مجله دانشگاه علوم پزشکی گرگان
سال هشتم شماره 3 (پیاپی 19، پاییز 1385)

گیاهان دارویی، به علت سهولت دسترسی، کاهش عوارض جانبی و قیمت مناسب، به عنوان جایگزین شایسته داروهای سنتتیک، همواره مورد توجه بوده اند. مواد بیولوژیک گیاهی با منشا گیاهی یک شاخه اصلی از فارماکوتراپی مدرن بیماری های قلبی عروقی را شامل می شوند. هدف از این مطالعه تعیین اثرات عصاره آبی زعفران روی خواص پایه و کارکردی گروه دهلیزی بطنی بود.
در این مطالعه تجربی از 17 سر خرگوش نر نیوزلندی (1-1.3کیلوگرم) استفاده شد. پروتکل های تحریکی (WBCL،Recovery،Facilitation،Fatigue) برای بررسی خواص الکتروفیزیولوژیک در گروه دهلیزی– بطنی ایزوله در دو گروه (گروه اول 10 نمونه و گروه دوم 7 نمونه) مورد استفاده قرار گرفت. کلیه پروتکل های تحریکی در حضور و عدم حضور غلظت های مختلف عصاره آبکی زعفران (mg/l 28 10-2، 19 10-2، 9 10-2) و وراپامیل (0.1 میکرومولار) تکرار شد. تمام نتایج به صورت میانگین خطای استاندارد نشان داده شده است.
نتایج این تحقیق بیانگر تاثیر معنی دار غلظت های مختلف عصاره گیاه در افزابش پارامترهای الکتروفیزیولوژیک پایه (زمان هدایت دهلیزی- بطنی، ونکباخ، زمان تحریک ناپذیری کارکردی) گیاه می باشد. همچنین در غلظت mg/l 19 10-2 رفتارهای وابسته به سرعت (تسهیل و خستگی) افزایش معنی دار یافت. اثرات اسانس روی مسیر سریع بیشتر از مسیر آهسته بود.
نتایج این تحقیق برای اولین بار نشان دهنده نقش بالقوه ضد آریتمی گیاه زعفران در درمان تاکی آریتمی های فوق بطنی می باشد.

اسید اسکوربیک به عنوان یک ویتامین آنتی اکسیدان در سیستم عصبی مرکزی (CNS) پستانداران یافت می شود. اگر چه تا کنون نقش مرکزی اسید اسکوربیک به خوبی مشخص نشده، ولی شواهدی مبنی بر اثر تعدیلی آن در سندرم محرومیت اوپیوییدها وجود دارد. در این مطالعه، اثر اسید اسکوربیک بر علایم و نشانه های سندرم محرومیت ناشی از نالوکسون در خوکچه های هندی وابسته به مرفین مورد بررسی قرار گرفت.
در این مطالعه تجربی،120 سرخوکچه های هندی نر (300 الی 400 گرم) در15 گروه8 تایی، مرفین سولفات را به صورت زیر جلدی 3 بار در روز به مدت سه روز دریافت می کردند تا به آن وابسته گردند. در روز چهارم، نالوکسون با دوز 15 میلی گرم/ کیلوگرم به صورت داخل صفاقی، 2 ساعت پس از دهمین تزریق مرفین به حیوانات تزریق شد تا سندرم محرومیت ایجاد شود. سپس حیوانات به صورت انفرادی در داخل سیلندرهای شیشه ای (قطر 25سانتیمتر و ارتفاع 180سانتیمتر) قرار گرفتند و علایم سندرم محرومیت با روش مشاهده ای در مدت 60 دقیقه ثبت گردید. داروهای مورد آزمایش شامل اسید اسکوربیک، آپومرفین (آگونیست مختلط گیرنده های دوپامینی D1 وD2)، SCH23390 (آنتاگونیست انتخابی گیرنده D1 دوپامینی)، سولپیراید (آنتاگونیست گیرندهD2 دوپامینی) و دامپریدون (آنتاگونیست گیرنده های محیطی دوپامین) بودند.
تزریق زیرجلدی و مزمن اسید اسکوربیک (200 میلی گرم/ کیلو گرم سه بار در روز به مدت سه روز) به حیوانات، نشانه های پرش، حفاری کردن، روی دوپا ایستادن، دل پیچه، تمیز کردن صورت، تکان دادن سرو بدن، لیسیدن آلت تناسلی و همچنین اسهال را کاهش داد. آپومرفین (0/5 میلی گرم/ کیلوگرم، زیر جلدی) اثر مهاری اسید اسکوربیک برعلایم سندرم محرومیت را آنتاگونیزه نمود. اثر مهاری آپومرفین بر پاسخ اسید اسکوربیک توسط SCH23390 (0.5و 1 میلی گرم/ کیلوگرم، داخل صفاقی) آنتاگونیزه گردید. ولی تحت تاثیر سولپیراید (50میلی گرم/ کیلوگرم، زیر جلدی) و دامپریدون (1میلی گرم/ کیلوگرم، زیر جلدی) قرار نگرفت.
تجویز مزمن اسیداسکوربیک، نشانه های سندرم محرومیت ناشی از نالوکسون در خوکچه های هندی وابسته به مرفین را از طریق مکانیسم های گیرنده ای D1 مرکزی دوپامینی مهار می کند.

لیشمانیوز جلدی یکی از بیماری های اندمیک در ایران می باشد. درمان های سیستمیک و موضعی مختلفی برای بیماری استفاده می شود. جستجو برای یافتن روش موثر، ارزان و با حداقل عوارض جانبی برای این بیماری ادامه دارد. برای این منظور تصمیم گرفته شد مقایسه ای بین روش تزریق داخل ضایعه گلوکانتیم و روش کرایوتراپی در درمان لیشمانیوز پوستی پاپولر انجام شود.
در این کار آزمایی بالینی47 بیمار مبتلا به سالک پاپولر مراجعه کننده به درمانگاه پوست بیمارستان قائم (عج) مشهد مورد ارزیابی قرار گرفتند. همه بیماران اسمیر مستقیم مثبت از نظر جسم لیشمن داشتند. بیماران به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول تحت درمان با گلوکانیسم به روش تزریق داخل ضایعه به طور هفتگی و گروه دوم تحت درمان با کرایوتراپی هفته ای یک بار قرار گرفتند که در هر دو گروه دوره درمان 5 هفته تکرار شد. هر دو گروه 1.5 ماه پس از آخرین نوبت درمان پیگیری شدند.
38 بیمار مطالعه را کامل نمودند که21 بیماربا 35 ضایعه در گروه تزریق داخل ضایعه گلوکانیسم و 17 بیمار با 36 ضایعه در گروه گلوکانیسم با تزریق داخل ضایعه 37.1 درصد ضایعات و در گروه کرایوتراپی 22.2 درصد ضایعات از نظر بالینی، بهبود کامل یافتند (بهبود 100 درصد ضایعه) که با استفاده از آزمون کای اسکوئر اختلاف آماری معنی داری بین دو روش وجود نداشت.
کرایوتراپی در مقایسه با روش تزریق داخل ضایعه گلوکانتیم به همان اندازه موثر و در عین حال ارزان تر و با عوارض جانبی کمتر می باشد.

پروستاتکوتمی از طریق پیشابراه ((TUR-P روش تایید شده درمان هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) می باشد. یکی ازعوارض مهم TUR-P، عفونت های مجرای ادرای است. به کارگیری آنتی بیوتیک پروفیلاکتیک و مدت زمان استفاده از آن در پیشگیری از عفونت های ادراری بعد از TUR-P، هنوز مورد بحث است. هدف از انجام این مطالعه مقایسه کارایی سه روش پیشگیری از عفونت در TUR-P بود.
در این کارآزمایی بالینی، بیمارانی که از نظر آنالیز ادراری و کشت ادرار قبل از TUR-P استریل بودند، به سه گروه A، B و C دسته بندی شدند. گروه A دوز منفرد سفازولین یک گرم نیم ساعت قبل از TUR-P و گروه B علاوه بر آن 4 دوز دیگر سفالوزین بعد از TUR-P دریافت کردند. با گروه درمانی C نیز مانند گروه B رفتار شد با این تفاوت که تا زمان خروج سوند ادراری، قرص سیپروفلوکساسین 500 میلی گرم به مدت 3 روز به کار رفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون آماری کای دو و ANOVA استفاده شد. سطح معنی داری آزمون 0.05 در نظر گرفته شد.
میزان بروز کشت اداری مثبت در سه گروه درمانی A، B و C به ترتیب 35 درصد، 20درصد و11.5 درصد بود. اما ارتباط معناداری بین عفونت ادراری و رژیم درمانی استفاده شده، وجود نداشت.
دراین مطالعه تفاوت معنی داری در پیشگیری از عفونت ادراری پس از TUR-P بین سه رژیم درمانی مشاهده نشد. هرچند عفونت ادراری در گروهی که مدت طولانی تری آنتی بیوتیک دریافت کرده بودند، کمتر از دو گروه دیگر بود. به منظور کاربرد این رژیم پروفیکلاسی انجام مطالعات تکمیلی پیشنهاد می شود.

سل خارج ریوی 15-20 درصد موارد ابتلا به سل را شامل می شود. سل گوارشی و شکمی شایع ترین شکل بیماری خارج ریوی است که علایم و نشانه های آن اغلب غیر اختصاصی است. این مطالعه به منظور بررسی سل گوارشی– شکمی در استان گلستان و مشخصات دموگرافیک افراد مبتلا در یک گروه پنج ساله انجام شد.
دراین مطالعه توصیفی– مقطعی، ابتدا اسامی تمامی افرادی که طی سال های 1378-82 درمراکز سل شهرستان های استان به عنوان مورد جدید سل گزارش شده بودند، استخراج و موارد سل خارج ریوی و سل گوارشی– شکمی جدا شدند. با مراجعه به آدرس های موجود، پرسشنامه طراحی شده در مورد آنها تکمیل شد. سپس با ورود اطلاعات به نرم افزار آماری SPSS، توزیع فراوانی هریک از متغیرهای مورد بررسی به دست آمد.
از 30 بیماری که طی این مدت تحت عنوان سل گوارشی- شکمی تحت درمان قرار گرفته بودند، اکثریت (22 نفر، 73.3درصد) زن بودند. شابع تریت شکایت این افراد شامل خستگی، کاهش وزن و بی اشتهایی بود. تشخیص آسیب شناسی در 66.7 درصد افراد موجود بود که در اکثریت مواری پریتونیت سلی گزارش شده بود.
نتایج این مطالعه نشان داد که فراوانی سل خارج ریوی و سل گوارشی– شکمی، از سایر مطالعات انجام شده در ایران و جهان بیشتر می باشد.

استرس ناشی از شغل پرمسوولیت مدیریت، در طولانی مدت بر سیستم ایمنی بدن تاثیر نا مطلوب به جا می گذارد. حمایت اجتماعی به عنوان یکی از عوامل تعدیل کننده اثرات منفی استرس مانند حمایت اجتماعی و رابطه آن با وضعیت ایمنی بدن، این مطالعه انجام شد.
این پژوهش تحلیلی به صورت پس رویدادی با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای، روی 360 نفر مدیر زن و مرد شاغل در دبیرستان های استان خوزستان در سال 81-82 انجام شد. پس از توزیع پرسشنامه حمایت اجتماعی، افراد واجد حمایت اجتماعی بالا و پایین مشخص شدند و سپس به طور تصادفی 80 نفر مدیر واجد حمایت اجتماعی بالا و 80 نفر با حمایت اجتماعی پایین انتخاب شدند. پس از نمونه گیری خون این افراد، سیستم ایمنی آنها با استفاده از روش فلوسایتومتری ارزیابی شد.
حمایت اجتماعی با متغیرهای ایمنی سلولی مانند CD4، نسبتCD4 به CD8، سلول کشنده طبیعی یا NK (CD16،CD56) برخی متغیرها سیستم کمپلمان مانند CH50، ایمنوگلوبولین M (IgM) و برخی متغیرهای CBC خون مانند مانند نوتروفیل دارای رابطه منفی و معنی دار داشت (P< 0.05). میان سیستم ایمنی مدیران واجد حمایت اجتماعی بالا و پایین تفاوت معنی داری در هر یک از متغیرهای CD4، نسبت CD4 به CD8،CD8 کورتیزول، سیستم کمپلمان (CH50، C4، C3) و لنفوسیت وجود داشت (P<0.05).
حمایت اجتماعی با متغیرهایی که افزایش آنها بیانگر بالا بودن سیستم ایمنی است، دارای رابطه مثبت و با متغیرهایی که کاهش آن بیانگر بالا بودن سیستم ایمنی است، رابطه منفی داشت. به عبارت دیگر، حمایت اجتماعی بالا، اثرات منفی ناشی از فشار روانی بر متغیرهای ایمنی مذکور را تعدیل نموده است.

فقر آهن شایع تر ین مشکل تغذیه ای در جهان و یکی از عمده ترین علت های کم خونی می باشد. شیوع فقر آهن و کم خونی ناشی از آن در کشورهای در حال توسعه بیشتر از توسعه یافته است که در این میان بیشترین سهم از آن کودکان و زنان می باشد. این مطالعه به منظور بررسی تاثیر مداخله آموزشی بر آگاهی، نگرش و عملکرد دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی قائم شهر به منظور پیشگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن انجام شد.
این مطالعه یک مداخله آموزشی بود که روی دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی قائم شهر در بهار 1384 در دو گروه مداخله و کنترل (هر گروه 300 نفر) انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای این مطالعه شامل اطلاعات دموگرافیک و پایه و سوالات سنجش آگاهی، نگرش و عملکرد بود. در ابتدای مطاله میزان آگاهی، نگرش و عملکرد همه دانش آموزان به وسیله پرسشنامه ارزیابی شد. سپس برنامه های آموزشی برای گروه مداخله انجام گردید و پس از گذشت 1.5 ماه از مداخله، دو گروه مقایسه شدند. داده ها با استفاده از از نرم افزارهای آماری SPSS(11.5) و STATA(8.0) تجزیه و تحلیل گردید.
نتایج مطالعه نشان داد که قبل از آموزش اختلاف معنی داری بین گروه های مورد مطالعه از نظر آگاهی، نگرش و عملکرد وجود نداشت. اما بعد از انجام مداخله آموزشی، افزایش معنی داری در میانگین نمره آگاهی، نگرش و عملکرد گروه مداخله ملاحظه گردید(P < 0.05). بدین صورت که مداخله آموزشی به اندازه 15 امتیاز در ارتقای آگاهی، 5 امتیاز در ارتقای نگرش و 1.6 امتیاز در بهبود عملکرد تاثیر داشت. هر چند در بین عوامل موثر متغیرهای تحصیلات مادر و شغل پدر بر آگاهی، پایه تحصیلی بر نگرش و تحصیلات مادر بر عملکرد دانش آموزان نیز موثر بود.
این مطالعه نشان داد که مداخله آموزشی بر آگاهی، نگرش و عملکرد دانش آموزان دختر در مورد فقر آهن و کم خونی ناشی از آن تاثیر دارد. بنابراین برنامه های آموزشی در این رابطه برای گروه های سنی نوجوان و جوان پیشنهاد می گردد.

بیماری سلیاک یک بیماری گوارشی است. در این بیماری روده کوچک آسیب می بیند و در جذب عناصر مغذی اختلال ایجاد می شود. با توجه به احتمال ارتباط بین بروز سرطان مری و شیوع بیماری سلیاک، هدف این مطالعه بررسی سرواپیدمیولوژی سلیاک در یکی از نواحی با شیوع بالای سرطان مری بود.
این مطالعه توصیفی طی سال 1384 در مراجعه کنندگان به سه مرکز انتقال خون در شرق، غرب، و مرکز استان گلستان انجام پذیرفت. از 2547 نفر نمونه گیری به عمل آمد. کلیه نمونه ها توسط کیت آنتی بادی ضدترانس گلوتامیناز بافتی(tTG -IgA) به روش ELISA مورد آزمایش قرار گرفتند. بر اساس سطح طبیعی کیت مقادیر کمتر از 4U/ml منفی، بین 4 تا 10 U/ml مثبت ضعیف و بیش از 10 U/ml مثبت در نظر گرفته شدند. برای کلیه نمونه هایی که سطح tTG آنها بیش از 4U/ml شد. آزمایش اندومزیلیال آنتی بادی(EMA) به روش IFA انجام پذیرفت.
آزمایشtTG 28 نفر (1.1درصد) مثبت بود که از این تعداد 18 نفر (0.7درصد) مثبت ضعیف و 10 نفر (0.4 درصد) مثبت بودند. آزمایش EMA در 8 نفر (0.3درصد) مثبت شد. در 70 درصد tTG آنها مثبت شده بود، آزمایش EMA نیز مثبت گردید. ارتباط معنی داری بین قومیت و مثبت شدن نتایج آزمایش tTG مشاهده نشد. از بین مواردی که آزمایش tTG آنها مثبت ضعیف بود، 15 نفر مذکر (83.3 درصد) و 3 نفر مونث (16.7درصد) بودند. همه افراد tTG مثبت مذکر بودند.
با توجه به بالا بودن میزان شیوع سرطان مری در این استان و ارتباط بیماری سلیاک با سرطان مری به نظر می رسد به بیماری سلیاک باید به طور جدی تری در این منطقه پرداخته شود.

جنس ویبریو شامل باکتری های میله ای گرم منفی، اکسیداز مثبت هستند که به طور وسیع در آب های سطحی و دریاهای تمام دنیا یافت می شوند. بعضی از گونه های این جنس در بیماری های گوارشی و خارج از دستگاه گوارشی نقش دارند و در هنگام وقوع بلایای طبیعی مثل سیل، بیماری های ناشی از آن زیاد می شود. ویبریوکلرا عامل بیماری وبا می باشد. در این مطالعه نمونه های آب برداشت شده از آب های سطحی استان گلستان از نظر وجود ویبریوکلرا بررسی شد.
برای تشخیص اولیه این گونه از محیط های آب پپتونه قلیایی وTCBS استفاده گردید و با انجام آزمون های بیوشیمیایی (اکسیداز، لیزین دکربوکسیلاز، اورنیتین دکربوکسیلاز، آرژینین دی هیدرولاز، رشد در 0درصد، 1درصد، 3درصد، 6درصد نمک و سایر آزمون های بیوشیمیایی شامل ONPG، VP، سیمون سیترات، بایل اسکولین، اندول، CAMP، استرینگ تست) و نیز آنتی سرم های ویبریوکلرا تشخیص نهایی انجام شد.
یافته ها : از مجموع 54 نمونه برداشت شده، 42 مورد ویبریو جدا شد که 35 مورد (2/84درصد) non-01 V.cholerea، 2 مورد (63/2درصد) V.mimicus و 5 مورد (1/13درصد) V.cholerae 01 بود.
نتیجه گیری : این مطالعه نشان داد که ویبریو کلرا در 9 درصد نمونه های برداشت شده از آب های سطحی استان گلستان وجود دارد.

دیستونی از عوارض جدی داروهای ضد جنون است که به دو شکل حاد و مزمن دیده می شود. بیمار مردی 23 است که اولین بار در سال 81 با علایم بیماری اسکیزوفرنی پارانویید بستری گردید. در همان زمان تحت درمان با داروهای ضد جنون (ریسپریدون و پرفنازین) قرار گرفته و پس از ترخیص، درمان فقط با پرفنازین 16 میلی گرم روزانه ادامه یافت. از فروردین سال 82 به تدریج دچار کجی پیشرونده گردن به یک طرف شد که به شدت مزاحم و ناراحت کننده بود و با تشخیص دیستونی دیررس بستری شد. درمان های دارویی پیشنهادی بهبودی به همراه نداشت. نهایتا تحت درمان با الکتروشوک به مدت 6 جلسه قرار گرفت که پس از گذشت چند جلسه بهبودی جالب توجهی نشان داد، پس از ترخیص و شروع مجدد داروی ضد جنون کلوزاپین نیز عود (پس از دو سال) مشاهده نشد. این گزارش با هدف پیشنهاد یک روش درمانی موثر برای دیستونی دیررس انجام شد.