نشریه فقه اهل بیت
پیاپی 44 (زمستان 1384)

خروج از احرام میان عمرده و حج که متعه حج نامیده می شود و نیز جمع میان عمرده و حج در ماه های حج، به شهادت تاریخ و حدیث، سنت قطعی پیامبر (ص) بوده است. اما خلیفه دوم با تکیه بر مصلحت اندیشی های شخصی، با صراحت و سماجت در مقابل سنت نبوی (ص) ایستادگی کرد و پایه گذار بدعتی گردید که برخی از خلفای پس از وی و نیز بعضی از فقی هان اهل سنت - که به پیروی از او بینش از پیامبر (ص) اهتمام داشتند - آن را دنبال کردند. نوشتار حاضر با کندو کاو در معتبرترین متون حدیث، تاریخ و فقه اهل سنت، زوایای مختلف این واقعه اسف بار را آشکار می سازد...

تعریف شرط، تقسیم بندی های متنوع شرط، مقررات صحت و نفوذ شروط و نیز بررسی اجمالی شرط فاسد از مباحث مقدماتی مقاله است که زمینه را برای بررسی شرط جزایی یا همان شرط غرامت در عقود فراهم می سازد. نویسنده پس از طرح این موضوعات به مباحث اصلی پرداخته و در آغاز با تعریف شرط جزایی و بیان شرط صحت آن، برخی از موارد بطلان این شرط را تشریح کرده است. آنگاه به تبیین مثالهای شایع در مورد شرط جزایی در عقود گوناگون، اقدام کرده و در ضمن آن به توضیح عربون که نوعی شرط جزایی است و در متون فقهی گذشته از آن یاد شده، پرداخته است...

قانون مجازات اسلامی برای زدنی که منجر به جراحت نگردد قصاصی در نظر نگرفته است. فقی هان شیعه نیز کمتر به این موضوع پرداخته اند؛ اما دلایل عام مشروعیت قصاص، شامل قصاص در ضرب نیز می گردد و بعضی از روایات خاص هم، دلیل یا موید جواز آن هستند. از سوی دیگر، عدم انضباط نمی تواند مانع اقتضای این ادله باشد؛ زیرا حتی با فرض عدم امکان رعایت مماثلت میان قصاص و جنایت، می توان با اکتفا به قدر متیقن از جنایت یا پذیرش تبعیض در قصاص، از این مانع گذر کرد؛ پس قصاص در ضرب جایز و مشروع است...

سید جمال الدین اسد آبادی (1254 - 1314 قمری) پایه گذار جنبش اصلاح طلبی دینی در قرون اخیر میان مسلمانان است که اندیشه های اصلاحی او بر اندیشمندان پس از او تاثیر فراوان داشته است. اگرچه سید فقیه نامداری نبود و آثار فقهی نیز از خود بر جای نگذاشت، اما فقه و اجتهاد همچون برخی دیگر از شاخه های معارف اسلامی از اندیشه های احیاگرانه او بی بهره نماند و در لابه لای آثار خود گستره افکار حرکت آفرین، ترقی خواه و عزت طلب خود را به فقاهت نیز سرایت داد. نوشتار حخاضر محصول کاوشی در آثار اوست که به مهمترین عناصر احیای اندیشه دینی در زمینه های مرتبط با فقه از دیدگاه سید جمال، اشاره کوتاه و مستند دارد...