مجله علوم و فنون هسته ای
سال بیست و ششم شماره 1 (پیاپی 36، بهار 1385)

مطالعه گلدانی حاضر با هدف مقایسه توان همزیستی سه رقم اصلی سویای کشور؛ سحر، ویلیامز و کلارک 63 در همزیستی با یک سویه کاملا موثر باکتری برادی ریزوبیوم ژاپونیکوم در قالب بلوک های کامل تصادفی، در خاک فاقد باکتری بومی همزیست و دارای نیتروژن کم در شرایط مناسب اتاق رشد با چهار تکرار انجام گرفت. در هر گلدان به میزان 5/3 کیلوگرم خاک یکنواخت شده توزیع و هر بذر با یک میلی لیتر از مایه تلقیح سویه کاملا موثر گلدکت با غلظت 108 باکتری در میلی لیتر تلقیح شد. به منظور بررسی مقادیر نیتروژن مولکولی تثبیت شده به روش ایزوتوپی نیتروژن- 15 به گیاهان تثبیت کننده و مرجع، به ترتیب سولفات آمونیوم نشاندار با غنای 616/9 و 086/2 درصد اتم نیتروژن 15 اضافی در مقادیر 67/6 و 33/30 میلی گرم در کیلوگرم داده شد. رطوبت گلدان ها با آب مقطر در حدود 80 درصد ظرفیت رطوبی مزرعه نگه داشته شد. عملیات برداشت گیاهان به صورت سبز، در مرحله دانه بندی کامل سویا صورت گرفت. بر اساس نتایج حاصل، رقم سحر نسبت به دو رقم ویلیامز و کلارک -63، در اکثر شاخص های معتبر از جمله مقدار نیتروژن حاصل از هوا درگیاه، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک غده های ریشه ای وکل وزن خشک گیاه، برتری معنی داری نشان داد. در هر سه رقم سویا بالغ بر90 درصد نیاز نیتروژن از طریق همزیستی تامین شد. تفاوت ارقام سویا برخلاف شاخص «درصد نیتروژن حاصل از هوا در گیاه» در شاخص «مقدار نیتروژن جذب شده از هوا در گیاه» معنی دار و معلوم شد.

روش های تعیین غلظت پادگن ویژه پروستات (PSA) در خون که شاخصی انتخابی برای تشخیص سرطان پروستات و پیگیری درمان آنند، اغلب بر اساس سنجش ایمن شناختی خاص پایه گذاری شده اند؛ در این روش ها از ایجاد کمپلکس پادگن- پادتن برای تعیین مقدار PSA استفاده می شود. با انجام دادن این تحقیق، پادگن PSA به مقدار کافی بصورت نیمه خالص و خالص تهیه شد که ماده ای ارزشمند در تهیه استاندارد برای کیت های تشخیصی PSA می باشد؛ سپس با استفاده از این پادگن، هشت نوع پادتن تک تاکی (مونوکلونال) علیه PSA بدست آمد که شامل 4 نوع پادتن تک تاکی زوج هستند و می توان از هر زوج برای تهیه یک کیت IRMA (کیت ساندویچی) استفاده کرد. با انجام دادن آزمایش تعیین میزان تمایل (affinity) پادتن به پادگن، از میان این چهار زوج، یک زوج با تمایل زیاد برای تهیه کیت IRMA بکار برده شد. این کیت از نمودار استاندارد مطلوبی برخوردار بوده و قادر است غلظت PSA در سرم را تا 0.1 نانوگرم در میلی لیتر اندازه گیری نماید.

در این پژوهش، میزان مقاومت یک آرکی باکتری بسیار نمک دوست جدا شده از دریاچه ارومیه، هالوفراکس رادیوتولرانس، برای مقابله با اثرهای کشنده پرتوهای فرابنفش و گامای کبالت 60 مورد بررسی قرار گرفت. مقاومت این ارگانیسم در برابر عوامل آسیب رسان به DNA با سنجش کسر بقا در دوزهای مختلف پرتودهی با فرابنفش و گاما ارزیابی شد و با مقاومت اشرشیاکلی B/r که سویه ای مقاوم در برابر پرتودهی است، مقایسه شد. در آزمایش پرتودهی با نور فرابنفش، ارزش D37 برای هالوفراکس رادیوتولرانس و اشرشیاکلی B/r به ترتیب برابر با 231 و 9 j/m2 بود. ارزش D37 برای این دو باکتری، در پرتودهی گامای کبالت 60 به ترتیب برابر با 645 و 99 گری بود. هالوفراکس رادیوتولرانس در برابر هر دو عامل، مقاومت بسیار بیشتری نسبت به اشرشیاکلی B/r از خود نشان می دهد. این نخستین گزارش در مورد مقاومت این عضو آرکی ها در برابر عوامل آسیب رسان به DNA می باشد.

یکی از مهمترین معادن اورانیوم کشور که تخمین زده می شود مقادیر قابل توجهی اورانیوم داشته باشد، در منطقه خشومی (180 کیلومتری شمال شرقی یزد) واقع است. در این کار پژوهشی پس از عملیات فروشویی اسیدی بر روی سنگ معدن آنومالی 6 معدن خشومی، غلظت محلول حاصل 20 mg/1±l200 تعیین شد. سپس با استفاده از روش استخراج مایع - مایع، رسوب گیری و کلسینه کردن، محصول نهایی U3O8 بدست آمد. درصد اورانیوم در این محصول 70% و میزان بازیابی آن 85% برآورد شد. در مرحله استخراج از حلال آلامین-336 در یک رقیق کننده نفتی به عنوان”حلال آلی استخراج کننده“استفاده شد. از بکار بردن نمودار مک کیب - تایلی نتیجه گرفته شد که با 2 مرحله استخراج متقابل مقدار اورانیوم در محلول باقیمانده در حد قابل قبول (کمتر از 10 میلی گرم در لیتر) است. بازده جداسازی، درصد خلوص محصول و سهل الحصول بودن فرایند شیمیایی، نشان می دهند که اورانیوم موجود در معدن خشومی دارای ویژگی هایی است که می توان آن را به عنوان منبع مناسبی از اورانیوم، در نظر گرفت.

سدیوم فلوئورید (Na18Fa)، رادیوداروی توموگرافی گسیل پوزیترونی (PET) است که در تصویربرداری از استخوان کاربرد دارد. یون های فلوئورید -18 در اثر بمباران آب غنی شده H218O با پروتونهای شتاب داده شده درسیکلوترون، تولید و به محلول قابل تزریق سدیوم فلوئورید، تبدیل شدند. کنترل کیفی محلول سدیوم فلوئورید با بررسی خلوص رادیونوکلئیدی، خلوص رادیو شیمیایی، خلوص شیمیایی و تست های میکروبی به انجام رسید. پس از کنترل کیفی، محلول سدیوم فلوئورید به موش صحرایی تزریق گردید و چگونگی پخش یونهای فلوئورید -18 در بافتهای موش صحرایی با تصویربرداری به وسیله سیستم تصویربرداری همزمانی بررسی شد. در این مقاله فرایند و پارامترهای تولید و روش های کنترل کیفی محصول نهایی بررسی شده است. همچنین تصاویر همزمانی از بافتهای موش صحرایی و چگونگی پخش یونهای فلوئورید-18 در بافتهای آن بررسی شده است. تصاویر، بیشترین تجمع یونهای فلوئورید-18 را در بافتهای استخوانی نشان می دهند.

در این کار پژوهشی به طراحی و ساخت یک دستگاه لیزر بخار طلای کم توان پرداخته شده است. قسمت مرکزی این دستگاه لیزر، لوله ای سرامیکی است که محیط فعال در آن جای دارد. این قسمت از جنس آلومینا به طول 58cm و قطر 11mm تهیه شده است. ولتاژ مستقیم در تغذیه این لیزر4.2 kV، شدت جریان متوسط در آن 390mA و بسامد کاری آن 18/2 kHz است. توان خروجی لیزر در خط قرمز در طول موج nm 627.8 در عملکرد گاز ساکن به مقدار بیشینه، 710mW و در حالت جریان گاز 450mW به دست آمد. از نئون به عنوان گاز کمکی در فشار mbar 40 استفاده شد. این لیزر با یک لیزر بخار مس، با ابعاد مشابه، مقایسه شد. نتایج به دست آمده نشان می دهند که توانهای خروجی این دو لیزر نسبت به زمان و فشار گاز کمکی نئون دارای رفتاری مشابه اند، اما به نظر می رسد که در مورد بسامد، رفتار متفاوت نشان می دهند. تغییرات توان خروجی لیزر طلا نسبت به تغییر فشار گاز کمکی نیز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می دهند که توان خروجی دارای بیشینه ای در فشار 60 میلی بار گاز نئون است. توان خروجی لیزر در فشار 170 mbar گاز نئون به صفر می رسد. بهره خروجی در لیزر طلا به مراتب کمتر از بهره لیزر بخار مس است.

نانولوله های کربنی با استفاده از اثر کاتالیست نیکل بر سیلیسیوم، به روش پوشش دهی با بخار شیمیایی - حرارتی با استفاده از گاز متان در فشار اتمسفر سنتز شده اند. لایه نیکل به روش کندوپاش یونی بر روی نمونه سیلیسیومی نشانده شده است. در این کار پژوهشی اثر سطح اکسید سیلیسیوم بر توده سازی و شکل گیری ذرات مجرد نیکل با استفاده از میکروسکوپ الکترونی و طیف سنجی رامان مطالعه شده است. نقش لایه اکسید سیلیسیوم بر روی سیلیسیوم در تشکیل ذرات مجرد نیکل و در نتیجه رشد نانولوله های کربنی به کمک میکروسکوپ الکترونی مشاهده شده است. طیف نگاری رامان نیز ساختار گرافیتی نانولوله های کربنی را مشخص کرده است.

برای اندازه گیری کلرید موجود در آلیاژهای زیرکونیوم روش دقیقی با کیفیت کاربرد هسته ای ارائه شده است. مقدار مجاز کلرید در این آلیاژها با چنین کاربردی کمتر از 20 قسمت در میلیون می باشد. در این بررسی، روش مناسبی با استفاده از واکنش کلرید با یون نقره برای آنالیز شیمیایی یون کلرید در فلز زیرکونیوم بکار رفته است. ویژگی های این روش سادگی، سرعت عمل، ارزان بودن و سهولت کاربرد آن در کنترل کیفی خط تولید می باشد. در این روش پارامترهای موثر در ایجاد کدورت، از جمله: pH، مدت نگهداشتن محلولها در غیاب نور، غلظت یون نقره و نقش نور مورد بررسی و بهینه سازی قرار گرفته اند. روش کدورت سنجی بکار رفته، با روش طیف سنجی نوری با استفاده از جیوه (II) تیوسیانات و با دو روش منحنی کالیبراسیون و افزایش استاندارد مقایسه شد. نتایج بدست آمده از روش کدورت سنجی با اختلاف جزیی توسط روش طیف سنجی نوری تایید شد. رابطه بین غلظت و کدورت در این روش در ناحیه غلظتی 0/1-2 میلی گرم بر لیتر کلرید، خطی بوده و ضریب همبستگی آن r=0/997 است. حد تشخیص غلظت در این روش 0/03 میلی گرم بر لیتر بوده و انحراف استاندارد نسبی در مورد پنج آزمایش تکراری با غلظت های 0/2، 0/5، 1/0 و 1/5 میلی گرم بر لیتر کلرید به ترتیب برابر با 9/0، 6/2، 3/0 و 2/0 درصد می باشد.