فصلنامه دانش کشاورزی
سال پانزدهم شماره 4 (پیاپی 60، 1384)

شناخت اقلیم و بررسی نیازهای اکوفیزیولوژیک گیاهان زراعی از مهمترین عوامل موثر در تولید محصول است. برای این منظور اطلاعات مربوط به متغیرهای آب و هوایی هفت ایستگاه هواشناسی موجود در منطقه مورد مطالعه (مغان و اردبیل) که دارای آمارهای بلند مدت بودند، جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. پارامترهای مورد بررسی عبارت بودند از: میانگین، مینیمم و ماکزیمم دمای ماهیانه، درجه - روزهای رشد (GDDs)، میزان بارندگی سالیانه، میانگین دمای دوره جوانه زنی، ضریب خشکی، تبخیر و تعریق پتانسیل، طول دوره رشد و نسبت بارندگی پاییز و بهار به کل بارندگی سالیانه. علاوه بر لایه های اقلیمی، لایه شیب منطقه نیز به منظور تعیین مناطق دارای شیب مناسب، به عنوان یکی از معیارها در تناسب بندی منطقه مورد استفاده قرار گرفت. همچنین به منظور پهنه بندی پارامترهای آب و هوایی و تعیین توزیع فضایی آنها، مدل دیجیتالی ارتفاع (DEM) منطقه ترسیم و سپس همبستگی بین متغیرهای اقلیمی و ارتفاع تعیین شدند. در این تحقیق اثرات متغیرهای اقلیم و توپوگرافی بر پهنه بندی گندم زمستانه، به صورت انفرادی و گروهی (همپوشانی لایه های اطلاعاتی) با استفاده از GIS)نرم افزار (ILWIS در یک مدل اقلیم - مکان بررسی شد. با توجه به اطلاعات منتشره، چهار کلاس برای گندم زمستانه در شرایط دیم تعیین گردیدند. در این بررسی فرض بر استفاده از ارقام مناسب منطقه با مدیریت های زراعی مرسوم و توصیه شده بود و در ضمن آبیاری و مسائل اجتماعی و اقتصادی مدنظر نبود. این تحقیق نشان داد که در مجموع 10 درصد مساحت منطقه برای زراعت گندم دیم بسیار مناسب، 33 درصد مناسب، 33 درصد با تناسب ضعیف و 24 درصد نامناسب می باشد.

موفقیت یا شکست در کنترل علف های هرز آبزی غوطه ور بستگی به غلظت و مدت زمان تماس علف کش با آنها دارد. هدف از این تحقیق تعیین واکنش دو گونه علف هرز آبزی غوطه ور علف شاخی (Ceratophyllum demersum) و پر طاووس (Myriophyllum spicatum) که بصورت انبوه در تالاب انزلی رشد می کنند به یک علف کش تماسی (پاراکوات) و یک علف کش سیستمیک (تریکلوپایر) در غلظت ها و زمان های متفاوت تماس تحت شرایط آزمایشگاهی می باشد. در این آزمایش تعداد 31 تیمار با 4 غلظت 0، 1، 3 و 5 میلی گرم در لیتر علف کش های پاراکوات و تریکلوپایر و 6 زمان مختلف تماس 0، 6، 12، 24، 36 و 48 ساعت انتخاب گردیدند...

به منظور بررسی اثر رقم و تراکم بوته بر رشد و نمو و نسبت وزن خشک غده به اندام هوایی در سیب زمینی در سال 1375 آزمایشی در شهرستان بستان آباد واقع در 55 کیلومتری شرق شهرستان تبریز اجرا گردید. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در این آزمایش عامل رقم در پنج سطح شامل آلفا، دراگا، کوزیما، مورن و آئولا با عامل تراکم در سه سطح شامل 50000، 62500 و 75000 بوته در هکتار تلفیق شدند. تفاوت بین ارقام از نظر تعداد روز از کاشت تا سبز شدن، غده بندی و گلدهی تعداد ساقه در بوته و در متر مربع در زمان رسیدگی، طول بلندترین ساقه در یک ماه پس از سبز شدن و در زمان رسیدگی، وزن خشک ساقه و برگ در یک ماه پس از سبز شدن و در زمان رسیدگی در بوته و در متر مربع و نسبت وزن خشک غده به اندام هوایی معنی دار بود. در بین ارقام مورد مطالعه رقم دراگا بیشترین و رقم مورن کمترین نسبت وزن خشک غده به اندام هوایی را داشتند، در حالی که ارقام دراگا، کوزیما و آئولا تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند. کلیه صفات مورد بررسی به جز تعداد روز از کاشت تا سبز شدن و غده بندی تحت تاثیر تراکم بوته قرار گرفتند و با افزایش تراکم بوته در واحد سطح تعداد روز از کاشت تا گلدهی، طول بلندترین ساقه در یک ماه پس از سبز شدن و در زمان رسیدگی، تعداد ساقه و وزن خشک ساقه و برگ در متر مربع در یک ماه پس از سبز شدن و در زمان رسیدگی افزایش یافتند. ولی، تعداد ساقه و وزن خشک ساقه و برگ در بوته در یک ماه پس از سبز شدن و در زمان رسیدگی کاهش یافتند. با افزایش تراکم از 50000 به 62500 بوته در هکتار نسبت وزن خشک غده به اندام هوایی افزایش و سپس با افزایش تراکم از 62500 به 75000 بوته در هکتار کاهش یافت. ولی، بین تراکم بوته 50000 و 62500 بوته در هکتار تفاوت معنی داری وجود نداشت. با توجه به شرایط این آزمایش کاشت رقم دراگا با تراکم 62500 بوته در هکتار در شرایط آب و هوایی بستان آباد قابل توصیه می باشد.

رابطه رطوبت خاک و پتانسیل ماتریک که تحت تاثیر پس ماند آب خاک قرار می گیرد با منحنی مشخصه آب خاک معرفی می شود. این منحنی اهمیت اساسی در فیزیک خاک دارد زیرا تاثیر ساختمان خاک، تخلخل، توزیع اندازه منافذ و جذب سطحی را بر روی آب خاک نشان می دهد. در این پژوهش منحنی های مشخصه سه نوع بافت خاک توسط دستگاه صفحه فشار تعیین گردید. سپس این منحنی ها با مدل های گوپتا و لارسون، گریکسون و همکاران، و وزن گنوختن تطبیق داده شد و بهترین مدل شناسایی گردید. مدل گوپتا و لارسون با ضرایب اصلاح شده بیشترین تطابق را بین منحنی پیش بینی شده و تجربی ایجاد نمود. به نظر می رسد که ضرایب رگرسیون پیشنهاد شده توسط نام بردگان برای پیش بینی رطوبت خاک در مکش رطوبتی معینی بوده و برای تمام خاک ها عمومیت ندارند. در مدل گریکسون و همکاران پیش بینی رضایت بخش تحت شرایط رطوبتی معین در خاک شنی حاصل می گردد و با کاهش مقدار رطوبت، اختلاف بیشتری بین مکش های رطوبتی پیش بینی شده و اندازه گیری شده به وجود می آید. در مدل ون گنوختن با تبدیل ثابت 1 به 0.7 به صورت n=1/0.7-m تطابق بهتری بین منحنی های پیش بینی شده و تجربی در خاک لوم شنی حاصل گردید. ولی در خاک های شنی و رسی اختلاف بین منحنی های تجربی و پیش بینی شده بیشتر بود.

طی مطالعات انجام شده در طول ماه های تیر تا آذر سال 1379 گونه Megaselia halterata (Wood) در مراکز پرورش قارچ خوراکی دکمه ای (Agaricus bisporus Lange) منطقه کرج شناسایی شد. حدود 30 گونه از این خانواده در ارتباط با قارچ های خوراکی در دنیا شناسایی شده اند که گونه M. halterata از مهمترین آن ها در اکثر مناطق تولید قارچ دنیا محسوب می شود. خسارت عمده این گونه مربوط به تغذیه لاروها از میسلیوم های قارچی موجود در کمپوست می باشد. بیولوژی این آفت در آزمایشگاه)دمای 20±1 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 80 -90 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی(مورد بررسی قرار گرفت. بر این اساس میانگین طول دوره جنینی 1.82±0.058 روز، دوره لاروی)شامل 3 سن لاروی(7.80±0.154 روز و دوره شفیرگی 11.45±0.149 روز به دست آمد. میانگین طول دوره پیش از بلوغ حشرات نر و ماده به ترتیب 26.33±0.072 و 25.87±0.074 روز تعیین گردید. میانگین طول عمر حشرات نر و ماده در محیط بدون غذا به ترتیب 1.08±0.039 و 1.25±0.063 روز، در محیط حاوی خاک پیت 2.53±0.116 و 2.26±0.13 روز، در محیط گلوکز پنج درصد 4.57±0.127 و 4.74±0.176 روز، در محیط گلوکز پنج درصد و خاک پیت 4.32±0.126 و 4.83±0.118 روز و در محیط طبیعی پرورش قارچ خوراکی 5.02±0.109 و 4.67±0.147 روز تعیین گردید. میانگین مرگ و میر دوره پیش از بلوغ 56.55±3.44 درصد به دست آمد. نرخ تولید مثل خالص (میانگین تعداد نتایج ماده در هر ماده در هر نسل) 8.395 و نرخ ذاتی افزایش جمعیت (میانگین تعداد نتاج ماده در هر ماده در هر روز) 0.074 محاسبه شد.

به منظور ارزیابی روش های پیشنهادی FAO برای برآورد تبخیر - تعرق گیاه مرجع (ET0) در منطقه کرکج، آزمایشی در سال 1376 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام شد. در این آزمایش ابتدا اقدام به کاشت چمن به عنوان گیاه مرجع نموده و تبخیر - تعرق هفتگی)دوره های 6 تا 8 روزه(به روش بیلان آبی اندازه گیری گردید. همچنین با استفاده از متغیرهای اقلیمی از قبیل دما، رطوبت نسبی و... که از ایستگاه هواشناسی واقع در دو کیلومتری محل اجرای طرح گرفته شد، تبخیر - تعرق گیاه مرجع به روش های پیشنهادی FAO)پنمن و بلینی - کریدل اصلاح شده، تابش، تشت تبخیر کلاس A و پنمن - مانتیث(برآورد گردید. درصد خطا (E) برای تبخیر و تعرق تجمعی و جذر میانگین مربع انحراف (RMSD) و ضریب همبستگی (r) برای ET0 های هفتگی حاصله از هر روش در مقایسه با مقادیر اندازه گیری شده به روش بیلان آبی در منطقه تعیین و ارزیابی شدند. ET0 تجمعی 4.26) الی (76.7.26 اندازه گیری شده به روش بیلان آبی معادل598.5 میلی متر به دست آمد. روش پنمن - مانتیث با برآورد 605.2 میلی متر تنها 1.1 درصد خطا (E=1.1) در برآورد داشت. مقادیر E برای روش های بلینی - کریدل اصلاح شده و تابش در محدوده %5 بود. روش پنمن اصلاح شده و تشت تبخیر کلاس A به ترتیب با +20.8 و -24.6 درصد بالاترین خطا را در برآورد ET0 داشتند. از نظر ET0 هفتگی روش پنمن - مانتیث با 10.71 RMSD و بلنی - کریدل اصلاح شده با 10.73 میلی متر بالاترین دقت برآورد را نشان دادند. روش تشت تبخیر با RMSD برابر 16.9 بیشترین خطا را در بین روش ها به خود اختصاص داد. بالاترین ضریب همبستگی (r=0.94) بین ET0 هفتگی اندازه گیری شده و برآورده شده مربوط به تشت تبخیر کلاس A بود. رقم مذکور برای دو روش پنمن - مانتیث و بلینی - کریدل اصلاح شده 0.92 به دست آمد. با توجه به مشکلات نصب و ابقای تشت تبخیر کلاس A در شرایط مطلوب جمع بندی اینست که در مرتبه نخست روش پنمن - مانتیث و در مرتبه بعدی روش بلینی - کریدل اصلاح شده از دقت مطلوبی در برآورد ET0 برای منطقه مطالعه شده برخوردارند.

به منظور بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه و مقاومت به برخی از تنش های محیطی (خشکی و گرما) در ژنوتیپ های امید بخش گندم دوروم دیم، مطالعه ای طی دو سال زراعی (1380-1382) و در قالب 2 آزمایش مجزا در 3 منطقه از مناطق سردسیر دیم کشور (مراغه، سرارود و قاملو) اجرا شد. آزمایشات شامل 7 ژنوتیپ پیشرفته گندم دوروم به همراه یک رقم شاهد دوروم (زردک) و 3 رقم گندم نان)یک ژنوتیپ بومی، آذر 2 و سرداری(بود) جمعا 11 ژنوتیپ(که در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار انجام گردید. در آزمایش اول در هر سال و در هر منطقه تجزیه واریانس ساده عملکرد دانه انجام و در پایان سال دوم در هر منطقه تجزیه مرکب (دو ساله) و تجزیه مرکب نهایی 2) سال و 3 منطقه(انجام شد. برای تعیین لاین های پایدار از نظر عملکرد دانه از روش لین و بینز، ضریب تغییرات عملکرد (CV%) و روش رتبه بندی استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه مرکب 2) سال و 3 منطقه(نشان داد که اثرات ساده سال، منطقه، ژنوتیپ و اثرات متقابل سال × منطقه و سال × منطقه × ژنوتیپ بر عملکرد دانه از نظر آماری بسیار معنی دار (P?0.01) بود. بیشترین عملکرد دانه مربوط به سال اول 1.880) تن در هکتار(، منطقه سرارود 2.640) تن در هکتار(بوده و پس از ارقام گندم نان آذر 2 با متوسط عملکرد 2.320 تن در هکتار و سرداری با 2.270 تن در هکتار، لاین شماره 4 (61-130.414-44//...) با متوسط عملکرد دانه 1.960 تن در هکتار بیشترین عملکرد دانه را در بین ژنوتیپ های دوروم داشت. بر اساس روش لین و بینز لاین های شماره 7، 6، 3 و 8 نسبت به ارقام گندم نان و شاهد دوروم پایدارتر بودند. براساس روش رتبه بندی تمامی ژنوتیپ های دوروم نسبت به شاهد (زردک) دارای R? کمتری بوده و حداقل انحراف معیار رتبه مربوط به لاین شماره 4 بود. آزمایش دوم در دو شرایط آبی (آبیاری در زمان کاشت و ظهور سنبله) و دیم انجام گردید و با محاسبه شاخص حساسیت به تنش (SSI) و میانگین هندسی بهره وری (GMP) مشخص شد که، ارقام گندم نان از نظر تحمل تنش وضعیت بهتری نسبت به ژنوتیپ های دوروم داشتند. در بین ژنوتیپ های گندم دوروم لاین شماره 4 دارای تحمل بالاتری بود. جمع بندی نتایج نشان می دهد که لاین شماره 4 برای کشت در مناطق سردسیر دیم مناسب بوده و قابل توصیه است.

نوسانات فصلی جمعیت سنک گلابی، Stephanitis pyri F با نمونه برداری هفتگی و تصادفی تعداد 100 برگ تصادفی از 25 درخت سیب و شمارش تعداد افراد بالغ و نابالغ آفت طی فصول زراعی سال های 77-1376 در ایستگاه تحقیقات باغبانی کهریز ارومیه بررسی گردید. ...

هزینه های تعمیر و نگهداری ماشین های کشاورزی، هزینه هایی هستند که به منظور نگهداشتن یا بازگرداندن سلامت فنی و قابلیت اطمینان ماشین صرف می شوند. پیش بینی دقیق روند افزایشی هزینه های تعمیر و نگهداری، در تعیین عمر بهینه اقتصادی و اتخاذ تصمیمات مدیریتی برای ماشین های کشاورزی از اهمیت به سزایی برخوردار است. در همین راستا، مطالعه ای به منظور برآورد رابطه ای ریاضی بین ساعات کارکرد تجمعی و هزینه های تعمیر و نگهداری تجمعی 27 دستگاه تراکتور فعال از دو مدل مسی فرگوسن 285 و جاندیر 3140 در شرکت زراعی دشت ناز مازندران انجام پذیرفت. اطلاعات مورد نیاز از جمله ساعات کارکرد، هزینه های سالانه صرف شده در امور تعمیر و نگهداری در طی یک دوره زمانی ده ساله (1371-1381) و نیز قیمت خرید اولیه تراکتورها جمع آوری شدند. با انجام تجزیه رگرسیون، مدل های پیش بینی ریاضی بهینه همراه با ضرایب آنها به تفکیک مدل تراکتورها و نیز برای کلیه تراکتورهای نمونه برآورد شدند. در میان تمامی ساختارهای آماری، تابع توانی بهترین برازش و کارآیی را در پیش بینی مقدار هزینه های تعمیر و نگهداری تراکتورها نشان داد. نتایج نمایانگر آن بودند که هزینه های پیش بینی شده، با استفاده از مدل به دست آمده در این مطالعه، نسبت به تمامی مطالعات مشابه پیشین اعم از داخلی و خارجی، به جز مدل و ضرایب برآورد شده توسط یوهان فولس در آفریقای جنوبی، کمتر است. علت این مساله را می توان به سطوح پایین تر دستمزدهای تعمیراتی در ایران، کیفیت مطلوب قطعات و عملیات تعمیراتی و اعمال مدیریت مناسب در مورد تراکتورهای مکان تحت مطالعه نسبت داد.

پکتین به علت توانایی تشکیل ژل، ماده بسیار با ارزشی است که در صنایع مختلف غذایی، دارویی و آرایشی مورد استفاده قرار می گیرد. طبق آفتابگردان بعد از جدا شدن دانه ها یک منبع غنی از پکتین است. پکتین آفتابگردان به طور طبیعی از نوع کم استر (LMP) بوده و توانایی آن در تشکیل ژل در محدوده وسیعی از pH به ویژه در pH های نزدیک خنثی و در حضور مقدار کمی یون کلسیم و با افزایش شکر یا بدون حضور آن بالا می باشد. در مطالعه حاضر آزمایش هایی جهت استخراج پکتین از طبق آفتابگردان با استفاده از طرح کاملا تصادفی انجام گرفت. طبق های آسیاب شده آفتابگردان پس از شستشو با آب داغ جهت حذف رنگدانه ها و ترکیبات محلول در آب برای استخراج پکتین مورد استفاده قرار گرفتند. استخراج پکتین با استفاده از عوامل شلاته کننده هگزامتافسفات سدیم (SHMP)، اگزالات آمونیوم (AO) و همچنین محلول رقیق اسید کلریدریک انجام و از عصاره های حاصل، پکتین به وسیله محلول الکل اسیدی رسوب داده شد که پس از شستشو با الکل، خشک و آسیاب گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که استفاده از هگزامتا فسفات سدیم با راندمان 13.05 درصد بر اساس وزن خشک و آمونیوم اگزالات با راندمان 11.6 درصد در pH پایین موثرترین روش در استخراج پکتین آفتابگردان می باشد. نتایج مطالعات کیفی نشان داد که نمونه های پکتین استخراج شده از نوع کم استر، با درصد بالای اسید گالاکتورونیک و بدون عامل آمیدی هستند. از بررسی هایی که روی قابلیت تشکیل ژل نمونه های پکتین انجام گرفت معلوم گردید که همه آنها قادر به تشکیل ژل حتی در عدم حضور شکر بوده و می توانند در تولید غذاهای کم کالری و رژیمی مورد استفاده قرار گیرند. ژله هایی با فرمولاسیون، پکتین 1 درصد، شکر 30 درصد، یون کلسیم (به صورت کلرور کلسیم) 25-30 میلی گرم به ازای هر گرم پکتین و pH حدود 3 تهیه گردید که همگی از کیفیت مطلوبی برخوردار بودند. تجزیه و تحلیل آماری داده ها نشان داد اختلاف معنی داری در سطح احتمال %1 بین نمونه های استخراج شده با شاهد و بین خود نمونه ها وجود دارد.

به منظور مکان یابی QTLهای صفات مرتبط با کیفیت دانه برنج و تعیین سهم هر QTL در تنوع فنوتیپی صفات 62 لاین BC2F5 که در اثر تلاقی واریته های Teqing بعنوان والد دوره ای و طارم مولائی بعنوان والد دهنده بدست آمده بودند این تحقیق در سال 1381 در موسسه بین المللی تحقیقات برنج (IRRI)فیلیپین مورد مطالعه قرار گرفتند. ...

برخی میکروارگانیسم های خاکزی با تولید اسیدهای آلی و یا سایدروفورها می توانند ضمن انحلال فسفات های کم محلول، قابلیت جذب برخی عناصر کم مصرف را نیز افزایش دهند. برهمکنش های سه گونه از باکتری های حل کننده فسفات و بردی ریزوبیوم ژاپنیکوم بر عملکرد و جذب P، Fe، Mn، Cu و Zn در سویا (Glycin max L. CV. Harcor) در شرایط گلخانه ای مورد مطالعه قرار گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل شامل چهار سطح باکتری حل کننده فسفات)بدون باکتری M0 و سه گونه باکتری با پتانسیل انحلال نسبی زیاد M1، M2 و (M3، دو سطح باکتری بردی ریزوبیوم)بدون باکتری B0 و با باکتری (B1 و سه سطح کود فسفره)صفر= P0، P1=29 و P2=58 میلی گرم سوپر فسفات تریپل بر کیلوگرم خاک(در چارچوب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. موقع برداشت، وزن خشک بخش هوایی، وزن دانه در بوته و غلظت P، Fe، Mn، Cu و Zn در بخش هوایی گیاه اندازه گیری گردید. باکتری های حل کننده فسفات به طور متوسط، وزن خشک، غلظت فسفر، آهن، روی و مس در بخش هوایی گیاه را به ترتیب 156، 30، 9.3، 6 و 8.3 درصد نسبت به شاهد افزایش دادند. عامل بردی ریزوبیوم بر تمام ویژگی های ذکر شده و وزن دانه تاثیر معنی دار مثبت داشت. برهمکنش های دو عامل فوق بر وزن خشک، درصد فسفر و غلظت آهن بخش هوایی گیاه معنی دار بود. افزایش سطوح کود فسفره نیز وزن خشک (P<0.05)، غلظت فسفر و وزن دانه در بوته (P<0.01) را به طور متوسط به ترتیب 14، 15 و 22 درصد نسبت به شاهد، افزایش و غلظت روی (P<0.05) را 5.5 درصد نسبت به شاهد کاهش داد. بیشترین مقدار فسفر در بخش هوایی گیاه در بالاترین سطح کود فسفره (P2) مشاهده گردید ولی وزن خشک بخش هوایی گیاه در سطح P1 و در حضور باکتری حل کننده فسفات تفاوت معنی داری با سطح P2 آن نداشت. بنابراین، از دیدگاه ضرورت کاهش مصرف کود شیمیایی، می توان بیان نمود که نیاز به مصرف کود فسفره در سویا در حضور باکتری حدودا 50 درصد کاهش می یابد.

از روش های تخمین دبی جریان در یک مقطع خاص از روخانه که اخیرا توجه بسیاری از محافل علمی را بخود جلب نموده است، مدل شبکه های عصبی مصنوعی و سامانه اطلاعات جغرافیایی می باشد. در این تحقیق از قابلیتهای سامانه اطلاعات جغرافیایی در محاسبه خصوصیات فیزیوگرافی حوزه، تعیین آبراهه و جهت جریان استفاده شده است تا بتوان میزان ابدهی رودخانه براساس روابط هیدرولوژیکی موجود در نقاط فاقد ایستگاه را پیش بینی نمود...

به منظور بررسی وضعیت مدیریت واحدهای پرواربندی گوساله در سطح کشور، برآورد تابع تولید و نیز کارایی فنی این واحدها و عوامل موثر بر آنها، تعداد 229 واحد پرواربندی در سه گروه ظرفیتی)کمتر از 30 راس، 31 تا 60 راس و بالاتر از 60 راس(در 9 استان کشور شامل آذربایجان شرقی، اصفهان، تهران، خراسان، خوزستان، سمنان، فارس، گیلان و مرکزی به روش نمونه گیری طبقه بندی شده انتصاب متناسب تحت پوشش قرار گرفت و به روش پرسشنامه ای با مصاحبه حضوری اطلاعات مورد نیاز جمع آوری شد. از این اطلاعات به کمک نرم افزار SPSS تابع تولید واحدها با استفاده از مدل ترانسندنتال (Transcendental) برآورد گردید و کارایی فنی آنها با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی صحیح شده (COLS) محاسبه شد و اثر عوامل مختلف بر کارایی واحدها به روش تجزیه واریانس یک طرفه و آزمون دانکن مورد بررسی قرار گرفت. میانگین کارایی فنی کل واحدهای مطالعه شده 48 درصد بود که نشان دهنده عدم کارایی قابل توجهی در مدیریت این بخش تولیدی می باشد و به تدریج که به ظرفیت واحدها اضافه می شود، کارایی فنی آنها کاهش می یابد والی اختلاف کارایی فنی بین گروه های ظرفیتی مختلف معنی دار نبود و عواملی چون استان، نحوه اشتغال مدیر و میزان سواد مدیر بر کارایی فنی واحد پرواربندی تاثیر معنی دار نشان داد.

به منظور بررسی تاثیر دمای پایین هوا و دماهای مختلف منطقه ریشه بر روی رشد و نمو، عملکرد و اجزای عملکرد گونه های یونجه یک ساله، آزمایشی در تابستان 1380 در شرایط کنترل شده اتاقک رشد (در موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور) با دمای 10.15 درجه سانتی گراد روز / شب انجام گرفت. در این آزمایش از سه گونه یونجه یک ساله M. radiata, Medicago polymorpha و M. rigidula که با مناطق سرد و معتدله سازگاری دارند استفاده گردید. دمای منطقه ریشه در چهار سطح 5، 10، 15 و 20 درجه سانتی گراد، منظور شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کاملا تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد که گونه ها از لحاظ تولید ماده خشک و اجزای عملکرد تفاوت معنی داری داشته و گونه M. rigidula نسبت به گونه های دیگر از نظر میزان ماده خشک برگ، ساقه و ریشه، ارتفاع بوته، طول ریشه، نسبت برگ و ساقه به ریشه، نسبت به برگ به ساقه و سطح برگ برتر بوده و عملکرد بیشتری دارد. در دمای 5 درجه سانتی گراد در محیط ریشه، عملکرد و اجزای عملکرد کاهش قابل توجهی پیدا نمود. افزایش دمای منطقه ریشه موجب افزایش ارتفاع بوته، طول ریشه، میزان ماده خشک ریشه، ساقه و برگ، اختصاص مواد خشک بیشتری به بخش های هوائی، افزایش تعداد شاخه، گره ساقه و برگ و گسترش سطح برگ شد. گونه M. rigidula در دمای 20 درجه سانتی گراد منطقه ریشه از لحاظ طول ریشه، میزان ماده خشک ریشه، ساقه و برگ، نسبت برگ و ساقه به ریشه، نسبت برگ به ساقه، تعداد برگ، سطح برگ و تعداد گره نسبت به سایر تیمارها برتر بود. به طورکلی گونهM. rigidula در دماهای پایین منطقه ریشه رشد و نمو بهتری نسبت به دیگر گونه ها داشته است.

رشد و توسعه گیاهان در هر منطقه تابعی از شرایط آب و هوایی به ویژه تغییرات دمای آن ناحیه است. آستانه تحمل گیاهان در مقابل دماهای حداقل محدود است و همه ساله خسارات گسترده ای از طریق سرما و یخبندان به تولیدات کشاورزی کشور وارد می آید. شناخت و پیش بینی های به موقع زمانی و مکانی وقوع سرما و یخبندان ها از اساسی ترین تحقیقات هواشناسی کشاورزی است و می تواند نقش بسیار مهمی را در جهت کاهش خسارات داشته باشد. در این تحقیق داده های دمای حداقل روزانه ایستگاه های اهر، تبریز، جلفا، سراب، مراغه و میانه از استان آذربایجان شرقی در یک دوره اقلیمی 47 ساله مورد تحلیل آماری قرار گرفت. تحلیل تاریخ وقوع اولین سرما و یخبندان های پاییزه و آخرین سرما و یخبندان های بهاره با احتمالات مختلف مشخص کرد که اولین یخبندان پاییزه با احتمال %25 در سراب 4 مهرماه، اهر 26 مهرماه، تبریز 13 آبان ماه، جلفا و مراغه 19 آبان ماه و در میانه 22 آبان ماه است. بررسی ها نشان داد که وقوع سرما در استان آذربایجان شرقی به نحوی است که از شمال به جنوب این تاریخ به تاخیر می افتد. در رابطه با آخرین سرمای بهاره نیز با احتمال %25، 4 فروردین در مراغه، 5 فروردین در میانه و جلفا، 8 فروردین در تبریز، 18 فروردین ماه در اهر و 11 اردیبهشت ماه در سراب یخبندان اتفاق می افتد. بررسی تعداد روزهای یخبندان مشخص کرد که در بین ایستگاه های مطالعاتی در این استان بیشترین تعداد روزهای یخبندان با احتمال %25 به ایستگاه سراب با 217 روز و کمترین آن به شهر میانه با 133 روز تعلق دارد. به طور کلی در قسمت شرق و شمال شرق استان آذربایجان شرقی سرماهای شدید و یخبندان های زود هنگام بیشتر از سایر نقاط استان به وقوع می پیوندد و عملا طول مدت یخبندان در این مناطق از سایر نقاط این استان بیشتر است.

به منظور بررسی خصوصیات فیزیولوژیکی و عملکرد نه توده پیاز بومی جمع آوری شده از نقاط مختلف کشور (شامل توده های سفید قم، سفید کاشان، قرمز آذرشهر، دریاچه اصفهان، طارم، قرمز کازرون، کوار، سفید ابرکوه و هوراند) و یک رقم خارجی (یلو سوییت اسپانیش) به همراه بذرهای حاصل از یک مرحله انتخاب دسته جمعی هر توده و رقم خارجی (به جز توده هوراند) آزمایش با 19 تیمار و چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1379 به اجرا درآمد. نتایج نشان داد که یک بار گزینش، بر صفات مورد مطالعه شامل عملکرد پیاز در هکتار و درصد پیازهای آلوده، ناخالص، میخی (پیازهایی که دارای گردن ضخیم و تو پر هستند)، و دو یا چند قلو تاثیر معنی داری ندارد. بین ژنوتیپ های مورد آزمایش از نظر صفات اندازه گیری شده تنوع قابل ملاحظه ای مشاهده شد. در بین توده های اولیه پیازدهی در توده کوار زودتر و در توده طارم دیرتر شروع گردید. رقم یلو سوییت اسپانیش بزرگترین و توده طارم کوچکترین نسبت پیازدهی را داشتند. توده کوار کمترین و توده طارم بیشترین درصد پیازهای میخی را دارا بودند. توده قرمز کازرون بالاترین عملکرد در هکتار را دارا بود، لیکن با توده های سفید قم، قرمز آذرشهر، سفید ابرکوه و رقم یلو سوییت اسپانیش تفاوت معنی داری نشان نداد. رقم یلو سوییت اسپانیش دارای کمترین و توده سفید قم دارای بیشترین درصد پیازهای دو یا چند قلو بودند. نتایج مربوط به برآورد ضرایب همبستگی بین صفات نشان داد که نسبت پیازدهی با تعداد روز تا شروع پیازدهی، تعداد کل برگ در بوته و ارتفاع بوته همبستگی منفی و معنی داری دارد. همبستگی مثبت عملکرد پیاز در هکتار با وزن تر بوته نیز مشاهده شد. توده های اولیه بر اساس تجزیه خوشه ایدر سه گروه قرار گرفتند. با توجه به دسترس به داده های دو سال قبل تجزیه مرکب برای عملکرد پیاز نیز انجام شد. بر اساس این تجزیه مرکب، بالاترین عملکرد پیاز در هکتار در توده سفید ابرکوه بود. همچنین این توده نسبت به سایر توده ها از پایداری عملکرد بیشتری برخوردار بود.

به منظور ارزیابی نقش تراکم و بیوماس سورگوم در توصیف افت عملکرد سویا آزمایشی در سال های 1381 و 1382 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل، در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار پیاده شد. فاکتور اول شامل تراکم سویا در چهار سطح (تراکم های سویا) و فاکتور دوم شامل تراکم سورگوم در چهار سطح (سطوح تراکم) بود. الگوی کاشت به روش افزایشی بود. نتایج نشان داد که در هر دو سال آزمایش، با افزایش تراکم سورگوم، در تمامی تراکم های سویا، افت عملکرد سویا افزایش یافت. به طوری که با افزایش تراکم سورگوم از 4 بوته در متر مربع به 12 بوته در متر مربع، میانگین افت عملکرد در دو سال آزمایش از 30 درصد به 67 درصد رسید. افت عملکرد در سال دوم آزمایش در تمامی تراکم ها بیشتر از سال اول بود. از بین تراکم های سویا، تراکم های 20 و 50 بوته در متر مربع به ترتیب حداقل و حداکثر افت عملکرد را داشتند. افزایش بیوماس سورگوم نیز، افت عملکرد سویا را افزایش داد. به طوری که با افزایش بیوماس سورگوم از 400 به 1400 گرم در متر مربع، میانگین درصد افت عملکرد در دو سال آزمایش، از 28 درصد به 72 درصد افزایش یافت. مقایسه دو پارامتر تراکم و بیوماس علف هرز سورگوم در توصیف درصد افت عملکرد نشان داد که تراکم، پارامتر بهبودی نسبت به بیوماس، برای توصیف افت عملکرد سویا می باشد.

کشت این ویتروی گیاهان یکی از ابزارهای کارآمد جهت گزینش لاین های مقاوم به انواع تنش ها محسوب می شود و اولین قدم در راه تولید لاین های سلولی مقاوم به علف کش، معرفی محیط کشت مناسب جهت گزینش این لاین ها است. در بین ترکیبات محیط کشت، ساکارز و تنظیم کننده های رشد از مهمترین ترکیبات موثر بر بیان اثر علفکش ها هستند. در همین راستا آزمایشی جهت بررسی اثر مقادیر مختلف ساکارز و نوع ترکیب هورمونی محیط کشت بر حساسیت ریز نمونه های سویا به علف کش های متریبوزین و گلایفوسیت و معرفی محیط کشت مناسب جهت گزینش لاین های سلولی مقاوم و در مرحله بعد تعیین دامنه حساسیت سویا به این علفکش ها در سطح این ویترو و معرفی دز مناسب گزینشی انجام شد. نتایج اولین آزمایش نشان داد که به علت تاثیر گذار بودن این دو علف کش بر سیستم فتوسنتزی، ترکیب هورمونی که کلروفیل سازی را در ریزنمونه ها تحریک کند موجب گزینش مناسب لاین های سلولی می شود. در این آزمایش، محیط کشت حاوی BA محرک کلروفیل سازی و محیط کشت حاوی 2,4-D و کینتین بازدارنده کلروفیل سازی ریز نمونه ها برای چهل روز اول کشت معرفی شد. همچنین، ساکارز به عنوان منبع تامین کننده کربن و انرژی مورد نیاز ریز نمونه ها بر حساسیت ریز نمونه ها به علف کش های مورد بررسی موثر بود و اثر علف کشی این علف کش ها را کاهش داد. نتایج این آزمایش نشان داد که جهت گزینش مناسب، مقدار یک درصد ساکارز مناسب است. در آزمایش تعیین دامنه حساسیت سویا به این علف کش ها، مقادیر بین یک تا صد میلی گرم در لیتر ماده موثره به عنوان بهترین دامنه و جهت گزینش لاین های سلولی مقاوم به علف کش های متریبوزین و گلایفوسیت به ترتیب مقادیر 111.4 و 31.7 میلی گرم در لیتر ماده موثره این علف کش ها توصیه شد.

آلودگی به عناصر سنگین از فعالیت های انسانی سرچشمه گرفته و علاوه بر اثرات سو بر محیط زیست، فرآورده های زنبور عسل را نیز آلوده می سازند. عناصر سنگین به همراه عسل، گرده و موم می تواند وارد چرخه غذایی انسان شود که تبعات نامطلوبی را در بر خواهد داشت. در این بررسی 18 نمونه عسل، گرده و زنبوران بالغ از مناطق شهر کرج، طالقان، جاده چالوس، فیروزکوه، دماوند، شهر تهران، اوشان، میگون، لواسانات و اشتهارد در استان تهران جمع آوری و احتمال وجود عناصر سنگین کبالت (Co)، روی (Zn)، مس (Cu)، سرب (Pb)، کادمیوم (Cd) و آرسنیک (As) در آنان بررسی گردید. نیم گرم از نمونه های خشک شده در 5 میلی لیتر اسید نیتریک خالص حل و در نهایت هر نمونه با آب مقطر به حجم 25 میلی لیتر رسید و سپس عناصر آنها از نظر کمی در حد ppm توسط دستگاه ICP-AES تعیین گردیدند. نتایج نشان داد که سرب، کادمیوم، آرسنیک و کبالت در نمونه ها در وضعیت زیر حد تشخیص دستگاه قرار داشتند. ولی برای عنصر روی کمترین مقدار در نمونه عسل اوشان (0.033±0.006 ppm) و بیشترین مقدار در نمونه زنبوران بالغ فیروزکوه (2.34±0.057 ppm)، و برای عنصر مس کمترین مقدار در نمونه عسل فیروزکوه (0.357±0.010 ppm) و بیشترین مقدار در نمونه زنبوران بالغ فیروزکوه (0.840±0.005 ppm) مشاهده گردید. به طورکلی بدن زنبوران بالغ نسبت به گرده و عسل آلودگی بیشتری داشتند لذا استنباط می شود که با نمونه برداری از زنبوران بالغ در یک منطقه می توان به آلودگی محدوده شعاع پروازی زنبوران عسل به فلزات سنگین پی برد.

هشت رقم ایرانی و خارجی به صورت طرح دای آلل یک طرفه تلاقی داده شده و والدین تلاقی ها به همراه نتایج F1 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار کشت شدند، پس از برداشت و هنگامی که رطوبت بذور به %14 رسید صفات مرتبط با کیفیت دانه مانند مقدار آمیلوز، دمای ژلاتینی شدن، غلظت ژل، طول دانه، عرض دانه، نسبت طول به عرض دانه اندازه گیری شدند. تجزیه واریانس داده ها حاکی از تفاوت معنی دار بین ژنوتیپ ها از نظر صفات مورد بررسی بود. هم چنین معنی دار بودن ترکیب پذیری عمومی و خصوصی در این ژنوتیپ ها حاکی از وجود اثرات افزایشی و غیر افزایشی در کنترل صفات تعیین کننده کیفیت می باشد. در کنترل ژنتیکی صفات میزان آمیلوز و دمای ژلاتینی شدن سهم اثرات افزایشی بسیار بالا بود. به نظر می رسد گزینش برای اصلاح این صفات در جمعیت ها با توجه به سهم نسبتا بالای اثر افزایشی ژن ها میسر باشد. صفت عرض دانه بیشتر تحت کنترل اثر غیر افزایشی ژن ها بوده و تحلیل گرافیکی نیز حاکی از وجود اثرات فوق غالبیت در کنترل این صفت بود. صفات غلظت ژل، طول دانه و نسبت طول به عرض دانه تحت کنترل اثرات افزایشی و غیر افزایشی بوده و سهم واریانس افزایشی در کنترل این صفات بیشتر از سهم واریانس غیر افزایشی به دست آمد.

به منظور بررسی اثرات تراکم بوته و آرایش کاشت بر روی عملکرد و اجزای عملکرد و کیفیت محصول بادام زمینی آزمایش مزرعه ای در کیانشهر استان گیلان در سال 1381 اجرا گردید. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار پیاده شد. فاکتور اول شامل آرایش کاشت در دو سطح (آرایش مربعی 1×1 و آرایش مستطیلی 3×1) و فاکتور دوم شامل تراکم کاشت در چهار سطح (30، 53، 83و 148 هزار بوته در هکتار) بودند...

در این تحقیق برخی از ویژگی های رفتاری زنبور Trichogramma brassicae Bezdenko روی تخم دو میزبان آزمایشگاهی، بید غلات Sitotroga cerealella Oliver و بید آرد Ephestia kuehniella Zeller و یک میزبان طبیعی، Helicoverpa armigera Hubner مورد بررسی قرار گرفت. کلیه آزمایش ها در شرایط اتاق رشد با دمای 1+25 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 5+50 درصد و دوره نوری 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی انجام شد...

اثرات تغییر در طول دوره نوری بر روی طول دوره تخم ریزی، میزان زادآوری و درصد تفریخ تخم های شب پره هندی Plodia interpunctella Hübner. در سه رژیم نوری 16L:8D، 12L:12D و 8L:16D بر روی سه رقم پسته (کله قوچی، احمد آقایی و فندقی) و در دو حالت خام و پرورده در شرایط آزمایشگاهی با دمای 25±1?C و رطوبت نسبی %65±5 مطالعه شد. نتایج به دست آمده نشان داد که فتوپریود 12L:12D نسبت به دو فتوپریود دیگر باعث کاهش معنی دار تخم ریزی حشرات کامل ماده می شود و تغذیه از مغز پسته رقم فندقی در هر دو حالت خام و پرورده بیشترین میزان زادآوری را نسبت به ارقام کله قوچی و احمد آقایی تامین کرده است. همچنین پروردگی دانه های پسته احتمالا از طریق تغییر در سختی و یا کیفیت غذایی دانه ها باعث کاهش قابل توجه تخم ریزی، افزایش طول دوره رشدی و کاهش میزان زادآوری شب پره هندی گردید.

به منظور بررسی اثر تغذیه مراحل مختلف زیستی بالتوری سبز از مراحل مختلف نشو و نمایی شته مومی کلم Brevicoryne brassicae L. بر روی برخی ویژگی های زیستی بالتوری سبز از جمله میزان تغذیه سنین مختلف لاروی بالتوری سبز از سنین مختلف پورگی شته مومی کلم، طول مراحل مختلف نشو و نمایی، میزان زادآوری، نسبت جنسی و میزان مرگ و میر، شته مومی کلم بر روی دو رقم کلزا به نام های هایولا 308 و هایولا 401 و در شرایط گلخانه ای در دمای 25±1 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 60±10 درصد و دوره روشنایی 16L: 8D پرورش یافت. قبل از آلوده سازی گیاهان کلزا، شته ها چندین نسل بر روی گیاه کلم پیچ (Brassica oleraceae var. capitata) پرورش داده شدند. آلوده سازی گیاهان در شروع مرحله گلدهی گیاه کلزا و توسط 20 عدد از پوره های سنین اول و دوم شته مومی به ازای هر گیاه صورت گرفت. حشرات کامل بالتوری سبز Chrysoperla carnea بر روی شته سبز هلو (Myzus persicae) در شرایط دمایی 25±1?C و رطوبت نسبی 60±5 درصد و دوره روشنایی 16L: 8D پرورش داده شدند که پس از تکمیل یک نسل تخم های حاصل از آن جهت آزمایشات اصلی مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان داد که نوع رقم گیاه کلزا در میزان تغذیه لاروهای بالتوری سبز از پوره های شته مومی کلم موثر است که این اختلاف در میزان تغذیه می تواند ناشی از متفاوت بودن ترکیبات گیاهی دو رقم و نتیجتا همولنف شته های تغذیه کرده از آنها باشد. همچنین مشخص گردید که میزان تغذیه سنین مختلف لاروی بالتوری سبز از مراحل مختلف نشو و نمایی شته مومی کلم نیز متفاوت است و این اختلاف می تواند ناشی از متفاوت بودن خصوصیات مرفولوژیکی شته مومی کلم در سنین مختلف باشد. طول مراحل لاروی، شفیرگی و طول عمر حشرات کامل بالتوری سبز در تغذیه از شته های مومی پرورش یافته بر روی رقم هایولا 308 همواره کمتر از رقم هایولا 401 بود و در بین سنین مختلف لاروی، لاروهای سن سوم و دوم به ترتیب بیشترین و کمترین طول مدت زمان لاروی را به خود اختصاص دادند. حشرات کامل منتج از رقم هایولا 308 در مقایسه با رقم هایولا 401 تعداد تخم بیشتری گذاشتند. همچنین مشخص شد که نسبت جنسی حشرات کامل بالتوری سبز حاصله از لاروهای تغذیه کرده از شته مومی کلم، پرورش یافته بر روی رقم هایولا 308، نسبت به رقم هایولا 401 بیشتر به نفع ماده ها است. مضافا بر این که میزان مرگ و میر مراحل نابالغ بالتوری سبز در تغذیه از شته های پرورش یافته بر روی رقم هایولا 308 همواره کمتر از رقم هایولا 401 بود.