مجله علوم دانشگاه شهید چمران اهواز
پیاپی 14 (زمستان 1384)

دشت رامهرمز از مهمترین قطب های کشاورزی استان خوزستان به شمار می آید. عدم استفاده کامل از پتانسیل آب های زیرزمینی، کاهش نزولات جوی و عدم مدیریت در بهره برداری آب های سطحی باعث گردیده که قسمت عمده اراضی قابل کشت دردشت مذکور بلا استفاده باقی مانده و به تدریج براثر فرسایش خاک سطحی، به زمین های بایرتبدیل گردد. از طرفی، کمبود شدید آب برای مصارف کشاورزی مشکلاتی را برای توسعه اقتصادی این مناطق فراهم آورده است. از آن جمله، می توان به بیکاری، فقر و مهاجرت روستاییان اشاره نمود. به همین دلیل برای غلبه بر مشکلات بهره برداری، طرح استفاده توام منابع آب سطحی و زیر زمینی در دشت مطرح گردید. لذا مدل ریاضی MODFLOW به عنوان یک ابزارکارآمد و با صرفه جهت بررسی گزینه های مختلف مدیریتی مورد بررسی و استفاده واقع گردید. ابتدا داده های مختلف هواشناسی، هیدرولوژیکی، زمین شناسی و هیدروژئولوژیکی منطقه جمع آوری و مورد تجزیه تحلیل واقع شد. پس از تهیه مدل مفهومی، داده های لازم در بسته های نرم افزاری مختلف V. MODFLOW. V.2.6 تعریف گردید. سپس واسنجی مدل توسط کد نرم افزاری PEST، مدل مذکور، صحت سنجی شد. نهایتا گزینه های مختلف مدیریتی شامل: ادامه روند کنونی برداشت، توسعه آبخوان با حفر چاه های جدید، تاثیر زهکش ها درمناطق زهدارو بررسی عملکرد آبخوان با انجام عمل انتقال آب و آبیاری مورد بررسی قرارگرفت. بدین ترتیب نتایج حاصل از شبیه سازی نشان می دهد که ادامه روند کنونی برداشت از نظر مدیریتی گزینه قابل قبولی نمی باشد و بر عکس حفر چاه های بهره برداری در مناطق شرقی و مرکزی و اعمال زهکشی در شمال و جنوب دشت گزینه مناسبی برای استفاده توام منابع آب سطحی و زیرزمینی خواهد بود.

انتشار پذیری یک خاصیت قابل اندازه گیری محیط متخلخل و یکی از پارامترهای مهم معادله جابجایی انتشار می باشد که در بررسی و حل مسایل مربوط به انتقال آلودگی و حفاظت از منابع آب های زیرزمینی با آن مواجه هستیم. در این پژوهش امکان وابستگی انتشار پذیری به ضخامت خاک در خاک های ماسه ای همگن درشت و متوسط در شرایط اشباع مورد بررسی قرار گرفت. یک تانک مستطیلی با ابعاد داخلی، طول 720، عرض 100 و ارتفاع 1200 میلی متر از جنس پلاکسی گلاس ساخته شد. محلول کلرید سدیم با هدایت الکتریکی 14 ds/m به عنوان آلاینده پایدار برای آزمایشات انتخاب گردید. آزمایشات در ضخامت های اولیه 100 میلی متر و 2 تا 10 برابر ضخامت اولیه (تا 1000 میلی متر) در هر دو خاک ماسه ای انجام شد. مقدارانتشار پذیری به دست آمده برای خاک های ماسه ای درشت و متوسط به ترتیب در محدوده های 0.31 تا 0.64و 0.13 تا 0.46 سانتی متر محاسبه گردید. نتایج حاصله بیانگر عدم وابستگی انتشار پذیری به ضخامت خاک (حجم خاک) در خاک های ماسه ای همگن درشت و متوسط است و تغییرات به دست آمده در مقادیر انتشار پذیری خاک ها ناشی از عوامل متفاوتی از جمله خطای آزمایشات می باشد.

منطقه سرسفیدال جزیی از کمربند آتشفشانی، نفوذی است که در شمال گسل درونه قرار دارد. فعالیت های ماگمایی ترشیر در این منطقه باعث تشکیل انواع توف های اسیدی، حد واسط و گدازه های آندزینی شده است. بر اساس فسیل های موجود در سنگ های آهکی که به صورت میان لایه با توف ها قراردارند، سنی معادل ائوسن پایینی تا میانی برای سنگ های آتشفشانی تعیین شده است. دو مجموعه توده نفوذی در منطقه زخنمون دارند:1) تراند جمیت (آلکالی گرانیت غنی از سدیم) و 2) کوارتز مونزونیت. محلول های ماگمایی مرتبط با توده های تراند جمیتی (محلول غنی از سدیم) نقش اصلی در تشکیل زون های آلتراسیون آلبیتی، سیلیسی و آرژیلیک داشته اند. این زون ها بسیار وسیع هستند و از سطح به عمق به ترتیب شامل زون سیلیسی در بالا، زون آرژیلیک در زیر و زون آلبیتی در پائین ترین قسمت است. تراند جمیت سرسفید ال در محدوده گرانیت های غنی از آلومینیم ترسیم شده و میزان سدیم آنها نسبتا زیاد است. با استفاده از نمودار نسبت Rb.Sr و اندیس رنگ مشخص شد توده های تراند جمیت سرسفید ال با وجود بالا بودن اندیس رنگ در این سنگ ها، نسبت Rb.Sr آن ها پایین است، لذا این توده ها برای کانی سازی قلع و مولیبدن پتانسیل ندارند. توده های کواتز مونزونیت در محدوده سیستم های مس، طلای پورفیری ترسیم شده اند. بزرگ ترین ناهنجاری طلا در منطقه سرسفید ال به همراه کانی زایی مس در سنگ های مونزونیت و کوارتزمونزونیت پورفیری دیده می شود. وجود ناهنجاری طلا و مس در منطقه سرسفیدال، وجود کانی زایی مس به صورت رگه ای در مجاورت منطقه سرسفید ال و همراهی آن با یک زون آرژیلیک وسیع در منطقه اوج پلنگ، بهاریه، شواهدی هستند که احتمال حضور یک سیستم مس پورفیری را در جنوب غرب منطقه سرسفید ال مطرح می کند.

توده های گرانیتوییدی حسن آباد و دره زرشک و اسکارن های میزبان آن ها در 60 کیلومتری جنوب غرب یزد، مابین دو زون ایران مرکزی و کمربند تکتونوماگمایی سهند، بزمان واقع شده اند.این توده های گرانیتوییدی با سن احتمالی الیگومیوسن سنگ های رسوبی، آتشفشانی ائوسن و واحدهای کنگلومرایی سازند سنگستان و سنگ های کربناتی سازند تفت را قطع نموده و اسکارن سازی و کانه زایی را درمنطقه باعث شده اند. هدف از انجام این تحقیق بررسی ویژگی های ژئوشیمیایی توده های نفوذی مرتبط با اسکارن های جنوب غرب یزد و مقایسه آن ها با سایر گرانیتوییدهای مرتبط با اسکارن های دنیا، به منظور ارزیابی پتانسیل کانه زایی اسکارن های منطقه می باشد. در این راستا تعداد 6 نمونه از سنگ های ماگمایی و اسکارنی موجود در منطقه جهت آنالیز XRF و XRD و 20 نمونه جهت مطالعات پتروگرافی برداشت گردید. نتایج حاصل از داده های ژئوشیمیایی و مطالعات پتروگرافی صورت گرفته بر روی این منطقه نشان می دهد که سنگ های گرانیتوییدی منطقه مانند بسیاری از گرانیتوییدهای اسکارنی دنیا دارای ترکیب سنگ شناختی ازگرانیت تا کوارتزد یوریت می باشند که مشخصات یک ماگمای کالک الکالن متاآلومینوس گرانیتوییدی تیپ I را دارا هستند و در یک محیط تکتونوماگمایی مرتبط با کمان های آتشفشانی یا کمان های ولکانو، پلوتونیک شکل گرفته اند. بدین طریق با مقایسه عناصر اصلی و جزیی گرانیتوییدهای اسکارنی حسن آباد و دره زرشک با سایر گرانتیوییدهای اسکارنی دنیا مشخص گردید که این اسکارن ها از نوع Cu – Fe می باشند.

تحقیقات زیادی برای شناسایی انواع خفاش های کرمان انجام نگرفته است در این تحقیق خفاش هایی از قبیل Asellia tridens، Pipistrellus kuhli و Rhinolophus blasii شناسایی شدند که قبلا هم توسط افراد دیگر گزارش شده بودند ولی در این تحقیق گونه Rousettus aegyptiacus برای اولین بار در کرمان گزارش می شود که با استفاده از کلید شناسایی از نظر اندازه های خارجی و اندازه های داخلی جمجمه و تجزیه فضله آن، گونه Rousettus aegyptiacus یک خفاش میوه خوار است که به زیر راسته Megachiroptera تعلق دارد. این خفاش از منطقه فاریاب جیرفت در 370 کیلومتری جنوب کرمان گرفته شده است.
از خصوصیات مهم این خفاش جثه بزرگ آن است که حدودا 94 گرم وزن دارد. دارای گوش ساده می باشد به طوری که لبه داخلی آن حلقوی شکل است. چشم های درشت، دم بسیار کوتاه، پرده میان رانی کوتاه و انگشت دوم دست این خفاش دارای سه بند است که بند آخر ناخن دارد. همچنین این خفاش دارای پوزه بلند می باشد.

زاگرس کمربند چین خورده - رانده ای است که ازشمال غرب تا جنوب ایران امتداد یافته وتوسط گسله های عرضی (با روند NWN-SES) بریده و بهم ریخته شده است. جهت بررسی شواهد تاثیرگذاری عملکرد این گسله ها درتکوین حوضه رسوبی زاگرس، پهنه گسله سبزپوشان (در حد فاصل گسله های کازرون و کاره باس) به عنوان مورد مطالعاتی انتخاب گردید. بررسی های صحرایی وکنترل نقشه های هم رخساره ای و هم ضخامت سازنده ها، حکایت ازآن دارد که این پهنه گسله از زمان کرتاسه میانی (سنومانین) تا پلیستوسن به تناوب فعالیت هایی در قالب تغییر رخساره و ضخامت سازندها یا به عنوان مرز حوضه های رسوبی داشته است. مهمترین این شواهد (از غرب به شرق پهنه گسله) عبارتند از: افزایش ضخامت سروک، تبدیل رخساره شیلی، مارنی گورپی به آهک های تربور، تبدیل رخساره مارنی پا بده به رخسار آهکی، دولومیتی جهرم، تبدیل رخساره تبخیری گچساران به مارن های رنگارنگ رازک، مرز رخساره مارنی میشان، افزایش ضخامت آغاجاری وجلوگیری ازحمل اجزاء چرتی بختیاری به سمت جنوب غرب می باشد. هیچ اثری ازعملکرد زمین ساختی رسوبی این پهنه، پیش ازکرتاسه میانی مشاهده نمی شود، درصورتی که گسله های عرضی مشابه دارای فعالیت ها قدیمی تری هستند.