پژوهش نامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی
پیاپی 13 (زمستان 1384 و بهار 1385)

در این مقاله با بررسی و تحلیل آثار و اشعار ابونواس, ثابت شده است که او برخلاف ادعای کتاب های تاریخ ادبیات و آثار ادبیان عرب و خاور شناسان, نه تنها ملحد, زندیق و کافر نبوده, بلکه از رسوم دوره جاهلی, رفتن به خرابات و گریه بر ویرانه های منزل یار بیراز بوده است, همچنین, نه تنها وصف شتران, گوسفندان و بیابان ها را خوش نداشت بلکه شاعرانی را که در این زمینه شعر می سرودند تقبیح می کرد. بی پروایی ابونواس در حرکت برخلاف رسوم معمول چنان بود که او را دیوانه می خواندند. وی حتی زمانی که شور و حال و هوای جوانی داشت و در جمع دوستان خوش می گذراند, از یاد خدا غافل نبود و مدت ها در ترس از خداوند به سر می برد و از آنجا که ایمان زیادی به بخشش داشت از این اعمال دوره جوانی خود پشیمان شد و بعد از به جا آوردن مناسک حج کاملا راه زهد در پیش گرفت.

در این مقاله کتاب متون قرآن نهج البلاغه و حدیث (به همراه فرهنگ واژه ها) تالیف محمد ادیبی مهر (گوکانی)- عضو هیئت علمی دانشگاه قم- نقد و بررسی شده است. این کتاب که برای دروس متون اسلامی, متون حدیث, نهج البلاغه و متن خوانی تدوین و در نظر گرفته شده, از انتشارات دانشگاه قم است. با توجه به اینکه کتاب در هیئت پژوهشی دانشگاه قم بررسی و به شکل کنونی, با عنوان متون قرآن, نهج البلاغه و حدیث تایید شده است, انتظار می رفت در جهت رفع کاستی های کتاب دقت و تلاش بیشتری صورت می گرفت.

دروس عربی برای پیشبرد آموزش رشته های الهیات و معارف اسلامی (گرایش های فقه و حقوق اسلامی, علوم قرآن و حدیث, ادیان و عرفان, حکمت و کلام و...) بسیار حائز اهمیت است. از جمله دروسی که شورای عالی برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم, تحقیقات و فناوری در این خصوص در نظر گرفته, درس ترجمه 1 و2 به میزان مجموعا 3 ساعت در هفته است. اولین کتابی که ویژه ترجمه برای الهیات تالیف شده و در دانشگاه پیام نور به چاپ رسیده ترجمه عربی به فارسی و فارسی به عربی است.

قصد نداشتم بعد از انکه کتاب ترجمه و توضیح جواهرالبلاغه اثر استاد محترم جناب آقای دکتر علی اوسط ابراهیمی را تصحیح کردم, با نوشتن مقاله ای, ترجمه و توضیح ایشان را به نقد بکشم, ولی به جهت اهمیت این کتاب و اینکه از منابع معتبر درسی در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات عربی و دیگر رشته های علوم انسانی, و به ویژه در امتحانات ورودی آن رشته هاست, و نیز از آنجا که سمت و سوی مجله پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی, نقد و بررسی کتب و مقالات دانشگاهی است و حتی کتاب های استادان بزرگ و محترمی که شاید در نگاه نخست قابل نقد نمی نمود در این مجله نقد و بررسی شده است, اینجانب را به بررسی ترجمه این استاد محترم از جلد دوم کتاب مزبور اثر مرحوم احمد هاشمی واداشت.

کتاب کتابه الرسائل باللغه العربیه در زمینه ایین نگارش انواع نامه ها به رشته تحریر درآمده و از چند بخش تشکیل شده است. در بخش اول خواننده با معنی واژه نامه نگاری آشنا می شود و آنگاه نمونه هایی از نامه هایی که ممکن است میان افراد جامعه رد و بدل شود ارائه می شود از جمله نامه های دوستانه برای تهنیت و تسلیت (بخش سوم) نامه های اداری (بخش چهارم) تجاری (بخش پنجم) و علمی (بخش ششم). در پایان هربخش نکات مهم آن بخش شرح و توضیح و سپس پرسش هایی در ارتباط با همان مطلب مطرح شده است.

یکی از راه های اغنای علمی و فرهنگی ارتباط بین دانش آموختگان و فرهنگیان یک جامعه است, و آنچه این ارتباط را ثمربخش می کند نقادی و به چالش کشیدن آرا و نظرهای یکدیگر است, منوط به اینکه تنها به قصد اعتلای فکری و ارتقای علمی ناقد و نقد شونده انجام پذیرد. در راستای تحقق این هدف والا اثر ارزشمند همکار گرامی و ارجمند جناب آقای دکتر یحیی معروف را که به موضوع ان بسیار علاقه مندم, به دقت مطالعه کردم و بر آن شدم نظرها, مطالب و ملاحظات هرچند کوچک خود را به رشته تحریر درآورم.

کتاب النحوالجامعی, کار مشترکی است از مرکز تحقیقات واحد خواهران دانشگاه امام صادق و دفتر نشر فرهنگ اسلامی. این کتاب را دکتر کبری روشنفکر به رشته تحریر درآورده و دکتر عبدالامیر سلیمانی ویرایش کرده است. اثر به سال 1383 در قطع وزیری, در 784 صفحه با شمارگان 1000 نسخه منتشر شد. در این نوشته سعی شده است ضمن اشاره به محاسن کتاب, نقاط ضعف آن نیز ارائه شود.

در این مقاله سعی شده است ضمن مطالعه و بررسی دقیق کتاب المرحله المتوسطه- جلد سوم از مجموعه ارزشمند صدی الحیاه- و ذکر محاسن آن, اشتباهات موجود در کتاب دسته بندی و با شماره گذاری و نظم خاصی ارائه شود. از سوی دیگر, سعی شد از سلیقه و ذوق شخصی در ارائه مطالب یا شیوه های آموزش خودداری شود. آنچه در این مقاله ذکر می شود با استناد به کتاب های معتبر صرفی, نحوی, لغوی, و ادبی است. که این امر باعث می شود از اظهار نظرهای غیر منصفانه در امان باشیم.

مقاله حاضر با هدف نقد بررسی و اصلاح کتاب مبادی العربیه (جلد چهارم) به قلم رشید الشرتونی, به نگارش درآمده است. البته در این مجال سعی بر آن بوده است که کتاب مذکور ابتدا از دیدگاهی کلی بررسی و نقاط قوت و ضعف ان به عنوان یکی از منابع مهم تدریس دانشگاهی در شاخه صرف و نحو آشکار و اصلاح شود, سپس بررسی موشکافانه تری در متن کتاب انجام شود که در طی این بررسی هم اشتباهات مربوط به مولف و هم اشتباهات چاپی همراه با ذکر دلایل مستند استخراج و ارائه شده است.

کتاب های درسی دانشگاهی, در میان آثار مکتوب, اهمیت و حساسیت ویژه ای دارند آن چنان که تساهل و سستی در این امر به هیچ وجه از جامعه دانشگاهی روا نیست. دقت درنگارش رعایت اصول تحقیق, و امانت در نقل مطالب, از مبانی اولیه تالیف است, و نقد و بررسی نردبانی, به قصد ارتقای کیفیت متون آموزشی صورت می گیرد. کتاب قواعد عربی (4) تالیف آقای سید علی اکبر میرحسینی با ویرایش آقای یعقوب جوان مولایی, از سری کتاب های دانشگاه پیام نور است که برای دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی تدوین شده است.