پژوهشنامه حقوق اسلامی
پیاپی 16-19 (پاییز 1383 تا تابستان 1384)

در این مقاله با اشاره ای به ضرورت بازشناسی عوامل آشکار و پنهان حضور چشمگیر مردم در این انتخابات دستاوردهای انتخاب مردم در این انتخابات دستاوردهای انتخاب مردم در هشت بند به شرح زیر مورد بررسی اجمالی قرار گرفته است: تثبیت و تداوم جوهره اصلی انقلاب اسلامی، فراهم آمدن فرصتی تاریخی و طلایی برای تدوین الگوی توسعه دین محور و اجرای آن، نهادینه شدن اهتمام مسئولان

اقتصاد اسلامی دارای مشخصات متنوع و مختلفی است، در اینجا به بیان چهار نوع مشخصه کلی اقتصاد اسلامی را از دیگر مکتب های اقتصادی تفکیک می کند. نوع اول: مشخصات فلسفی یا به تعبیر دیگر مفاهیم مبنایی اقتصاد اسلامی است. نوع دوم: مشخصات فقهی یا به تعبیری دیگر منابع اقتصاد اسلامی است. نوع سوم: مشخصات حقوقی اقتصاد اسلامی یا به تعبیری دیگر حقوق اقتصادی است. نوع چهارم: مشخصات تحلیلی اقتصادی است. با در نظر گرفتن هر یک از این چهار مشخصه، اقتصاد اسلامی فرق اساسی و ماهیتی با دیگر مکاتب اقتصادی پیدا می کند.

ارتباطات در خلاء وجود ندارد یا «رخ نمی دهد» ارتباطات همواره در یک بافت رخ می دهد که می تواند جامعه، جماعت و یا حتی شخصی باشد. بنابر این باید به چگونگی ارتباطات خود نگاه کنیم و در این شرایط است که با چالش بعدی خود مواجه می شویم. شعور عامه دور و بر ما چیست؟ چگونه در این شعور عامه، ارتباط برقرار می کنیم؟ آیا اصلا نیاز داریم که از شعور عامه ای که در اطراف ما وجود دارد، آگاهی بیابیم؟ این مقاله بر آن است تا پاسخ پرسشهایی که به ندرت بدان پرداخته شده است و همه باید به آن پاسخ دهیم را بیان کند از جمله آن است که: شعور عامه ارتباطات چیست؟ عوامل تشکیل دهنده یک شعور عامه ارتباطات چه می باشد

نوشتار حاضر مشروح سخنرانی آقای دکتر حداد عادل در دانشگاه امام صادق (علیه السلام) است. ایشان اعتقاد دارد که معمولا مورخان به یک نوع اصل و جهان بینی معتقدند که مطالعات تاریخی خود را بر پایه همان اصول و تحت تاثیر آن انجام می دهند و این اصول همان پیش فرض هایی است که در تحقیقات آنها مستتر است و متاسفانه این پیش فرض ها بر مبنای علوم انسانی غربی بنا شده است و آنان که در تاریخ تمدن و فرهنگ اسلامی تحقیق می کنند باید نسبت به این موضوع حساس باشند و چاره ای بیندیشند تا در این دام نیفتند.

نهج البلاغه یک شاهکار ادبی در تعلیمات اسلامی است که در آن توجه به عزت و کرامت انسان و سلامت عقل و روان از اهمیت بسزایی برخوردار است. سخنان حکمت آمیز این کتاب که با عقل و اندیشه آدمی سر و کار دارند حقایق بسیار متعالی و معانی بسیار ژرفی را در مورد شناخت خدا، انسان و جهان با فصاحت و بلاغت تمام بیان می کنند و آگاهی های ارزشمندی را در هر یک از این زمینه ها ارائه می دهند، خطابه ها احساسات راکد انسان را در جهت ستیز با فساد و تباهی و بی عدالتی بر می انگیزند و موعظه ها انسان را از خواب غفلت بیدار و خطراتی را که می توانند دل و روان آدمی را ضعیف و بیمار کنند یادآور می شوند...

نگارندگان این مقاله در تلاش اند تا نکات مشابه را در دو نظام اسلام و مسیحیت مجزا از هم مورد بررسی قرار دهند و معتقدند که این مقایسه ممکن است باعث شود تا این دو نظام بیشتر به هم توجه کنند و بهتر همدیگر را درک کنند. تحلیل های مقایسه ای میان این دو نظام دینی نشان می دهد که زمینه های متشابهی را در عقاید رایج را در این دو دین متفاوت، می توان یافت. این نوع از تحلیل به ما کمک می کند تا از مسائلی که در مورد آن ها آگاهی کامل داریم، نسبت به مسائلی که در مورد آنها اطلاع کافی نداریم، اطلاع کامل بدست آوریم...

از مدتی پیش برگزاری هفته فرهنگی ایران در عربستان در دستور کار وزارت فرهنگ دو کشور قرار گرفت و ظاهرا بعد از چند بار تعویق، سرانجام نمایشگاه و مراسمی تحت عنوان هفته فرهنگی ایران در عربستان (الاسبوع الثقافی للجمهوریه الاسلامیه الایرانیه فی المملکه العربیه السعودیه) در شهر ریاض بر پا شد. در این برنامه، نمایشگاهی از فرش، سفالگری، صنایع دستی، کتاب کودکان، فعالیتهای قرآنی در ایران، فعالیت مساجد در ایران، و غرفه هایی ویژه مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی و شرکت جهان گردی ارس و یک قهوه خانه سنتی در یک فضای نمایشگاهی فرهنگی به نام المرکز الثقافی للملک فهد بر پا شده بود و مقرر بود در کنار آن پنج سخنرانی علمی هم ایراد شود...

در این مختصر برآنیم تا در حد توان به بررسی مناسبات فرهنگی دو کشور جمهوری اسلامی ایران و مالزی بپردازیم. دو کشور از زمینه های مشترکی برای گسترش روابط فرهنگی برخوردار هستند که از آن میان می توان به دین اسلام، زبان فارسی، فرهنگ غنی و قابلیتهای بالای آن، برخی مشابهت های فرهنگی و وجود جاذبه های تاریخی و توریستی فراوان بین دو کشور اشاره کرد. متاسفانه علی رغم وجود زمینه های مشترک و گرانبهای فوق و انجام برخی تلاشها در این زمینه، روابط فرهنگی دو کشور از جایگاه مطلوبی برخوردار نیست. در واقع مجموعه ای از عوامل به طور مستقیم و غیرمستقیم باعث شده تا روابط فرهنگی دو کشور در حد مطلوبی نباشد...

بررسی علل و عوامل موثر بر مهاجرت علمای جبل عامل به ایران از موضوعات بحث برانگیز در تاریخ فقه شیعه و روند تحولات حوزه های علمیه و در نتیجه اندیشه دینی در جامعه ایران می باشد. این تحقیق در پی پاسخ به این پرسش است که چه عواملی بر روند مهاجرت علمای جبل عامل موثر بود، تنوع فکری مهاجرین را بررسی نموده، تاثیر الگوهای فکری - رفتاری آنها را بر جامعه شیعی ایران بررسی می کند...

علی رغم تنوع فرهنگی و جغرافیایی جهان اسلام و وجود ارزشها و عقاید مشترک، جهان اسلام می تواند در اتخاذ یک استراتژی جهانی با بکارگیری تکنولوژی ارتباطی جدید، رایانه ها و ماهواره ها برای افزایش همکاری های اطلاعاتی، اقتصادی و اجتماعی بهره جوید. برای اجرای چنین برنامه ای جهانی نیاز بیشتر به همکاری و تعهد دولتهای اسلامی وجود دارد تا تلاش صادقانه ای در همه بخشهای مرتبط صورت گیرد و جامعه جهانی اسلام به توسعه اجتماعی - اقتصادی و فرهنگی دست یابد...

ما در زمانی زندگی می کنیم که با تحولات جهانی پیچیده ای روبرو هستیم و پدیده های فکری جدیدی ما را احاطه کرده اند که در بسیاری از زمینه ها این پدیده ها و تحولات ما را با چالش های مختلفی مواجه ساخته اند. از جمله این پدیده های فرهنگی معاصر، پدیده و فرآیند جهانی شدن می باشد که از نتایج دوران مدرنیته توسعه و پیشرفت فن آوری اطلاعات است. پدیده جهانی شدن بدلیل تاثیرات فراوانی که بر فرهنگ اقتصاد و سیاست کشورها و ملتها داشته و دارد از اهمیت بسیاری برخوردار می باشد به همین جهت در این مقاله سعی شده است تا به کمک روش توصیفی تحلیلی ابعاد و زوایای پدیده جهانی شدن و دیدگاه اسلام در برابر آن مورد تحقیق و بررسی بیشتر قرار بگیرد...

به طور کلی شناخت رابطه متقابل جغرافیا و فرهنگ به عنوان دو موضوع مهم و پایه در علم جغرافیا، قابل بررسی است که می توان تحت عنوان جغرافیای فرهنگی مورد مطالعه قرار داد. جغرافیای فرهنگی دانشی است که ارتباط و تعامل دو حوزه فرهنگ و جغرافیا و تاثیرات متقابل آن دو را مورد پژوهش و بررسی قرار می دهد. بنابراین روابط و مناسبات متقابل محیط و فرهنگ گروه های انسانی از مباحث جغرافیای فرهنگی است. گرچه تاکنون به دلیل گستردگی و تنوع موضوعات فرهنگی تعریف واحدی از جغرافیای فرهنگی ارائه نشده است؛ لیکن در این شاخه از جغرافیا «تفاوتها و تشابهات عناصر فرهنگی گروه های انسانی در ابعاد فضایی و مکانی، مطالعه و بررسی تغییرات فضایی گروه های فرهنگی، شکل گیری الگوهای فضایی فرهنگ توسط عملکردهای جامعه انسانی، تجزیه و تحلیل و بر آن تاکید می شود. »...

در این مقاله سعی بر آن است تا با تحلیل فرآیند ترجمه و فعالیت مترجم و تعیین و تبیین مراحل و چارچوبهای آن، مساله فرمول نویسی فرآیند ترجمه به وسیله فرازبان را در حوزه ترجمه شناسی طرح کند که خودگامی در مسیر تعیین استانداردها و پارامترهای همگانی در حوزه ترجمه است. بر این اساس ابتدا جایگاه ویژه متن در فعالیت مترجم و به دنبال آن اهمیت تحلیل متن در ترجمه تبیین می شود. نگارنده معتقد است. ترجمه شناسی با به خدمت گرفتن تحلیل متن و پیشرفت و توسعه آن، می تواند گامهای مهمی در حل مسایل و مشکلات خود بردارد...

1- روایات معرف وطن، ظاهری متفاوت دارد و فقهای ارجمند از این روایات برداشتهای مختلفی داشته اند و معیارهایی همانند داشتن ملک، داشتن منزل، اقامت شش ماهه، داشتن قصد دائمی برای سکونت و... را در حصول معنای وطن مطرح نموده اند. در این مقاله ضمن نقل و نقد و بررسی فتاوای فقهای قدیم و جدید و با تکیه بر برخی از روایات صحیح و گویا، توطن را یک امر عرفی دانسته که نیازمند اقامت حداقل شش ماه در آغاز است اما داشتن ملک و منزل به عنوان یک شرط محسوب نمی شود. 2. غیر از وطن اصلی و وطن مستجده در تعابیر فقهای عظام اصطلاحی به نام «وطن شرعی» دیده می شود...

این مقاله به قوانین مربوط به رایانه ها و حقوق مربوط به تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات، عهدنامه ها و تنظیمی در کنوانسیونها در مورد مسئولیتها و محدودیتها و آزادی های شبکه های الکترونیکی در دنیای ارتباطات پرداخته است و مسئولیت عاملین و نویسندگان شبکه های اینترنتی را از دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار داده است...

شکل گیری و پیدایش شرکتهای فراملی در سده بیستم یکی از مناقشه برانگیزترین پدیده های اقتصاد جهانی بوده است. طی این مدت شرکتها به گونه ای عمل کردند که بندرت می توان کشوری را یافت که به شکلی در معرض نفوذ آنها قرار نگرفته باشد. علی رغم اختلاف نظرها و طرح دیدگاه های متفاوت در خصوص تاثیرات منفی و مثبت این شرکتها در صحنه اقتصاد جهانی و بویژه در ارتباط با کشورهای توسعه نیافته، نمی توان از نفوذ فرایند آنها در اقتصاد جهانی و حتی در حاکمیت و اقتدار دولتها بی تفاوت گذشت به گونه ای که عملکرد این شرکتها با ابعاد و شئون مختلف زندگی کشورهای در حال توسعه آنچنان در هم آمیخته است که شناخت و تجزیه و تحلیل اوضاع اقتصادی و اجتماعی این کشورها بدون توجه به نقش شرکتهای فراملی امری محال به نظر می رسد...