مجله دانشگاه علوم پزشکی ایلام
سال نهم شماره 1 (پیاپی 30، بهار 1380)

مورفین علاوه بر تاثیر بر روی تمام دستگاه های بدن، بیشترین تاثیر را بر روی سیستم عصبی دارد، بدین لحاظ در سال 1378 مطالعه ای با هدف تعیین و بررسی اثر اعتیادآور مورفین بر روی مغز موش صحرایی نر آزمایشگاهی انجام شد. در این مطالعه به روش موردی شاهدی، 30 راس موش صحرایی نر از نژاد N-MARI بصورت تصادفی انتخاب و به سه گروه ده تایی تقسیم شدند، به گروه آزمایش ترکیب مورفین و نرمال سالین با دوز افزایشی 5-25 mg/kg هر 12 ساعت یکبار، به مدت 5 روز و بصورت زیرجلدی تزریق شد. به گروه شاهد اول همزمان با گروه آزمایش، نرمال سالین با حجم معادل و یکسان تزریق شد و به گروه شاهد دوم دارویی تجویز نشد. 12 ساعت پس از آخرین تزریق، حیوانات را بیهوش کرده، مغزها بدقت از جمجمه خارج و در محلول فرمالین 10% قرار داده شدند. پس از 48 ساعت، مغزها در آگار 7% قالب گیری و سپس با دستگاه ماکروتوم ابداعی برشهای یک میلی متری در جهت کورونال تهیه شد. با روش Cavalieri حجم قشر مغز محاسبه گردید. حجم قشر مغز در گروه های آزمایش، شاهد یک و شاهد دو به ترتیب، 624.63، 613.76، 599.64 میلی متر مکعب بدست آمد. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که مورفین تغییری در حجم قشر مغز ایجاد نمی کند.

با توجه به اهمیت تعیین وضعیت سلامت که مستلزم وجود ابزارهای معتبر و پایا می باشد، این مطالعه روش شناختی به منظور تعیین اعتبار پرسشنامه «شاخص برخورداری از سلامت» بر روی 77 نفر از مبتلایان به تومور مغز انجام گردید. شاخص برخورداری از سلامت، شامل 8 حیطه است که هر کدام دارای 5 یا 6 سطح می باشد که سطح اول نشانگر بهترین حالت و سطح آخر نشانگر بدترین حالت در آن حیطه می باشد. اعتبار محتوایی و صوری پرسشنامه با استفاده از کتب و مقالات معتبر و نیز روش پیشنهادی ویرسما و جورس مبنی بر نظر داوران تایید شد.
نتایج نشان داد که بین وضعیت سلامت گروه شاهد و مورد و نیز بین میانگین نمرات حیطه های هشت گانه دو گروه تفاوت معنی دار وجود دارد (p<0.001). بین مقیاس عملکردی کارنوفسکی به عنوان ابزار استاندارد و شاخص برخورداری از سلامت همبستگی بالا (R=0.909) وجود داشت و نیز توافق بین دو ابزار فوق بر حسب ضریب کاپا برابر K=0.703 بود. همچنین ضریب همسانی درونی پرسشنامه بر حسب آلفای کرونباخ برابر R=0.867 محاسبه گردید. شاخص برخورداری از سلامت فاقد ارتباط معنی دار با تحصیلات و ارتباط معنی دار معکوس با سن بوده است. نتایج فوق موید اعتبار سازه، اعتبار ملاکی همزمان و پایایی پرسشنامه شاخص برخورداری از سلامت بود.

آلودگی به شپش سر تهدیدی برای بهداشت جامعه، خصوصا مراکز تجمع انسانی که سطح بهداشت فردی پایین دارند، به شمار می رود. در سال تحصیلی 77-76، مطالعه ای به منظور تعیین وضعیت پاره ای از متغیرهای موثر بر میزان شیوع شپش سر بر روی 658 نفر از دانش آموزان مدارس ابتدایی شهر ایلام صورت گرفت. در این مطالعه با استفاده از پرسشنامه و مشاهده شپش بالغ، نمف و رشک آن بر روی سر و مقنعه دانش آموزان با ریزبین دستی، اطلاعات مورد نیاز و موارد آلوده به شپش سر مشخص گردیدند. در مجموع 5.5 درصد جمعیت مورد مطالعه آلوده به شپش سر بودند که از این میزان، 6.5 درصد آلودگی مربوط به دختران و 4.5 درصد مربوط به پسران بود. به منظور سنجش ارتباط بین میزان آلودگی و متغیرهایی چون جنس، سواد والدین، شغل مادر، بعد خانوار و وجود حمام در منزل از آزمون آماری کای دو و فیشر استفاده شد و مشخص گردید که بجز جنس و شغل مادر، بین تمامی متغیرها با میزان آلودگی رابطه معنی داری وجود دارد P=0)). نتایج بررسی نشان داد که میزان آلودگی در ایلام نسبت به سایر مناطق مطالعه شده کشور از شیوع کمتری برخوردار است. بنظر می رسد سیاستگذاران آموزش و پرورش کشور با توجه به وضعیت موجود بایستی با بکارگیری نیروهای بهداشتی در تقویت و فعال سازی واحد بهداشت مدارس، گام موثری را در جهت ریشه کنی کامل مشکل بهداشتی بردارند.

این مطالعه بصورت توصیفی- مقطعی با هدف بررسی اثرات هیپرلیپیدمی بر عملکرد دیاستولیک بطن چپ انجام گرفت. افراد مورد مطالعه 100 نفر مرد سالم بین سن 25 تا 40 سال بود. اطلاعات لازم بوسیله اکوکاردیوگرافی داپلر، تست ورزش و هم چنین آزمایشات بیوشیمی خون جمع آوری گردید.
نتایج نشان داد که در 30% بیماران میزان تری گلیسیرید سرم بالاتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر، 49% کلسترول بالاتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر و 63% کلسترول HDL کمتر از 40 میلی گرم در دسی لیتر و 33% LDL بالاتر از 130 میلی گرم در دسی لیتر داشتند. نسبت E/A در 56% بیماران کمتر از 1.5 (غیر طبیعی) بود. در این مطالعه نشان داده شد که رابطه بین تری گلیسیرید و کلسترول با اختلال عملکرد دیاستولیک بطن چپ (کاهش نسبت E/A) قابل ملاحظه است (P<0.005 و P<0.00012).افزایش تری گلیسیرید بالاتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر احتمال اختلال عملکرد دیاستولیک بطن چپ را 4.5 برابر افزایش می دهد و به ازای افزایش هر 37 واحد به مقدار کلسترول خون احتمال اختلال عملکرد دیاستولیک بطن چپ 2 برابر می شود. ضریب همبستگی بین کلسترول و نسبت E/A معادل r2=0.12 بود که نشان داد 12% از تغییرات عملکرد بطن چپ به مقدار کلسترول تام سرم بستگی دارد.

در این مطالعه مقطعی به منظور رتبه بندی وضعیت بهداشت و درمان استان ایلام با استفاده از تکنیک تاکسونومی عددی و تحلیل مولفه های اصلی، 66 شاخص عمده بهداشت و درمان در شهرستانهای استان در سال 75 مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از این روش نشان داده شد، شهرستان ایلام توسعه یافته ترین و شهرستانهای مهران، دره شهر، دهلران، شیروان و چرداول، ایوان و آبدانان به ترتیب با درجه های نسبی توسعه 35%، 31%، 20%، 16%، 15%، 4% در رتبه های بعدی قرار دارند. میانگین استاندارد شده تمام شاخصها به ترتیب در شهرستان ایلام Z=0.66، مهران Z=0.26، دره شهر Z=0.17، دهلران Z=-0.11، ایوان Z=-0.21، شیروان و چرداول Z=-0.26 و آبدانان Z=-0.48 بود که به لحاظ آماری تفاوت بین آنها معنی دار بود (P<0.01). بنابراین شهرستانهای ایلام، مهران، دره شهر و دهلران شهرستانهای توسعه یافته و شهرستانهای شیروان چرداول، ایوان و آبدانان به عنوان شهرستانهای توسعه نیافته تعیین گردیدند.

به منظور تعیین آلودگی صوتی صنایع و مشاغل شهرستان ایلام و پی بردن به عوامل موثر بر آن، تعداد 54 کارخانه و کارگاه در یک مطالعه توصیفی مورد بررسی قرار گرفتند. با استفاده از دستگاهsound Level meter به روش ایستگاه بندی از 154 ایستگاه در اماکن مذکور تراز فشار صوت در شبکه های liner, C, A اندازه گیری گردید، در ایستگاه های که تراز فشار صوت بیش از حد مجاز (85 dB) بود، بلافاصله آنالیز صوت در فرکانسهای هشتگانه بعمل آمد. در این رابطه، متغیرهایی مثل نوع فعالیت واحد صنعتی، جنس دیوارها و سقف کارگاه و داشتن مسئول ایمنی و بهداشت کار در مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از آزمونهای آماری T و آنالیز واریانس یکطرفه مورد تحلیل قرار گرفتند و پارامترهایی مثل میانگین، انحراف معیار و بیناب صدا تعیین گردید. نتایج تحقیق نشان داد که میانگین تراز فشار صوت در کارگاه های دارای کمیته حفاظت فنی بطور متوسط dB 6.2 کمتر از کارگاه های فاقد کمیته حفاظت فنی بود و این اختلاف به لحاظ آماری معنی دار بود (P=000). همچنین بین میانگین تراز فشار صوت و جنس دیوارها وسقف کارگاه ها رابط معنی داری وجود داشت (7.33=F). نتایج این تحقیق در رابط با تراز فشار صوت در مشاغل مختلف نشان داد که بین میانگین تراز فشار صوت در کارگاه ها و نوع فعالیت آنها اختلاف معنی داری وجود دارد (P=0.000 و F=70.49).

این پژوهش یک مطالعه توصیفی- مقطعی است که به منظور نشان دادن اهمیت بازرسی ایمنی در پیشگیری از حوادث احتمالی و شناسائی کانونهای خطر در کارخانه آجر ماشینی ساز مایه (واقع در اطراف تهران) از سال 64 لغایت 72 جمعا به مدت نه سال انجام گردیده و طی آن حوادث ناشی از کار در سال 75-74 با استفاده از گزارشات و اسناد و مدارک بایگانی شده در کارخانه مورد بررسی قرار گرفت. برای این کار ضرایب شدت و تکرار حادثه، میزان شیوع حادثه و همچنین نسبت حادثه در کارگاه های مختلف کارخانه محاسبه گردید. با استفاده از آزمون آماری اختلاف نسبت حوادث سه ساله اول (64 تا 66) با سه ساله دوم (67 تا 69) و سه ساله سوم (70 تا 72) مورد مقایسه قرار گرفتند.
نتایج نشان داد در سالن تولید کارخانه در سال 68 بیشترین ضریب تکرار حادثه 43 مورد و میزان شیوع حادثه 447 مورد در هزار بود. در سال 72 حداقل ضریب تکرار حادثه 2.5 مورد و میزان شیوع 27 در هزار بوده است، ضمنا حداقل شدت حادثه 7 (روز کاری تلف شده) و نسبت حادثه 2.6 درصد بود. در سال 68 حداکثر شدت حادثه 364 (روز کاری تلف شده) و نسبت حادثه 45 درصد بود. آزمون آماری اختلاف نسبت حوادث سه ساله اول با سه ساله سوم و سه ساله دوم با سه ساله سوم در کلیه کارگاه ها از جمله سالن تولید نشان داد که نسبت حوادث سه ساله اول و سوم همچنین سه ساله دوم و سوم با 95% اطمینان اختلاف معنی داری وجود دارد. (P=0<0.05) و نسبت حوادث سه ساله اول و دوم با سه ساله سوم مساوی نبوده و تعداد حوادث سه ساله سوم نسبت به سه ساله اول و دوم کمتر بوده است. نتایج حاصله بیان می دارد که برنامه های ایمنی در این کارخانه در سه ساله سوم (72-70) نسبتا خوب بوده و این امر به دلیل انجام مستمر بازرسی ایمنی در طول سالهای 72-70 توسط کمیته حفاظت فنی کارخانه و بالاخره درجه اعتبار و نقش S.A در شناخت خطرات و پیشگیری از حوادث می باشد.

متاپلازی یک تغییر قابل برگشت است که در آن یک سلول بالغ (اپی تلیال یا مزانشیمال) جانشین سلول بالغ دیگری از همان نوع می شود. متاپلازی اپی تلیال به مزانشیمال یا برعکس آن نیز دیده می شود که پدیده نادری است. متاپلازی در واقع یک حالت سازکاری می باشد که در آن سلولهای حساس به استرس توسط سلولهای مقاوم به آن در شرایط نامساعد جایگزین می شوند, ولی در بعضی شرایط نیز متاپلازی حاکی از بروز ی تغییر نامطلوب می باشد.