نشریه تاریخ پژوهی
پیاپی 20 (پاییز 1383)

ایران به دلیل قرار گرفتن در موقعیت خاص جغرافیایی به مثابه چهار راهی است که ادیان مختلف توانسته اند در آن آراء و افکار خود را آزادانه نشر دهند و برای خود پیروانی بیابند؛ به نظر می رسد این امر ناشی از آن باشد که حاکمان این سرزمین کهن و باستانی دارای بینش و تفکری باز و سیاست مذهبی متعادلی نسبت به زیر دستان خود بوده اند. در این سرزمین کهن اگر ما به پادشاهانی چون کوروش و داریوش بر می خوریم که معروف به کبیر و بزرگند، این کبیر و بزرگ بودن را نه از راه توسعه طلبی ارضی، بلکه قسمت اعظم آن را از طریق مردم داری و رفتار عدالت گونه آنها با تمامی اقشار مردم سرزمین ایران با فرهنگ و مذهب و آداب و رسوم آنها داشته اند به دست آورده اند. ...

کتاب طبایع الاستبداد اثر خامه عبدالرحمن کواکبی از احفاد شیخ صفی الدین اردبیلی است که در شام متولد شد. کواکبی پس از آموختن زبانهای ترکی و فارسی و گذارندن مدارج عالی تحصیلی در مدرسه کواکبیه، به کار روزنامه نگاری پرداخت و پس از دست یافتن به مشاغل دولتی و مدتی اشتغال به آن کارها ناگاه همگی را رها کرده و به مصر روی آورد و در این کشور تنها به حرفه روزنامه نگاری اشتغال ورزید....

اندیشه های سیاسی نوین اروپا همزمان با پر رنگ تر شدن حضور طبقه متوسط جدید یعنی بورژوازی و شکل گیری مفهوم کشور - ملت، روند تحول تکوینی خود را آغاز نمود. اگر اندیشه سیاسی ماکیاولی را به عنوان نقطه عطفی در تفکر سیاسی جدید که مبتنی بر بنیادهای سکولار و رویکرد رئالیستی شکل گرفت، در نظر بگیریم از این مقطع و با سرعت گرفتن روند حضور بورژوازی در عرصه حاکمیت و سست شدن پایه های نظام قرون وسطایی که بر کلیسا و فئودالیسم استوار بود، شاهد تحولات اساسی در عرصه اندیشه سیاسی می باشیم. ...

به این مفهوم جامعه مدنی به نوعی از سازماندهی سیاسی، اجتماعی جامعه معطوف می شود و مبین حد فاصل و حد واسطی میان فرد و دولت و میان خانواده و دولت است. فرد وقتی از محیط خانواده بیرون می آید، بلافاصله در حوزه اقتدار دولت واقتدار سیاسی قرار نمی گیرد. ...

در قرن نوزدهم ایران شاهد ظهور یک نهاد جدید دینی اجتماعی بود. این در حالی است که تئوری الهی انتصاب و انتخاب امام (Imam al - Mansub) به طور فزاینده ای در طبیعت یک امر دینی و اعتقادی گردید، موقعیت مذهبی به شکل فزاینده ای تمرکز یافت که منبع قدرتش در ماخذ و منابع کلاسیک شیعه پیدا نمی شد. ...

در میان سلسله های امرائی که بعد از بر افتادن ایلخانان در ولایات مختلفه ایران مدتی امارت و تسلط یافته اند، سربداران اگر چه نه از جهت وسعت مملکت و قدرت و شکوت با امرای دیگر قابل مقایسه هستند و نه از حیث دوام دولت و عظمت آثار، ولی از یک بابت در تاریخ ایران قبل از تشکیل سلسله صفویه اعتباری خاص دارند و آن قیام ایشان است به مخالفت با اهل تسنن به عنوان علمداری از مذهب شیعه و سعی در انتشار آداب و احکام این دین. ...

در حقیقت تفکیک ارتباط و احتیاج انسان از محیط زیست امکان ناپذیر است، چرا که انسان خود نیز مانند سایر جانداران این گروه خاک جزئی از چرخه محیط زیست می باشد. البته تفاوت انسان با سایر جانداران و موجودات کره زمین در این است که انسان در این چرخه محیط زیست می تواند تغییر ایجاد کند اما سایر جانداران و موجودات بر اساس غریزه فطری و شرایط طبیعی محیط به روند این چرخه ادامه می دهند. ...

آقای دکتر جواد عباسی آن طور که معمولا خودشان را در نخستین کلاس درس با دانشجویان هر ورودی معرفی می کنند، متولد 1346 در شهرستان محلات (استان مرکزی) هستند. دوره کارشناسی و دبیری تاریخ را در دانشگاه تربیت معلم تهران (9-1365) و دوره های کارشناسی ارشد و دکتری را در دانشگاه تهران (79-1369) گذرانده و مدرک دکتری تاریخ ایران اسلامی (با گرایش دوره مغول) دریافت کرده اند. ...