مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
سال چهارم شماره 3 (پیاپی 15، تابستان 1384)

امروزه تا حد زیادی بار اختلالات روانی در کشورهای پیشرفته جهان به وسیله پرسش نامه های غربالگری و مصاحبه های بالینی شناسایی شده، اما مطالعات همه گیری شناسی اختلالات روانی در کشور ما کوتاه و تعداد مطالعات انجام شده کم و محدود می باشد. هدف پژوهش حاضر، برآورد شیوع اختلالات روان پزشکی در افراد 18 سال و بالاتر مناطق شهری و روستایی استان کرمان بود.
این مطالعه توصیفی – مقطعی در سال 1380 و در قالب طرح کشوری بررسی اختلالات روان پزشکی در ایران انجام گردید. در این مطالعه 876 نفر با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ایو سیستماتیک از بین خانواده های موجود استان انتخاب شدند و با استفاده از پرسش نامه اختلالات عاطفی و اسکیزوفرنیا (SADS) بر اساس معیار های طبقه بندی DSM –IV، مورد بررسی قرار گرفتند.
نتایج این بررسی نشان داد شیوع انواع اختلالات روان پزشکی در استان 19.62% می باشد که این شیوع در زنان 25.48% و در مردان 13.5% بود. اختلالات اضطرابی و خلقی به ترتیب با 8.33% و 7.19%، شایع ترین اختلالات روان پزشکی در استان بودند. شیوع اختلالات پسیکوتیک در این مطالعه 0.46%، اختلالات عصبی – شناختی 1.93% و اختلالات تجزیه ای 1.71% بوده است. در گروه اختلالات خلقی، افسردگی اساسی با 5.59% و در گروه اختلالات اضطرابی، وسواس فکری – عملی با 2.85% شیوع بیشتری داشته اند. در این مطالعه 13.93% افراد مورد مطالعه دچار حداقل یک اختلال روان پزشکی بوده اند. شیوع اختلالات روان پزشکی در استان در زنان با 17.67%، افراد گروه سنی 66 سال و بیشتر با 29.82%، افراد همسر فوت شده با 33.33%، افراد ساکن در مناطق روستایی با 16.09%، افراد بی سواد با 17.57% و افراد بازنشسته با 29.03% بیش از گروه های دیگر بوده است.
نتایج این مطالعه مسئولیت سیاستگزاران و برنامه ریزان بهداشتی استان کرمان و کشور را در رابطه با تدوین برنامه های عملی و اجرایی بهداشت روان، بیش از پیش روشن می سازد

پوکی استخوان نوعی بیماری متابولیکی استخوان است که با توده استخوانی اندک و بر هم ریختگی ریز ساختارهای بافت استخوانی همراه بوده و در نهایت به افزایش شکستگی آن منجر می گردد. هدف این پژوهش بررسی ارتباط بین کلسیم دریافتی و آزمون سنجش تراکم استخوانی است.
این مطالعه توصیفی بر روی 250 فرد مراجعه کننده به بخش آزمون سنجش تراکم استخوانی شیراز که سابقه بیماری های متابولیکی و مصرف استرویید نداشته و از نظر عواملی مانند سن، جنس، شاخص توده بدن و مصرف هورمون های جایگزین یکسان سازی شده بودند، از طریق نمونه گیری (مبتنی بر هدف) انجام گرفت. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش پرسش نامه دو قسمتی حاوی اطلاعات دموگرافیک و جدول ترکیبی مواد غذایی شامل مقدار کلسیم مصرفی 24 ساعته بود و سپس ارتباط بین آزمون سنجش تراکم استخوانی ناحیه هیپ و لومبوساکرال و میزان کلسیم مصرفی روزانه این افراد مورد بررسی قرار گرفت. میزان مطلوب کلسیم مصرفی روزانه 1200 میلی گرم و آزمون سنجش تراکم استخوانی مطابق با استانداردهای جهانی میزان t کمتر از یک انحراف معیار نسبت به حداکثر آزمون سنجش فرد بالغ به عنوان استئوپنی و نمره کمتر از 2.5 انحراف معیار به عنوان پوکی استخوان در نظر گرفته شد. داده ها با آزمون های X2، من – ویتنی و کراسکال – والیس مورد تجزیه آماری قرار گرفتند.
نتایج پژوهش نشان داد که با وجود این که 56.4% افراد در دوره پس از یائسگی قرار داشتند، اما میزان کلسیم مصرفی آنها در 89.3% موارد کمتر از 1200 میلی گرم در روز بود. ارتباط معنی داری (P=0.02) بین میزان کلسیم دریافتی و شغل زنان وجود داشت به طوری که در زنان خانه دار میزان کلسیم روزانه مصرفی کمتر بود. هم چنین بر اساس نتایج مشخص شد که ارتباط آماری معنی دار(P<0.05) بین مصرف کلسیم و آزمون سنجش تراکم استخوانی ناحیه هیپ و لومبوساکرال وجود داشت، بدین معنی که در افراد دارای رژیم نامناسب کلسیم میزان استئوپنی و پوکی استخوان بیشتر بود.
با توجه به نتایج به دست آمده از این مطالعه و نظر به این که مصرف کلسیم تاثیر قابل توجهی بر تراکم استخوانی افراد دارد پیشنهاد می شود تا اطلاع رسانی و آموزش مناسب و وسیع در سطح جامعه در جهت بهبود رژیم مناسب مصرفی و ارتقا سطح سلامت افراد جامعه انجام گیرد.

هسته پاراژیگانتوسلولاریس جانبی (LPGi) در اعمال مختلفی از قبیل تنظیم گردش خون، رفتار جنسی و درک درد دخالت می نماید. با توجه به ارتباطات گسترده آن با هسته های دیگر و هم چنین عدم وجود اطلاعات در مورد دخالت آن در بروز علایم ترک اعتیاد، در این مطالعه اثر تخریب الکتریکی هسته پاراژیگانتوسلولاریس جانبی بر علایم ترک مورفین، مورد بررسی قرار گرفته است.
در این پژوهش تجربی از موش های صحرایی N-MARI استفاده شد. حیوانات به سه گروه کنترل، شم و تخریب هسته تقسیم شدند. بعد از اعمال جراحی هسته پاراژیگانتوسلولاریس جانبی در مختصات DP=10.5 و L=±1.6 و AP=11.8 با جریان الکتریسیته مستقیم (1mA، 6 sec) به طور دو طرفه تخریب گردید. حیوان ها یک دوره بهبودی 10 روزه را طی کردند. برای ایجاد وابستگی، مورفین طی چهار روز و هر روز دوبار به ترتیب 25، 30، 35 و 40 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت داخل صفاقی تزریق شد. در روز پنجم ابتدا حیوان ها 40 میلی گرم بر کیلوگرم مورفین دریافت نمودند و بعد از نیم ساعت جهت القای سندرم ترک از تزریق هیدروکلرور نالوکسان به مقدار 4 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت داخل صفاقی به حیوان ها استفاده شد. علایم سندرم ترک مانند افتادگی پلک، لرز پاهای جلویی، دندان قروچه، جویدن، لرز بدن، تعداد انزال، روی دو پا ایستادن، Grooming و Wet dog shakes به مدت نیم ساعت مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج نشان دادتخریب دو طرفه LPGi تنها باعث کاهش معنی داری در بروز برخی رفتارهای سندرم ترک مانند لرز پاهای جلویی، Wet dog shakes و انزال گردید (P<0.02)، اگر چه بقیه علایم سندرم ترک تحت تاثیر تخریب این هسته قرار نگرفتند.
به نظر می رسد که هسته پاراژیگانتوسلولاریس جانبی در بروز بعضی از علایم سندروم ترک دخالت دارد.

هورمون های استروییدی و تخمدانی اثرات کوتاه مدت و یا طولانی مدت بر روی مغز دارند. پروژسترون می تواند تغییرات ساختمانی و عملی بر روی نورون های هیپوکمپ داشته باشد و چون در صرع حدس زده می شود میزان نورون ها بعلت مرگ سلولی کم می شود لذا در این مطالعه اثر پروژسترون بر روی تعداد نورون های هرمی ناحیه CA3 هیپوکمپ بررسی شد.
در این مطالعه تجربی 45 سر موش صحرایی نر به 5 گروه تقسیم شدند یک گروه به عنوان گروه سالم و بقیه به طور تصادفی به چهار گروه زیر تقسیم شدند: در گروه اول، گروه شاهد که با 50 میلی گرم بر کیلوگرم پنتیلن تترازول (PTZ) به صورت داخل صفاقی صرع مدل کیند لینگ در آنها ایجاد گردید. گروه دوم گروه حلال که نیم ساعت قبل از تزریق PTZ، 50 میلی گرم بر کیلوگرم حلال پروژسترون (روغن کنجد) به صورت ip دریافت کرد. گروه سوم و چهارم گروه پروژسترون که به ترتیب 25 و 50 میلی گرم بر کیلوگرم پروژسترون به صورت داخل صفاقی نیم ساعت قبل از تزریق PTZ دریافت نمودند. تزریق PTZ هر 48 ساعت یک بار تکرار و بعد از هر بار تزریق حیوان ها به مدت 20 دقیقه و طی دوازده جلسه، میزان مرگ و میر، مراحل پیشرفت صرع و مدت زمان ماندن در فاز 5 مورد بررسی قرار گرفت. هر زمان حیوان سه بار متوالی در فاز 5 قرار می گرفت حیوان صرع و مدت تلقی شده و جهت مطالعه بافت شناسی حیوان با اتر بی هوش و سپس مغز حیوان با روش پرفیوژن و با فرمالین 10% ثابت و پس از پاساژ و بلوک گیری، برش های سریال 10 میکرونی تهیه و با روش های H&E و کریزال ویولت رنگ آمیزی و سپس با لنزهای مورفومتریک نورون های هرمی سالم ناحیه CA3 هیپوکمپ در واحد میلی متر مربع شمارش گردید.
نتایج این پژوهش نشان داد که تزریق پروژسترون با دوزهای 25 و 50 میلی گرم بر کیلوگرم میانگین مدت زمان فاز 5 را از 175.2 ثانیه در گروه شاهد به ترتیب به 123.1 و 113.1 ثانیه در گروه های پروژسترون کاهش داد که بین گروه هایی پروژسترون و شاهد اختلاف معنی داری به ترتیب با P<0.05 و P<0.01 مشاهده شد. علاوه بر این کاربرد PTZ جهت ایجاد صرع مدل کیندلینگ موجب کاهش نورون ها از 178.3±8 در گروه سالم به 123.2±14/2 در گروه شاهد شد (P<0.05). میانگین تعداد نورون ها در گروه پروژسترون با دوز 25 و 50 میلی گرم به ترتیب 137.3±10.5 و 145±8.5 بود که در مقایسه با گروه شاهد گروه پروژسترون با دوز 50 میلی گرم اختلاف معنی داری را نشان داد (P<0.05).
نتایج این مطالعه نشان داد که در گروه هایی که پروژسترون دریافت کرده اند مرگ نورونی ناشی از PTZ به طور معنی داری نسبت به گروه شاهد کاهش می یابد و به نظر می رسد که بین مرگ و میر نورونی و طول مدت فاز 5 در گروه دریافت کننده پروژسترون ارتباط وجود دارد.

کلرور جیوه به صورت پودر سفید رنگ کریستالی و سمی می باشد که از طریق مجرای معده ای روده ای و پوست جذب شده و از طریق کلیه دفع می شود. مسمومیت مزمن با آن سبب اختلالات حسی و حرکتی، اختلال در رفتار و عاطفه می شود و هم چنین این ترکیب برای اندام های جنینی تراتوژن می باشد. هدف از مطالعه حاضر بررسی آثار آن بر روی بطن های جنین و کانال نخاعی، به عنوان بخشی از سیستم عصبی است.

جهت انجام کار 24 سر موش صحرایی ماده انتخاب که پس از مشاهده پلاک واژینال در آنها به عنوان روز صفر حاملگی در نظر گرفته شدند و سپس به چهار گروه تقسیم شدند: یک گروه کنترل که محلول سرم فیزیولوژیک و سه گروه آزمایشی که در روزهای 8 و 9 و 10 محلول کلرور جیوه به میزان 2 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت داخل صفاقی دریافت کردند. سپس جنین ها در روز 15 حاملگی از رحم خارج شدند. پس از ثبوت و انجام مراحل پاساژ بافتی و تهیه بلوک پارافینی برش هایی به ضخامت 5 میکرون به صورت سریال از کل جنین تهیه و به روش H&E رنگ آمیزی شدند، قطر بزرگ و کوچک بطن های طرفی، سوم و چهارم و طناب نخاعی و انشعابات شبکه کورویید در نمونه های یکسان و سریال اندازه گیری شد.

نتایج مطالعه نشان داد که هم اقطار کوچک و هم اقطار بزرگ بطن ها در همه گروه های آزمایشی مصرف کننده کلرور جیوه نسبت به گروه کنترل به طور معنی داری کاهش پیدا کرد (P<0.05)؛ علاوه بر این قطر کانال نخاعی نیز در گروه کنترل در مقایسه با همه گروه های آزمایشی به طور معنی داری بیشتر بود (P<0.001). از سوی دیگر، تعداد انشعابات شبکه کورویید به دنبال مصرف کلرور جیوه به طور معنی داری در گروه های آزمایشی نسبت به گروه کنترل کاهش پیدا کرد (P<0.001).

نتایج این مطالعه معرف این هستند که کلرور جیوه دارای اثر سمی بر روی سیستم عصبی می باشد که این اثر به صورت کاهش اقطار بطن ها و کانال نخاعی و هم چنین کاهش انشعابات شبکه کورویید بروز می کند.

از نمک های کروم (3 ظرفیتی) به طور گسترده ای در فرآیند دباغی استفاده می شود. در حدود 40-30 درصد از مقدار کروم در ضایعات جامد و مایع (به ویژه در محلول های دباغی) باقی می ماند. به این دلیل، زدایش و بازیابی این مقدار کروم از پساب دباغی برای حفظ محیط زیست و صرفه جویی اقتصادی ضروری و لازم است. در این پژوهش، زدایش کروم به وسیله فرآیند رسوب دهی مورد بررسی قرار گرفت.
در این مطالعه، از سه عامل رسوب دهنده شامل هیدروکسید کلسیم، هیدروکسید سدیم و اکسید منیزیم جهت زدایش کروم از پساب دباغی استفاده شد. تاثیر pH، زمان اختلاط، سرعت ته نشینی و حجم لجن، به روش ناپیوسته (batch) بررسی گردید.
نتایج این مطالعه نشان داد که pH بهینه بین 8 تا 9 بود، و سرعت ته نشینی برای رسوبات حاصله از اکسید منیزیم نسبت به دو ماده دیگر خیلی زیادتر بود، علاوه بر آن رسوبات تشکیل شده به وسیله آن دارای فشردگی مطلوبی بوده در حالی که رسوبات حاصله از هیدروکسید سدیم ژلاتینی و دارای سرعت ته نشینی بسیار پایینی بودند. رسوبات تشکیل شده از هیدروکسید کلسیم از مطلوبیت چندانی برخوردار نبودند. حجم لجن تشکیل شده به وسیله اکسید منیزیم نسبت به هیدروکسید سدیم و هیدروکسید کلسیم خیلی کم تر بود.
اکسید منیزیم به عنوان یک ماده موثر و مناسب برای زدایش کروم از پساب دباغی می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

کاهش انگیزه دانش آموزان پسر برای ادامه تحصیل در رشته های مختلف در دانشگاه های کشور موجب شده است که نسبت دانشجویان پسر به دختر در برخی رشته های تحصیلی کاهش یابد. این مساله می تواند در آینده ای نزدیک موجب تک جنسیتی شدن ارایه دهندگان خدمات بهداشتی – درمانی و بروز اختلال در نظام سلامت جامعه گردد. با توجه به این که دانشجویان دختر جمعیت غالب هر رشته تحصیلی را تشکیل می دهند، در این مطالعه موفقیت تحصیلی دانشجویان دختر در مقایسه با دانشجویان پسر مورد بررسی قرار گرفت.

این مطالعه مقطعی بر روی 114 دانشجوی پزشکی و 50 دانشجوی دندان پزشکی شاغل به تحصیل در سال تحصیلی 1383-1382 انجام شد. معدل دانشجویان بر اساس پرونده های تحصیلی به سه گروه 20-17 (الف)، 16.99-14 (ب) و کمتر از آن طبقه بندی شد. فراوانی سه گروه معدلی بر حسب جنس، بومی بودن و بومی نبودن با استفاده از آزمون مجذور کای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

در بررسی های صورت گرفته، نشان داده شد که دختران علاوه بر تشکیل دادن جمعیت قالب در هر رشته، در آزمون های درسی نیز از موفقیت بیشتری برخوردار می باشد به طوری که در گروه پزشکی 2.7% پسران و 18.2% دختران از معدل الف برخوردار بودند. در گروه دندان پزشکی هیچ کدام از پسران معدل الف نداشتند در حالی که 8% دختران معدل الف داشتند. این تفاوت ها هم در رشته پزشکی و هم در دندان پزشکی از نظر آماری معنی دار بود.

به نظر می رسد که تفاوت های معنی دار مشاهده شده ارتباطی به میزان استعداد تحصیلی دانشجویان نداشته و تنها از کمتر بودن نسبی انگیزه دانشجویان پسر برای مطالعه پس از ورود به دانشگاه منشا گرفته باشد.

از آنجایی که مقاومت باکتری ها نسبت به آنتی بیوتیک ها و ترکیبات صناعی، روز به روز در حال افزایش است، این مطالعه به منظور بررسی آثار ضد میکروبی صمغ درخت کاج و عصاره الکلی آن بر استافیلوکوکوس آرئوس و اشرشیاکلی دو باکتری مولد عفونت های پوستی صورت پذیرفت.
پس از تهیه صمغ درخت کاج، آن را با استفاده از اسید اولئیک به نسبت های 50% و 75% رقیق نموده و عصاره الکلی 50% و 75% نیز با استفاده از روش خیساندن تهیه گردید. سپس این رقت ها و هم چنین اسید اولئیک و کوتریموکسازول به عنوان کنترل مورد بررسی قرار گرفت و بر روی محیط کشت تلقیح شده با اشرشیاکلی و استافیلوکوکوس و آرئوس اثر داده و قطر هاله های عدم رشد (در صورت وجود) در اطراف دیسک ها با واحد میلی متر اندازه گیری شد و سپس داده ها توسط تست Tukey HSD مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
با مقایسه میانگین اثر صمغ های 50% و 75% بر روی اشرشیاکلی مشخص شد که این غلظت های صمغ بر روی رشد اشرشیاکلی تفاوت چندانی ندارد اما اثر آنها از کوتریموکسازول در مهار رشد این باکتری بیشتر بود. در مورد استافیلوکوکوس آرئوس، هر چند که صمغ های یاد شده و عصاره صمغ 50% بر رشد این باکتری تاثیر منفی نداشته اند، اما اختلاف اثر صمغ 50% با 75% معنی دار نبوده؛ هم چنین صمغ 50% با عصاره صمغ 50% و 75% نیز از نظر آماری اختلاف معنی دار ندارد و صمغ 75% نیز با عصاره 50% از نظر نحوه اثر، اختلاف معنی داری ندارد. در این تجربه موثرترین ماده در جلوگیری از رشد اشرشیاکلی صمغ 75% و نیز موثرترین ماده در جلوگیری از رشد استافیلوکوکوس آرئوس بعد از کوتریموکسازول، صمغ 75% می باشد (P=0.05).
با بررسی نتایج فوق مشخص می شود که صمغ درخت کاج تهرانی دارای خاصیت ضد میکروبی قوی است که می تواند بر روی رشد استافیلوکوکوس آرئوس با کوتریموکسازول رقابت کند و احتمالا بر روی سوش های اشرشیاکلی مقاوم در برابر کوتریموکسازول موثر باشد

مجرای شریانی باز یک ارتباط بین آئورت و شریان ریوی است. این حالت یکی از اشکال شایع بیماری های مادرزادی قلبی است که اکثرا در دوران نوزادی و کودکی تشخیص داده می شوند و تحت درمان قرار می گیرند. ندرتا مواردی از این که بیماری برای اولین بار در دوران بزرگسالی تشخیص داده می شود قابل گزارش هستند.
شرح مورد: بیماری مورد گزارش خانم 68 ساله ای است که بیماری او برای اولین بار تشخیص داده شده است. بیمار با شکایت از درد قفسه صدری و طپش قلب مراجعه، و در ارزیابی بالینی سوفل مداوم در سمت چپ دومین فضای بین دنده ای مورد توجه قرار گرفت.
بحث: بررسی های پاراکلینیکی (رادیوگرافی قفسه صدری – نوار قلب و اکوکاردیوگرافی) حکایت از مجرای شریانی باز داشت و با کاتتریسم قلبی تشخیص قطعی گردید. با توجه به آنکه مجرای شریانی باز بدون افزایش شدید فشار شریان ریوی در افراد مسن نادر است این بیمار 68 ساله به عنوان یک مورد نادر – جالب و آموزشی گزارش گردید.

شاخص های عملکرد سلامت وضعیت یا فرآیندهای حیاتی را اندازه گیری می کنند. با ارایه چهارچوب مفهومی شاخص های سلامت می توان یک مجموعه متفق از شاخص های سلامت را ایجاد کرد. بنابراین مطالعه با هدف بررسی ابعاد چهارچوب مفهومی شاخص های سلامت و نقش آن در گزارش دهی شاخص های سلامت، انجام گردید.
پژوهش به روش مرور منظم مقالات علمی (مرور سیستماتیک) انجام شده و از نوع کتابخانه ای بر اساس منابع اینترنتی بوده است. در این مطالعه، چهارچوب سیستم سلامت، ابعاد چهارچوب مفهومی شاخص های سلامت و معیارهای انتخاب شاخص های سلامت، مورد توجه و بررسی قرار گرفته است.
تعیین مفاهیم شاخص های سلامت در پایش و ارزشیابی سیستم بهداشت و درمان و در عملکرد آن موثر است.