مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی
سال ششم شماره 2 (پیاپی 16، پاییز و زمستان 1385)

آموزش پرستاری باید با در نظر گرفتن نیازهای بهداشتی منطقه بر اساس جدیدترین شاخص های سازمان جهانی بهداشت ارایه گردد. این مطالعه با هدف تعیین میزان مطابقت برنامه درسی دوره کارشناسی پیوسته پرستاری با شاخص بار بیماری ها به صورت سال های عمر تعدیل شده بر حسب ناتوانی در سال 2003 انجام گرفته است.
در این مطالعه تطبیقی، ابتدا بار بیماری ها بر اساس سال های تعدیل شده عمر بر حسب ناتوانی بنا بر علت از گزارش جهانی سلامت (2003) استخراج گردید. سپس تعداد واحد درسی تخصیص یافته در برنامه سرفصل دروس کارشناسی پیوسته پرستاری به ازای هر یک از بیماری ها محاسبه و به صورت فراوانی گزارش و مقایسه شد.
درصد واحد تخصیص یافته به موضوعاتی نظیر سوانح عمدی و غیر عمدی، اختلالات عصبی- روانی، قلبی- عروقی، تنفسی، گوارشی، اعضای حسی، آنومالی های مادرزادی و کمبودهای تغذیه ای در مقایسه با بار بیماری به صورت سال های تعدیل شده عمر بر حسب ناتوانی مرتبط با این بیماری ها کمتر از حد مطلوب، در خصوص بیماری های واگیر، تناسلی- ادراری، اختلالات غدد درون ریز، وضعیت مادری و حول و حوش زایمان و بیماری های پوستی بیشتر از حد مطلوب و در مورد بیماری های عضلانی- اسکلتی و نئوپلاسم ها در حد مطلوب بود.
نیاز به بازنگری دقیق تر برنامه درسی کارشناسی پرستاری با توجه به موارد ذکر شده، احساس می شود.

دانشجویان رشته مامایی لازم است در پایان دوره تحصیل، از حداقل توانمندی برای ارایه خدمات حرفه ای خود برخوردار باشند. هدف از این پژوهش، تعیین میزان دستیابی دانشجویان کارشناسی مامایی به حداقل های ضروری یادگیری مامایی در دانشکده پرستاری مامایی اصفهان است.
این پژوهش یک مطالعه توصیفی و به تعبیری نوعی ارزشیابی آموزشی بر مبنای الگوی(Context, Input, Process, Product) CIPP بود. نمونه پژوهش را دانشجویان مامایی دو دوره آموزشی مشتمل بر 36 نفر که آماده امتحان فینال عملی بودند، تشکیل داد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای بود که با تکنیک دلفی و با نظرخواهی از اساتید تهیه گردید. پرسشنامه مجموعا 12 درس و 61 واحد درسی تخصصی را با شاخص دیدن، شنیدن، مطالعه، تجربه و توانایی انجام کار مورد سنجش قرار می داد. داده ها با نرم افزار SPSS به صورت توزیع فراوانی تجزیه و تحلیل شدند.
در بیش از 90 درصد موارد، کلیه دروس طبق سرفصل مصوب ستاد انقلاب فرهنگی توسط استاد مربوطه در کلاس تدریس شده بود. در آموزش بالینی دانشجویان در موارد ناشایع مانند زایمان بریچ، استفاده از فورسپس، کانسر زنان تجربه کافی نداشتند و در برخی از موارد مانند احیای نوزاد، دانشجویان تجربه ای را کسب ننموده بودند. در برخی موارد تجربه دانشجو در کسب مهارت ضعیف بود. پیشنهاد می شود اساتید از روش های نوین تدریس در جهت فعال سازی دانشجو در کلاس درس استفاده نمایند و برای آموزش موارد ناشایع، از فیلم، مولاژ و سایر وسایل سمعی بصری جدید بهره گیرند.

نگرش و طرز تلقی یک دختر نسبت به قاعدگی خود در ایفای نقش مادری و سازگاری اجتماعی و زناشویی آینده وی تاثیر بسزایی دارد. هدف از انجام این پژوهش، مقایسه سه روش آموزشی (آموزش والدین نوجوان، آموزش نوجوانان با استفاده از جزوه آموزشی و آموزش نوجوانان با استفاده از بحث و گفتگو با آنان) برای تغییر نگرش منفی نسبت به قاعدگی بود.
این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی است که بر روی 256 دانش آموز دختر 12 تا 14 ساله مدارس راهنمایی شهر اصفهان در سال 1383 انجام شد. برای آموزش هر شیوه آموزشی، دو مدرسه از نواحی مختلف آموزش و پرورش بطور تصادفی انتخاب شدند. یک پیش آزمون قبل و یک پس آزمون بعد از آموزش انجام گرفت که پرسشنامه ای 40 گزینه ای، با مقیاس لیکرت 5 نقطه ای، نگرش آنان را مورد سنجش قرار می داد. از آزمون های t وابسته و تحلیل واریانس و کوواریانس برای تجزیه وتحلیل داده ها در نرم افزار SPSS استفاده شد.
میانگین نمرات پیش آزمون و پس آزمون نگرش دانش آموزان در شیوه های آموزشی بحث و گفتگو با نوجوانان و آموزش والدین اختلاف معنی داری داشت ولی در شیوه آموزشی ارایه جزوه آموزشی اختلاف معنی دار نبود. در مقایسه سه روش آموزشی، روش بحث و گفتگو با نوجوانان نسبت به سایر روش ها تاثیر بیشتری داشت.
برای اصلاح نگرش دانش آموزان نسبت به قاعدگی، روش های بحث و گفتگو مناسب ترین و شیوه آموزش والدین نیز مفید است، ولی روش آموزشی جزوه که بطور معمول در سیستم آموزشی دانش آموزان به کار گرفته می شود، کارآیی کمتری دارد.

به منظور ترویج استفاده از آموزش الکترونیک، اولین دوره آموزش آنلاین دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با موضوع مدلاین راه اندازی شد. سپس مطالعه ای با هدف مقایسه اثربخشی شیوه های آموزش آنلاین حضوری و تلفیقی درس مدلاین در دانشجویان پزشکی، انجام گرفت.
در یک مطالعه تجربی، به 40 نفر از دانشجویان پزشکی، آموزش مدلاین با سه شیوه حضوری، آنلاین و تلفیقی ارایه شده و سپس دانش، مهارت و رضایت مندی فراگیران ارزیابی و مقایسه گردید. ابزار گردآوری داده ها برای دانش، پرسشنامه ای چهارگزینه ای ده سوالی، برای سنجش مهارت، با بررسی استراتژی جستجو، تناسب مقالات یافت شده با موضوع و زمان جستجو، و برای رضایت مندی از طریق یک پرسشنامه ده گزینه ای با مقیاس پنج نقطه ای لیکرت بود. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک نرم افزار SPSS و با انجام تست های آماری مجذور کای، t-test، ANOVA و کروسکال والیس انجام شد.
میانگین و انحراف معیار دانش فراگیران در گروه آموزش حضوری 75±16، در گروه آموزش آنلاین 70±21 و در گروه آموزش تلفیقی 82.2±13 از 100 بود. میانگین و انحراف معیار مهارت در گروه آموزش حضوری 76.9±25، در گروه آموزش آنلاین 70±24، در گروه آموزش تلفیقی 90.7±11 از 100 به دست آمد. تفاوت دانش و مهارت در سه گروه از نظر آماری معنی دار نبود. نتایج رضایت دانشجویان از آموزش نیز در سه گروه، اختلاف معنی دار آماری نداشت.
احتمالا ترکیبی از آموزش های آنلاین و راهنمایی های حضوری برای گسترش آموزش های الکترونیکی، می تواند اثربخشی قابل قبولی داشته باشد که به هر حال، برای رسیدن به این وضعیت، باید بسیاری از بسترهای سخت افزاری و نرم افزاری در دانشگاه ها توسعه یابد.

در دانشکده های پرستاری، برای آموزش، از روش سخنرانی استفاده می شود. یادگیری از طریق همیاری، یکی از روش های متداول آموزشی است. این مطالعه با هدف مقایسه روش طرح تدریس اعضای تیم (Team member Teaching Design-TMTD) و روش تلفیقی سخنرانی همراه با پرسش و پاسخ بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان پرستاری انجام شده است.
در این مطالعه نیمه تجربی، از طرح دو گروهی با آزمون قبل و بعد استفاده شده است. نمونه مطالعه کلیه دانشجویان ترم دوم پرستاری روزانه (27 نفر) و شبانه (20 نفر) دانشگاه علوم پزشکی تبریز در سال 84-1383 بودند. مباحثی از واحد بهداشت جامعه (1) در یک گروه به روش TMTD و درگروه دیگر به روش سخنرانی همراه با پرسش و پاسخ ارایه شد. پیشرفت تحصیلی دانشجویان با استفاده از آزمون قبل و بعد و یادآوری ارزیابی گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و برای مقایسه گروه ها ازآزمون t زوج و t مستقل استفاده شد.
میانگین و 13 و در ± انحراف معیار نمرات دانشجویان گروه تجربی پس از آموزش به روش TMTD، 5/2 44/14 از کل نمره 22 بود. با اینکه نمرات ± گروه سخنرانی با پرسش و پاسخ 3.2 دانشجویان در هر گروه نسبت به پیش آزمون افزایش معنی داری داشت ولی نمرات دانشجویان در روش تلفیقی بطور معنی داری بیشتر از TMTD بود.
روش سخنرانی همراه با پرسش و پاسخ نسبت به روش TMTD بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان برتری داشت اما روش TMTD نیز، با فعال سازی دانشجویان در روند آموزش تاثیرات مثبت آموزشی داشته است. توصیه می شود از هر دو روش در آموزش استفاده گردد.

مدیران آموزشی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان برای سازگار نمودن آموزش با نیازهای حرفه ای بر آن شدند تا به طراحی دوره مستقل آموزش پزشکی اورژانس در دوره پزشکی عمومی اقدام نمایند. این مطالعه با هدف تعیین نظرات صاحب نظران در مورد حداقل های آموزشی دوره اورژانس در دوره پزشکی عمومی طراحی گردید.
این مطالعه توصیفی- مقطعی در سال 1382 در دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شد. جمع آوری نظرات گروه های مختلف ذی نفع در سه مرحله انجام گردید. در مرحله نخست، با پرسشنامه ای باز، نظرات 30 نفر از کارورزان، دستیاران و پزشکان عمومی در مورد آموزش های لازم در زمینه اورژانس های داخلی و جراحی و عناوین مرتبط با سرفصل های آن جمع آوری شد. در مرحله دوم، نتایج حاصل از مرحله قبلی به صورت پرسشنامه ای به 30 نفر پزشک عمومی و دستیار و هیات علمی ارایه شد تا نظرات ایشان درباره حذف موارد غیرمرتبط به دست آید. در مرحله سوم، از گروهی صاحب نظر دعوت به عمل آمد تا بر اساس شاخص های آماری به دست آمده و پس از بحث و گفتگو درباره هر عنوان، به انتخاب و یا حذف نهایی عناوین اقدام نمایند. داده ها با شاخص های آماری میانگین و فراوانی نسبی به کمک نرم افزار SPSS تحلیل شد.
در مرحله نخست، مجموعا 431 عنوان استخراج شد که این عناوین نهایتا در 13 گروه طبقه بندی گردید. طی مرحله سوم، از مجموع 431 عنوان مورد بررسی، 132 عنوان حذف و 146 مورد پذیرفته شد و 153 مورد به عنوان مواردی مشخص گردید که باید در گروه های تخصصی آموزش داده شوند. پس از انجام حذف ها، بر اساس جمع نمرات دو معیار معرفی شده، نمره کل هر عنوان مشخص و عناوین براساس این نمرات رتبه بندی شدند، اورژانس های شکم و تروماها بالاترین تعداد عناوین را دریافت نمودند.
نتایج این مطالعه به عنوان زیر بنای طراحی یک برنامه آموزشی مناسب می تواند مورد استفاده برنامه ریزان آموزشی قرار گیرد. این حداقل های اورژانس های داخلی و جراحی بومی شده می تواند در اتخاذ تصمیمات آموزشی و مدیریتی راهگشا باشد.

دانشجویان در دوران تحصیل ممکن است با مشکلات عدیده ای مواجه شوند و در پی پیدا کردن راه حل باشند. هدف این مطالعه، تعیین نظرات دانشجویان پزشکی در مورد مشکلات دوران تحصیل و مرجع مناسب آن در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان است.
در این مطالعه توصیفی- مقطعی، تعداد400 نفر از دانشجویان پزشکی مشغول به تحصیل در مقاطع چهارگانه: علوم پایه، مقدمات آموزش بالینی، کارآموزی و کارورزی دانشکده پزشکی اصفهان بطور تصادفی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته بود که با 16 سوال، مشکلات خدمات آموزشی، روان شناختی، فردی- خانوادگی و مالی- رفاهی و همچنین مناسب ترین مرجع برای حل مشکل را مورد بررسی قرار می داد. داده ها با آماره توصیفی و مجذور کای در نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد.
فراوانی مشکلات دوران تحصیل به ترتیب اولویت: مشکلات روان شناختی 43.7 درصد، مالی- رفاهی 30.8 درصد، فردی- خانوادگی 30.2 درصد و خدمات آموزشی 29 درصد به دست آمد. در بخش مشکلات خدمات آموزشی، فراوانی مشکل افت تحصیلی 47.1 درصد و مشکل کاهش انگیز به تحصیل 56.9 درصد بود. اکثر دانشجویان از تجربه شخصی خود برای حل مشکلات دوران تحصیل استفاده نموده و از نظر آنان خانواده، مناسب ترین مرجع مشکلات مالی- اداری و خانوادگی- فردی بود ولی برای مشکلات آموزشی و روان شناختی اکثریت تجربه شخصی را معرفی نمودند.
مشکلات دوران تحصیل شایع و نیازمند ضرورت سامان دهی نظام مشاوره با محوریت اساتید و تعامل با خانواده است.

بسیاری از مطالعات، تاثیر مداخلات آموزشی کاربرد مهارت های پزشکی مبتنی بر شواهد را بر مدارج بالای پزشکی سنجیده اند ولی گزارشات کمی از تاثیر این مداخلات در مدارج پایین پزشکی وجوددارد. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر یک برنامه آموزشی کارگاهی پزشکی مبتنی بر شواهد را بر مهارت بکارگیری آن توسط دانشجویان مقطع بالینی پزشکی انجام گرفت.
در یک مطالعه پیش تجربی، 24 دانشجویان پزشکی سال 4 و 5 که بخش های داخلی یا جراحی را گذرانده بودند، به صورت غیر تصادفی آسان انتخاب شدند. کارگاهی در قالب سه جلسه 5 ساعته در مورد پزشکی مبتنی بر شواهد برای آنان برگزار گردید. نگرش دانشجویان نسبت به برگزاری کارگاه از طریق پرسشنامه ای با مقیاس لیکرت، مهارت آنها در زمینه طراحی سوال کلینیکی توسط پیش آزمون و پس آزمون با دو سوال چهار گزینه ای و نحوه جستجو شواهد از بانک های اطلاعاتی توسط چک لیست بررسی شد. نتایج با استفاده از آزمون ویلکاکسون توسط نرم افزار SPSS تحلیل گردید.
از 40 نمره مهارت طرح سوال بالینی، دانشجویان از پیش آزمون 23 و از پس آزمون 8 غلط داشتند که این اختلاف معنی دار بود. نمره جستجوی منابع دانشجویان در پیش آزمون 40 و در پس آزمون 100 از کل نمره 100 و بطور معنی داری افزایش یافته بود. نتایج پرسشنامه نگرش نشان داد که نگرش دانشجویان در مورد کارگاه مثبت بوده است.
این مداخله آموزشی باعث پیشرفت طراحی سوال، جستجوی منابع اطلاعاتی شد. نگرش دانشجویان در مورد آن مثبت بود. پیشنهاد می شود که مطالعات آتی، تاثیر مداخلات زودهنگام، از جمله کارگاه را در بین دانشجویان، کارورزها، دستیاران و هیات علمی ارزیابی نمایند.

مهارت ارتباط پزشک با بیمار موجب توفیق در گرفتن اطلاعات کافی از بیمار، تشخیص صحیح، جلب اطمینان بیماران و در نهایت، درمان موفقیت آمیز می گردد. هدف از این مطالعه، تعیین وضعیت برقراری ارتباط کارورزان پزشکی با بیماران هنگام مصاحبه از دیدگاه بیمار و مشاهده گر بود.
این مطالعه مقطعی در سال 1383 انجام شد. در این مطالعه نحوه برقراری ارتباط 72 کارورز پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان با بیماران در هنگام مصاحبه با استفاده از دو ابزار جمع آوری اطلاعات، شامل یک چک لیست که با استفاده از مشاهده مستقیم تکمیل می گردید و یک پرسشنامه که توسط مصاحبه با بیمار تکمیل می شد، مورد بررسی قرارگرفت. اطلاعات به دست آمده با آمار توصیفی و ضریب همبستگی اسپیرمن و کاپا و نرم افزار SPSS تحلیل شد.
وضعیت برقراری ارتباط کارورزان پزشکی با بیمار در حین شرح حال گیری از دیدگاه بیمار و مشاهده گر در سطح متوسط ارزیابی گردید. بیشترین نقایص از دیدگاه بیمار و مشاهده گر در روند پایانی و سپس اجرا و شروع مصاحبه بود. در بیشتر قسمت ها، دیدگاه بیمار و مشاهده گر همخوانی نداشت. با افزایش سن بیمار، نمره برقراری ارتباط از دیدگاه بیماران بطور معنی داری افزایش می یافت.
نقایصی در مهارت برقراری ارتباط کارورزان پزشکی با بیماران در حین شرح حال گیری وجود دارد. با توجه به اهمیت این مهارت بالینی، ضرورت آموزش آن در مرکز مهارت های بالینی قبل از تماس با بیمار واقعی آشکار می گردد. انجام مطالعات مداخله ای به منظور بهبود روش های تدریس و محتوای مناسب برای آموزش مهارت های ارتباطی پیشنهاد می شود.

فشار خون بالا می تواند باعث پیشرفت سایر عوارض دیابت و بویژه عوارض قلبی- عروقی و نفروپاتی شود. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر مدل مراقبت پی گیر بر کنترل فشار خون بیماران دیابتی صورت پذیرفت.
این مطالعه کارآزمایی بالینی با طرح سری های زمانی در دو گروه تجربی و شاهد، بر روی 74 بیمار دیابتی، در شهر ارومیه در سال های 83-1382 انجام شد. پس از جورشدن متغیرهای ضروری، بیماران با تخصیص تصادفی در دو گروه تقسیم شدند. مدل مراقبت پی گیر که دارای چهار قدم اساسی: آشنا سازی، حساس سازی، اجرا و ارزشیابی بود، اجرا شد. در ابتدا و در فواصل یک ماهه، فشار خون بیماران سه بار اندازه گیری شد. افراد گروه تجربی ده جلسه دو ساعته آموزش گروهی در رابطه با خودمراقبتی دیابت دریافت کردند. داده ها با نرم افزار SPSS به صورت آنالیز واریانس در اندازه گیری مکرر تجزیه و تحلیل شد.
میانگین میزان فشار خون سیستولیک در میان دو گروه مطالعه، بعد از انجام مداخله، با آنالیز واریانس در اندازه گیری های مکرر تفاوت معنی دار در زمان های مختلف نشان نداد ولی در مورد فشار خون دیاستولیک، تفاوت معنی دار بود.
بکارگیری الگوی مراقبت پی گیر در کنترل فشار خون دیاستولیک گروه آزمون بطور معنی داری موثر بود. از آنجا که بیماری فشار خون بالا در بیماران دیابتی شایع است و اغلب حادثه خیز می باشد، پیشنهاد می گردد از این مدل برای کنترل مستمر فشار خون استفاده شود.

در فرایند تحصیلی، ارتقا و پایش رفتارهای آموزشی بالینی مدرسان ضرورت دارد. هدف این پژوهش تعیین تاثیر شرکت مربیان در یک کارگاه آموزشی سه روزه درباره آموزش و ارزشیابی بالینی بر بکارگیری رفتارهای موثر در آموزش بالینی مربیان دانشکده پرستاری و مامایی شهر شیراز بود.
در این پژوهش شبه تجربی با طرح دو گروهی فقط پس آزمون، کلیه مربیانی (39 نفر) که حداقل به مدت چهار ماه آموزش بالینی دانشجویان را بر عهده داشتند، انتخاب و بطور تصادفی در دو گروه تجربی (19 نفر) و شاهد (20 نفر) تقسیم گردیدند. سپس گروه تجربی در یک کارگاه آموزشی شرکت کرد. دو ماه بعد، تمامی دانشجویانی که تحت نظارت مربیان دو گروه به کسب تجربیات بالینی پرداخته بودند، با یک پرسشنامه پایا و روا حاوی 21 گزینه رفتار موثر در آموزش بالینی، مربیان خود را در مورد ارزیابی قرار دادند. میانگین نمرات هر یک از رفتارها در دو گروه با آزمون t مستقل به کمک نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفت. میانگین کل امتیاز داده شده به گروه تجربی نسبت به گروه شاهد بطور معنی داری بیشتر بود. علاوه بر این، مربیان گروه تجربی در 6 رفتار آموزشی هدایت کنفرانس های بالینی به نحو موثر، ارایه بازخورد مثبت و تشویق، تشویق دانشجویان به تفکر، تجزیه و تحلیل و انتقاد منطقی، داشتن انعطاف پذیری، تسهیل خود ارزشیابی دانشجویان و پرسیدن سوالات تفکربرانگیز، نسبت به گروه شاهد تفاوت معنی داری داشتند ولی در 15 رفتار آموزشی دیگر تفاوت دو گروه معنی دار نبود.
شرکت مربیان در کارگاه آموزش بالینی موجب بکارگیری اصول آموزشی توسط آنان گردید و تاثیر مثبتی بر رفتارهای موثر آموزش بالینی داشت. مدیران و برنامه ریزان باید موقعیت های مناسبی را برای تسهیل بکارگیری دانش و مهارت های آموزش بالینی مربیان فراهم کنند.

اغلب مطالعات پیشین به بررسی عوامل موثر بر فراگیری دوره آموزش پرداخته اند و دستاوردهای دوره آموزش پرستاری کمتر بررسی شده است. این مطالعه با هدف تعیین دیدگاه دانشجویان و مربیان پرستاری در مورد توانمندی های حرفه ای دانشجویان در کارآموزی در عرصه در دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام شد.
در این مطالعه توصیفی در سال 1382، 74 نفر دانشجوی ترم هشت دوره کارشناسی و 33 نفر مربی پرستاری با روش سرشماری انتخاب شدند. پرسشنامه پژوهشگرساخته با مقیاس پنج نقطه ای لیکرت که 96 سوال را در حیطه های ارایه خدمات به بیمار، مراقبت از بیمار، تامین امنیت بیمار، توانمندی های مدیریتی، ارتقای کیفیت مراقبت و آموزش به بیمار شامل می شد، بطور خودایفا بین نمونه ها توزیع و سپس کلیه پرسشنامه ها جمع آوری شد. داده ها با نرم افزار SPSS به صورت توزیع فراوانی و با آزمون مجذور کای تحلیل گردید.
از دیدگاه دانشجویان و مربیان، توانمندی های حرفه ای دانشجویان در کارآموزی در عرصه، در هر شش بعد رضایت بخش نبود. با استفاده از آزمون مجذور کای در ابعاد ارایه خدمات به بیمار، مراقبت از بیمار، توانمندی های مدیریتی، ارتقای کیفیت مراقبت و آموزش به بیمار، بین نقطه نظرات دو گروه اختلاف معنی دار آماری مشاهده شد.
توانمندی های حرفه ای دانشجویان در کارآموزی در عرصه دانشگاه علوم پزشکی تبریز در حد مطلوب نبود که می تواند ناشی از فقدان محیط حمایتی و انگیزشی، نظارت، سرپرستی و مکانیزم های مدیریتی باشد.

ایجاد یک سیستم ارزشیابی منظم و شفاف و عادلانه و توام با مشارکت استادان، ممکن است موجب جلب رضایت بیشتری استادان گردد. هدف از این مطالعه، تع‍ی‍ین تاثیرات یک مدل مشارکتی ارزشیابی بر دیدگاه های اعضای هیات علمی نسبت به مدل ارایه شده می باشد.
در مطالعه ای تجربی با طرح پیش تجربی تک گروهی، 55 نفر از اعضای هیات علمی دانشکده پزشکی بطور تصادفی انتخاب شدند. به شرکت کنندگان بانک سوالاتی در قالب نرم افزار ارایه شد که از طریق آن می توانستند فرم ارزشیابی انفرادی (اختصاصی) برای خود تهیه کنند. دیدگاه شرکت کنندگان نسبت به این مداخله در شش حیطه در قالب یک پرسشنامه 21 سوالی با مقیاس لیکرت مورد سنجش قرار گرفت. داده ها با نرم افزار SPSS به صورت میانگین و انحراف معیار، و با آزمون های t-test، ANOVA و همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شد.
هشتاد و چهار درصد از نمونه ها در مطالعه شرکت کردند و نسبت به تهیه فرم اختصاصی ارزشیابی خود اقدام نمودند. شرکت کنندگان سپس به پرسشنامه نظرخواهی پاسخ دادند. میانگین و انحراف معیار پاسخ شرکت کنندگان 4.02 ± 0.5 از نمره کل 5 بود. بیشترین نمرات را احساس مشارکت و رضایت به خود اختصاص داد.
به نظر می رسد بکارگیری این مدل، که مستلزم حداکثر همکاری اعضای هیات علمی در فرایند ارزشیابی استاد می باشد، نسبت به کاهش مقاومت ها در برابر ارزشیابی و افزایش رضایت مندی کمک کند و واکنش های ایشان را در برابر بازخورد ارزشیابی بهبود بخشد.

روش های ارزشیابی مختلفی برای مهارت های بالینی معرفی شده است. در واحدهای بالینی، استفاده ازچک لیست و دفترچه ثبت مهارت های عملکردی رایج است. هدف از این مطالعه، مقایسه نمرات عملکرد و رضایت دانشجویان در روش های ارزشیابی با چک لیست و استفاده از دفترچه ثبت مهارت های عملکردی در کارورزی زایمان دانشجویان مامایی بود.
در مطالعه ای پیش تجربی که در دانشکده پرستاری و مامایی حضرت زینب (س) وابسته به دانشگاه علوم پزشکی گیلان در نیم سال اول 1384 انجام شد، کلیه دانشجویان ترم چهارم کاردانی مامایی (21 نفر) مورد مطالعه قرار گرفتند. کلیه مهارت هایی که باید دانشجو کسب نماید در دفترچه ثبت مهارت های عملکردی (Log book) تهیه و در اختیار مربیان و دانشجویان قرار گرفت تا بطور روزانه نوع مهارت کسب شده و نمره مربوطه دانشجویان در آن ثبت شود. بطور همزمان مربیان با روش معمول چک لیست، دانشجویان را ارزشیابی کردند. نمرات دانشجویان با نرم افزار SPSS به صورت توزیع فراوانی و میانگین و انحراف معیار تجزیه و تحلیل، و برای مقایسه ها از آزمون های t و مجذور کای استفاده شد.
میانگین و انحراف معیار نمرات کسب شده در روش دفترچه ثبت مهارت های بالینی 16.33 ± 0.77 و در روش چک لیست 17.88 ± 0.41 بود که اختلاف معنی دار آماری داشت. کلیه دانشجویان در ابتدا از روند ارزشیابی جدید کاملا رضایت داشتند ولی پس از رویت، نمره رضایت آنها 85.71 درصد بود. رضایت دانشجویان از روش های ارزشیابی اختلاف معنی داری داشت که از ثبت مهارت های عملکردی رضایت بیشتری داشتند.
استفاده از دفترچه ثبت مهارت های بالینی برای کارورزی زایمان با رضایت بیشتر دانشجویان مامایی همراه بود و ارزشیابی عینی تری را فراهم می ساخت. به هر حال، بکارگیری آن نیاز به انجام اصلاحات و مطالعات وسیع تر در سایر مراکز آموزشی دارد.

ارتقای کیفیت آموزش بالینی، مستلزم بررسی مستمر وضعیت موجود، شناخت نقاط قوت و اصلاح نقاط ضعف است. هدف این مطالعه تعیین وضعیت آموزش بالینی از دیدگاه دانشجویان پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد بود.
در یک مطالعه توصیفی در سال 84-83، از کلیه دانشجویان ترم آخر کارشناسی پیوسته و ناپیوسته پرستاری و کاردانی مامایی به تعداد 133 نفر درخواست شد که پرسشنامه ای 36 گزینه ای را به صورت خودایفا تکمیل نمایند. داده ها با نرم افزار SPSS و به صورت توزیع فراوانی تجزیه و تحلیل شد.
مهم ترین نقاط قوت آموزش بالینی به ترتیب عبارت بودند از: برخورد مناسب مربی با دانشجو، حضور به موقع مربی و دانشجو در بخش، رعایت پیشنیازهای دروس کارآموزی و رعایت مراحل آموزش بالینی، حمایت کامل مربی از دانشجو، نظارت کافی بر روند آموزش بالینی و مهم ترین نقاط ضعف آموزش بالینی به ترتیب عبارت بودند از عدم استفاده از وسایل کمک آموزشی در محیط بالینی، عدم وجود امکانات رفاهی، عدم ارزشیابی مربی بالینی توسط دانشجو و ناهماهنگی دروس نظری و کارآموزی.
دانشجویان اکثر موضوعات مطرح شده در حیطه های اهداف آموزشی و مربی تایید نمودند در حالی که در مورد محیط آموزشی و نظارت و ارزشیابی وضعیت چندان مطلوب نبود و در مورد برخورد با دانشجو نیز در بعضی موضوعات مشکلاتی وجود داشت. بهبود امکانات و تجهیزات محیط بالینی و بازنگری ابزارها و فرآیندهای ارزشیابی توصیه می شود.

شناسایی عوامل موثر در یادگیری، یکی از مقوله های مهم و مورد پژوهش محققان می باشد. هدف از این مطالعه تعیین سبک های یادگیری دانشجویان پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تبریز بوده است.
در مطالعه ای توصیفی در سال 1384، تعداد 250 دانشجوی پرستاری و مامایی کارشناسی پیوسته دانشگاه علوم پزشکی تبریز به صورت سرشماری انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه ای با 12 سوال در مورد سبک های یادگیری کلب (Kolb) بود که به صورت جمع- اجرا توزیع و تکمیل گردید. داده ها با نرم افزار SPSS با توجه به راهنمای ابزار تجزیه و تحلیل و توزیع فراوانی سبک های یادگیری دانشجویان ارایه گردید.
سبک یادگیری اکثریت دانشجویان همگرا (54.2 درصد) و سپس به ترتیب 32.1 درصد جذب کننده، 7.5 درصد انطباق یابنده و 6.2 درصد واگرا بود.
با توجه به استفاده از سبک های یادگیری همگرا و جذب کننده در بین دانشجویان، پیشنهاد می شود از روش های آموزشی نشان دادن، استفاده از دیاگرام و دست نوشته های استاد و آموزش یک به یک، سخنرانی و خودآموزی با مطالب خواندنی استفاده شود.

تجزیه و تحلیل های مورد استفاده در پژوهش را می توان به سه گروه تقسیم نمود:1. تجزیه و تحلیل های نخستین (Primary analyses): زمانی اطلاق می شود که پژوهشگر، خود داده ها را جمع آوری کرده و برای به دست آوردن نتایج، آنها را تجزیه و تحلیل نماید.
2. تجزیه و تحلیل های دومین (Secondary analyses): زمانی اطلاق می شود که پژوهشگر، داده های مربوط به یک مطالعه قبلی را برای پاسخگویی به سوال یا سوالات جدید مورد تجزیه و تحلیل مجدد قرار دهد.
3. فراتحلیل ها (Meta analyses): زمانی اطلاق می شود که پژوهشگر، نتایج تعدادی از مطالعات اولیه (Primary analysis) را برای پاسخگویی به سوال پژوهشی خود با یکدیگر ترکیب نموده و نتیجه جمعی جدیدی را به دست آورد.
فراتحلیل ها با مرور نظام مند منابع (Systematic reviews of the literature) برای پیدا کردن، ارزشیابی، ترکیب و در صورت نیاز، جمع بندی آماری، به مقالاتی می پردازند که قبلا پیرامون یک موضوع خاص به رشته تحریر در آمده اند. مهم ترین مزیت مطالعات فراتحلیل این است که آنها با ادغام کردن نتایج مطالعات مختلف، قدرت مطالعه را در جهت یافتن نتایج معنی دار افزایش می دهند. همین خصوصیت سبب شده است که در سال های اخیر، تعداد مقالات مربوط به فراتحلیل ها که در منابع علوم پزشکی منتشر می شوند، افزایش چشمگیری را نشان دهد. یکی از پیامدهای بسیار مهم چنین افزایشی، کاربرد روزافزون نتایج حاصل از فراتحلیل ها در تصمیم گیری های مربوط به مراقبت های بهداشتی می باشد.

تکنولوژی رایانه می تواند برای کمک به دانشجویان در زمینه دستیابی، سازمان دهی، دستکاری و نمایش اطلاعات مورد استفاده قرار گیرد. تحول رایانه و تکنولوژی اطلاعات (Information Technology-IT) سیستم های مراقبت بهداشتی پیشرفته را در قسمت های ارتباط، آموزش، ذخیره و بازیابی اطلاعات پزشکی تغییر شکل داده است. این پیشرفت ها بطور مسلم بر مدیریت بیمار و آموزش ارایه دهندگان مراقبت بهداشتی تاثیر دارد.
مطالعات نشان می دهد اکثر استفاده کنندگان از کامپیوتر، بویژه متخصصین مراقبت های بهداشتی در کشورهای در حال توسعه، اطلاعات کمی از نظر آموزش و استفاده از IT دارند (1تا3). بنابراین، مطالعه ای به منظور تعیین میزان آشنایی دانشجویان دانشکده علوم پیراپزشکی و بهداشت مشهد با رایانه و کاربرد آن انجام شد که در این مطالعه، جامعه پژوهش دانشجویان 8 رشته از مقطع کاردانی و کارشناسی دوره روزانه و شبانه بودند که نیمی از آنها در تمام مقاطع تحصیلی (530 نفر) به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته ها نشان داد که 54.2 درصد دانشجویان در حد اپراتوری و 9.4 درصد در حد پیشرفته، با رایانه آشنایی دارند که این میزان در دانشجویان مذکر بیشتر بود (P=0.04). در مجموع، بیش از یک چهارم دانشجویان، رایانه شخصی داشتند ولی آزمون مجذور کای ارتباط معنی داری بین وجود رایانه شخصی در منزل و جنس نشان نداد. همچنین میانگین سن دانشجویانی که در حد پیشرفته با رایانه کار کرده بودند بیشتر از سایرین بود (P=0.04). بین میزان تحصیلات پدر و آشنایی دانشجو با رایانه ارتباط معنی داری مشاهده نشد ولی بین میزان تحصیلات مادر و آشنایی با رایانه رابطه معنی داری وجود داشت (P=0.01). آزمون آماری مجذور کای رابطه معنی داری را بین متوسط درآمد ماهیانه خانواده و نحوه کار کردن با رایانه نشان داد (P=0.00). نظر به اینکه دانشجویان امروز، کارکنان فردای سیستم بهداشتی- درمانی هستند و آموزش آنها نقش بسیار مهمی در تغییر مهارت های آینده دارد، این مطالعه نشان داد که نیاز به آموزش دانشجویان درباره کاربرد رایانه، با توجه به ویژگی های شخصی دانشجو، و تنظیم آن با اهداف IT در دانشگاه ها باید در اولویت اول قرار گیرد.