فهرست مطالب

فقه و حقوق خانواده - پیاپی 44 (زمستان 1385)

نشریه فقه و حقوق خانواده
پیاپی 44 (زمستان 1385)

  • 186 صفحه، بهای روی جلد: 8,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1386/01/25
  • تعداد عناوین: 9
|
  • نرگس ایزدی صفحه 5
    قلمرو رسالت پیامبر اکرم، گستره جامعه بشری است. در سالی که مزین به نام مبارک «رحمه للعالمین» است، بنا به مقتضیات زمان، سخن از آینده بشریت و نقش این پیامبر در ساماندهی آن، لازم به نظر می رسد.
    پیشرفت های شگرف علم، صنعت و تکنولوژی در عصر حاضر و بویژه در سال های اخیر، مردم جهان را بیش از هر زمان دیگری به یکدیگر نزدیک کرده است.
    آنها فارغ از هر گونه تمایز جغرافیایی، سیاسی و فرهنگی، تنها با زدن چند کلید رایانه، در اقصی نقاط عالم، با هم ارتباط برقرار می نمایند. در صنعت و اقتصاد نیز تعاملات، روزبه روز، فزونی یافته و نزدیک تر می شود. در این عرصه، یکی از دغدغه های مشترک جوامع انسانی «آینده بشریت» است.
  • سیدابوالقاسم نقیبی صفحه 9
    مساله حجاب از مسائل مهمی است که در آیات و روایات به روشنی در اطراف آن بحث شده است. ولی الزام به عدم استفاده از حجاب اسلامی در برخی کشورها، این شبهه را پدید آورده که حجاب «حق» زن مسلمان است؛ چه بسا او بتواند با توجه به ویژگی اسقاط پذیری حق، از آن در گذرد. در این نوشتار ضمن تعریف حق و ویژگی های آن چون اسقاط پذیری، نقل پذیری و انتقال پذیری و نیز تعریف حکم ویژگی هایی چون عدم جواز اسقاط، عمومیت احکام برای عموم مکلفان و تبعیت احکام از مصالح و مفاسد، به مقایسه بین حکم و حق و انطباق بر ادله حجاب پرداخته شده است. با غور در ادله حجاب اعم از کتاب و سنت، در می یابیم که پوشش زن در مقابل مرد بیگانه از چنان موقعیتی برخوردار است که وضع و رفع آن به دست شارع می باشد و اصولا برای تامین مصلحت ومصونیت زن از هر گونه تعرض وضع شده است. از این رو حکم تلقی می گردد؛ ولی چنانچه از لسان نص شرعی، حکم بودن آن احراز نگردد با مراجعه به اصل عدم حق به حکم بودن آن اذعان می نماییم. از مهمترین آثار مترتب بر حکم بودن حجاب می توان به لزوم تنظیم قواعد آمره از ناحیه قانونگذار و عدم نفوذ توافق بر اسقاط آن اشاره نمود.
    کلیدواژگان: حجاب، حق، حکم، جلباب، خمار، ستر، زینت
  • عزت سادات میرخانی صفحه 33
    بحث از صناعت اجتهاد و اسلوب استخراج حکم و تشخیص موضوع، فن دسترسی به کبریات قضایا در حل صغریات، نحوه برخورداری از اجتهاد مناسب با نیاز امروز بشر، آشنایی با تحولات تاریخی مربوط به اجتهاد در اسلام و بالاخره کیفیت نظام سازی در اجتهاد شیعی از مسائل مهمی است که در عصر کنونی به واسطه ضرورت های فردی و اجتماعی مورد تعامل قرار می گیرد.
    از طرفی طرح شبهات وارد شده در نحوه پاسخگویی مجتهد، اصول و مبانی پایدار این فن، میزان توسعه در اصول و قواعد راهبردی اجتهاد از مواردی است که پردازش موضوعات مذکور را ضروری می نماید.
    در این نوشتار اهتمام بر ارائه شیوه نظام سازی و دستمایه های اجتهاد شیعی است؛ ضمن آنکه نحوه کارآمدی آن در حل مسائل فردی و جمعی بر اساس آموزه های امامان معصوم مورد بررسی قرار می گیرد؛ بویژه آنکه حوادث میان زمان رسول خدا و امیرمؤمنانبا عصر صادقین موجباتی را برای سازماندهی، استحکام این اجتهاد بر مبنای کتاب و سنت و عقل بما هو عقل در برابر اجتهاد ناصواب از سوی امام صادق پایدار ساخت.
    کلیدواژگان: اجتهاد شیعی، کلان نگری، مستند سازی، بدعت زدایی، سازمان دهی
  • مریم ابن تراب صفحه 63
    تحقق «عدالت اجتماعی» یکی از دغدغه های جدی و مطرح در زمینه های حقوقی، سیاسی و اجتماعی است که در اندیشه های مختلف مورد توجه قرار گرفته است. به دلیل عدم آگاهی کافی از شیوه قانونگذاری دینی، این شبهه در اندیشه بعضی از منتقدان راه یافته که عدالت کلان در اسلوب قانونگذاری به موازات عدالت خرد جایی ندارد. این جاست که اندیشه التقاط و استمداد از سایر سیستم های حقوقی در تحقق عدالت جمعی مطرح می شود و جوامع اسلامی را با چالشی روبرو می سازد.
    بنابراین تلاش و کنکاش در مبانی شرعی به ویژه سیره عملی معصومان علیهم السلام از نیازهای اساسی به شمار می رود.
    در جنبش نرم افزاری به کارگیری اصل عدالت یکی از طرق راهگشا در این زمینه است که با مبنا قراردادن آن می توان به بسیاری از چالش های کنونی پاسخ داد.
    هدف این پژوهش، استدلال بر مبنای اصل عدالت در، یافت آموزه های حقوقی است که خاستگاه آن، آیات قرآن کریم و روایات منقول در سیره معصومان علیهم السلام است. پس از آن ابعاد مختلف عدالت اجتماعی، هم چون زمینه های حقوقی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و قضایی بررسی و تبیین گردیده است.
  • سرور میرهاشمی صفحه 90
    امر سلامت و جان انسان ها پیوسته از دغدغه های مهم جوامع بشری بوده، که دانش پزشکی در روند تکاملی خود خدم.ات ارزشمندی را در این جهت ارائه نموده است تا بدان جا که در تقسیم اولیه علوم، علم الا بدان قسیم علم الادیان گردیده است.
    در این رستا پیوند اعضا از جایگاه ویژه ای پیوسته برخوردار بوده که در ارائه خدمات پزشکی موفقیت های ارزشمندیث را به خود اختصاص داده است.
    در کشورهای اسلامی با توجه به خاستگاه دینی بودن قوانین علاوه بر قانونی بودن این عمل، مشروعیت آن بسیار مورد ارزیابی اندیشمندان قرار داشته.
    در این مقاله به بررسی انواع درمان از طریق پیوند اعضا پرداخته و مشروعیت آن از منظر نصوص و ادله شرعی مورد تجلیل قرار گرفته، مضاف بر آنکه نسبت به خرید و فروش و یا هدیه اعضا نیز تامل لازم صورت پذیرفته و نفی و اثبات آن در صور مختلف با بیان ادله تبیین گردیده است.
    کلیدواژگان: پیوند اعضا، مشروعیت، شیوه های پیوند، اهدا کننده، گیرنده عضو
  • منیره حق خواه صفحه 112
    عدالت به عنوان یکی از مهمترین مسائل علوم معرفتی و علوم اجتماعی همواره مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است.
    مفهوم عدالت در دو حوزه علوم اجتماعی و علوم معرفتی (فلسفه، کلام، عرفان) از جهتی مشترک و از جهتی متفاوت است. عدالت در هر دو حوزه صفت فعل و رفتار است اما در علوم معرفتی، صفت باری تعالی و یا صفت انسان کامل و یا صفت جهان هستی است و در علوم اجتماعی، عدالت، صفت رفتارها، روابط و قوانین بشر است.
    امام خمینی و شهید محمد باقر صدر دو عالم بزرگ شیعی با احاطه به علوم معرفتی و علوم عملی اسلام سعی وافری در تبیین ارتباط این دو مقوله از جهت «هست» و «باید» داشته اند. در این مقاله با ارائه دیدگاه های این دو بزرگوار، عدالت به عنوان حقیقتی متجلی در عالم هستی و در عین حال هدف شریعت در دو بعد فردی و اجتماعی معرفی و نقطه نظرهای ایشان در خصوص راهبردهای تحقق عدالت، تبیین خواهد شد.
    کلیدواژگان: عدالت فردی، عدالت اقتصادی، عدالت اجتماعی، تامین اجتماعی، توازن اجتماعی
  • فهیمه ملک زاده صفحه 141
    اهمیت اشتغال در عصر کنونی با توجه به گستره ارتباطات و اطلاعات بر احدی پوشیده نیست. اما بحث اشتغال زنان، با توجه به جایگاه مادری و همسری از یکسو و سیستم قانونگذاری دینی که برای زنان وظیفه اقتصادی مقرر نکرده، ولی در دفاع از حقوق اقتصادی، او جایگاه اساسی زنان را مقرر نموده است، نیازمند یک تحلیل و بررسی اندیشمندانه است. به رغم دفاع لازم از جایگاه اشتغال مناسب و ایجاد تناسب و تعادل در عرضه و تقاضا، خانواده را از خطر تزلزل و اضطراب مصون بدارد، در عین آنکه جامعه نیز بتواند از نیروی توانمند و متخصص زنان بدون تعدی و تفریط برخوردار گردد.
    در این نوشتار به بررسی عوامل مؤثر در دستیابی به این هدف مورد بررسی قرار گرفته و نیز به ارزیابی موانع و نگرانی هایی که بر سر راه اشتغال زنان وجود دارد و ضرورت تمهیداتی که بتوان از این نیروی فعال در جایگاه های مناسب برخوردار شد، پرداخته است؛ به ویژه آنکه امروز بخش اعظیمی از نیروی متخصص علمی جامعه را این قشر به خود اختصاص داده و دقت های لازم و قابلیت و مدیریت خود را در بخش های عمده ای که مناسب با روحیات اوست، به اثبات رسانده است.
    کلیدواژگان: زنان، تخصص، اشتغال، دستمزد، قابلیت ها، فاعلیت ها
  • چکیده مقالات به زبان عربی
    زینه عرفت پور، حسین سرور صفحه 166
  • چکیده مقالات به زبان انگلیسی
    ربابه پهلوان باقری صفحه 7
|
  • Dr. Seyyed Abolghasem Naghibi Page 9
    Modest apparel (hejab) is one of the important issues which have been discussed thoroughly in the verses of the Holy Quran and Islamic traditions. Banning modest apparel in some countries mislead some people to think that modest apparel is a right of Muslim women but not a law. Therefore as a right women can choose to waive this right.In this paper while the definition of right is given, certain characteristics are clarified, that as a right, it can be relinquished, transferred or an obligation.In this article the definition of divine law which is in accordance with the Holy Quran and traditions are sent by God to stabilize man’s spiritual and materialistic status are also given.It is also known that a law commanded by God, regarding the covering of women is for the protection of women and to provide her with safety and security. So due to the sufficient reasoning and proof given by the legislators hejab(modest apparel) has been accepted as a divine law. Therefore waiving this right has been rejected.
  • Dr. Ezzat Saadaat Mirkhani Page 33
    Due to the individual and social necessity in today’s time the talent of Idgtihad and the way of determining the core of the subject and having access to spiritual knowledge in solving small problems according to the present needs of man and being familiar with the historical development and systemization of Islamic Idgtihad, being able to issue orders and having the quality of systemization are among the important issues which has been taken into consideration. On the other hand how to respond to the question of uncertainty, on the basis of firm rules and principles and the development of these rules and principles which guide the Idgtihad, are also discussed.This article also deals with a different way of systemizing Shia leadership on the basis of basic principles and how these principles can be applied in finding a solution for individual and social problems on the basis of infallible teachings are taken into consideration. Therefore the events that occurred during the time of the Prophet and Imam Sadiq(P.) era, provided suitable conditions for the systemization and stabilization of religious leadership by Imam Sadiq(P.) on the basis of books, traditions and wisdom vis-à-vis unjust leadership.
  • Dr. Maryam Ibntorab Page 63
    In developing social justice is among those serious issues which has been the concern of legislators in the field of legal, political and social systems. As some critics lacked sufficient knowledge about religious law. They have developed a false idea about the religious legislation that there is no justice in Islamic Principles as a whole, but justice in minor rules. Therefore the question of getting help from other legal systems arose. As a result the Islamic communities are faced with many challenges. Therefore the necessity of studying the principle of divine law particularly the practical traits of the infallibles is seriously felt.This paper deals with the reasoning based on the main principle of justice which is embodied in Islamic law, that has its roots in the verses of the Holy Quran and the traditions of the prophets and the infallibles. Finally the different aspects of social justice in legal, cultural, political, economical and judicial aspects are taken into consideration.
  • Sorour Mirhashemi Page 90
    Man’s health and the protection of man’s life has been one of the serious concerns of medical science. Valuable services have been rendered to mankind in the field of medicine. In Islamic countries, inspite of existing religious laws; the legality of organ transplanting has been studied and at this time has been accepted.In this article different kinds of medical treatments through organ transplanting are addressed and its legality has been analyzed from a religious point of view. Also the buying, selling or donation of an organ or limb as a gift has been studied and it’s acceptance or rejection in different cases has been clarified with sufficient reason.
  • Monireh Haghkhah Page 112
    Justice has always been considered by lawmakers, as one of the most important issues of theological and social sciences. The concept of justice in one respect has common features and in another respect is different from social science, philosophy, mysticism and theology. In both fields it is considered a reason for an action or behavior, but in theology it is an attribute of God,e.g. an discription of a perfect being. The existence also is a proof of justice. But in social sciences justice is a charactoristic for the behavior and relationships of mankind.Imam Khomeini(R) and Martyr Sadr the two great Shiite scholars having vast knowledge and command of Islamic practical knowledge have tried their best to clarify the relation between existence and divine law.In this article while discussing the approach of these two great personalities, justice is introduced as a reality in this world as well as the prime goal of religion from an individual and social aspect. Also this article deals with how well justice can be materialized in this world.
  • Dr. Fahime Malekzade Page 141
    With the advancement of technology in communication and information these days, women‘s employment is an important issue. Taking into consideration the status of women as mothers and wifes, women’s employment is of great importance in today’s world. Although the religious law making system did not place any economic responsibilities and obligation on women but at the same time their economics rights should be protected and special consideration for their position is needed. Therefore the issue of women’s employment require a thoughtful anaylsis. Providing a suitable job for women is of vital importance in order to safeguard the family and the home. On the other hand society should not be deprived of the talents and abilities of women and benefit from their specialized abilities without crossing the line and violating their rights. To achieve these goals some effective factors are addressed in this article. Also restrictions and obstacles that exist in relation to women’s employment are analyzed so that they should enjoy proper status in society.Moreover women constitute a large part of skilled experts and educated class in society. Also their capabilities and their management in vital sections of society which is in conformity with their personality and characteristics has been proven.