مجله اطلاعات سیاسی - اقتصادی
سال بیستم شماره 1 (پیاپی 218، مهر و آبان 1384)

دموکراسی به سان شیوه ای حکومتی، از دیرباز با انتقاد و نیز اقبال فیلسوفان روبرو بوده است و از زمان افلاطون و ارسطو به کارآمدی و ناکارآمد آن توجه شده است. پس از رنسانس با رویکرد مثبت به انسان و جایگاه اجتماعی او، دموکراسی از سوی فیلسوفانی چون «لاک»، «بنتام» و «استوارت میل» مورد توجه قرار گرفت. تقویت مبانی دموکراسی و پیوند تنگاتنگ آن با آزادی و فراهم سازی بستر فرهنگی سبب رویکرد عمومی به دموکراسی شد. اما در جهان اسلام به سبب برداشتهای خاص از پاره ای مفاهیم دینی و نیز رویکرد منفی به دستاوردهای غرب، دموکراسی نتوانسته جایگاه مناسب خود را بیابد...

تزریق درآمدهای نفتی در کشور، سبب گونه ای شهرنشینی شتابان شده است، تا آنجا که رشد بر توسعه پیشی گرفته و مسائل گسترده ای در شهرها پدید آورده است. از این رو لازم است اصلاحاتی در برنامه ریزی شهری کشور صورت گیرد و این اصلاحات نه از گونه کالبدی، که باید از نوع فرهنگی باشد؛ یعنی مفهوم شهروندی و شهروند مداری در بخشهای گوناگون کشور پیاده شود. کارکرد اصلی شهروندی عبارت است از اداره جامعه بر پایه احترام به حقوق دیگران و تعهد به حفظ نهادهای مشترکی که این حقوق را پایدار می دارد...

این مقاله به بررسی عملکرد مدیریت شهری در تهران در سالهای 76-1368 می پردازد و در آن تلاش شده است شرایط شکل گیری و اثر آن بر شهر تهران مورد بررسی قرار گیرد. تحلیل حاضر نشان می دهد که مدیریت شهری تهران از راهبردهای نظام برنامه ریزی اقتصادی اجتماعی و فرهنگی (برنامه اول «72-1368» و برنامه دوم «78-1374») کشور اثر پذیرفته که بر کوچک سازی دولت و خصوصی سازی و آزادسازی اقتصادی تاکید داشته است. این راهبرد از دهه هشتاد میلادی از سوی بانک جهانی و صندوق بین المللی پول بعنوان یک راهبرد توسعه ای بویژه در کشورهای در حال توسعه پیشنهاد شد...

در جوامع شهری با تضادها و مسائلی همچون فقر، بیکاری و بی عدالتی در جنبه های گوناگون و کمبود مسکن و... روبه رو هستیم و با توجه به نسبی بودن و تفاوت آنها در جوامع گوناگون، می توان ریشه این مشکلات را در اقتصاد سیاسی جامعه و اندیشه حاکم بر آن بررسی کرد؛ زیرا اندیشه حاکم از همه جهات می تواند بر جوامع اثرگذار باشد و توزیع ثروت و قدرت و حتی علم و اندیشه در جوامع متاثر از ایدئولوژی ای است که از پشت صحنه هدایتگر کارها است. بر سر هم، ساختار هر جامعه و به تبع از آن جامعه شهری، نمایانگر اندیشه حاکم بر آن جامعه است...

یکی از ابزارهای سودمند و کارا که امروزه برای مدیریت و سازماندهی ابر شهرها مطرح است سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) است. در برنامه ریزی شهری برای بهبود سیاستهای توسعه پایدار به فنونی نیازمندیم. از این رو سیستم اطلاعات جغرافیایی بیشتر بعنوان ابزاری برای برنامه ریزی و تجزیه و تحلیل در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به کار می رود. هدف این پژوهش روشن ساختن چگونگی کاربرد مؤثر سیستم اطلاعات جغرافیایی مشارکتی (GIS - P) برای توسعه پایدار است...

بخش تعاون یکی از سه رکن اصلی اقتصاد ایران و رکن ضعیف نگه داشته شده آن است. نگاهی کوتاه به بخش تعاون در سالهای گذشته و مقایسه آن با بخشهای دولتی و خصوصی نشان می دهد که این بخش به هیچ وجه از جایگاه شایسته خود براساس قانون اساسی برخوردار نیست و تمهیدات جدی در این زمینه را طلب می کند. شاید مهمترین سبب این امر، نگاه تنگ و باور اندک به تعاون به سان یک رویکرد در جهت توسعه اقتصادی - اجتماعی است. آنچه بیشتر ترویج و تبلیغ شده است نگاهی حمایتی و امدادی به تعاون با تاکید بر نقش اجتماعی و مساوات طلبانه آن بوده است و کمتر به بخش تعاون به سان یک بخش اقتصادی و از آن مهمتر در حد یک استراتژی توسعه یا دست کم رکن توسعه نگاه کرده ایم...

با توجه به بعد اجتماعی مسکن، اصول (43 و 31) قانون اساسی مسئولیتهایی بر دوش دولت نهاده است؛ از بعد اقتصادی نیز مالکیت مسکن از مؤلفه های توسعه اقتصادی به شمار می آید. در این راستا دولت در برنامه های اول، دوم و سوم توسعه اقتصادی ایران پس از انقلاب درصد فراهم آوردن مسکن کافی یا متعارف برای شهروندان بوده است. بنابراین در این زمینه به راهبردهای اساسی، اهداف کمی و پیش بینی شده و ارزیابی کارنامه پانزده ساله بخش مسکن در طول سه برنامه و نیز دلایل مهم ناکامی در تحقق اهداف بخش مسکن در برنامه های اول و دوم می پردازیم و ثمربخشی بخش مسکن در چهار سال نخست برنامه سوم را بررسی می کنیم...

پول الکترونیک از ابتکاراتی است که پیشرفتهای اطلاعاتی و ارتباطی بر اقتصاد جهانی تحمیل کرده است. نشر، گسترش و رواج همگانی این پول که همچون نقدینه دیجیتالی به جای پولهای سنتی به کار می رود مسائل گوناگون اقتصادی، قانونی و امنیتی در پی خواهد داشت. از نظر اقتصادی پول الکترونیک در ذات خود، بر بازار پول اثر می گذارد و روش های اجرایی بانک مرکزی برای تنظیم این بازار و مدیریت نظام پولی و بانکی کشور را پیچیده تر می کند. زیرا کاربرد پول الکترونیک به جای پول سنتی با سرعت دادن به مبادلات پولی، بر کنترل بانک مرکزی بر نظام پولی و اثربخشی سیاستهای پولی اثر می گذارد...