مجله صفه
پیاپی 41 (پاییز و زمستان 1384)

مقاله جستاری در شرح، تعریف و مراتب نظریه، تلاشی است در جهت تبیین معنا و حقیقت نظریه و دریافتن وجود و ابعاد آن به عنوان رکن اندیشه منظم بشری، بدانسان که بتوان با استفاده از این نظریه شناسی پایه، به درک و بهره گیری بهتری از نظریه در معماری نائل آمد. سلسله مراتب تفکر تحلیلی اقتضا می کند پیش زا پرداختن به نمودی خاص و تخصصی از نظریه، شناختی بنیادی از آن به طور عام احراز شود. به همین سبب، در مقاله ابتدا ضمن توضیح مفهوم نظریه، تعاریفی در قالب روایت های متعدد ارائه شده تا شناخت مخاطب از نظریه، از حالت مبهم کلی به نوعی معرفت متعین تر منطقی نزدیک شود...

گسترش شهرها طراحان، برنامه ریزان و کارشناسان امور شهری را به مطالعه بیشتر در ابعاد گوناگون توسعه مناطق شهری و تجزیه و تحلیل وجوه گوناگون مدیریت شهری، به منظور ارائه راهکارهای نوین، واداشته است. ارتقای توانایی شناخت و تبادل اطلاعات برای تدوین طرح بهبود فضاهای پیچیده شهری نیازمند دانش و مهارت ویژه ای است. بنابر این، دیگر نقش سنتی متخصصان امور شهری برای این امر نه کافی است و نه می تواند راه حل مناسبی برای معضلات و پیچیدگی های عصر حاضر باشد...

طراحی شهری یک فرایند مساله گشایی گروهی است که در آن با استفاده از تکنیک هایی که به طور فزاینده ای در طراحی شهری برای سنجش وضعیت و تدوین راهبرد به کار گرفته شده است. ماتریس سوآت (SOWT) است. به طور کلی ماتریس سوآت یک چارچوب مفهومی است که برای شناسایی و تحلیل تهدیدها و فرصت ها در محیط خارجی یک سیستم و بررسی قوت ها و ضعف های درونی آن به کار گرفته می شود. تکنیک تحلیل وضعیت سوآت که در آغاز توسط برنامه ریزان شرکت های خصوصی و محافل رشته مدیریت بازرگانی برای پاسخگویی به چالش های فراروی موسسات خصوصی تدوین شده است...

در این مقاله سعی می شود تا با تامل و بازاندیشی در روند سریع و پر افت و خیز نوپردازی (مدرنیزاسیون) شهری و منطقه ای و با تکیه بر اندیشه های فلسفی مغرب زمین، اصول ثابتی که در طول دوران شهرسازی نوگرا قابل دریافت و ملاحظه بوده و هست، استخراج شود. در این تلاش ابتدا به تعریف واژه های کلیدی متن می پردازیم و سپس با تکیه بر آن و کاوش در آثار اندیشمندان برجسته نوگرا، به برنامه ریزی شهری و منطقه ای نوگرا می رسیم. به این ترتیب با اندیشه و دقت در موضوع نووارگی (مدرنیته) و همزاد آن نظام سرمایه داری خواهیم توانست ویژگی های فرایند نوپردازی شهری را تعیین کنیم...

وجود محیطی امن برای زندگی در کنار سایر نیازهای اساسی فیزیولوژیکی انسان مثل غذا، سرپناه و بهداشت از ضروریات و نیازهای اصلی انسان است. احساس ناامنی در محیط و نگرانی های ناشی از مکان های ناامن سایر فعالیت های انسانی را تحت الشعاع قرار می ده و امور اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی به درستی انجام پذیر نخواهد بود. نابهنجاری های اجتماعی و جرایم گوناگون در محیط های شهری از جمله موارد اصلی ناامنی محیط زندگی و سلب کننده امنیت مناطق شهری و در نتیجه مختل شدن آسایش و آرامش مردم است...

اگر بخواهیم به جوهره سازمان دهی فضا در فلات ایران اشاره کنیم به جرات می توانیم از ساختار حیاط مرکزی نام ببریم، ساختاری که به صورت در هم تنیده و یکپارچه پاسخ های مناسبی را برای زندگی مادی و معنوی این مردمان به دست داده است. این ساختار چه در زمینه شکلی (هندسه کی طرح - هندسه جزئی عناصر) و چه در روش پدیداری (مصالح - فن آوری) به شدت از ویژگی های بستر و توانمندی های محلی اثر پذیرفته و بدین ترتیب با حداقل دخل و تصرف در محیط (تغییر شکل - آلایندگی) حداکثر بهره مندی را نصیب کاربران کرده است...

نیاز به تامین مسکن برای جمعیت رو به افزایش جهان، گسترش فقر و نابرابری، آلودگی های زیست محیطی ناشی از برداشت بی رویه منابع طبیعی برای تولید مصالح ساختمانی و محدود بودن این منابع شرایطی را به وجود آورده که گروهی از معماران ناچار شده اند به منابع جدید و جایگزینی با حداقل آلودگی های زیست محیطی، قابل بازیافت و ارزان روی آورند. دسترسی به منابع سرشار آب اقیانوس ها و آب دریاهای آزاد که حاوی مقادیر قابل توجهی از کانی های مختلف است. ایده استفاده از این منابع را برای تولید مصالح ساختمانی در مناطق ساحلی و حاشیه ای آن ها تقویت کرده است...

مقاله حاضر کوشیده است تا ضمن ارائه تصویری کلی از توسعه کمی پرشتاب سال های اخیر در آموزش معماری کشور، که به ناگزیر تنزل کیفیت به دنبال خواهد داشت. ضرورت برنامه ریزی راهبردی و تقسیم کار مبتنی بر نقاط قوت دانشکده های معماری کشور راه را در مقطع زمانی امروز، گوشزد کند. علاوه بر آن، مقاله پس از بیان چیستی برنامه ریزی راهبردی، سازوکار و گام های انجام این مهم را همراه با گزارش یک طرح پژوهشی که با هدف برنامه ریزی راهبردی دانشکده معماری شهید بهشتی انجام گرفته است مطرح می کند.