مجله دانشگاه علوم پزشکی سبزوار
سال یازدهم شماره 2 (پیاپی 32، تابستان 1383)

آتراسکلروزیس، مهم ترین عامل در پیدایش هیپرکلسترولمی می باشد. مطالعات متعدد انسانی و حیوانی نشان داده است که در جریان آترواسکلروزیس پاسخ های عروقی به موادی مثل استیل کولین بطور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد. فرضیه های متعددی در خصوص اختلال عملکرد عروق در جریان آترواسکلروزیس مطرح است اما مکانیسم های دخیل دقیقا مشخص نشده اند. بنابراین، بررسی اثرات هیپرکلسترولمی بر پارامترهای قلبی و عروقی (شامل فشارخون، ضربانات قلبی و پاسخ های عروقی به موادی چون استیل کولین) و مکانیسم های احتمالی آن در موش های نر هدف اصلی این مطالعه می باشد. جهت ایجاد هیپرکلسترولمی به رژیم غذایی رت ها کلسترول به میزان 2 درصد افزوده شده و به مدت 24 هفته با آن تغذیه گردیدند. خونگیری در شروع و در پایان دوره از طریق سینوس چشمی حیوانات (به میزان 1.5 میلی لیتر) انجام شد. فشارخون شریانی و سطح کلسترول در حیوانات تحت درمان با کلسترول در مقایسه با حیوانات کنترل بطور قابل ملاحظه ای افزایش و پاسخ به استیل کولین (در شرایط درون تنی) نیز بطور معنی داری کاهش یافته بود. در مطالعات برون تنی، پاسخ حلقه ای آئورت جدا شده از موش های مبتلا به هیپرکلسترولمی (در مقایسه با گروه کنترل) به فنیل افرین و استیل کولین به ترتیب افزایش و کاهش یافته بود. تزریق آمینوگوانیدین - مهار کننده سنتزنیتریک اکساید القایی- به رت ها (100 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن بطور داخل صفاتی 2 ساعت قبل از بیهوشی) سبب بهبود پاسخ رت ها به استیل کولین گردید. همچنین مجاورت حلقه های آئورتی جدا شده از رت ها دچار هیپرکلسترولمی با آمینوگوانیدین نیز پاسخ به استیل کولین را افزایش داد. نتایج مطالعه حاضر نشان دهنده این است که در جریان هیپرکلسترولمی، فعال شدن مسیر ال آرژنین - نیتریک اکساید نقش مهمی در اختلافات عروقی داشته و مهار این مسیر می تواند سبب بهبودی پاسخ های عروقی به مواد گشاد کننده نظیر استیل کولین گردد.

در این پژوهش، اثرات کربنوکسولون بعنوان مهار کننده کانال های gap junction بر پاسخ های انقباضی وازودفران و کولون جدا شده از رت و ایلئوم جدا شده از خوکچه هندی مورد مطالعه قرار گرفت. هدف اصلی این مطالعه، مشخص نمودن نقش احتمالی کانال های gap junction در عملکرد عضله صاف بود. کربنوکسولون (0.1-200 μM) پاسخ های انقباضی وازودفران و کولون جدا شده از رت را به تحریکات مختلف به صورت وابسته به غلظت کاهش داد. همچنین کربنوکسلولون میزان انقباضات و فرکانس فعالیت مکانیکی خودبخودی کولون جدا شده رت را کاهش داد. اثر مهاری مشابهی از کربنوکسولون (0.1-200 μM) بر پاسخ های انقباضی ایلئوم جدا شده از خوکچه هندی به تحریک الکتریکی، استیل کولین و پتاسیم کلراید مشاهده گردید. در حضور کربنوکسولون (10μM)، پاسخ های انقباضی به L-NAME در کولون جدا شده از رت و ایلئوم جدا شده از خوکچه هندی به ترتیب در حدود 65 درصد و 80 درصد کاهش یافت. با توجه به نتایج این مطالعه، نقش حیاتی ارتباطات میان سلولی از طریق کانال های gap junction درتنظیم تونوسیته عضلات صاف وازودفران و کولون رت و ایلئوم خوکچه هندی پیشنهاد می گردد.

یکی از اهداف اساسی مراقبت دوران بارداری تخمین سن حاملگی است. سونوگرافی با اندازه گیری شاخص هایی مانند طول فمور، قطر بین آهیانه ای و دور شکم و طول استخوان اسکاپولا نقش مهمی در تعیین سن حاملگی ایفا می کند. جهت مقایسه شاخص های فوق در تعیین سن حاملگی، یک مطالعه مقطعی بر روی 220 خانم حامله تک قلو با سن حاملگی 16 تا 40 هفته در کرمان انجام شد. داده ها نشان داد که تخمین سن حاملگی از روی استخوان اسکاپولا و قطر بین آهیانه ای همبستگی بیشتری نسبت به متغیرها دیگر دارند. مدل آماری چندمتغیره رگرسیون نشان داد تخمین سن حاملگی از روی تک تک متغیرها بهتر از تخمین آن را در مدل چندمتغیره می باشد. نتایج این مطالعه مشخص کرد که سونوگرافی وسیله بسیار مناسبی درتعیین سن حاملگی است و از بین پارامترهای مختلف، قطر بین آهیانه ای و طول اپکاپولا دقیق تر از بقیه می باشند، هر چند دیگر معیارها از قبیل طول فمور و قطر دور شکم نیز معیارهای ارزشمندی در تعیین سن حاملگی به شمار می آیند.

این مطالعه به منظور مقایسه میزان حساسیت کانتراست و تیزبینی در شرایط امتروپی و امتروپی انجام گرفت. در این تحقیق از تست های حساسیت کانتراست پلی راسیون و تیزبینی اسنلن برای ارزیابی عملکرد سیستم بینایی 30 دانشجو (60 چشم) استفاده شد، که سن آنها بین 19 تا 29 سال بود. تیزبینی اسنلن و حساسیت کانتراست به صورت یک چشمی و دو چشمی در شرایط نرمال (امتروپی) و امتروپی (عدسی های مثبت 1.00+ و 2.00+ دیوپتر) اندازه گیری شد. نتایج این مطالعه امتروپی ارتباط معنی داری بین حساسیت کانتراست و تیزبینی نشان داد (p=0.0001) در شرایط امتروپی، عدسی 1.00+ بطور معنی داری باعث کاهش حساسیت کانتراست و تیزبینی شد ولی این کاهش برای حساسیت کانتراست با عدسی +2.00 بیشتر بود (p=0.0001). یافته های این مطالعه نشان داد که حساسیت کانتراست و تیزبینی در ارزیابی سیستم بینایی در شرایط نرمال (امتروپی) یکسان است ولی در شرایط امتروپی (استفاده از عدسی های مثبت) تفاوت است.

سو تغذیه یکی از مشکلات مهم جهان سوم و کشور ماست. بر اساس آمار یونیسف، روزانه چهل هزار کودک بدلیل نامناسب بودن وضع تغذیه از بین می روند. این مطالعه به منظور بررسی میزان شدت و سو تغذیه در کودکان زیر 2 سال شهر بیرجند صورت گرفت. این تحقیق به صورت مقطعی در سال 1381 بر روی 1545 کودک 1 تا 24 ماهه مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر بیرجند انجام شد که شاخص های رشد همراه با متغیرهای زمینه ای نظیر سن، جنس، کودک، شغل و تحصیلات والدین و تعداد فرزندان در پرسشنامه ثبت گردید و شیوع سوء تغذیه براساس معیارهای گومز و راترلو تعیین شد. بر اساس نتایج بدست آمده با معیارهای وزن برای سن (گومز)، وزن برای قد و قد برای سن (واترلو) به ترتیب 41، 23.1 و 28.9 درصد افراد مورد مطالعه مبتلا به سو تغذیه بودند و با افزایش سن شیوع سو تغذیه افزایش می یافت(p<0.001). بر اساس معیارهای وزن به سن و قد به سن، شیوع تغذیه در پسران بیشتر از دختران بود (p<0.001, p<0.005). یوع سو تغذیه با میزان تحصیلات والدین و شغل مادر و منطقه اقتصادی اجتماعی ارتباط معنی داری داشت (p<0.001, p<0.003, p<0.005) شیوع سو تغذیه در کودکان بیرجندی نسبت به همسالان خود در سیستان و بلوچستان کمتر و تفاوت قابل توجهی با کودکان کرمانی ندارد. با توجه به شیوع سو تغذیه، آموزش والدین در زمینه تغذیه مناسب و تلاش سطح بهداشت و بهبود وضعیت اقتصادی خانواده ها توصیه می شود.

حدود پنج میلیون کودک بدلیل محرومیت از شیر مادر هر ساله در معرض سو تغذیه می باشند. بسیاری از اطلاعات غلط که باعث بروز مشکل در شیردهی می گردد، به مراقبت ها و عملکرد نادرست پرسنل بهداشتی مربوط می شود. بدین منظور مطالعه ای جهت بررسی آگاهی، نگرش و عملکرد کادر پرسنلی و مامایی بیمارستان های شهر مشهد در مورد طرح هم اتاقی مادر و نوزاد صورت گرفت. در این مطالعه توصیفی، تحلیلی، نمونه گیری بصورت تصادفی و به روش طبقه ای و خوشه ایدر بیمارستان های شهر مشهد بر روی 150 نفر از کادر پرستاری و مامایی درشیفت های مختلف انجام شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه و مشاهده عملکرد بود. نتایج نشان داد که آگاهی کادر پرستاری و مامایی در مورد این طرح خوب (3.9 22.1)، نگرش آنها موافق (4 22.8)، عملکرد کادر پرستاری ضعیف (10.02 20.22) و عملکرد ماماها متوسط (10.8 29.7) می باشد. بین آگاهی و متغیرهای سن و نوع بیمارستان رابطه معنی داری وجود نداشت ولی آگاهی با شغل(p=0.0001)، مدرک تحصیلی (p=0.0001)، سال فارغ التحصیلی (p=0.001)، و سابقه کار (p=0.0050) رابطه معنی داری داشته است. نگرش افراد با شغل، سن، مدرک تحصیلی، سابقه کار و نوع بیمارستان رابطه معنی داری نداشت ولی با سال فارغ التحصیلی (p=0.025) رابطه معنی داری داشته است. عملکرد کادر پرستاری با شغل، سن، سال فارغ التحصیل، سابقه کار و شیفت کاری رابطه معنی داری نداشت اما با مدرک تحصیلی (p=0.005) و نوع بیمارستان (p=0.0001) رابطه معنی داری داشت. عملکرد ماماها با سن، مدرک تحصیلی، سابقه کار و شیفت رابطه معنی داری نداشت ولی با سال فازغ التحصیلی و نوع بیمارستان (p=0.0001) رابطه معنی داری داشته است. استفاده از کارگاه شیرمادر، برنامه آموزشی دانشکده و دستور العمل مرکز بهداشت باعث افزایش نمره آگاهی، نگرش و عملکرد افراد گردید. بین آگاهی کادر پرستاران و مامایی با نگرش آنها p=0.0001)و(r=0.3، بین نگرش کادر پرستاری با عملکرد آنها (r=0.2, p=0.045) و بین آگاهی و عملکرد ماماها (r=0.26, p=0.008) رابطه معنی داری وجود نداشت، در حالی که بین آگاهی و عملکرد کادر پرستاری و نیز بین نگرش و عملکرد ماماها رابطه معنی داری وجود نداشت. با توجه به نتایج حاصله و عملکرد کمتر از حد انتظار کادر پرستاری و مامایی، توصیه می شود برنامه های آموزشی بیشتری جهت ارتقا کیفیت عملکرد بیمارستان ها و ایجاد انگیزه در کادر پرستاری و مامایی بعمل آید.

پرفشاری خون اولیه احتمالا مهم ترین معضل بهداشت عمومی در کشور است. این بیماری یک ریسک فاکتور مهم در بیماری های قلبی - عروقی عامل خطر در حوادث عروقی مغز است. این پژوهش به منظور بررسی سبک زندگی در مبتلایان به پرفشاری خون اولیه در شهر سبزوار در سال 1382 انجام شده است. 149 بیمار مبتلا به پرفشاری خون اولیه بستری در بخش قلب و سی سی یو بیمارستان واسعی سبزوار بر اساس نمونه گیری ساده انتخاب شدند. به همین تعداد بیمار مبتلا به بیماری های گوارشی و پوستی بعنوان گروه شاهد از بخش داخلی همان مرکز براساس همسان سازی انفرادی با مبتلایان به پرفشاری خون اولیه گزینش شدند. داده های پژوهش بوسیله تست های آماری مجذور کای، تی مستقل، آنالیز واریانس یک طرفه و ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. بین دو گروه مورد مطالعه از لحاظ الگوی تغذیه، خواب، مصرف دخانیات، فعالیت بدنی و همچنین ضریب توده بدنی تفاوت معنی داری مشاهده شد (p<0.0001). یافته های پژوهش مشخص کرد که برنامه ریزی و توصیه های آموزشی برای تغییر در سبک زندگی ضروری است تا از این طریق روند خطرناک عوارض پرفشاری خون را به تاخیر اندازد.

این موضوع که بعضی از تیپ های شخصیتی ممکن است در مقایسه با تیپ های دیگر از هوش نسبتا بالایی برخوردار باشند، از مدت ها پیش به فکر روانشناسان خطور می کرد و حتی در اذهان عمومی نیز مطرح شدن این مساله بعید به نظر نمی رسد. آیزنگ، روانشناس مشهور انگلیسی در توصیف خصوصیات روانی افراد درونگرا، آنها را دارای هوش بالاتری نسبت به افراد برونگرا ذکر می کند. چیزی که در این بررسی مورد نظر ما است اولا رابطه میان بهره هوشی افراد و تیپ های شخصیتی، ثانیا میانگین بهره هوشی هر کدام از تیپ های شخصیتی و ثالثا ارتباط میان بهره هوشی و تیپ های شخصیتی دانشجویان برحسب جنسیت آنان خواهد بود. آزمودنی های پژوهش متشکل از 297 نفر دانشجو بودند که بطور تصادفی از دانشکده های دانشگاه علوم پزشکی تبریز و دانشگاه تبریز انتخاب شدند. به هر یک از آزمودنی ها هم تست هوشی ریون و هم تست شخصیتی آیزنگ داده شد و آزمودنی ها همزمان به هر دو تست پاسخ دادند. هر دو تست بر اساس نمره گذاری استانداری ارزیابی شد و نتایج هر دو تست استخراج و سپس آزمون های آماری مجذور کای و تی بر روی آنها انجام گرفت. در این تحقیق، رابطه معنی داری میان بهره هوشی و تیپ های شخصیتی آیزنگ (درونگرایی- برونگرایی، نوروز - ثبات هیجانی) در دانشجویان دختر و پسر یافت نشد. همچنین معلوم شد که دانشجوان درونگرا و برونگرا از نظر میانگین بهره هوشی تفاوت معناداری با همدیگر ندارند. این یافته ها ممکن است جالب به نظر رسند، اما اظهارنظر و قضاوت درباره خصوصیات روانی و رفتاری افراد مستلزم بررسی های بیشتری است و اصولا ما نمی توانیم در چنین مواردی تنها به اجرای یک تست هوشی یا شخصیتی بسنده کنیم. لذا رسیدن به یک نتیجه قطعی بعنوان یک اصل علمی تنها در سایه پژوهش های بیشتر و با اعمال کنترل و وقت بیشتر امکان پذیر خواهد بود.

بحران دیرپای اعتیاد چشمان نگران جهانیان را همچنان بسوی خود فرا می خواند. اکنون که روند استفاده از مخدرها در اجتماع نمودار رو به رشد و فراینده ای را به خود اختصاص داده است، نظر به لزوم آگاهی از مطالبی که سلامتی انسان ها را به خطر می اندازد و افزایش اطلاعات پزشکی در کنار رشد و توسعه اقتصادی - اجتماعی کشورمان، محققین این مقاله تلاش نموده اند تا از منظری دیگر از یکی از علل گرایش و بروز معضل عظیم و خانمان برانداز اعتیاد یعنی وجود بیماری جسمی که در اثر سهل انگاری و دیدی سطحی و ابتدایی بوقوع پیوسته، مساله را مورد بازبینی و تحقیق قرار دهند. در این راستا تعداد 300 نفر از بیماران معتاد مراجعه کننده به درمانگاه تندرسی بیمارستان رازی و کلینیک تخصصی درمان اعتیاد شفا در شهرستان تبریز با ارسال فرم جمع آوری اطلاعات مربوط به شرح حال و معاینه فیزیکی تحت بررسی و تحقیق قرار گرفتند. منظور از مواد مخدر در این تحقیق فقط تریاک و هروئین بعنوان رایج ترین مواد مخدر جامعه می باشد. نتایج نشان داد که 15.3% کل بیماران به علت وجود بیماری جسمی به ماده مخدر گرایش نموده و شایع ترین بیماری های جسمی دخیل در امر اعتیاد در بین دستگاه های عضلانی - اسکلتی، عصبی و گوارشی به ترتیب 19.5%، 17.5% و 17.5% بوده است. بیشترین سن شروع اعتیاد از 20 تا 40 سال با 50% و بیشترین ماده مصرفی در شروع امر، تریاک با 71.7% بوده است. رایج ترین روش مصرف، روش کشیدنی در 45% موارد بوده است. با توجه به نتایج بدست آمده، مشکل فرهنگی در برخورد با بیماری و مخصوصا بیماری های عضلانی- اسکلتی و سپس عصبی و گوارشی در افراد جامعه باید تصحیح گردد و پزشکان متخصص متوجه خطر بروز بالای اعتیاد در این زمینه باشند.