با پنج مقدمه این نظریه را برهانی می سازد: 1. معانی آیات قرآن متعدد و مراتبش مختلف است. 2. نزول قرآن برای فهم مردم است و مرتبه مورد نیاز هر قشری در پرتو دلالات خود قرآن و بیانات رسیده از عترت (ع) قابل فهم و دستیابی است. 3. عترت عالم به تمام مراتب معنانیی قرآن اند. 4. مسوولیت تبیین قرآن با عترت است. 5. به گواهی قرآن و احادیث، اهل بیت تمام مسوولیت های خویش را در تبلیغ رسالت محمدی به انجام رساندند. و بخش دوم در تبیین ماهیت نظریه، به بیان کیفیت تبیین کتاب از سوی عترت و نیز عناصر موثر در درک غنای احادیث تفسیری و دستیابی به این میراث بی بدیل می پردازد.
    کلیدواژگان: تفسیر حدیثی، تفسیر ماثور، غنای تفسیر اهل بیت (ع)، ویژگیهای مکتب تفسیری اهل بیت (ع)، عترت و مسئولیت تبیین کتاب
  • محمد مرادی صفحه 274
    روش تفسیر اثری (روایی) از روش های مسلم تفسیر قرآن کریم دانسته شده است. این روش هم از جهت تاریخی به عنوان شروع تفسیر قرآن با آن ممتاز است و هم از جهت اطمینان آور بودن جایگاه ویژه ای دارد. این نوشته بر آن است تا عواملی را که باعث شده این روش درمیان طیفی از مفسران، بر صدر بنشیند بررسی کند و دلایل روی آوری به آن را بر شمارد و تحلیل کند. مباحث این نوشتار در سه محور: دلایل روی آوری، عوامل تشدید و پیامدها و آسیب های فرا روی افراد در تفسیر اثری نوشته شده است.
    کلیدواژگان: تفسیر، اثر، نقل، سنت نبوی، گفتار صحابه، نص گرایی، تفسیر به رای، جمود، ظاهر گرایی، متون دینی
  • سیدمحمدکاظم طباطبایی صفحه 303
    این نگاشته در پی پاسخ گویی به این پرسش است که آیا برای فهم و درک قرآن به منبع علمی دیگری نیاز هست و یا آن که فهم قرآن به آموزه های معرفتی دیگر نیاز ندارد. در ادامه نقش روایات را در فهم آیات بررسی و گونه های تاثیر آن را از جوانب مختلف پی جویی کرده و مصادیق آن را به اجمال معرفی نماید.
    همچنین پیش فرض ها و مباحث بنیادین در این حوزه را معرفی و تحلیل کند.
    کلیدواژگان: قرآن، فهم آیات، روایات تفسیری
|
  • Dr. Sayyed Hasan Islami Page 3
    Carelessness towards the principles of translation is the main cause of many mistakes in translation of hadith. To have special defaults is the another basic cause of mistakes in translation. Some defaults are required by human thinking ability.They are inevitable and are not the cause of mistakes. We must find the causes in some personal defaults which act as a hinder in the way of a proper translation.The author of the present paper has divided the existing errors occurred by personal defaults into three categories.
    Keywords: Translation of Hadith, The Principles of Translation, Defaults of Translation, Mistakes in Translation
  • Abdolhadi Masudi Page 25
    What is understood from the first view of the text in not fully in accordance with the final purpose of the speaker. Hence we must view different aspects, so that we can pass from outward meaning to inward one.This article is a classification of similarities according to the method of the author in the book Method of Understanding Hadith.Rawd al – Muttaqin Allama Majlisis Arabic commentary on Man la Yahdaruh al Faqih [volume 1, 8, 12, 13] is the main reference of this article.
    Keywords: Understanding the Text, Interpreting the Text, Similaritie, Narrators Understanding, Hadith family
  • Sayyed Mohammad Imadi Hairi Page 52
    The purpose of this text is to recognize the hadith evaluating method of the old Shiite ulama and to open window for returning toward their basic, realistic and efficient method.The author tries to verify old Shiite ulamas approach to hadith from ditterent perspectives such as recording the text, discrepancies in texts and also in one word authenticating the text.Since there is a close relation between authenticating the texts and bibliography, the author recommend the readers to read his previous article on Najashi and Tusis Fihrists.
    Keywords: Bibliography, Fihrist, Criticism of Text, Manuscript, Methodology
  • Morteza Kariminia Page 70
    The History of the Quran, written by Theodor Noldekeh is one of the most famous and important works which studied the Quran in the current. The present paper is a partial translation of the second volume of the above – mentioned book.it deals with the following issues: Collecting and compiling the Quran; Different narrations in this case; Companions moshafs and evaluating the narrations concerning the collection pf the Quran.Abubakr,s narrations concerning the collection is the only topic mentioned in this regard.
    Keywords: Collecting the Holy Quran, History of the Quran, Memorizers of the Quran, Understanding the Quran, Abubakr
  • Sadi Sattari Page 101
    To be informed of the conditions and backgrounds of hadith issuance is of high importance in understanding the content of hadith.Some hadith has been issued in a special condition and for special people.Cultural, political and security conditions are the main reason behind the issuance of hadith to have a better understanding we must be familiar with the history of infallible Imams, peace be upon them.Presenting some evidence, the author of this article, deals with the backgrounds for the issuance of hadith.
    Keywords: Backgrounds of Hadith Issuance, Devotion, Reservation, Joint Words, Chronological Meanings of Words
  • Ali Alizadeh Page 125
    The compiler of the book Imaginative Hadiths holds that hadiths in Tafsir of Majma al – Bayan ascribed to are not of Imam Baqir and they are Tabari,s tafsir views.since Shaykh Tusi calls Tabari s tafsir views as Abujafar and after his demis writers of Tibyan thought that Abujafar is the same as Imam Baqir, thus this is the point that misled the writer of Majmaal – Bayan to ascribe these hadith to Imam Baqir.The author of this paper disagrees with the above – mentioned opinion and believes that Abujafar is the same Imam Baqir. To prove this, he presents some other evidences.
    Keywords: Imaginative hadiths, Abu Jafar, Shaykh Tusi, Tafsir Tibyan, Imaginative evidences, Imam Baqir, Forged Hadiths
  • M.J. Kister, Translated By: Abdulhusayn Kafi Page 149
    Paring nails is a tradition which dates back to prophet Ibrahim, Peace be upon him. According to religious texts, hi was the first one who came up with this tradition.The author of this article first deals with the papyrus verified by Nabbia Abboot and then views this tradition from different perspectives.This study also contains the results and the time and palce of paring nails. Since paring nails is of a natural tradition, the author also comes up with other natural traditions.
    Keywords: Paring Nails, Innate Traditions, Hadith, Papyrus, Dream
  • Oasim Jawadi Page 163
    The book of Sulaym bn Qays is one of the famous books among the Shiite which has been the center of some controversial discrepancies. Reliability of Sulaym and his book is accepted by all but to attribute the existing book to Sulaym is doubted by many of the Ulama. Investigating different opinsting and reasons and finally finding the right one is the main concern of this paper.
    Keywords:
    Keywords: History of Shiia, Sulaym bn Qays Hilali, Narrations
  • Sayyed Mohammad Imadi Hairi Page 180
    The works of old Shiite hadith scholars in evaluating hadith are based on verifying text and hadith book and its status and authenticity.Shaykh Tusi and Najashi,s Fihrists are two important resources which indicate the method of old Shiite traditionists in the evaluation of hadith.The author of the present work has extracted some of these methods and set them in a logical order to make away toward the old principles of Shiite hadith scholarship.
    Keywords: Fihrist, Bibliography, Najashi, s Fihrist, Tusi, s Fihrist
  • Mohammad Mahdi Masudi Page 199
    This article pivots around the speech of the late Mutahhari on the Night of Qadr.The whole part of this article is concerned with the finding the answer for these two questions.Is it right to say that narrations hasnot determined the Night of Qadr?The saying about the lack of determing the Night of Qadr is right or wrong?
    Keywords: The Night of Qadr, Mutrtada Mutahari
  • Dr. Mohammad Taqi Dyari Bidgoli Page 211
    Conflict of views concerning narrators os of the important issues in rijal and usul books. Experts bhave presented some practical methods in the caseof discrepancies.In this text, the author points out to some discrepancies among the Najashi,s views and other rijal experts, He finally utilizes the views of experts in the field of rijal to remove these discrepancies.
    Keywords: Rijals, Narrators, Discrepancies of Views, Najashi
  • Dr. Mohammad Hadi Muazen Jami Page 238
    This paper is centered on the word lasiyama and its different forms. The author also deals with its origin. Who used this word for the very first time? Is it of exceptional article or not?He also points out to the literary use of this word and its use in Shiite hadith literature.
    Keywords: Walasiyama, Traditions, Literary, Semantic Points
  • Abdolhadi Masudi Page 247
    The common method of the hadith – based exegesis is to collect the traditions which directly deal with a verse or a chapter. Althouth, it has been a common method, however, it has not been general or permanents. A more complete method is to go beyond the sphere of exegetical traditions and obtain other related traditions, although they are not mentioned in hadith – based exegesis books. In other words, common books of this method are not comprehensive and therefore they are not thoroughly authoritative
    Keywords: Hadith – based exegesis_exegetical traditions_the Quran_hadith relationship
  • Mohammad Ihsanifar Page 258
    Some assume that there are fewer verses of the Quran which are lucidly explained by exegetical hadiths. However, the idea of writing this discourse is to prove and explain this firm belief that the remnant of Ahl – al – Bayt,s exegetical treasure is a base that contains a complete school in the knowledge of the holy Quran exegesis and it is sufficient to explain the entire Quran. It can be generalized to the Juridical and thological schools of Ahl al – Bayt (a.s.) which each one is a complete school to meet man,s needs in the realm of religious Dogman and practical obligations. That is, if one could extract a decree from Ahl al – Bayt,s rich Juridical school and attributes it to their juridical school supported with an accepted and decisive argument, the same also applies to the exegetical rulings extracted or inferred from their exegetical school. It is natural that a fallible exegete comes to the right conclusion as he explores and researches in the school or despite the perfection and richness which exists in the essence of the school, he errs in searching the way and reaching the conclusion.
    Keywords: Ahl al – Bayt_s exegetical School_exegetical hadiths_hadith – based exegesis_Comprehensibility of the Quran_Degrees of the meanings of the Quran_exegetical rules_principles
  • Muhammd Muradi Page 274
    The present paper is devoted to introduce the Book entitled Quran Karim wa Maalim al – Madrasatayn which has been written by Allami Askari. The writer in the article mentions the following issues: the characteristics of the author, his motive for writing it, general outlines of the discussions, the range of resources and the method of research. Moreover, he considers this book as a rebuttal to the book Fasl al – Khitab written by Mirza Husayn Nuri and the book al – Shiite wa al – Quran by Ihsan Ilahi Zahir, which includes some useful contents in each chapter.
  • Sayyed Kazim Tabatabai Page 303
    The writers aim in the article is to examine the role of hadiths in understanding verses of the Quran and its various forms of effect from different aspects. He also presents some relevant instances in brief. Subsequently, he seeks to answer the question of whether in order to understand the Quran any scientific source is reuquird or there is no need for other epistemological teachings for understanding it.