دو ماهنامه علوم و تکنولوژی پلیمر
سال نوزدهم شماره 1 (پیاپی 81، فروردین و اردیبهشت 1385)

اینولین جز پلی ساکاریدی و بخش اصلی تشکیل دهنده سریش است که قابلیت انحلال در آب سرد (در دمای کم) را داشته، به وسیله نمکهای بورات (یونهای بورات) قابل تبدیل به ژل است. ژل اینولین پیوندهای عرضی دایمی ندارد و این پیوندها در اثر برش قابلیت جابجایی، حرکت و کاهش را دارند. واکنش تشکیل ژل واکنشی تعادلی است که دما اثر زیادی روی آن ندارد بلکه مقدار اینولین و عامل ژل کننده اثر قابل توجهی بر واکنش و در نتیجه بر خواص رئولوژی ژل دارد. مطالعه خواص رئولوژی ژلهای آب پایه حاصل نشان می دهد که افزایش مقدار اینولین اثر افزایشی بر استحکام ژل (مدول ذخیره) دارد. اما مقدار بوراکس (عامل ژل کننده) در حالتهای مختلف کلویید (ناشی از مقدار سریش) آثار متفاوتی بر استحکام ژل دارد. همچنین، رفتار رقیق شونده برشی برای گرانروی مختلط این ژلها مشاهده می شود. ژل سریش (اینولین) در رده خاصی از ژلهای آب پایه قرار می گیرد که در محدوده دما یی قابل کاربرد حالت ژل تغییر نکرده، در حالت پایدار قرار دارد. صحت مدل دی جن در مورد این ژل بررسی شد که در مقادیر بیشتر سریش تطبیق بهتری مشاهده می شود.

در این پژوهش، اثر هسته زایی دو ماده پلی پروپیلن پیوند خورده با مالئیک انیدرید و دی پارا متیل دی بنزیلید ن سوربیتول (MDBS) به عنوان عامل هسته زا - شفاف کننده روی پلی پروپیلن بررسی شده است. خاصیت هسته زایی این مواد با ارزیابی افزایش دمای تبلور پلی پروپیلن (PP) به کمک دستگاه گرما سنج تفاضلی پویشی و شفاف کنندگی آنها با ارزیابی شفافیت PP به وسیله دستگاه طیف نورسنج فرا بنفش بررسی شد. عوامل موثر در دو متغیر یاد شده، با استفاده از طراحی آزمایش تاگوچی ارزیابی شد و شرایط بهینه برای افزایش دمای تبلور و نیز شفافیت PP معین شد. همچنین، اهمیت عوامل موثر بر افزایش این دو عامل محاسبه شد. نتایج نشان می دهد مهمترین عامل در افزایش دمای تبلور PP مقدار MDBS بوده و مهمترین عامل اثر گذ ار در افزایش شفافیت PP، نوع پلی پروپیلن مصرفی است.

محرکها، ابزار قابل کنترل مولد کار هستند که ورودی در آنها تحریک گرمایی، الکتریکی یا مغناطیسی و خروجی آنها کرنش یا کار مکانیکی است. با توجه به توسعه کاربرد محرکها، به تازگی از پلیمرهای هوشمند برای ساخت محرکها استفاده می شود. پلیمرهای هوشمند دسته ای از مواد خالص یا مرکب با هوشمندی ذاتی همراه با قابلیتهای خود تطبیقی در مقابل تحریک خارجی هستند. پلیمرهای با حافظه شکلی نیز که نوعی از مواد هوشمند هستند، در اثر تحریک بیرونی قابلیت بازیابی شکل اولیه و دایمی خود را دارند. در این پژوهش، محرکی از پلی اتیلن شبکه ای شده با حافظه شکلی ساخته شده است و اثر عوامل مختلفی نظیر درصد عامل شبکه ای کننده، دمای تغییر شکل، مقدار کشش، سرعت کشش، نحوه سرمایش و سرعت گرمایش روی مقدار بازیابی شکلی نهایی، سرعت بازیابی و رفتار خطی محرک در محدوده بین 10 تا 90 درصد از بازیابی نهایی بررسی شده است. با استفاده از نتایج به دست آمده می توان رفتار محرکهای ساخته شده از پلی اتیلن شبکه ای را در این محدوده کنترل کرد.

پوششهای الاستومری سیلیکونی به عنوان پوششهای خزه رهاساز، جایگزین مناسبی برای پوششهای ضد خزه خود صیقل شونده بر پایه قلع هستند که با وضع قوانین زیست محیطی مبنی بر ممنوعیت استفاده از قلع در این پو ششها و داشتن ویژگی هایی از قبیل انرژی سطحی و مدول کشسان کم و انعطاف پذیری زیاد در زنجیر پلیمری مورد توجه قرار گرفته اند. از نقاط ضعف پوششهای سیلیکونی چسبندگی ضعیف آنها به لایه آستر است. در این کار پژوهشی با تهیه و اعمال لایه میانی بر پایه مخلوط سیلانهای مختلف با سیلیکون - اپوکسی، چسبندگی لایه خزه رهاساز سیلیکونی روی لایه ضد خوردگی اپوکسی بهبود یافته است. بدین منظور از سیلانهای آلی مختلفی استفاده شد و استحکام چسبندگی در فصل مشترک دو لایه با استفاده از آزمون pull-off اندازه گیری شد. نتایج نشان می دهد که استفاده از آمینو سیلان 1170- A در مخلوط 50.50 رزین اپوکسی - رزین سیلیکون نسبت به نمونه بدون سیلان استحکام چسبندگی را حدود 65 درصد افزایش می دهد. نتایج تصاویر میکروسکوپ الکترونی بیانگر سازگاری بهتر اجزای مخلوط حاوی سیلان در فصل مشترک لایه هاست. مطالعات طیف نمایی FTIR-ATR نیز موید وجود برخی برهمکنش ها بین گروه های قطبی در مخلوط است.

در این پژوهش، اثر جریان کششی بر تشکیل فاز بلوری? در پلی وینیلیدن فلوئورید (PVDF) و همچنین اثر تاریخچه جریان بر مقدار نهایی این فاز بلوری پس از کشش سرد بررسی شد. به این منظور ابتدا به وسیله دو حدیده مختلف یعنی حدیده دو کانالی که جریان کششی زیادی بر مذاب اعمال می کند و نیز حدیده تخت، فیلمهای PVDF در نسبت های کشش مختلف تهیه شد. سپس، برای مقایسه ساختار بلوری این فیلمها آزمونهای WAXD، FTIR و DSC و برای اندازه گیری خواص پیزو الکتریک فیلمها آزمون d 33 روی آنها انجام شد. نتایج این آزمونها بیانگر وجود ساختار بلوری? در فیلمهای تهیه شده با حدیده دو کانالی طراحی شده بود. به طوری که d33 معادل pC/N 21 برای فیلمهای تهیه شده با این حدیده در نسبتهای کشش اولیه 9 بدست آمد. در حالی که مقدار d33 در فیلمهای تهیه شده با حدیده تخت در تمامی نسبتهای کشش برابر با صفر بود. سپس، فیلمهای تهیه شده با دو حدیده، در دمای 85?C و در صدهای کشش متفاوت با کشش سرد کشیده شده و مقدار درصد فاز بلوری? و d33 آنها مقایسه شد. نتایج حاصل افزایش 8 درصدی فاز بلوری? را در فیلمهای تهیه شده با حدیده دو کانالی نسبت به فیلمهای تهیه شده با حدیده تخت در نسبتهای کشش بیشتر از 300 درصد نشان می دهد. همچنین مقدار d33 برای فیلمهای تهیه شده با حدیده دو کانالی در نسبت کشش اولیه 7 که به مقدار 500 درصد کشیده شدند، معادل pC/N 35 بدست آمد که این مقدار pC/N 5 بیشتر از فیلمهای تهیه شده با حدیده تخت است.

در این بررسی مواد استخراجی پوست درختان دو گونه توسکای ییلاقی و بلوط بلند مازو با استفاده از دو حلال سدیم هیدروکسید 1 درصد و آب در شرایط سولفون دار شده و سولفون دار نشده استخراج شدند. استخراج در دمای 95?C و زمان min 60 انجام شد. اثر سولفون دار شدن با اندازه گیری بازده و مقدار واکنش پذیری ترکیبات فنولی فعال مواد استخراجی از پوست هر یک از گونه ها یاد شده ارزیابی شد. تجزیه و تحلیل نتایج به کمک نرم افزار آماری SPSS در قالب طرح کاملا تصادفی در آزمایشهای فاکتوریل با سه عامل نوع حلال، گونه و واکنش سولفون دار شدن انجام شد. برای مقایسه میانگینها در سطوح 1 و 5 درصد از روش آزمون دانکن استفاده شد. نتایج حاصل نشان می دهد که از نظر بازده استخراج، بین نمونه های سولفون دار شده و نشده اختلاف معنی داری در هر دو روش استخراج وجود ندارد. ولی، از نظر مقدار ترکیبات فنولی واکنش پذیر مواد استخراجی اختلاف معنی داری وجود دارد. سولفون دار شدن، انحلال پذیری مواد استخراجی حاصل از پوست درخت توسکای ییلاقی را 8 درصد و بلند مازو را 10 درصد افزایش داده است. به طور کلی در استخراج با حلال بازی، مقدار ترکیبات فنولی واکنش پذیر موارد استخراجی بلند مازو 69.74 درصد و توسکای ییلاقی 91.21 درصد به دست آمده است. ترکیبات فنولی واکنش پذیر مواد استخراجی هر دو گونه قابلیت واکنش را با فرمالدیید و جایگزینی فنول را در رزین فنول - فرمالدیید دارند.

پارچه های رنگرزی شده با رنگینه های واکنش پذیر دو عاملی نسبت به رنگینه های تک عاملی در فرایند شستشویی خانگی و صنعتی ثبات شستشویی بیشتری دارند. ولی، هنوز مشکل تغییر رنگ و لکه گذاری روی پارچه در فرایند شستشوی خانگی وجود دارد. وجود سفید کننده پروکسیدی همراه با شوینده، با شکستن پیوند لیف - رنگینه، موجب تغییر رنگ پارچه های رنگی و لکه گذاری روی پارچه های همراه می شود. بدین منظور استفاده از موادی که قابلیت جلوگیری از خروج رنگینه آبکافت شده و نشست مجدد آن را روی پارچه دارند، همواره مورد توجه تولید کنندگان پودرهای شوینده تجاری بوده است. در این پژوهش، از کوپلیمر وینیل ایمیدازول - وینیل پیرولیدون (پلیمر 1) و پلی گوانیدین (پلیمر 2) برای محافظت رنگینه واکنش پذیر دو عاملی در سطح پارچه و سلوفون رنگی و همچنین نگهداری رنگینه های آبکافت شده در محلول شوینده استفاده شده است. نمونه های رنگی در محلول شوینده دارای کوپلیمر وینیل ایمیدازول - وینیل پیرولیدون ضمن کاهش تغییر رنگ، لکه گذاری کمتری روی پارچه همراه داشته اند. همچنین، تغییر رنگ نمونه ها در محلول شوینده حاوی پلی گوانیدین کمتر از شستشو با پلیمر 1 و بدون پلیمر بوده است. در این پژوهش، رنگینه واکنش پذیر Levafix Navy Blue E-BNA با گروه های عاملی FCP/VS ثبات شستشویی کمتری نسبت به رنگینه واکنش پذیر Remaolz Red RB با گروه های عاملی MCT/VS دارد.

کوپلیمرهای اتیلن - وینیل الکل (EVOH) به روش آبکافت بازی از کوپلیمرهای اتیلن - وینیل استات (EVA) با درصد وینیل استات کم تهیه شدند. واکنش تبدیل گروه استوکسی به گروه هیدروکسی با استفاده از متانول و ایزوپروپانول به عنوان عاملهای تبادل استری و سدیم هیدروکسید و پتاسیم هیدروکسید به عنوان کاتالیزورهای بازی انجام شد. محصولات بدست آمده در طول واکنش که شامل ترپلیمرهای اتیلن وینیل استات - وینیل الکل است. با استفاده از طیف نمایی زیر قرمز شناسایی شدند. تغییرات شدت جذب گروه استوکسی واحدهای وینیل استات و گروه های متیلنی و هیدروکسی واحدهای وینیل الکل در کوپلیمر EVA و محصولات به عنوان معیاری از روند پیشرفت واکنش با استفاده از طیف نمایی FTIR ارزیابی شدند. نتایج نشان می دهد که واکنش آبکافت با استفاده از مخلوط متانول و سدیم هیدروکسید نسبت به مخلوط ایزوپروپانول و پتاسیم هیدروکسید سرعت زیادتر و محصول نهایی درصد آبکافت بیشتری دارد. به طوری که واکنش آبکافت در مخلوط سدیم هیدروکسید و متانول با 99.8 درصد تبدیل و در پتاسیم هیدروکسید و ایزوپروپانول با 93 درصد تبدیل انجام شده است.