مجله تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران
سال دوم شماره 2 (پیاپی 4، پاییز و زمستان 1383)

شته (Chaitophorus populeti (Panz یکی از آفات گونه های مختلف صنوبر در ایران و بسیاری از کشورها است. فعالیت شکارگری لارو و حشرات کامل کفشدوزک (Oenopia conglobata (L روی این شته در شرایط آزمایشگاهی بررسی گردید. برای بررسی زیست شناسی کفشدوزک O. conglobata روی شته صنوبر C. populeti در شرایط آزمایشگاهی، تخمهای کفشدوزک از روی درختان سفید پلت (Populus caspica (Bornm آلوده به شته C. populeti از شهرستان رشت جمع آوری گردید...

دو فرآورده از فرومون جنسی پروانه جوانه خوار بلوط که در داخل کشور (موسسه تحقیقات آفات و بیماری های گیاهی) و خارج تولید شده بود، برای ردیابی و تعیین پراکنش آفت استفاده شد. تله ها از نوع دلتایی و یا بالی بوده و در نقاط مختلف استان مازندران به طور تصادفی نصب و نمونه برداری شدند. پروانه جوانه خوار از تمام مناطق استان شکار شد. این آفت در جنگلهای ساری، نکاء، بهشهر، پارک تلار قائمشهر، پارک جنگلی نور، جنگلهای گلندرود نور و جنگلهای چالوس جمع آوری شد...

به منظور بررسی بیولوژی سوسک چوبخوار نارون (Aeolesthes sarta Solsky (Col: Cerambycide، درختان به شدت آلوده قطع و تند درخت به برشهای طولی و عرضی مختلف تقسیم و مراحل رشدی آفت جمع آوری گردید. در بررسی بیولوژی آفت خصوصیات مختلف از جمله زمان ظهور آفت، محل تخمگذاری، مسیر حرکت لارو، مسیر کانالهای حفر شده در چوب، محل تشکیل شفیره و نحوه زمستان گذرانی بررسی شد. علاوه بر این با بررسی علائم خسارت و قطع درختان مشکوک دامنه میزبانی و میزان آلودگی آفت روی درختان تعیین گردید...

جهت تعیین گونه های موریانه که در ایران به درختان و درختچه های غیر مثمر صدمه وارد می آورند ضمن بازدید از مناطق مختلف ایران، طبقات موریانه، به ویژه طبقه سرباز که از نظر تاکسونومیکی اهمیت دارند، جمع آوری و در شیشه های محتوی الکل اتیلیک 75 درصد نگهداری شدند. در آزمایشگاه با استفاده از منابع نام علمی آنها توسط نگارنده تعیین گردید. سپس نمونه های جمع آوری شده در کلکسیون بخش تحقیقات رده بندی حشرات نگهداری شدند. جهت تعیین دامنه اقلیمی گونه های شناسایی شده از طبقه بندی اقلیمی دومارتن استفاده شد...

طی بررسی مقدماتی که برای شناسایی فون بال ریشکداران گیاهان جنگلی و مرتعی در استان خوزستان انجام گردید، 10 گونه متعلق به 9 جنس از 3 خانواده جمع آوری و شناسایی شد. از این تعداد 2 گونه برای فون استان جدید می باشند که با علامت * مشخص شده اند. اسامی گونه ها عبارتند از: TUBULIFERA1. Dolicholepta micrura Bagnall, Phlaeothripidae...

یکی از مهمترین و خطرناکترین بیماری های گردو لکه سیاه یا آنتراکنوز گردو Marssonia juglandis (Lib) Magn می باشد که در سطح استان قزوین شیوع پیدا نموده است. به منظور بررسی بیماری فوق در قالب اجرای طرح تحقیقاتی پس از بررسی و بازدید از مناطق گردوخیز استان، دو محل آزمایشی یکی در منطقه کوهستانی (رودبار الموت) و دیگری در دشت (ضیاء آباد تاکستان) انتخاب و در طول مدت سالهای اجرا ضمن بازدید و نمونه برداری به بررسی چرخه بیماری مانند زمان تشکیل و رسیدن اندامهای جنسی و غیر جنسی، فرم زمستانگذارانی عامل بیماری، نحوه انتقال و انتشار آلودگی های اولیه در اول فصل در سطح باغ و...

راش Fagus orientalis Lipsky یکی از با ارزشترین گونه های درختی جنگلهای ایران می باشد. درختان زنده و چوبهای مقطوعه این گونه سالهاست که تحمل خسارات فراوانی در اثر قارچهای چوبزی می گردد. یکی از این قارچها Creolophus cirrhatus (Pers.: Fr.) P. Karst. می باشد که پوسیدگی سفید در میزبان خود ایجاد می نماید. درسطح آسیا این قارچ درسال 1992 از ژاپن گزارش گردید (1992، Nagasawa). این قارچ روی چوب مرده و کنده درختان پهن برگ به ویژه درختان توس و راش رشد کرده و پوسیدگی سفید ایجاد می نماید. ضمن بازدید هایی از منطقه جنگلی راشستان کردگوی گرگان دراواسط بهار1380 و در ارتفاع 1900 متر، باشیب نسبتا تند و تقریبا دور از دسترس انسان و دام و درشرایط کاملا مرطوب و مه آلود، بازیدیوکارپ قارچی روی کنده درخت راش مشاهده ونمونه گیری گردید. نمونه ها درون محلول فرمالین (7 درصد) همراه سولفات روی (25 گرم درلیتر) جهت کلکسیون و نیز درون کیسه نایلونی پر از هوا جهت بررسی آزمایشگاهی منتقل گردید. سپس مشخصات نمونه از لحاظ شکل، رنگ، اندازه، نوع و وضعیت میزبان، نحوه اتصال قارچ به میزبان، وجود پایه ثبت گردید. پس از رنگ آمیزی با ائوزین و یا متیلن بلوبازیدها، سیستیدیا و اسپورها بررسی و شکل آنها ترسیم شد. وجود خارها درسطح کلاهک قارچ بیانگراین بود که قارج از نوع قارچهای دندانه ای می باشد. یکپارچه نبودن کلاهک و عدم اتصال به یک کلاهک واقعی آنرا از Hydnaceae جدا کرده و در Hericiaceae که ساختمانی شبه کلاهک دارد ودندانها ازیک توده انشعاب های آویخته اند، قرار دارد. لایه های نامنظم Bracket روی جسم گوشتی سفید رنگ قارچ آنرا از دیگر قارچهای این خانواده تفکیک ساخت. سطح فوقانی هرلایه Bracket به حالت نمدی و سطح زیرین آن از خارها (دندانها) تشکیل شده بود که دندانها به حالت آویخته از سطح زیرین براکتها و به رنگ سفید مایل به کرم بودند. بازیدیومها روی دندانها قرارداشته و در انتها به چهار استریگما منتهی گردیده بودند. سیستیدها سیلندری شکل بوده، اسپوربه رنگ سفید، تک حجره ای و بیضی شکل که میانگین اندازه طول و عرض آن به ترتیب 0/55 ± 4/05 و 0/38 ± 3/17 میکرومترحاصل گردید. این گونه نادرفاقد ساقه بوده و به حالت بدون پایه به صورت جانبی به میزبان چسبیده بود. براساس نتایج حاصل از بررسی ماکروسکوپی کلاهک و نتایج حاصل از بررسی میکروسکوپی اسپور، بازدید و طول و عرض اسپور و با استناد به کلیدها و منابع علمی ذکر شده، این قارچ با نام علمی Creolophus cirrhatus (Pers.: Fr.) P. Karst. تشخیص داده شد که مورد تایید دکتر محمود ذکاتی از دانشگاه مشهد قرار گرفت و برای اولین بار از ایران معرفی می گردد.

بررسی بیولوژی پروانه برگخوار بنه Ocnerina terebinthina در منطقه حفاظت شده خجیر طی سالهای 1380-1378 درمنطقه حفاظت شده خجیر واقع در شمال شرق تهران، بیولوژی پروانه گیاهخوار(Ocneria terebinthina Stgr: (Lep.: Lymantriidae مورد مطالعه قرار گرفت. جهت نمونه برداری از مراحل مختلف آفت، هر هفته تعداد 10 درخت انتخاب شده و از هر درخت 4 شاخه 30 سانتیمتری از جهات مختلف آن مورد بازدید قرار گرفت. در صورت مشاهده تخم، لارو و یا شفیره، برگهای حاوی آفت جمع آوری شده و به آزمایشگاه منتقل گردید. در آزمایشگاه با شمارش مراحل مختلف آفت اعم از تخم، لاروهای سنین مختلف و شفیره، تغییرات جمعیت آنها در تاریخهای مختلف بدست آمد. همچنین برای بررسی تکمیلی بیولوژی آفت، اقدام به پرورش مراحل مختلف آن در آزمایشگاه گردید. جهت جمع آوری دشمنان طبیعی نیز تعدادی از نمونه های جمع آوری شده از مراحل مختلف آفت پرورش داده می شد تا پارازیتهای احتمالی آن خارج شود. پروانه برگخوار بنه زمستان را به صورت لارو در زیر پوستکهای درختان آلوده و یا زیر سنگها و برگهای خشک سطح زمین سپری کرد. از اوایل اردیبهشت با مساعد شدن شرایط آب وهوایی، لاروهای زمستان گذران به تدریج از محلهای زمستان گذرانی خارج و روی برگها ظاهر شده و شروع به تغذیه نمودند. لاروها پس از گذراندن دوره لاروی با تنیدن تار ابریشمی به دور خود به پیش شفیره تبدیل شدند. شفیره ها اغلب در سطح زیرین برگها و یا زیر سنگها تشکیل می شد. از اواخر اردیبهشت ماه نیز ابتدا حشرات کامل نر و بعد ماده ظاهر شدند. حشرات ماده پس از جفتگیری تخم های خود را به طور دسته ای و اغلب در سطح زیرین برگها گذاشتند. تعداد تخم ها در هر دسته بسیار متفاوت بوده و تا بیش از 200 عدد شمارش شد. لاروهای نئونات از پارانشیم برگها تغذیه کرده و بعد با پوست اندازی و تبدیل شدن به سنین بالاتر متفرق شده و روی برگها و شاخه های دیگر گسترش پیدا می کردند. لاروهای سنین 1 تا 3 از اپیدرم زیرین پارانشیم برگها تغذیه کرده و فقط اپیدرم رویی و رگبرگها را باقی می گذاشتند. این نوع تغذیه باعث توری شدن برگها می شد. این برگها به تدریج خشک شده و ریختند. لاروهای سنین بالاتر، به جز رگبرگها از تمام سطح برگ تغذیه می کردند. تعداد سنین لاروهای در افراد نر 5 و درافراد ماده 6 بود. طبق بررسیهای سپهر و عبایی (1368) این آفت در جنگلهای بنه ارسنجان 4 نسلی است، ولی صباحی و همکاران (1374) تعداد نسل آفت را در استان فارس 3 نسل عنوان کرده اند. تقی زاده و صفوی (1339) نیز در باغهای پسته 3 تا 4 نسل را برای برگخوار بنه ذکر کرده اند. بر اساس مطالعات انجام شده در تحقیق حاضر، در منطقه خجیر این آفت دارای دو نسل در سال بود. چرخه زندگی نسل اول از اواسط خرداد ماه با تخمریزی پروانه های ماده شروع شد. نسل دوم آفت نیز به تدریج از اوایل مرداد ماه آغاز گردید. در شرایط منطقه خجیر لاروهای سنین دوم، سوم و چهارم نسل دوم از اوایل مهرماه با کاهش کیفیت غذایی برگها، کاهش دما و همچنین کاهش طول روز به تدریج به دیاپوز زمستانه رفته و بقیه چرخه زندگی خود را در سال آینده ادامه دادند. تعدادی از دشمنان طبیعی آفت نیز جمع آوری گردید که به شرح زیر می باشند:

1- زنبور پارازیتویید تخم (Ooencyrtus masii Mercet. (Hym.: Encyrtidae
2- زنبور پارازیتویید شفیره (Brachymeria intermedia (Nees) (Hym: Chalcidiae
3 - مگس (Exorista sp. (Dip:Tachinidae
4- سن شکاری (Rhynocoris iracundus Poda. (Het:Reduviidea