نشریه دانش مدیریت
پیاپی 71 (زمستان 1384)

در مقاله "مدل سازی زنجیره ارزش در صنعت خودرو ایران به منظور دستیابی به استراتژی رهبری هزینه " تلاش می شود تا مدلی به منظور طراحی و تبیین استراتژی رهبری هزینه در صنعت خودرو ایران توسعه داده شود. تاکید این مقاله دستیابی به مزیت رهبری هزینه از طریق تمرکر بر منابع درون سازمانی است. بنابراین از ادبیات مربوط به دیدگاه مبتنی بر منابع شرکت استفاده شده است. هم چنین، به منظور تجزیه و تحلیل ساختار هزینه شرکت ها و کمک به تصمیمات استراتژیک و نیز بررسی درون سازمانی، از مدل زنجیره ارزش مایکل پورتر استفاده شده است. سهم اصلی این مقاله در توسعه دانش، بررسی مدل زنجیره ارزش و توسعه این مدل براساس ادبیات موجود است. بررسی ها نشان می دهد که اگر فعالیت مدیریت زنجیره تامین و نیز فعالیت طراحی و توسعه محصول جدید در مدل زنجیره ارزش لحاظ شود، تصویر واقع بینانه تری از فعالیت های سازمان و ابزار جامع تری برای بررسی و تجزیه و تحلیل ساختار هزینه و دستیابی به مزیت رقابتی پایدار است. به منظور آزمون مدل پیشنهادی، ابتدا یک مدل برنامه ریزی ریاضی تصمیم گیری چند هدفه بر اساس مدل پیشنهادی توسعه داده شد. سپس، به منظور سنجش اعتبار مدل ریاضی از داده های مربوط به یک شرکت خودروساز استفاده شده است. نتایج حل مدل نشان می دهد که استفاده از مدل پیشنهادی موجب بهبود در هزینه استفاده از منابع، هزینه نگهداری، تخصیص بهینه بودجه، هزینه تامین مواد اولیه و هزینه حمل و نقل می شود.

در این مقاله موانع ارتباط متقابل صنعت و دانشگاه در ایران مورد بررسی قرار گرفته و راه کارهایی اجرایی برای رفع این موانع پیشنهاد شده است. در این مقاله ضمن بررسی پیشینه تحقیق، به تبیین موضوع و روش تحقیق پرداخته شده است. برای اجرای پژوهش از روش تحقیق میدانی که با مطالعات گسترده کتابخانه ای مورد پشتیبانی قرار گرفته، استفاده شده است. نمونه آماری شامل خبرگان بخش صنعت و دانشگاه در استان های تهران، اصفهان و خراسان بوده و از تکنیک های کیفی و کمی برای تحلیل اطلاعات استفاده شده است. براساس نتایج به دست آمده از اجرای این پژوهش عدم هماهنگی مراکز تحقیقات دانشگاهی با مراکز صنعتی، عدم ارتباط میان سیاست های راهبردی بخش صنعت با سیاست های راهبردی تحقیقات دانشگاهی، کم توجهی مراکز صنعتی به بهره برداری از نتایج تحقیقات دانشگاهی، عدم ثبات مدیریت در مراکز صنعتی، نامناسب بودن سیاست های کلان پژوهشی کشور، شناخت ناکافی مراکز تحقیقات دانشگاهی از مسایل و مشکلات مراکز صنعتی، تفاوت فرهنگ سازمانی مراکز تحقیقات دانشگاهی باصنایع و بالاخره عدم اعتماد مراکز صنعتی به کاربردی بودن تحقیقات دانشگاهی از مهم ترین موانع توسعه روابط متقابل صنعت و دانشگاه در ایران هستند.

جهانی شدن بازارها، یک پارچگی اقتصاد جهانی، رقابت شدید، عدم اطمینان و ناپایداری محیط تجارت در سطح جهان الزامات نوینی را برای کشورهایی که علاقه مند به بقا و رقابت در این محیط پیچیده و ناپایدار هستند، پدید آورده اند. این الزامات، دربرگیرنده مواردی هم چون استفاده از ابزارها، تکنولوژی ها و روش های جدید برای انجام فعالیت های تجاری از جمله صادرات است. با توجه به این که به زعم برخی از صاحب نظران، اقتصاد آینده اقتصاد شبکه محور خواهد بود، برخورداری از توان مندی هایی هم چون توان صادرات به روش الکترونیکی برای حضور موفق در چنین اقتصادی ضرورت دارد. از سوی دیگر کشور ایران یکی از کشورهای در حال توسعه است که در حال حاضر به درآمدهای بی ثبات نفتی وابسته است، ولی در برنامه ها و استراتژی های توسعه کشور بر توسعه تجارت خارجی به ویژه توسعه صادرات غیرنفتی تاکید فراوانی شده است. بنابراین برای تحقق اهداف استراتژی جهش صادراتی، کشور باید با توان مندی ها و قابلیت های لازم برای رقابت در محیط پویا و رقابتی تجارت در سطح جهان مجهز شود. یکی از مهم ترین توان مندی هایی که می تواند کشور را به سوی کسب یک مزیت رقابتی عمده و توسعه پایدار رهنمون سازد، استفاده از ابزارها، روش ها و فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی نوین است. به همین دلیل در این تحقیق با عنوان "طراحی مدل بلوغ الکترونیکی فرایند صادرات کالا در ایران" با یک دید سیستماتیک، مدلی برای سنجش میزان بلوغ الکترونیکی سازمان های صادرکننده، سازمان های متولی صادرات، سازمان های پشتیبانی کننده از صادرات، سازمان های واردکننده خارجی، سازمان های متولی واردات خارجی و سازمان های پشتیبانی کننده از واردات طراحی می شود. این مدل بر مبنای مطالعه بیش از 10 مدل مختلف بلوغ تجارت الکترونیک و دولت الکترونیک، مکاتبه با صاحب نظران و کارشناسان خارجی و نتایج حاصل از تحلیل پرسش نامه های ارسالی به صاحب نظران و کارشناسان داخلی تدوین شده است و با یک دید سیستماتیک اجزای داخلی و خارجی تاثیرگذار بر فرایند صادرات را مورد ملاحظه قرار می دهد. مدل سیستماتیک طراحی شده در این تحقیق یک مدل شش بعدی است که از دو بعد کاربرد و سازمان، میزان بلوغ الکترونیکی فرایند صادرات را سنجیده و مراحل بلوغ الکترونیکی سازمانی و کاربردی(فرایندی) را در شش مرحله ارایه می دهد.

معماری سازمان رویکرد جامعی بشمار می رود که سعی دارد استراتژی های سازمانی را با معماری اطلاعات و معماری فرایندها پیوند دهد. مزایای معماری سازمان را می توان در سه کلمه "بهتر، سریع تر، و ارزان تر" تجمیع کرد. به سخن دیگر، معماری سازمانی در پی خلق سازمانی است که بتواند با هزینه کم تر به ارایه خدمات بهتر و سریع تر به مشتریان بپردازد. این مقاله ضمن تبیین مفهوم معماری سازمان سعی دارد به معرفی مدل های معروف در این خصوص پرداخته، و تفاوت های شرکت های تابعه شرکت های ملی پتروشیمی و شرکت ملی گاز را از نظر معماری سازمانی مورد توجه قرار دهد. معماری سازمانی را می توان تلاشی برای ایجاد چسبندگی بین تدوین و اجرای استراتژی به حساب آورد. معماری سازمان یک حرکت استراتژیک است که در ارتقای بهره وری سازمان نقش کلیدی دارد.

این تحقیق با هدف شناسائی عوامل مؤثر بر اعتماد افراد به دانشگاه های مجازی و مشخص کردن وجود یا فقدان رابطه بین اعتماد افراد به دانشگاه های مجازی و تمایل آن ها به انتخاب این دانشگاه ها انجام گرفت. در این راستا مدل مفهومی تحقیق به کمک روش دلفی با 9 مؤلفه طراحی شد و سعی شد به کمک تحلیل عاملی و روش تحلیل مسیر، روابط بین متغیرها مشخص شود. در پایان مشخص شد، 5 مؤلفه شهرت علمی دانشگاه مجازی، کارآمدی اداری دانشگاه مجازی، اندازه دانشگاه مجازی، اقتصادی بودن تحصیل در دانشگاه مجازی و شرایط محیطی مساعد برای فعالیت دانشگاه مجازی از جمله عوامل مؤثر بر اعتماد افراد به این دانشگاه ها هستند، با این وجود معلوم شد که میزان نقش هر کدام از این مولفه ها در ایجاد اعتماد نسبت به دانشگاه های مجازی با موارد پیش بینی شده از سوی محققان تفاوت هایی دارد. هم چنین مشخص شد تمایل افراد به انتخاب دانشگاه های مجازی متاثر از عامل اعتماد است.

یکی از فرآیندهای مهم مدیریت تصمیم گیری است. تصمیم گیری بهینه نیازمند اطلاعات کافی، صحیح و به هنگام است. یکی از واقعیت ها در زندگی، محدودیت منابع و امکانات است. از آنجا که این محدودیت در کشورهای در حال توسعه ملموس تر است، بایستی منابع و امکانات به بهترین وجهی به کار گرفته شده تا بیشترین ارزش حاصل از آن کسب شود. در واحدهای علمی و تحقیقاتی ارزش موردنظر از انجام یک طرح گاهی اوقات با کلماتی مانند منفعت، سود و یا بهره وری حاصل از طرح مترادف می شود. اما موضوع اصلی ارزیابی اقتصادی یک طرح در همین راستا انجام می گیرد. ارزیابی اقتصادی یک فعالیت پژوهشی می تواند در سه مرحله قبل از اجرا، حین اجرا و پس از اجرا انجام پذیرد. عوامل موثر و شاخص های ارزیابی در هر مرحله الزاما یکسان نیستند. در این مقاله عوامل موثر بر ارزیابی اقتصادی فعالیت های پژوهشی شناسایی شده، ابتدا در قالب یک مدل مفهومی تهیه و در یکی از مجتمع های دانشگاهی به کار گرفته شده است. مدل یادشده امکان توجیه ارزش فعالیت های پژوهشی را به نحو مطلوبی امکان پذیر می سازد.