فصلنامه آرشیو توانبخشی
سال پنجم شماره 3 (پیاپی 13، پاییز 1383)

هدف از این تحقیق تعیین تکرارپذیری زمان بندی فعالیت عضلانی مچ پا بروی سیستم اغتشاش مچ پا در صفحه فرونتال تحت شرایط مختلف اغتشاش بیرونی می باشد.
زمان تاخیری شروع فعالیت، دامنه حداکثر فعالیت و زمان تاخیری حداکثر فعالیت عضلات مچ پا 10 مرد و زن سالم و 10 مرد و زن مبتلا به بی ثباتی مچ پا در یک مطالعه متودولوژیک مورد آزمون قرار گرفت.
زمان تاخیری شروع فعالیت، دامنه حداکثر فعالیت و زمان تاخیری حداکثر فعالیت عضلات مچ پا متعاقب اینورژن ناگهانی مچ پا توسط سیستم اغتشاش مچ پا و الکترومیووگرافی سطحی تعیین گردید.
دامنه مقادیر ICC برای زمان تاخیری شروع فعالیت عضلات پرونئوس لانگوس (0.71- 0.97)، تیبیالیس قدامی (0.99-0.75)، پرونئوس برویس (0.99-0.83) و سولئوس (0.99-0.97) در زوایای 10، 20 و 30 درجه در صفحه فرونتال میباشد. این دامنه مقادیر برای دامنه حداکثر فعالیت عضلات پرونئوس لانگوس (0.99-0.81)، تیبیالیس قدامی (0.99-0.9)، پرونئوس برویس (0.99-0.64) و سولئوس (0.99-0.98) بوده و برای زمان تاخیری حداکثر فعالیت عضلات پرونئوس لانگوس (0.99-0.89)، تیبیالیس قدامی (0.99-0.71)، پرونئوس برویس (0.99-0.91) و سولئوس (0.99-0.69) بدست آمد.
تعیین زمانبندی فعالیت عضلات مچ پا به عنوان روش اندازه گیری تکرارپذیر ثابت گردید.

تحریک دگرسویی صوتی سیستم وابران، موجب مهار عملکرد سلول های مویی خارجی و کاهش دامنه گسیل های صوتی گوش می شود. در بررسی حاضر مقدار میانگین کاهش دامنه گسیل های صوتی برانگیخته با تن برست (TBEOAEs) فرکانس مرکزی 2000، 1000، 4000 هرتز با ارایه دگرسویی صوت خالص و نویز باریک باند با فرکانس مرکزی 1، 2، 4 کیلو هرتز در گوش راست افراد 19 تا 27 ساله تعیین شده است.
این مطالعه بر روی 37 نفر (15 مرد و 22 زن) با شنوایی طبیعی انجام شد. پس از تطابق سایکوآکوستیکی، بلندی نویز باریک باند با صوت خالص در 70dBHL در گوش چپ، پاسخ TBEOAEs با فرکانس مرکزی 1، 2 و 4 کیلو هرتز در گوش راست بدست آمد. سپس با ارایه دگرسویی صوت خالص 70 دسی بل و نویز باریک باند با بلندی معادل، دامنه TBEOAEs اندازه گیری شد.
میانگین دامنه های TBEOAEs با فرکانس مرکزی 2، 1 و 4 کیلو هرتز با ارایه دگرسویی صوت خالص و نویز باریک باند کاهش نشان داد که کاهش نویز باریک باند در تمامی فرکانس ها بیشتر بود. همچنین میانگین دامنه ها در فرکانس های بالاتر کاهش کمتری نشان داد.
تحریک دگرسویی موجب کاهش دامنه TBEOAEs می شود و محرک دارای پهنای باند بیشتر، در ایجاد پدیده مهار دگرسویی کارآمدتر است. بنظر می رسد علاوه بر هماهنگی طیفی بین محرک تولید کننده گسیل های صوتی گوش و محرک دگرسویی، پهنای باند فرکانسی نیز در کاهش دامنه گسیل های صوتی گوش و ایجاد پدیده مهار نقش بسزایی دارد.

این پژوهش با هدف بررسی اختلالات زبان در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیای مزمن پارانوئید و غیر پارانوئید در مرکز روانپزشکی رازی صورت گرفته است.
در این پژوهش با استفاده از آزمون زبانپریشی فارسی، اختلالات زبان در 40 بیمار مبتلا به اسکیزوفرنیا با نشانه های نوع مداوم (مزمن) که به دو گروه 20 تایی (پارانوئید و غیر پارانوئید) زن و مرد تقسیم شده بودند، بررسی و مقایسه شد. نمونه های مورد مطالعه در هر دو گروه از نظر متغیرهای جنس، سن، میزان تحصیلات، طول مدت بیماری، مدت اقامت در بخشهای بستری دراز مدت، همتاسازی شدند. مهارتهای زبانی مورد ارزیابی در آزمون فوق، عبارت بودند از: روانی گفتار آزاد، روانی گفتار توصیفی، کیفیت گفتار آزاد، کیفیت گفتار توصیفی، درک شنیداری، بیان شفاهی، درک زبان نوشتاری، نوشتن، تکرار و میزان واژگان. داده های بدست آمده با استفاده از برنامه آماری SPSS برای ویندوز تحلیل آماری شد.
یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که در تمام بیماران، امتیاز کلی مربوط به مهارتهای زبانی آزمون فوق، پایین تر از افراد سالم است و بیشترین کاهش مربوط به بخشهای کیفیت گفتار توصیفی، روانی گفتار توصیفی و میزان واژگان است.
بیماران پارانوئید در قیاس با بیماران غیر پارانوئیدی در بخشهای روانی گفتار توصیفی، درک شنیداری، بیان شفاهی، میزان واژگان و امتیاز کلی آزمون، تفاوت معنی دار آماری نشان دادند. در بین متغیرهای دموگرافیک، تنها متغیر میزان تحصیلات با برخی از بخشهای آزمون ارتباط معنی داری را نشان داد.

اختلال در ساختمان و عملکرد دیسک (دیسکوپاتی) یکی از شایعترین علل کمردرد می باشد. این بررسی با هدف تعیین نقش نوع شغل در ایجاد دیسکوپاتی در بیماران بستری شده در بیمارستان امام سجاد (ع) نیروی انتظامی انجام شده است.
این مطالعه بر روی پرونده پزشکی 240 نفر بیمار مبتلا به دیسکوپاتی ستون فقرات که از سالهای 1375 لغایت 1382 در بیمارستان امام سجاد (ع) ناجا بستری شده بودند انجام گردید و اطلاعات در قالب یک مطالعه گذشته نگر توصیفی مورد بررسی قرار گرفت.
دیسکوپاتی ستون فقرات گردنی، پشتی، کمری، و بیشتر از یک ناحیه، در رسته های خدماتی انتظامی (53.9%) بهداری (8.8%) و اداری (38.3%) تفاوت فاحشی داشت. بنابراین بررسی ارتباط محل ضایعه با رسته خدمتی (p=value8) معنی دار بود. ضایعه در سطح پشتی – کمری Thoracolumbar (T12-L1) نیز با رسته خدمتی (p-value 2=0.013) رابطه معنی داری داشت. بدین ترتیب که در رسته خدمتی انتظامی 50% بیماران، در رسته خدمتی بهداری 37.5% و در رسته خدمتی اداری 12.5% به دیسکوپاتی پشتی – کمری مبتلا بودند.
با توجه به شیوع بالای دیسکوپاتی در پرسنل نیروی انتظامی و معنی دار شدن ارتباط رسته خدمتی با محل ضایعه دیسکوپاتی و در جهت کاهش هزینه های درمانی و به حداقل رساندن طول مدت مرخصی، لازم است تمهیداتی اندیشیده شود. از آنجایی که تحقیقات مختلف تاثیر آموزش را بر کاهش مشکلات ستون فقرات ثابت کرده اند، می توان روش های تصحیح وضعیت در موقعیتهای مختلف شغلی، آموزشهای ضمن خدمت و رعایت اصول ارگونومی (Ergonomic) را پیشنهاد نمود.

رواج همسرآزاری در جوامع و تاثیرات سو آن بر سلامت جسمی و روانی زنان و در نهایت تاثیر آن بر سلامت خانواده در پژوهشهای بسیاری نشان داده شده است. هدف پژوهش حاضر برسی میزان شیوع همسرآزاری روانی و جسمی و عوامل موثر بر آن در زنان متاهل شهر تهران بود.
نمونه آماری پژوهش حاضر را 1000 زن متاهل 18 تا 45 سال ساکن شهر تهران تشکیل می داد. نمونه آماری دو گروه از زنان را شامل (n=800) می شد.، زنان گروه عادی و زنان شاکی که به دلیل مشکلاتی که با شوهران خود داشتند به دادگاه خانواده مراجعه کرده بودند (n=200). ابزار پژوهش، پرسشنامه ای است که از پرسشنامه همسرآزاری موفیت و همکاران (1) اقتباس شده بود.
یافته های حاصل از پژوهش نشان داد که میزان همسرآزاری روانی و جسمی برای زنان عادی به ترتیب برابر با 87.9 و 47.9 درصد و برای زنان شاکی به ترتیب برابر با 99.5 و 91 درصد است. با افزایش سن زوجین و مدت زمان ازدواج میزان همسرآزاری افزایش می یابد. همسرآزاری با سطح تحصیلات زوجین (زن و شوهر) رابطه معنی دار معکوس دارد. هر چه تحصیلات زنان بیشتر باشد کمتر مورد آزار جسمی و روانی قرار می گیرند. همچنین هر چه میزان تحصیلات شوهران بیشتر باشد کمتر همسران خود را مورد آزار جسمی و روانی قرار می دهند. میزان همسرآزاری در شوهرانی که از الکل یا مواد مخدر استفاده می کنند بیشتر از شوهرانی است که از الکل و مواد مخدر استفاده نمی کنند. میزان همسرآزاری در شوهرانی که سابقه بیماری روانی دارند بیشتر از شوهرانی است که سابقه بیماری روانی ندارند. میزان همسرآزاری جسمی و روانی در زنانی که به دادگاه های خانواده مراجعه کرده اند بیشتر از زنان عادی است.
همسرآزاری بسیار رایج است و با عوامل متعددی چون سن، میزان تحصیلات، اعتیاد شوهر به مواد مخدر، استفاده از الکل و سابقه بیماری روانی وی در رابطه است. تصویب قانونی جامع برای مقابله با همسرآزاری و افزایش آگاهی عمومی درباره همسرآزاری با استفاده از رسانه های جمعی می تواند در کاهش میزان همسرآزاری موثر واقع شود.

تعیین میزان اثربخشی خدمت «آموزش در خانواده» از مجموعه خدمات اصلی ارایه شده در برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه به افراد مبتلا به معلولیت جسمی – حرکتی و خانواده های آنها در شهرستان بابلسر بود.
به این منظور 48 فرد مبتلا به معلولیت جسمی و حرکتی و خانواده های آنها از روستاهای تحت پوشش طرح (گروه مورد) با 48 فرد معلول و خانواده های آنها از روستاهایی که در همین شهرستان تحت پوشش طرح نبودند و از نظر سن، جنس، اندام درگیر، شدت نقص و میزان تحصیلات مراقب همتا بودند (گروه شاهد) در زمینه های آگاهی نسبت به عوارض بی تحرکی عضو، مهارت در تغییر وضعیت دادن فرد، پیشگیری از جمود مفاصل و زخم بستر و همچنین کمک به فرد معلول در کسب استقلال در انجام فعالیت های روزمره و حرکت در محیط و نیز نگرش آنان در مورد معلولیت و توانبخشی مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات مورد نظر با مراجعه به درب منازل و پرسش از خانواده و فرد معلول و معاینه و مشاهده کسب و در فرم های مربوطه ثبت شده، نمره داده شد و سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
تفاوت معناداری در میزان آگاهی افراد دچار معلولیت و خانواده های آنان بین دو گروه مورد و شاهد، در زمینه نحوه کمک به فرد معلول به منظور کسب استقلال در انجام فعالیت های روزمره، جابجایی و حرکت در محیط و عوارض بی حرکتی اندام ها، و همچنین میزان مهارت آنان در زمینه کمک به فرد معلول برای کسب توان انجام مراقبت های شخصی و حرکت کردن در محیط به طور مستقل و نگرش ایشان در مورد معلول و معلولیت و اثربخشی شیوه های توانبخشی وجود نداشت (P<0.05). اما مهارت افراد دچار معلولیت و خانواده های آنان در روستاهای تحت پوشش طرح در زمینه نحوه پیشگیری از ایجاد خشکی مفاصل و زخم بستر و نیز چگونگی تغییر وضعیت معلول به طور معنی داری بیش از گروه شاهد بود (P=0.04).
ارایه خدمت «آموزش در خانواده» طرح توانبخشی مبتنی بر جامعه در روستاهای شهرستان بابلسر تنها مهارت بکار بردن تکنیک های توانبخشی غیرفعال در پیشگیری از عوارضی چون جمود مفاصل، زخم بستر و تغییر وضعیت دادن فرد معلول تاثیر مثبت داشته اما در مهارت خانواده و فرد معلول در استقلال یافتن معلول اثر معناداری نداشته است.

مفصل انتهایی شست دست مددجویان کوادری پلژی که از تحریک الکتریکی عضلات جهت بازیابی حرکت انگشتان استفاده می نماید، هنگام عمل گیرش جانبی دچار خمش بیش از اندازه و در نتیجه گیرش ناموفق می گردد. در فعالیتهای روزمره این نوع گیرش جهت گرفتن و جابجا کردن برخی از اجسام کاربرد فراوانی دارد، لذا لازم است برای این دسته از مددجویان این امکان حرکتی بازیابی گردد. فعلا مشکل فوق توسط تثبیت بند انتهایی شست در امتداد بند میانی رفع می گردد که نیاز به عمل جراحی داشته و منجر به از دست دادن یک درجه آزادی می شود. در این تحقیق با استفاده از شبیه سازی رایانه ای یک مدل استاتیکی از دست، زاویه و نیروی گیرش در روش متداول و روش های پیشنهادی جایگزین محاسبه و مقایسه گردید.
در مدل ارایه شده، انگشتان، کف دست و جسم مورد گیرش به صورت صلب، ثابت و عمود بر صفحه افق و شست به شکل زنجیره ای از سه جسم صلب که توسط یک مفصل دو درجه آزادی به دست و دو مفصل یک درجه آزادی به یکدیگر متصل شده اند در نظر گرفته شد. به هر مفصل گشتاور مقاومتی، گشتاور فعال عضلات و گشتاور حاصل از نیروی خارجی بر بند انتهایی شست اعمال گردید. عضلات فلکسور بلند شست (FPL: Flexor Pollicis Longus)، اکستانسور بلند شست (EPL: Extensor Pollicis Longus)، جمع کننده شست (ADP: Adductor Pollicis) و دور کننده شست (APB: Abductor Pollicis Brevis) در مدل بکار رفته و شش روش متفاوت مورد بررسی قرار گرفت: تحریک فلسکور بلند شست و فیوز کردن مفصل انتهایی شست 1) در زاویه صفر (روش متداول)، 2) در زاویه 15 و 3) در زاویه سی درجه؛ 4) تحریک فلکسور بلند شست، 5) تحریک همزمان فلکسور بلند شست و EPL و 6) تحریک همزمان فلکسور بلند شست، ADP و APB بدون فیوز نمودن مفصل.
مقایسه مابین نتایج تجربی دیگران و نتایج حاصل از مدل موید اعتبار مدل است. یافته ها آشکار نمود استفاده از عضله فلکسور بلند شست بدون فیوز نمودن مفصل انتهایی شست موجب گیرش جانبی نامناسب با نوک شست می گردد. و فیوز نمودن مفصل در امتداد بند میانی، بدون ایجاد تغییر محسوسی در نیروی گیرش، زاویه گیرش را به شکل موثری بهبود می بخشد. اگر چه اضافه نمودن زاویه فیوز موجب افزایش ناچیز نیروی گیرش می شود، زاویه گیرش به مقدار قابل توجهی افزایش یافته و حالت گیرش را نامناسی می نماید. لذا نتایج مدل موید اثربخشی روش متداول است. نتایج نشان می دهد میزان گشتاور خمشی خلفی اکستانسور بلند شست نمی تواند بر گشتاور خمشی قدامی فلکسور بلند شست غلبه نموده و تغییر قابل توجهی در حالت گیرش ایجاد نماید، لذا بنظر می رسد این راه حل پیشنهادی موفقیت آمیز نباشد. لکن در روش آخر، بدون نیاز به فیوز کردن مفصل، حالت گیرش تقریبا مشابه روش متداول بوده و نیروی گیرش 60 درصد بیشتر از نیروی گیرش در روش متداول می باشد.
در استفاده از تحریک الکتریکی عضلات می توان عمل گیرش جانبی شست را بدون عمل جراحی و با استفاده از تحریک الکتریکی هم زمان عضلات فلکسور بلند شست، جمع کننده شست و دور کننده شست بازیابی نمود.

در طی دهه های اخیر ارتباط میان نقص در مهارتهای آگاهی واجی با مشکلات خواندن بطور وسیعی پذیرفته شده است و عمده ترین علت نارساخوانی، مشکلات پردازش واجی در نظر گرفته شده است. اگر چه نتایج تحقیقات اخیر در زمینه سرعت نامیدن، حاکی از اینست که این مهارت منبع احتمالی دیگری جهت نارساخوانی می باشد.
پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسه مهارتهای آگاهی واجی و سرعت نامیدن بر روی 58 کودک پایه دوم ابتدایی شهر تهران صورت گرفته است. 28 نفر از آزمودنی ها نارساخوان و 30 نفر عادی بودند. تکالیف مورد استفاده در این تحقیق عبارت بودند از: آزمون آگاهی واج شناختی دستجردی (1381). کلیه اطلاعات جمع آوری شده در این پژوهش با استفاده از آزمونهای آماری تی مستقل و یومن ویتنی مورد تحلیل قرار گرفتند، همچنین همبستگی میان مهارتهای آگاهی واجی و سرعت نامیدن با استفاده از آزمونهای ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن در دو گروه آزمودنی ها مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج حاصل از اجرای آزمونهای آماری حاکی از آن است که بین گروه نارساخوان و عادی در مهارتهای مذکور تفاوت معنی داری وجود دارد و گروه نارساخوان در هر دو مهارت ضعیف تر از گروه عادی می باشد. همچنین در این پژوهش میان مهارتهای آگاهی واجی و سرعت نامیدن همبستگی معنی داری وجود نداشت.
نتایج این تحقیق نیز همسو بسیاری از تحقیقات مشابه، نشانگر وجود مشکلات آگاهی واجی و سرعت نامیدن در افراد نارسا خوان است. از نظر دیگر عدم همبستگی معنادار میان دو مهارت می تواند نشانگر آن باشد که سرعت نامیدن مستقل از آگاهی واجی است.

علیرغم پیدایش روش های نوین ترمیم بیماران با شکاف لب و کام و یا شکاف کام و یا لب به تنها، بروز اختلال گفتاری بیمار پس از ترمیم، دور از انتظار نیست (2و1).
از هر هزار تولد، یک نوزاد دچار شکاف کام به تنهایی و یا در هر دو هزار تولد یک نوزاد دارای شکاف توام لب و کام می باشد. میزان شیوع این اختلالات نزد سفیدپوستان قدری بالاتر از سیاه پوستان است و در منطقه آسیا با بروز بیشتری، حتی به یک در هر پانصد تولد می رسد (3). از آنجا که امکان وجود سایر اختلالات و ناهنجاری ها در میان این نوزادان وجود دارد، لذا بررسی کامل تاریخچه ای و اخذ معاینات کامل بیانی آنها پس از تولد ضروری است. بررسی مسایل ارثی بودن این ناهنجاری ها با توجه به تاریخچه ازدواج های خانوادگی و یا احتمال بروز ناهنجاری های مشابه در سایر فرزندان نیز ضروری است. بروز شکاف کام به تنهایی، بیشتر از شکاف توام لب و کام بوده که به همراه سایر ناهنجاری های دیگر به صورت نشانگان (Syndrome) هستند. لذا بررسی این گونه بیماران با نشانگانی که تقریبا یک سوم کل بیماران با شکاف کام تنها، را تشکیل می دهند از دیدگاه های مختلف بالینی بایستی مورد تاکید قرار گیرد. شایعترین نشانگان همراه با شکاف کام تنها «نشانگان پیر رابین» (Pierr Robin) است که علاوه بر شکاف کام، علایم دیگری چون کوچکی فک تحتانی و بیرون زدگی زبان را به همراه دارند. نحوه شکاف کام تنها در بیماران نشانگانی به شکل V و در بیماران به همراه نشانگان به صورت U می باشد (4).
پس از بررسی کامل عمومی نوزاد، وضع تغذیه ای وی از جهت جلوگیری از سو تغذیه، کاهش وزن و عدم رشد جسمی ضروری است. در صورت فراهم بودن کلیه شرایط سلامتی، عمل جراحی ترمیمی لب و هر دو بخش سخت و نرم کام، در اولین فرصت ممکن صورت می گیرد (5). در شرایطی که شکاف لب ناوسیع باشد، می توان ترمیم کام را در سن زیر 6 ماهگی و در صورت همراه بودن با شکاف کام، زیر 18 ماهگی، مورد بررسی قرار داد(3). از آنجا که در عمل جراحی مزبور میزان قابل توجهی از اعصاب، مخاط، عضلات و قطعات استخوانی مورد دستکاری قرار می گیرد، لذا قبل و پس از ترمیم نواقص، کارایی کامل و مناسبی را در این اجزا نمی توان انتظار داشت. در نواحی آناتومیکی یاد شده، مجموعه اجزا لب و کام که در نواحی خلف دهان، با انقباض عضلات و بالا رفتن، موجب انسداد راه بینی گردیده و یا با شل شدن خود موجب باز شدن راه حلقی و بینی می شوند دچار اختلال می گردد. میزان بروز اینگونه اختلال در 20% از کل بیماران تحت عمل جراحی ترمیمی لب و کام دیده می شود (4). اختلال مزبور، سبب اختلال عملکرد دریچه کامی – حلقی شده و خود سبب اختلال «پرخیشومی شدگی» (Hypernasality) و یا «کم خیشومی شدگی» (Hyponasality) گفتار می گردد (6). لذا در جراحی های ترمیمی لب و کام، مشاوره و مداخله آسیب شناس گفتار و زبان، از اصولی بسیار با ارزش و مهم تلقی می گردد. گر چه تبادل نظر و کار گروهی با سایر متخصصین نیز در صورت لزوم، هر کدام از اهمیت ویژه ای در تیم درمانی این بیماران نیز محسوب می گردد.

زخم فشار و یا زخم بستر یک آسیب یا ضایعه در پوست و بافتهای زیرین آن محسوب می شود و معمولا بدنبال فشار غیرقابل رفع برنسوج ایجاد می شود و در افراد پیر و کسانی که در مراحل بحرانی بیماری می باشند یک مشکل عمده بوده و باعث ایجاد درد، کاهش کیفیت زندگی و اقامت های طولانی در بیمارستان می گردد.
پیشگیری و درمان زخم برای بهبود و ارتقا وضعیت تندرستی بیمار از راهکارهای مقرون به صرفه به شمار می آید.
هرگاه درمدت زمانی بیش از 2 ساعت، فشار موجود بر عروق کاپیلری شریانها در نقطه ای به 70 mm-Hg (بیش از 2 برابر فشار کاپیلری شریانها) برسد زخم فشار و یا زخم بستر ایجاد خواهد شد که بر حسب عمل گرفتاری به 4 نوع تقسیم می شود. مهمترین نکته در پیشگیری از ایجاد زخم فشار یا زخم بستر، کاهش فشار از آن نقطه مورد نظر می باشد که بهترین کار برای کاهش و رفع فشار جابجا کردن بیمار می باشد.
در صورت بروز زخم فشار میبایست بر حسب نوع زخم، درمان مربوطه (پانسمان، آنتی بیوتیک تراپی، دربریدمان، جراحی) را انجام داد.