مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
سال پنجم شماره 1 (پیاپی 18، بهار 1385)

دیسمنوره به وقوع کرامپ های قاعدگی دردناک با منشاء رحمی اطلاق شده که 60% از نوجوانان دارای چرخه قاعدگی را گرفتار می سازد و در 14% موارد منجر به غیبت از مدرسه می گردد. سازمان بهداشت جهانی بر استفاده مجدد از داروهای گیاهی به دلیل عوارض زیاد داروهای شیمیایی تاکید بسیار نموده است.
این پژوهش نیمه تجربی و یکسو کور به منظور مقایسه اثر رازیانه با اسید مفنامیک بر شدت درد در دیسمنوره اولیه بر روی دو گروه 55 نفره دختران دبیرستانی در سال 1381 انجام شد که به گروه رازیانه و به گروه دیگر اسید مفنامیک تجویز شد.
از نظر خصوصیات سنی، سن منارک و سن شروع دیسمنوره دو گروه کاملا مشابه بوده و تفاوت آماری معنی داری میان دو گروه مشاهده نشد. میزان اثر رازیانه و اسید مفنامیک بر بهبودی کامل یا تخفیف درد به ترتیب شامل 44 نفر (80%) و 40 نفر (73%) بود، که پس از پایان درمان به ترتیب 44 نفر (80%) در گروه رازیانه و 34 نفر (62%) در گروه اسید مفنامیک پس از درمان نیاز به استر احت نداشتند.
در نهایت تفاوت معنی دار آماری در درمان دیسمنوره میان دو گروه درمانی رازیانه و اسید مفنامیک مشاهده نشد، به طور کلی با توجه به بی خطر بودن داروهای گیاهی می توان آن ها را جانشین داروهای شیمیایی نمود.

رادیوایزوتوپ 131 I در درمان پرکاری و سرطان تیرویید به طور گسترده استفاده می شود. از این رو محاسبه دقیق دز جذبی در تیرویید و دیگر اعضای بدن حائز اهمیت است.
در این پژوهش، با توجه به روش MIRD و با استفاده از کد محاسباتی MCNP، دز جذبی ناشی از چشمه رادیواکتیو 131 I برای تیرویید با جرم و اندازه معین محاسبه شده است.
نتایج حاصل از دو هندسه در نظر گرفته شده برای هر لوپ تیرویید (کروی و استوانه ای) با یکدیگر مقایسه شده است. نتایج محاسبات نشان می دهد که اگر جرم تیرویید از 20 گرم تا 70 گرم تغییر کند، دز جذبی به ازای یک واپاشی 2/4% افزایش می یابد.
نتایج نشان می دهد که اولا در ید درمانی، بایستی به جای جرم کل تیرویید از روش های دقیق برآورد جرم فعال غده تیرویید استفاده شود. ثانیا در محاسبه دز تجویزی برای درمان پرکاری و سرطان تیرویید، تغییرات دز جذبی بر حسب جرم تیرویید نیز مورد توجه قرار گیرد، زیرا دز جذبی به ازای یک واپاشی وابسته به جرم تیرویید است.

تحقیقات نشان می دهد که تاثیر پرتوهای گاما با دز پایین با تاثیر آن در دزهای بالا متفاوت است. در این پژوهش هدف به دست آوردن میزان دز لازم برای به حداکثر رساندن سرعت جوانه زنی بذر گندم (Triticum aestivum) از رقم اروند (رقم برتر در منطقه شمال غرب ایران) می باشد.
بدین منظور 5355 عدد بذر که از نظر فنوتیپ مشابه هم بودند تهیه و با استفاده از دستگاه پرتو درمانی کبالت-60 بیمارستان امام خمینی تبریز در شش گروه (یک گروه شاهد و پنج گروه با دز روزانه صفر، 100، 250، 500 و 750 سانتی گری) به مدت 9 روز تحت تابش پرتو قرار داده و هر روز از هر گروه تعداد 75 بذر در داخل پتری دیش استریل کشت داده شدند.
نتایج حاصل از شمارش روزانه بذر های جوانه زده نشان داد که میزان سرعت جوانه زنی برای دز 500 سانتی گری در چهار روز بیشترین مقدار را دارد که این میزان دز در شرایط نامساعد محیطی و استفاده بهتر از فصل رویشی در مناطقی که فصل رویشی محدود است مناسب می باشد.
بر اساس نتایج به دست آمده برای سایر فاکتور های جوانه زنی نظیر طول ریشه، طول کلئوپتیل و... و به خاطر هزینه ربودن تابش با پرتوهای گاما و به علت ناچیز بودن اختلاف مابین فاکتورهای جوانه زنی به نظر می رسد که استفاده از دز تابش 250 سانتی گری بر دقیقه به مدت 4 روز از نظر اقتصادی با صرفه باشد. هم چنین از روز هفتم به بعد برای کلیه دزها یک کاهش معنی دار در تعداد بذر های جوانه زده به دست آمد که تاثیرات مخرب پرتو در میزان جوانه زنی بذر را نشان می دهد. امید است با انجام تحقیقات بیشتر در این زمینه بتوانیم در راستای افزایش محصول گندم گام های موثری برداریم.

سندروم X شکننده (FXS) عامل اصلی عقب ماندگی ذهنی ارثی در انسان به شمار می رود. افراد با درجات متفاوتی از عقب ماندگی ذهنی، گوش های بلند، پیشانی و چانه جلو آمده، بیضه های بزرگ، جمجمه بزرگ و چاقی مشخص می گردند. این سندرم همراه با یک شکستگی در انتهای بازوی بلند کروموزوم X (3/27 Xq) می باشدکه در گسترش های متافازی لنفوسیت های کشت شده افراد مبتلا در محیط کشت اختصاصی قابل مشاهده است. فراوانی این سندروم در نژادهای مختلف انسان بین یک در هزار و پانصد برای مردان و یک دردو هزارو پانصد برای زنان گزارش شده است. هدف از این مطالعه تعیین میزان فراوانی FXS در افراد عقب مانده ذهنی خفیف مدرسه استثنایی زهره شمسایی رفسنجان بود.
این مطالعه توصیفی که بر روی تعداد 52 فرد عقب مانده ذهنی خفیف (بهره هوشی بین 55 تا 75) که از نظر کلینیکی مشکوک به سندروم x شکننده بودند با روش های سیتوژنتیکی مورد غربالگری قرار گرفتند. پس از تهیه نمونه خون بیماران، کشت لنفوسیت ها در محیط کشت اختصاصی انجام و با روش G-Banding کاریوتایپ هر فرد تهیه گردید و برای تجزیه و تحلیل آن از آزمون آماری فیشر استفاده شد.
افراد با میانگین سنی 7/12 (17-7) سال شامل 37 پسر (2/71%) و 15 دختر (8/28%) بودند میانگین بهره هوشی (IQ) در این افراد 3/61 (74-55) تعیین گردیده بود. نتایج ما حاکی است 1/8% افراد مذکر و6/6% افراد مونث و به طور کلی 7/7 % افراد مورد مطالعه شکستگی کروموزوم X در ناحیه 3/27 Xq داشتند.
فروانی موارد مثبت X شکننده در این مطالعه برابر با فروانی به دست آمده در دیگر مطالعات مشابه که روی افراد مشکوک به FXS (با عقب ماندگی ذهنی خفیف) انجام شده است می باشد.

اعتیاد به مواد مخدر یکی از مهم ترین مشکلات جوامع بشری است. فرد معتاد علاوه بر مشکلات اقتصادی و اجتماعی که بر خانواده و جامعه تحمیل می کند، می تواند از بعد سلامتی و بهداشتی هم برای جامعه خطرناک باشد. معتادان به خصوص معتادان تزریقی می توانند باعث انتشار بیماری های مهم و خطرناکی مانند هپاتیت B و C و هم چنین ویروس ایدز شوند. بنابراین شناخت این گروه از بیماران و دادن آموزش های لازم به آن ها از اولویت مهمی برخوردار است به همین جهت این مطالعه تلاشی در جهت شناسایی افراد معتاد آلوده به این ویروس ها بود که به درمانگاه خود معرف ترک اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان مراجعه می کردند.
این مطالعه توصیفی در سال 1382 بر روی 180 نفر از معتادان مراجعه کننده به درمانگاه ترک اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، ضمن رعایت کامل ملاحظات اخلاقی که به روش غیر احتمالی آسان انتخاب شدند به مدت سه ماه پس از اطلاع و کسب رضایت آن ها انجام شد. از کلیه نمونه ها 10 سی سی خون گرفته و پس از کدگزاری محرمانه، برای بررسی عفونت های ویروسی هپاتیت B و C و HIV به سازمان انتقال خون ارسال شد. برای بررسی آلودگی کلیه نمونه های سرمی از نظر آنتی بادی ضد HIV به روش الیزا بررسی و موارد مثبت مجددا با همین روش تکرار و نهایتا با روش وسترن بلات تایید گردید. شناسایی موارد HBsAg و anti-HCV نیز از طریق تست الیزا صورت گرفت و صحت آزمایشات توسط سازمان انتقال خون تایید شد. پس از جمع آوری اطلاعات، داده ها با آزمون آماری کای دو و فیشر مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
در این پژوهش میانگین سنی نمونه های مورد مطالعه 3/5 ± 3/29 سال بود، که 5/95% آن ها مرد و از نظر نوع اعتیاد، 21/17% معتاد تزریقی و 8/82% معتاد غیرتزریقی بودند که میزان آلودگی به یکی از انواع ویروس ها در 21 نفر (7/11%) از کل نمونه ها وجود داشت] با حدود اطمینان 95%، (16%-8%) [که 11 نفر در گروه معتادان تزریقی و 10 نفر در سایر معتادان قرار گرفتند که این اختلاف از نظر آماری معنی دار بود (0001/0 p<). از کل جمعیت مورد مطالعه 3 نفر (66/1%) به HIV مبتلا بودند که همه آن ها در گروه معتادان تزریقی قرار داشتند، 13نفر (2/7%) آلوده به HCV بودند که 5 نفر آن ها در گروه معتادان تزریقی بودند. 5 نفر (7/2%) آلوده به HBV بودند که دو نفر آن ها در گروه غیرتزریقی قرار داشتند.
این مطالعه نشان داد که به طور کلی در جمعیت معتادان درصد آلودگی ویروسی به طور قابل توجهی بالاست و در گروه معتادان تزریقی آلودگی به ویروس ایدز و هپاتیت B و C به طور قابل توجهی از سایر معتادان بالاتر است که این موضوع نیازمند توجه جدی به آموزش و پیشگیری از انتقال این ویروس ها در جامعه می باشد.

بی ثباتی عملکردی ستون فقرات کمری یکی از شایع ترین اختلالاتی است که به علت ضعف عضلات پاراورتبرال کمری پدید می آید. این نوع از بی ثباتی می تواند به طور پیشرونده منجر به بروز کمر درد و پدید آمدن اختلال در فعالیت های روزمره زندگی گردد. برای درمان این نوع از کمردرد روش های مختلف تمرین درمانی پیشنهاد شده است که از آن جمله می توان به تمرینات ثبات کمر و آموزش درمانی پزشکی اشاره نمود. لذا هدف این مطالعه، مقایسه میان تاثیر هر کدام از این روش ها بر کاهش علایم ناشی از بی ثباتی کمر می باشد.
برای ارزیابی میزان تاثیر این دو روش بر یافته های بالینی بی ثباتی عملکردی ستون فقرات کمری، پنجاه بیمار مبتلا به بی ثباتی و کمردرد مزمن مورد ارزیابی و درمان با این دو روش قرار گرفتند.3 0 بیمار تمرینات ثبات کمری را در برنامه روزانه خود گنجاندند و 20 بیمار تحت درمان با تمرینات آموزش درمانی پزشکی قرار گرفتند و در پایان دوره درمان، یافته های بالینی قبل و پس از تمرینات با هم مقایسه گردید.
یافته های آماری نشان دهنده این موضوع بودند که قبل از انجام تمرینات، میان دو گ روه آزمایشی اختلاف معنی داری در علایم ناشی از بی ثباتی کمر وجود نداشت. هم چنین بیماران هر دو گ روه آزمایشی بعد از انجام تمرینات کاهش معنی داری در علایم ناشی از بی ثباتی کمر از خود نشان دادند (05/0 p<). به علاوه بعد از انجام تمرینات نیز اختلاف معنی داری در علایم به دست آمده از بیماران مشاهده نشد.
نتایج حاکی از این بود که هر دو روش درمانی می توانستند باعث کاهش درد و سایر علایم گردند و هر دو روش تاثیر یکسانی بر تظاهرات بالینی بی ثباتی عملکردی ستون فقرات کمری دارند.

مسمومیت ناشی از سرب یکی از مشکلات سلامت عمومی بشر می باشد، زیرا که تغییر اندک حتی به میزان 10 میکروگرم بر میلی لیتر در غلظت سرب در خون می تواند منجر به ضایعات قابل توجهی در فعالیت های قلبی عروقی، اختلالات تشخیصی و رفتاری گردد. هدف از این تحقیق، مشخص کردن میزان اثرات آلودگی به سرب بر عملکرد قلبی عروقی افراد ساکن در حوالی معدن سرب فیض آباد می باشد.
در مرحله اول تحقیق، غلظت سرب در آب و گیاهان منطقه مورد مطالعه تعیین شد و بر اساس یافته های این مرحله که نشان می دادند غلظت سرب در آب و گیاهان منطقه بالاتر از نرمال است، فرض شد که سرب موجود در منطقه می تواند وارد چرخه بیولوژیک گردد سی مرد (سال 5±26) که در منطقه آلوده زندگی می کردند، به وسیله پرسش نامه به عنوان گروه آزمون انتخاب شدند. سپس اقدام به جمع آوری نمونه خون و تهیه نوار قلب از آن ها شد و در پایان نتایج با افراد مشابه که در معرض سرب بالا نبودند (گروه کنترل) مقایسه گردید.
نتایج حاکی از بالا بودن غلظت سرب در نمونه های آب، گیاه و خون افراد بود. فشار خون سیستولی، دیاستولی و ضربان قلب به صورت معنی دار در افراد گروه آزمونی بالاتربود (05/0 p<) ولی شاخص های نوار قلب از جمله فاصله PQ، قطعه ST، قطعه TP، زاویه قلب و ولتاژ موج R تغییرات معنی داری نشان ندادند.
نتایج نشان می دهند که ترکیبات سرب در نزدیکی منطقه مورد مطالعه در حوالی معدن می توانند وارد چرخه زیستی شوند و بدین طریق توسط موجودات زنده از جمله انسان جذب شوند. و غلظت افزایش یافته سرب در انسان می تواند سیستم قلبی عروقی از جمله فشار خون و ضربان قلب را متاثر سازد.

فاضلاب صنایع چرم سازی حاوی 100 تا 1000 میلی گرم در لیتر کروم (III) است، که دفع مستقیم آن به محیط، به دلیل تبدیل به کروم (VI)، مخاطرات بهداشتی بسیاری را برای انسان و محیط زیست در پی دارد. در سال های اخیر مطالعات بسیاری در زمینه کاربرد قارچ ها و جلبک ها در حذف فلزات سنگین از پساب های صنعتی انجام شده است. هدف از این پژوهش، بررسی امکان رشد قارچ آسپرژیلوس نیجر (Aspergillus niger) و میزان کروم زدایی آن از پساب های دباغی می باشد.
در این پژوهش که از نوع بنیادی کاربردی است ابتدا کیفیت شیمیایی فاضلاب از طریق سنجش پارامترهای کروم (III)، کل کربن آلی، کل ازت کجلدال، فسفات و pH مطابق با آخرین دستورالعمل استاندارد آزمایش های آب و فاضلاب مورد بررسی قرار گرفت. پس از تنظیم نسبت کربن به ازت در محدوده مناسب برای رشد قارچ ها (C/N=10)، به نمونه هایی از پساب با غلظت های اولیه کروم معادل mg/l 5/1102-5/122، قارچ آسپرژیلوس نیجر در مقادیر مختلف 24/0-04/0 درصد (وزن خشک) تلقیح شد. نمونه ها در انکوباتور شیکر دار در دور rpm 150 و دمای C 30 به مدت 24 ساعت قرار داده شدند. پس از طی این مدت میزان رشد توده سلولی قارچ، نسبت توده سلولی رشد یافته به غلظت کروم و میزان حذف کروم تعیین گردید.
نتایج این تحقیق نشان داد که رشد قارچ در پسابی که غلظت اولیه کروم در آن معادل mg/l 5/612-5/122 بوده است، افزایش یافته و در غلظت بیش از mg/l 5/1102 رشد قارچ متوقف می شود. بیشترین میزان حذف کروم معادل 9/93% در غلظت اولیه کروم معادل 245 میلی گرم در لیتر و بهترین میزان تلقیح (08/0%، وزن خشک) به دست آمد. میزان رشد توده سلولی و نسبت توده سلولی رشد یافته قارچ به غلظت کروم به ترتیب معادل 4407/0 (وزن خشک) و کروم (III) mg/mg 18 به دست آمد.
غلظت اولیه کروم در پساب و میزان تلقیح قارچ به تنهایی و با یکدیگر بر میزان رشد توده سلولی قارچ و راندمان حذف کروم به طور کاملا معنی داری (001/0 p <) موثر است. هم چنین با 95% اطمینان می توان گفت، در صورت افزایش غلظت اولیه کروم در پساب، نسبت میزان وزن خشک قارچ آسپرژیلوس نیجر به ازای هر میلی گرم غلظت کروم و درصد حذف کروم به طور معنی داری (R2 در محدوده 73/0 تا 91/0 بود) کاهش می یابد.

سرما درمانی از دیرباز به عنوان یک روش معمول برای کاهش یا جلوگیری از ادم ناشی از ضربات مطرح بوده است. در دهه های اخیر مطالعات زیادی بر روی سایر اثرات سرما از جمله اثر آن بر روی میزان قدرت عضلات انجام گردیده که نتایج ضد و نقیضی به همراه داشته است. هدف از مطالعه حاضر پاسخ به این سوال است که آیا سرما می تواند سبب تغییر در قدرت عضلانی گردد یا خیر.
این مطالعه تجربی بر روی 30 داوطلب با متوسط سن 22 سال صورت گرفت. در شرایط استاندارد شده از داوطلب خواسته می شد عمل مشت کردن را با حداکثر قدرت انجام دهد. برای اعمال سرما ازکسیه یخ به مدت 15 دقیقه که بر روی سطح قدامی ساعد قرار داده می شد استفاده گردید. حداکثر قدرت مشت کردن قبل و هم چنین در فواصل زمانی 0 تا 120 دقیقه بعد از اعمال سرما اندازه گیری شد.
تغییر معنی داری (001/0 p <) در قدرت مشت کردن افراد مورد مطالعه به دنبال اعمال سرما در زمان های متفاوت ایجاد گردید. قدرت عضلات قدامی ساعد بعد از اعمال سرما به سرعت کاهش یافت به طوری که بعد از 10 دقیقه حداکثر افت قدرت را به میزان حدود 18% شاهد بودیم. سپس به تدریج به قدرت مشت کردن افزوده شده به طوری که بعد از 120 دقیقه به مقادیری حدود 5% بیشتر از قدرت پایه قبل از اعمال سرما رسید.
با توجه به ازدیاد اندک قدرت عضلانی و تاخیر زمانی طولانی به نظر نمی رسد که سرما درمانی عضلات از این نظر دارای ارزش کاربردی در توانبخشی بیماران باشد ولی در ورزشکاران این ازدیاد قدرت می تواند حائز اهمیت باشد.