فهرست مطالب
نشریه نثر پژوهی ادب فارسی
سال هشتم شماره 17 (زمستان 1385)
- 300 صفحه،
- تاریخ انتشار: 1386/03/25
- تعداد عناوین: 11
-
-
صفحه 1گرشاسپ پهلوانی است که روان او از بارگاه اهورا و همچنین خود او از حماسه ملی، شاهنامه، رانده شده است. روان او به بهشت راه ندارد زیرا آتش، پسر اهورا مزدا و امشاسپند اردیبهشت را آزار رسانیده، در شاهنامه نام آور نیست زیرا سرسپرده ضحاک انیرانی است پس در هر جایی که خواست اهورا مزدا و دوستی مردمان ایران یاریگر پهلوانی نباشد، او در ناخودآگاه این مرز و بوم جایگاهی ندارد. او در جنگ تیری می خورد، دیو خواب اهریمنی براو چیره می گردد و تن او هزاران سال در خواب ناآگاهی فرو می رود تا این که بر روان او نوری اهورایی می تابد و از خواب بیدار می گردد، به سوی اهورا می رود و برای به دست آوردن دوستی ایران و ایرانی ضحاک را می کشد. با میانجی گری زردشت، گناه آزردن آتش او نیز به پاس کردارهای اهورایی آمرزیده می گردد و در فرجام، روان او به بهشت برین راه می یابد.
کلیدواژگان: گرشاسپ، روان گرشاسپ، مرگ گرشاسپ، اژدها، دیو زرین پاشنه، رستاخیز -
مینی مالیسم و ادب پارسی (بررسی تطبیقی حکایت های گلستان با داستان های مینی مالیستی)صفحه 27گسترش مدرنیزم و آغاز موج سوم (عصر فراصنعتی) به عنوان دست آوردهای فراگیر قرن بیستم همه ابعاد زندگی را تحت تاثیر قرار داد. هنر و ادبیات نیز چونان نمودهایی از جامعه، در تلاش به سوی همگامی و هماهنگی با آن قرار گرفت. حاصل این هماهنگی و تاثیرپذیری پدید آمدن گونه ای نو در داستان به نام مینی مالیسم است که با تکیه بر ایجاز بیش از حد، سعی در هماهنگی با سرعت سیر زندگی دارد. مینی مالیسم در ادبیات غرب پدیده ای جدید محسوب می شود، با وجود این در ادبیات کلاسیک ایران نمونه های فراوانی می توان یافت که از بسیاری جهات قابل انطباق با این گونه ادبی جدید باشند. در مقاله حاضر کوشش شده این انطباق در گلستان سعدی نموده شود. نتیجه کار نشان می دهد که با این بررسی می توان به درک تازه ای از ساختار داستان ها و حکایات کلاسیک ایران دست یافت.
کلیدواژگان: مینی مالیسم، ایجاز، حکایت، داستان کوتاه، گلستان -
صفحه 49این مقاله درباره چگونگی تشکیل نخستین دیوان حکومتی در اسلام و تقلید اعراب مسلمان در این زمینه از دیوانهای حکومتی پادشاهان ایران به بحث و بررسی می پردازد. اولین بار در زمان خلافت عمر و پس از فتح ایران، زمانی که اعراب با سازمان های دولتی و نظام های مالیاتی ایرانیان مواجه شدند و به مزایای آن پی بردند. با کمک و راهنمایی ایرانیان کاردان، به تاسیس دیوان در حکومت اسلامی پرداختند و سپس دبیران و کارمندان با تجربه ایرانی را برای کار در دیوانها استخدام نمودند. تا حدود سال 82 هجری همه دیوانهای حکومت اسلام به زبان فارسی نوشته می شد، اما در این سال به دستور عبدالملک بن مروان (86 - 65 ه)، دیوانهای دولتی از فارسی به عربی ترجمه شد. با اینکه در سالهای نخستین دولت اسلام، تنها یک دیوان کلیه امور مالی و حقوقی و ارسال نامه ها و نظایر آن را برای مسلمانان انجام می داد، با به خلافت رسیدن امویان و پس از آن عباسیان، دیوانهای حکومتی نیز توسعه یافت و به قسمتهای جداگانه ای طبقه بندی شد. پنج دیوان بزرگ و اصلی در زمان خلافت عباسیان عبارت بودند از: دیوان زمام و خاتم، برید، وزارت، قضاوت و خراج؛ که در این مقاله به بررسی این پنج دیوان و چگونگی اقتباس آن از ایرانیان خواهیم پرداخت.
کلیدواژگان: دیوان، دبیری، وزارت، برید، خراج -
صفحه 77مقاله حاضر از نگاهی جدید به بحث پیرامون فرایند مجهول در زبان فارسی می پردازد. بر خلاف رویکردهای سنتی، که افعال را شامل دو نوع اصلی ناگذرا و گذرا (یا لازم و متعدی) می دانند، این مقاله نشان می دهد که مولفه های معنایی افعال به گونه ای هستند که تقسیم بندی آنها در دو یا چند مقوله مطلق امکان پذیر نمی باشد. نگارنده برای نشان دادن این نکته ابتدا مراحل و دلایل مجهول سازی را از دیدگاه دستوریان و محققان پیشین مورد بحث قرار داده و نهایتا ادعا کرده است که مهمترین دلیل مجهول سازی در فارسی کانونی زدایی از عامل است. اما از آنجا که تجلی نقش عامل در افعال مختلف یکسان نیست لذا جملات مجهول علی رغم روساخت مشابه ویژگی های متفاوتی دارند. در نهایت، نگارنده ضمن تایید نظریه پیش نمونه ها بر لزوم اجتناب از مطلق نگری در بررسی پدیده های زبانی تاکید کرده است.دستاورد این مقاله ترسیم یک پیوستار فرضی برای فرایند مجهول در زبان فارسی است که در پایان مقاله آمده است.
کلیدواژگان: معلوم، مجهول، عامل، کنادی، مجهول غیر شخصی، نظریه پیش نمونه مطلق نگری، پیوستارنگری -
صفحه 99علی نامه حماسه منظوم پارسی است در مناقب و مغازی حضرت علی (ع) از قرن پنجم که به وسیله شاعری به نام «ربیع» سروده شده، این منظومه که در حدود دوازده هزار بیت است و به عنوان نخستین تجربه شعر حماسی شیعه اثنی عشری است، هم از نظر قدمت تاریخ حماسه های شیعی و هم از نظر در برداشتن نوادر لغات و ترکیبات فارسی کهن در کمال اهمیت است که تاکنون گمنام مانده و در کتب تاریخ ادبیات فارسی به آن اشاره ای نشده است. علی نامه از جهت سبک و بیان حماسی به خصوص در حوزه توصیف و تصویرگری و ابزارهای آن ارزش فراوان دارد. زیرا این عناصر، وسیله ای است برای ملموس و محسوس تر کردن صحنه های متنوع و مختلفی که در بستر شعر حماسی روی می دهد و به عنوان یکی از معیارهای سنجش کیفی اثر حماسی به شمار می آید. در شعر حماسی، توصیفات و تصاویر، با استفاده از ابزارهای خاصی از قبیل تشبیه، استعاره مجاز، کنایه و اغراق نمایانده می شود که معمولا در شعر حماسی، اغراق مبتنی بر تشبیه و اسناد مجازی است. بررسی نقش هر کدام از این ابزارها در شعر حماسی از دیرباز مورد توجه منتقدان و تحلیل گران آثار ادبی بوده است. در این مقاله ابتدا این منظومه به صورت مختصر معرفی و شناسانده می شود، سپس با مطالعه دقیق همه ابیات آن، نقش و جایگاه هر کدام از این ابزارها در ابلاغ پیام و میزان تناسبشان با شعر حماسی با ذکر شواهد مختلف شعری مورد بررسی قرار می گیرد. این بررسی نشان می دهد که سراینده این اثر از طریق مطالعه و نگرش به شاهنامه فردوسی، با روش ها و فنون زبانی و بیانی شعر حماسی و دقایق و ظرایف آن آشنا شده و به خوبی توانسته است در این زمینه اثر ارزشمندی را پدید آورد.
کلیدواژگان: علی نامه، حماسه، حماسه دینی، توصیف، تصویرگری -
صفحه 129شرح سفر «ارداویراف» پرهیزگار به بهشت و دوزخ در متن اوستایی آن و زندگینامه خود نوشت قدیس «اگوستین» در قرن چهار میلادی بر راویانی دلالت دارد که قواعد مخاطب پسند را در زمانه اش با سازمان بخشیدن به داستان «متن» به کار بستند که کماکان قابل خوانش و بازخوانی است. گردآوری این اجزا و پویش های پراکنده و ناهمساز در کلیتی با معنا، دقتی را حکایت میکند که روایت خوانند. مفهوم روایت و ساز و کارهای روایت گرانه توجه بسیاری از متفکران را خصوصا در دهه های اخیر به خود جلب کرده است. علاقه و رویکردی که در حوزه های فکری متفاوت چون سینما و درام، فلسفه، اسطوره شناسی، نظریه تاریخ، نظریه ادبی و... کار ویژه های خود را پیدا کرده و همچنان خواهد یافت.
کلیدواژگان: روایت، راوی، پیرفت، پیرنگ، زمان، وحدت -
زبانشناسی هنری و اشتقاق عامیانه در شاهنامهصفحه 175فردوسی هنگام برخورد با بسیاری از واژگان و نام ها به ارایه معنی و وجه تسمیه آنها اقدام نموده است. گاه ریشه شناسی واژه ها در این کتاب بزرگ بر اساس شکل ظاهری واژگان و با بهره گیری از آرایش های ادبی صورت گرفته است. به این معنا که فردوسی با استفاده از بدیع لفظی و معنوی، اسلوب الحکیم، حسن تعلیل، جناس اشتقاق و شبه اشتقاق، با واژگان برخورد هنری نموده و با ابتکار و تصرف های هنری برای خود اجازه برآیند سازی درباره برخی واژه، تعبیرها و نام ها قائل شده است.
به علاوه در برخی از مواقع به توصیف ویژگی های معنایی اسم ها و واژگان پرداخته و بدون اشاره آشکار و صریح به ریشه واژگان، به درستی مفهوم آنها را توضیح داده که این امر بیانگر آگاهی کامل حکیم توس از منابع و مآخذ اصلی و درست فهمی آنها و نیز معرفت زبان شناختی و فقه اللغوی (واژه شناختی Philological) است.
در مقاله حاضر که به روش کتابخانه ای تهیه شده برخوردهای هنری، اشتقاق های عامیانه و توضیحات علمی فردوسی درباره ریشه و معنی واژگان به شیوه توصیفی و توضیحی بیان شده است.
کلیدواژگان: اشتقاق عامیانه، جناس، تسمیه، فقه اللغه، زبان شناسی هنری، شاهنامه -
صفحه 209در تاریخ شعر پارسی از نظامی و خاقانی بدین سو، از طرز تازه و شیوه نو و مفاهیمی از این گونه سخن رفته است و هر کس خود را نوگرا و شعر خود را شعر تازه خوانده است. در همه این ادعاها، میل به تازه شدن و بودن، و جاذبه ای که تازه بودن در مخاطبان نو داشته همیشه قابل توجه بوده است. البته میل به تازگی در انجمن های سه گانه سبک بازگشت متوقف شد؛ اما ادیبان پس از آن، دوباره شوق تازه بودن و شدن را آشکار کردند. یکی از جمله بزرگان این جریان، ملک الشعرا محمد تقی بهار است که دوران محمد علی شاه، احمدشاه، رضاشاه و محمدرضاشاه را دریافت. وی ذهنی وقاد و حافظه ای قوی داشت و گرایش شدید او به مسایل اجتماعی و سیاسی، او را به ماهیت شعر معاصر نزدیک کرده بود. بهار، راه و شعر خود را نو می داند و در یکی از سروده هایش، بر این ادعاست که همه کارهای نو، حاصل تلاش و تتبع او بوده است.
کلیدواژگان: شعر، نو، بهار، آزادی -
صفحه 235مقاله حاضر بر پایه این سخن شکل گرفته که یکی از معانی مهم و مورد تاکید آثار برجسته رنسانس شامل شکسپیر، مارلو، میلتون و سروانتس، معمای «فارماکان» یا معمایی است که در هستی، نیستی و در نیستی، هستی را جستجو می کند. این مقاله به دو مطلب در این باره می پردازد: مطلب نخست آنکه، معمای فارماکان اساسا چیست و سابقه آن در متون فلسفی و الهیات مسیحی چگونه است. دیگر اینکه چگونه این معما در آثار مشهور رنسانس (هملت، دکتر فاستوس، بهشت گمشده و دون کیشوت) بازتاب یافته است.
کلیدواژگان: فارماکان، پارادوکس، شکسپیر، معما، بهشت گمشده، افلاطون -
صفحه 15
-
Page 1Garshasp is a hero whose soul has been cast away from Ahura’s court and also himself from the national epic- Shahnameh. His soul is driven from heaven for he has hurt “Fire”- the son of Ahuramazda and Amshaspand Ordibehesht; for he is a servant of Aniranian Zahak, he is not well-known in Shahnameh. Whenever the help of Ahuramazda andIranian’s love is not with a hero, he is not in the subconscious of this land’s people.He is shot in a battle and devilish-dreams-Div, haunts him and he falls into the unconscious sleep for thousands years, till he is awakened by Ahura’s light; in order to win back Iranian’s love and moving back to Ahura, he kills Zahak and by means of Zoroaster’smediation his Fire-hurting sin is forgiven-due to his good deeds and at last his soul is allowed to enter into the magnificent Paradise
-
Minimalism and the Persian Literature (A contrastive Analysis of the Tales of Golestan and Minimalist Stories)Page 27Expansion of Modernism and the commencement of the Third Wave (Post-industrial Era) as a 20th century phenomenon, affected all aspects of life, including art and literature. This wave, brought about a new type of story known as minimalist trying to cope with the pace of life through excessive conciseness.It is considered a modern phenomenon in the western literature, yet one can find many examples in Persian classic literature to compare. The author tries to depict this comparison in the tales of Saadi’s Golestan. It is concluded that the analysis can pave the way to a new understanding of the structure of Persian classic tales and stories.
-
Page 49This article discusses how the first Islamic government was formed and how Muslim Arabs copied the public office patterns of Iran as a model. For the first time in the reign of Omar and then after conquering Iran, when Arabs became familiar whit Iraniangovernmental organizations and tax system and observed their advantages, with the help of the expert Iranians, established the governmental offices in Islamicregion. And then they hired experienced Iranian clerks to work in these offices. Up to about 82 A.H all the documents in Islamic government were written in Farsi, but in this year (65 -86 A.H), Abdolmalek - ibn - e - Marvan ordered to translate them into Arabic. Though in the first years of Islamic reign, there was just one office to deal with all financial and legal affairs and to send letters etc., with the beginning of the reign of Omavids and then Abbasids, the offices were increased in number and divided into different branches. The five major offices during the reign of Abbasids were: The ruling and seal, post, ministry, judgment and tax. The article deals with these fiveoffices and how they were copied after the Iranian model.
-
Page 77This article deals with passive process in Persian language with a new approach. To the contrary of traditional approaches, which divide verbs into two main absolute types – transitive and intransitive- this article shows that verbs have such complex semantic features that assuming them as two or more absolute types is impossible. Reviewing thecommonly mentioned reasons for passivization, the author claims that the main reason for passivization in Persian is defocusing from the agent. And as the agent has different representations in various verbs, passive structures, also, have different properties. Actually, this article supports the ‘prototype theory’ and provides a speculative continuumfor passive process in Persian.
-
Page 99Alinameh is a fifth century Persian epic poem about virtues and battles of Imam Ali(AS) composed by a poet named “rabi’”. Containing 2000 lines of verse, it is regarded the first epic poem of Twelver Shi’is and is very important in view of both antiquity of Shii epic history and also uniqueness in containing old Persian words and combinations unknownup to the present in Persian literary history. Alinameh gains high value in regards to epic expression, particularly in terms of epic description and portraying via related devices. Because these devices make various scenes in epic poetry more tangible and perceptible, they are regarded as a criterion for measuring the epic work qualitatively. In epic poem,descriptions and images are shown using special devices such as simile, metaphor, allegory, metonymy, and hyperbole (usually in epic poem, hyperbole is based on simile and figurative attribution). Study of the role of each one of these devices in epic poem has made critics and analysts of literary works busy from the ancient times.
-
Page 129Narrating mythical stories was perhaps the earliest method man used to understand and express the truth about life and the world. The story of Ardaviraf’s trip to heaven and hell in Avesta and Saint Augustin's autobiography written in the fourth century AD are narrations that made use of the preferred principles of their time, organizing the story of their "text" in a way that can still be read again and again. Today narration means a precise attempt to compile these disseminated and disharmonious elements into a meaningful whole. Each and every event holds an appropriate position when in a narrative form. The concept of narration and narrative functions have been taken into account by many scholars particularly over the recent decades in various intellectual fields including cinema and drama, philosophy, mythology, the theory of history, the theory of literature and etc. After all understanding people’s lives is only possible through reading the narrations that picture the possible and potential aspects of life.
-
Page 153This article is largely devoted to introduce unknown and unprinted poems of Jarullah Zemakhshari- the great man of letters, exegetist, traditionist, philologist and poet of the 5th century A.H. These unknown poems have been written on various subjects and matters and writers have extracted them from a unique manuscript under the title ofBadayeol Molh (new interesting recitals), which is the literary work of Qasim ibn Hussein ibn Ahmad Kharazmi known as Sadrul Afazel – Heart of the Knowledgeable -(deceased in 618 A.H). This manuscript is available in the department of manuscripts of the University of Tehran.
-
Artistic Language and Derivatives in Shahnameh (Scholarly/ Research)Page 175In encountering with new words and names, Ferdowsi has tried to give definitions and origins of the meaning. Sometimes, in his great book the etymology of the words is presented based on physical word-form and taking advantage of literary devices. By this, it is meant that Ferdowsi has felt free to make literary innovations and artistic inventions in some words, names and constructions by using lexical and semantic devices such as asteismus, etiologia, derivation and quasi-derivation. Furthermore, he has occasionally described semantic aspects of names and terms and has clearly explained their true concepts regardless of etymology, which shows his thorough knowledge of language,philology and main references. The article tries to show Ferdowsi’s artistic handling of etymology and semantics on a descriptive basis.
-
Page 209From Nizami and Khaghani times on, there has been much discussion about new style(genre) and concepts of this sort in the history of Persian poetry.Every poet tried to name himself and his verse modern. Among all these claims, the inclination to be new and the attraction of being modern before the audience, is more outstanding. Of course, the inclination to be new stopped upon formation of the triplesocieties of literary-style return. But poets again, revealed their enthusiasm of being new.One of the pioneers is poet laureate Mohammad Taghi Bahar who lived during Mohammad Ali Shah, Ahmad Shah, Reza Shah and Mohammad Reza Shah reigns. He was a gifted poet with a strong memory. His strong tendency to social and political affairs neared hisverse to the essence of contemporaneousness.Bahar claims that his style of verse is new. In one of his compositions, he claims that modern Persian poetry is after his efforts and studies.
-
Page 235Over the past centuries, great works of the Renaissance including Hamlet, Doctor Faustus, Don Quixote and Paradise Lost have exited different and at times, conflicting interpretations. However, the link between these works and the Philosophic thought ofthe classical times has not received much attention. This essay is an attempt to show that these works above all reflect an old paradox found primarily in Plato.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.