ماهنامه کانون
پیاپی 90 (اسفند 1387)

در این مقاله علاوه بر سیر تاریخی تحلیل گفتمان، چگونگی به کارگیری آن در رسانه رادیو آورده شده است. در تحلیل گفتمانی رادیویی علاوه بر بافت متنی باید به بافت موقعیت نیز توجه کرد. در ضمن در یک تحلیل گفتمانی رادیویی علاوه بر جملاتی که درمتن برنامه وجود دارد، باید اجرا و نحوه تاکید گوینده بر کلمه ها و عناصر دیگر برنامه مانند موسیقی، افکت و حتی سکوت را نیز در نظر گرفت. گفتمان رادیویی دارای سطوح و روش هایی است که باید در تحلیل انتقادی به آن توجه شود. به طور کلی باید در تحلیل گفتمان رادیویی مراحل زیر را مد نظر قرار داد: تبیین چارچوب نظری، تعیین روش تحلیل و سطح آن، تعیین واحد تحلیل و در نهایت جمع آوری داده ها. در خاتمه دو نمونه از تحلیل گفتمانی رادیویی آورده شده است.

این مقاله با هدف بررسی ویژگی های برنامه های رادیویی تهیه شده است و در آن برخی از ویژگی های ذاتی رادیو از قبیل: بیان کلیات، تخیل آمیز بودن، تداون نداشتن پیام، انعطاف پذیری، شخصی بودن، وابستگی به زبان و ناتوانی در ارسال پیام های فرعی ذکر شده است. پس از آن ویژگی برخی برنامه های رادیویی از جمله خبر و برنامه های سیاسی، گزارش و توصیف های رادیو از واقعیت های بیرونی، نمایش رادیویی، برنامه های تلفنی و موسیقی رادیویی بررسی شده است. در پایان نیز برخی از آسیب های برنامه سازی رادیویی در ایران بیان شده است.

مقاله حاضر در ابتدا به توانمندی های رادیو می پردازد و بر اساس این توانمندی ها حدس می زند که در آینده رادیو نقش مهم تری در زندگی روزمره ایفا خواهد کرد. تاثیر زیرپوستی رادیو همراه با تاثیر آن بر تخیل مخاطب چنین قدرتی به رادیو می بخشد.

در این مقاله ابتدا به وجوه مشترک و نیز متمایز رادیو و تلویزیون اشاره می شود و سپس ویژیگ تخیل و نقش آن در رادیو به تفصیل مورد بررسی قرار می گیرد. هدف از مقاله حاضر تشریح این نکته است که نقش تخیل مخاطب در رادیو برای درک پیام به اندازه ای مهم است که نباید با استفاده از گویندگان و بازیگران رادیویی در تلویزیون آن را محدود کرد. به عبارت دیگر استدلال می شود که چگونه ورود گویندگان رادیو به عرصه تلویزیون به کارایی و تاثیر هر دو رسانه لطمه خواهد زد.

در این مقاله هدف آن است که با استفاده از تحقیقاتی که در یک دهه اخیر در مورد میزان و نوع استفاده از رادیو در ایران به عمل آمده است، شناختی اجمالی از مخاطب رادیو به دست دهیم. این شناخت ممکن است به برنامه ریزی بهتر برنامه های رادیو و جذب مخاطب بیشتر یاری رساند. برای رسیدن به این هدف، میزان استفاده از رادیو و مقایسه این میزان با میزان استفاده از تلویزیون و روزنامه، نوع محتوایی که بیشتر مورد اقبال مخاطبان است، مخاطب ملی و مخاطب محلی، ویژگی های جنسی، سنی و طبقاتی مخاطبان رادیو و تمایل مخاطبان ایرانی به استفاده از ویژگی انعطاف پذیری رادیو مورد بررسی قرار گرفته است.

مقاله حاضر می کوشد با توجه به تحقیقات صورت گرفته در مورد میزان مصرف پیام های رادیویی در کشور به بررسی توزیع جغرافیایی آن با کمک روش های ترسیم نقشه بپردازد. از دیگر سو، در این مقاله کوشش می شود برخی از فرضیه های اولیه برای توضیح بهتر وضع موجود، توزیع پیام های رادیویی و ایده هایی برای تحقیقات بعدی مطرح شود. نتایج بررسی توزیع مصرف پیام های رادیویی در کشور این فرض مقدماتی را تایید می کند که عموما میزان مصرف پیام های رادیویی در شهرهای مرزی کشور کمتر از شهرهای داخلی است. همین نتایج حاکی از آن است که میزان مصرف پیام های رادیویی خارجی در شهرهای مرزی بیشتر از شهرهای داخلی کشور است.