فصلنامه موج سبز
پیاپی 9 (تابستان 1381)

مقاله ذیل در چارچوب «پروژه توانمندسازی جمهوری اسلامی ایران برای تدوین استراتژی و برنامه عمل ملی تنوع زیستی» به معرفی «کنوانسیون تنوع زیستی» خواهد پرداخت. بحثی که طی این مقاله ارائه می شود یک بحث توصیفی است. لذا طی آن به جزییات علمی و فنی پرداخته نخواهد شد و این مهم به دانشمندان رشته های مربوطه واگذار می شود. کنوانسیون تنوع زیستی به مانند سایر کنوانسیونها و پروتکلهای زیست محیطی، یک قرارداد چند جانبه به شمار می رود که متعلق به شاخه جدیدی از حقوق بین الملل تحت عنوان «حقوق بین الملل زیست محیطی» است....

طی روزهای 6 و 7 شهریورماه سال 1380، نشست مشورتی برنامه عمل ملی حفاظت از تنوع زیستی در مرکز همایشهای محمدبن زکریای رازی برگزار شد. در طی نشست یادشده راهبردهایی به منظور حفاظت از تنوع زیستی، با در نظر گرفتن اهداف و رهنمودهای کلی ارایه شده که عبارتند از: 1) ارتقای سطح آگاهی از تنوع زیستی و مشارکتهای مردمی. 2) ایجاد نظامهای اطلاعاتی و تحقیقاتی تنوع زیستی. 3) بهره برداری پایدار از منابع تنوع زیستی. 4) ایجاد مدیریت نظام مند حفاظت از تنوع زیستی....

قلمرو لایتناهی آفرینش، سرشار از رمز و رازی فراتر از درک و دریافت کامل، حتی برای اشرف مخلوقات (یعنی انسان) است. ذات باری تعالی فقط خود آگاه است که به سرانگشت تدبیر الهی چه آفریده و در پیدا و نهان زمان و مکان چه موجودیت متنوع و اعجاب انگیزی را از نیست به هست آورده است؛ و بر انسان- گل سرسبد خلقت- واجب که به پشتوانه تفکر و تدبیری که خداوند در نهاد وی به ودیعه نهاده است بر بستر شناخت گام بردارد و آن به آن به گنجینه دانش و آگاهی خود بیفزاید....

دومین اجلاس گروه کاری در زمینه بررسی راه های اجرای بند j ماده هشتم کنوانسیون تنوع زیستی در کشورهای متعاهد که به امر «حفاظت از دانش، نوآوری ها و اقدامات سنتی جوامع محلی و بومی در ارتباط با تنوع زیستی» پرداخت، از 4 تا 8 فوریه 2002 در شهر مونترال کانادا برگزار گردید.
این گزارش به منظور آشنایی خوانندگان با این اجلاس می باشد.

تالابها در شمار اکوسیستمهایی قراردارند که در آنها تنوع زیستی از درجه ای بسیار بالا برخوردار است. به همین سبب زمانی که تالابی از بین می رود، به موازات این فرآیند میرا، کل تنوع زیستی، یعنی اجتماعات گیاهی و جانوری وابسته به تالاب نیز از میان می روند؛ کسانیکه تالابهای هامون، چغاخور، گندمان، شادگان، بامدژ، بختگان و بسیاری دیگر را در سالهای نه چندان دور دیده و با وضعیت موجود این تالابها مقایسه می کنند، به خوبی تفاوتهای موجود را درک می نمایند.

دریای خزر آبگیر بسته ای است به مساحتی حدود 380 هزار کیلومتر مربع در نیمکره شمالی و متعلق به منطقه آب و هوایی معتدله کره زمین، که در امتداد محور شمالی- جنوبی گسترش یافته است. به همین خاطر این دریا در محور طولی خود به سه قسمت خزر شمالی، خزر میانی و خزر جنوبی با عمق متوسط خزر حدود 180 متر برآورد شده است. متوسط درجه حرارت آن برابر با 18 درجه و شوری متوسط آن حدود 13 قسمت دز هزار است که آن را در ردیف آبهای لب شور قرار می دهد....

بیوتکنولوژی یا زیست فن آوری به مجموعه ای از فن آوری ها اطلاق می گردد که در آنها از عناصر حیاتی استفاده می شود. هرچند که مدت زیادی از گسترش این دانش با ارزش نمی گذرد، اما تحولات حاصل از آن عظیم بوده است. به کمک زیست فن آوری می توان ژنی از موجود زنده را مورد هدف قرار داد و تغییراتی را بر روی آن اعمال نمود؛ یعنی با ایجاد تغییرات در محتوای اطلاعات وراثتی سلولهای زنده، رقمهای جدید و دلخواه را تولید کرد....

تنوع زیستی صرفا تعبیری اکولوژیک نداشته و از مفهومی اقتصادی و اجتماعی نیز برخوردار است. دراین رابطه، کنوانسیون تنوع زیستی (CBD)، تنوع زیستی را چنین تعریف کرده است: «تغییر پذیری در بین موجودات زنده» حفظ تنوع زیستی به عنوان نخستین هدف CBD می باید با توجه و در ارتباط با اهداف دوم و سوم آن، استفاده پایدار از منابع زیستی و اطمینان از تسهیم عادلانه منافع حاصله استنباط شود...