مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل
سال هشتم شماره 7 (پیاپی 35، بهمن و اسفند 1385)

ماهی صبور Hilsa fish یکی از ماهیان بومی ایران است عصاره آن باعث کاهش چربی خون و مانع از تجمع پلاکت خواهد شد. هدف از این مطالعه بررسی اثر تغذیه با عصاره ماهی صبور، برایسکمی مغزی ایجاد شده در موش صحرایی نر می باشد.
در این مطالعه تجربی از 30 سر موش صحرایی نر نژاد ویستار استفاده شد در گروه آزمون عصاره ماهی به مدت 2 ماه به جیره غذایی حیوانات افزوده شد. در گروه کنترل مثبت از داروی Clopidogrel استفاده شد و گروه سوم به عنوان گروه کنترل نه عصاره ماهی و نه دارو دریافت کرد. پس از ایجاد بیهوشی با تیوپنتال با ایجاد یک برش طولی در ناحیه جلوی گردن و جداسازی بدون آسیب اعصاب واگ، شریان های کاروتید مشترک 2 طرف به مدت یک ساعت بسته شد. بعد از کشتن حیوان حین بیهوشی، مغز آنها جهت بررسی هیستوپاتولوژیک آماده گردید.
تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از انجام بررسی هیستوپاتولوژیک تفاوت معنی داری را در ناحیه هیپوکامپ بین گروه آزمون (عصاره ماهی صبور) و گروه کنترل (رژیم غذایی معمولی) نشان داد (P<0.05).
نتایج حاصل از این بررسی حکایت از اثرات مفید احتمالی استفاده از عصاره ماهی صبور، در درمان های پیشگیری کننده ضایعات ایسکمیک مغزی دارد.

دوزهای دیگوکسین بر روی شاخص های همودینامیکی قلب موثر است. این مطالعه جهت بررسی قابلیت یک نرم افزار رایانه ای در تعیین اثرات دوزهای فارماکولوژیک و فوق فارماکولوژیک دیگوکسین بر روی شاخص های همودینامیک قلب موش های صحرایی انجام شد.
به کمک نرم افزار، دوزهای مختلف دیگوکسین (0.1-100mg/kg) به موش های صحرایی سالم و قطع نخاع شده تزریق گردیده و تغییرات شاخص های همودینامیک قلب شامل فشار خون شریانی (ABP)، تعداد ضربانات قلبی (HR) و قدرت انقباضی قلب (HF) بررسی و مقایسه شدند.
دیگوکسین تغییرات معنی داری در ABP و HR گروه های تست سالم در مقایسه با گروه کنترل سالم ایجاد نکرد ولی HF با دوزهای 0.5-100mg/kg، افزایش قابل توجهی نشان داد (P<0.001). به طوری که افزایش دوز تا 20mg/kg موجب افزایش خی آن با r2=0.98 گردید. در حیوانات قطع نخاع شده نیز، ABP و HR فاقد تغییرات معنی دار بودند ولی HF با مصرف مقادیر بالاتر از 0.2mg/kg افزایش معنی داری نسبت به گروه کنترل داشت (P<0.001). در هر گروه حیوانات سالم و قطع نخاع شده، دوزهای بالا 50-100mg/kg موجب وقوع آریتمی های شدید و کشنده بطنی شد. مقایسه اثرات دوزهای یکسان دیگوکسین نشان داد که مقادیر HR و ABP در حیوانات سالم افزایش معنی داری در مقایسه با گروه قطع نخاع داشتند (P<0.001).
این نرم افزار با ملاحظه ویژگی های فارماکولوژیک شناخته شده دیگوکسین، می تواند به پیش بینی رفتار و اثرات دوزهای فوق فارماکولوژیک دارو بر روی قلب موش های صحرایی سالم و قطع نخاع شده کمک کند.

بیماری های انسدادی ریه از بزرگترین مشکلات تاثیرگذار بر سلامت و اقتصاد جامعه اند که اغلب بدون تشخیص باقی می مانند. هدف این مطالعه بررسی فراوانی مورد تشخیص داده نشده بالینی انسداد راه هوایی در بیماران بستری در بخش های داخلی و تعیین فاکتورهای پیش بینی کننده و خطرساز آنها است.
این مطالعه توصیفی – تحلیلی بر روی 200 بیمار بستری شده در بخش های داخلی بیمارستان شهید بهشتی بابل طی سال 1384 انجام شد. پس از تکمیل پرسشنامه از بیماران اسپیرومتری به عمل آمد. بیماران با انسداد راه هوایی بر اساس تشخیص هنگام ترخیص به دو دسته بیماران تشخیص داده شده و تشخیص داده نشده بالینی تقسیم شدند.
170 بیمار، {98 (58%) مرد و 72 (42%) زن} با میانگین سنی 54±18 سال، که اسپیرومتری قابل قبول براساس معیارهای ATS داشتند بررسی شدند. محدودیت جریان هوایی در اسپیرومتری 82 بیمار (%48.2) دیده شد که 26 نفر از آنان (31.7%) در هنگام ترخیص از بیمارستان توسط پزشک معالج تشخیص داده نشده بودند. اسپیرومتری توانست با افزایش تشخیص بیماران مبتلا به انسداد راه هوایی از %32.9 به %48.2 تفاوت معنی داری را بین تشخیص بالینی و تشخیص اسپیرومتریک با (P=0.000) نشان دهد. انسداد راه هوایی در مردان بیشتر از زنان (P=0.005) و در سن >45 سال بیشتر از سن <45 سال (P<0.025) بود. علایم بالینی ویزینگ ارزش پیش بینی کننده واضحی برای انسداد راه هوایی داشت (P=0.000) و از فاکتورهای مرتبط با بیماری انسدادی، ارتباط واضحی با غبار خرمن کوبی، مصرف سیگار و اوپیوم استنشاقی (به ترتیب با P<0.42، P>0.0001 و P>0.001) دیده شد.
نسبت قابل توجهی از بیماران بخش های داخلی مبتلا به انسداد راه هوایی هستند که اغلب بدون تشخیص باقی می مانند و انجام اسپیرومتری بر حسب نشانه های بالینی، سابقه مصرف سیگار یا اوپیوم استنشاقی، تماس با عوامل محیطی و شغلی را ضروری می سازد.

آمی تریپ تیلین از داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای و دارای محل های اتصال در جوار کانال های سدیم سلول های عصبی است که می تواند با گیرنده های داروهای بی حس کننده موضعی هم پوشانی (orerlap) داشته باشد. این مطالعه به اثرات آمی تریپ تیلین بصورت ژل را در تکمیل بی حسی دندان هایی که به روش معمول به بی حسی جواب نمی دهد، می پردازد.
مطالعه به صورت کارآزمایی بالینی دوسوکور بر روی 56 بیمار که علیرغم بی حسی موضعی هنگام ایجاد حفره اندودنتیکس همچنان درد داشتند انجام شد. تمام بیماران از نظر بیماری های سیستمیک بررسی و سلامت آنها مورد تایید قرار گرفت. حداکثر 2 کارپول لیدوکائین %2 با اپی نفرین 1.80000 در بیماران استفاده شد. پس از در معرض قرار گرفتن پالپ، با کمک سرنگ مربوطه حداکثر 0.2 میلی لیتر ژل %2 آمی تریپتیلین با ژل دارونما (پلاسبو) در فضای ایجاد شده روی پالپ اضافه گردید و براساس معیار VAS، شدت درد، در دقایق صفر (قبل از تجویز)، یک، سه، پنج، هفت و نه دقیقه پس از مصرف دارو ثبت گردید.
در گروه آمی تریپ تیلین شدت درد قبل از کار نسبت به دقیقه 9 پس از درمان حدود %92.5 کاهش داشته است در حالی که گروه پلاسبو فقط %13.5 کاهش داشته است که این تفاوت از نظر آماری معنی دار بود (P<0.001). همچنین کاهش درد در گروه آمی تریپ تیلین در مقاطع زمانی مختلف از نظر آماری معنی دار بود. به عبارت دیگر میانگین شدت درد از 8.60 در دقیقه صفر به 0.65 در دقیقه 9 رسید (P<0.01).
آمی تریپ تیلین می تواند سبب تقویت آثار بی حس کننده های موضعی شود و احتمالا این به دلیل شباهت اثر آن با بی حس کننده ها روی کانال های سدیمی است. لذا نقش موثری جهت تکمیل اثرات بی حس کننده های موضعی می تواند داشته باشد.

وضعیت اکسی پوت خلفی پایدار سر جنین از جمله مهم ترین موقعیت های نامطلوبی است که ماماها و متخصصین زنان با آن مواجه هستند. براین اساس، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی بررسی تاثیر ورزش در اواخر بارداری بر وقوع اکسی پوت خلفی در زنان نخست زا انجام شد.
این پژوهش از نوع کارآزمایی بالینی با نمونه گیری چند مرحله ای بر روی 90 زن نخست حامله واجد شرایط مراجعه کننده به چهار مرکز بهداشتی درمانی در سال های 1383-1384 انجام شد. آموزش ورزش چهاردست و پا همراه با حرکات جنباندن لگن به شیوه انفرادی به گروه آزمون ارایه شد. ورزش چهار دست و پا توسط گروه آزمون برای روزانه 10 دقیقه از هفته 34 حاملگی تا شروع درد زایمان صورت گرفت. داده ها توسط برگه مصاحبه و مشاهده در طول حاملگی و حین لیبر جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها نشان داد که وقوع اکسی پوت خلفی در گروه مورد (%53.2) در گروه شاهد (%59.3) بود که این اختلاف معنی دار می باشد (P<0.05). شایع ترین موقعیت سر جنین در گروه مورد موقعیت قدامی و در کنترل خلفی بود.
نتایج نشان داد که ورزش می تواند وقوع اکسی پوت خلفی را در ابتدای مرحله اول زایمان کاهش دهد. بنابراین انجام ورزش به عنوان روشی ایمن و بدون عارضه جانبی در جهت کاهش وقوع موقعیت اکسی پوت خلفی سر جنین در حین حاملگی و خطرات ناشی از آن در حین موثر می باشد.

سردردها از شایع ترین علل مراجعه بیماران به پزشکان می باشند و هزینه های زیادی را نیز در جوامع به خود اختصاص می دهند. این مطالعه به منظور تعیین علل و خصوصیات بالینی سردردها در بابل انجام شد.
در یک مطالعه توصیفی- مقطعی ده ساله، خصوصیات بالینی و جنبه های اپیدمیولوژیک کلیه بیماران مراجعه کننده به علت سردرد در درمانگاه نورولوژی مورد بررسی قرار گرفت. بیماران با علایم سردرد، که بیماری های مغزی و یا داخلی و سیستمیک شناخته شده ای داشتند از مطالعه خارج شدند و مواردی که در مراجعه اخیر علت مشخصی برای سردرد آنها وجود نداشت وارد مطالعه گشتند.
در بین 48750 بیمار مراجعه کننده به درمانگاه نورولوژی، 25810 بیمار (%52.94) به دلیل سردرد مراجعه کرده بودند. 5269 بیمار (%26.55) در محدوده سنی 39-30 سال قرار داشتند که بیشترین گروه سنی را تشکیل می دادند. سردرد در جنس مونث (%61.19) شایع تر از جنس مذکر و شغل اکثر بیماران خانه دار (%31.14) و یا کارمند (%21.43) بوده است. شایع ترین علل سردرد، عصبی و میگرنی بودند. عوامل تحریک کننده بروز سردرد در سردردهای اولیه، استرس، بی خوابی و برخی عادات غذایی خاص بوده و در موارد سردردهای اولیه قبل از هر گونه مراجعه به پزشک از داروهای مسکن زیاد استفاده می شد (72%)، که احتمالا به علت سهولت دست یابی به داروهای مسکن و جدی نگرفتن سردرد توسط بیماران بود. در حالی که سردردهای عصبی در %49.28 و سردردهای میگرنی در %25.76 بیشترین موارد را تشکیل می دادند ولی در تشخیص اولیه، این موارد به ترتیب شامل %15.84 و %10.86 بوده است.
این مطالعه نشانگر شیوع بالای سردردهای عصبی و میگرنی و نیز مصرف زیاد و خودسرانه داروهای مسکن توسط بیماران جهت تسکین سردرد می باشد.

جمع آوری و دفع صحیح و بهداشتی فضولات نیز مانند تامین آب پاکیزه، از اولویت های یک برنامه بهسازی محیط است. این در حالی است که هنوز هم بیشتر ساکنان بعضی از مناطق روستیای در کشورهای رو به توسعه حتی از ساده ترین شرایط بهداشتی در این زمینه محرومند. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر مشارکت نوجوانان بر میزان درصد خانوارهای روستایی که قبل و بعد از مداخله دارای توالت بهداشتی هستند، انجام گرفت.
مطالعه بصورت نیمه تجربی بر روی کلیه نوجوانان روستای رستم آباد از توابع شهرستان بویین زهرا که 102 خانوار را تحت پوشش قرار می دادند، انجام شد. ابتدا جلسات آموزشی بر اساس هدف تحقیق برای نوجوانان، برگزار گردید. سپس هر یک از آنان، آموزش و کنترل چند خانواده روستایی را بر عهده گرفتند و تفاوت حاصله پس از بررسی و مقایسه میزان درصد خانوارهای روستایی که قبل و بعد از مشارکت نوجوانان، دارای توالت بهداشتی بودند، مورد مطالعه قرار گرفت.
یافته های مطالعه نشان داد که میانگین وضعیت توالت بهداشتی در خانوارهای مورد مطالعه از 9.6±2 قبل از مداخله به 12.5±1.7 بعد از مداخله رسیده که این اختلاف از نظر آماری معنی دار بود (P<0.0001). این میزان در ارزیابی دو ماه بعد نیز به 12.7±1.5 رسید. این اختلاف نیز از نظر آماری معنی دار بود (P<0.0001).
نتایج حاصل بیانگر آن است که مشارکت نوجوانان بر ارتقا شاخص توالت بهداشتی روستا تاثیر مثبت داشته است، لذا تشویق نوجوانان به مشارکت در فعالیت های مربوط به بهداشت محیط به عنوان یک راهکار عملی برای ارتقا شاخص های بهداشتی توسط روستاییان، پیشنهاد می گردد.

قرن های متمادی گیاه پنج انگشت Vitex Agnus-castus L. (VAC.) در درمان بیماری های زنانه کاربرد داشت. تحقیقات جدید نیز اثر درمانی عصاره این گیاه را در سندرم پیش از قاعدگی (PMS)، رفع عوارض یائسگی و افزایش تولید شیر در مادران شیرده نشان می دهد. امروزه احتمال وجود اثرات ضد سرطانی عصاره گیاه پنج انگشت نیز مطرح می باشد. به واسطه وجود اثرات ضد میکروبی، ضد قارچی و آنتی آندروژنیک این گیاه برخی از محققین آن را به عنوان دارویی موثر در درمان آکنه پیشنهاد نموده اند. علاوه بر عصاره گیاه پنج انگشت میوه آن نیز خاصیت درمانی دارد. از اسانس میوه این گیاه ترکیباتی با تمایل بالا جهت اتصال به گیرنده های دوپامینی جداشده است. با توجه به اثرات درمانی فراوان این گیاه و وجود عوارض جانبی بسیار کم در پی مصرف آن، بررسی و مطالعه درباره مکانیسم عمل این گیاه بر سیستم های مختلف بدن انسان می تواند اهمیت بالایی داشته باشد. نتایج حاصل از تحقیقات ما نشان داد که احتمالا عصاره گیاه مذکور از طریق گیرنده های دوپامینی سبب کاهش هورمون های تستوسترون، LH و FSH در موش های نر می شود. اگر چه تایید این مطلب به تحقیقات بیشتری نیاز دارد اما احتمال اثر این گیاه را در درمان بسیاری از بیماری ها که همراه با اختلال در فعالیت سیستم های دوپامینی در بدن ایجاد می شوند را مطرح می سازد.

کیست های طحالی کیست های نادری هستند که معمولا به طور اتفاقی یافت می شوند. براساس وجود یا عدم وجود پوش اپیتلیال به حقیقی یا کاذب طبقه بندی می گردند. کیست های حقیقی به دو دسته انگلی و غیر انگلی تقسیم می شوند، در این گزارش یک مورد کیست مزوتلیال را که بسیار نادر است، گزارش می نماییم.
گزارش مورد: دختر 19 ساله ای به علت بزرگی پیشرونده شکم که در طی یکسال ایجاد شده بود به مرکز ما مراجعه نمود. نامبرده سابقه هیچ ترومایی را نداشت. در معاینه فیزیکی یک توده حجیم در سمت چپ شکم و بدون علامت لمس می شد. ضایعه توسط سونوگرافی و توموگرافی کامپیوتری توده با ابعاد 17×11×18 سانتی متر با شیفت احشا شکمی به سمت قدام بوده است. بیمار لاپاراتومی شد و کیست فوق خارج گردید. در پیگیری پس از 3 ماه در بیمار هیچ ضایعه ای مشاهده نگردید.
کیست های طحالی نیز در تشخیص افتراقی توده های شکمی باید مدنظر باشند.

تومور GIST یکی از انواع تومورهای نادر مزانشیمی است که منحصرا در دستگاه گوارش به وجود می آید و شیوع آن در بالغین است. با بکارگیری روش های ایمونوهیستوشیمی در سال های اخیر تومورهای GIST از سایر زیر گروه های سارکوما متمایز گردید. در حال حاضر تنها اقدام درمانی موثر عمل جراحی می باشد. گر چه با پیشرفت های حاصله در زمینه بیولوژی مولکولی GIST، روش های جدیدتر در حال بررسی می باشد. محل شایع این بیماری در معده و روده باریک می باشد در کولون و رکتوم نادر و در مری فوق العاده نادر است. در امنتوم، مزانتر و صفاق ممکن است به ندرت ایجاد شود. تومورهای کوچک معمولا خوش خیم و تومورهای بزرگ غالبا مهاجم و بدخیم می باشند و به احشا شکمی و کبد متاستاز می دهند.
گزارش مورد: بیمار مرد 69 ساله است که با تشخیص بالینی و CT اسکن توده شکمی با منشا احتمالی از پانکراس به سرویس جراحی معرفی گردید و پس از اقدامات لازم تحت عمل جراحی لاپاراتومی و حذف تومور به ابعاد 18×16 سانتی متر در خلف معده با منشا امنتوم (Lesser sac) قرار گرفت. بررسی و تشخیص آسیب شناسی با توجه به یافته های ایمونوهیستوشیمی تومور بدخیم GIST گزارش گردید.
در نئوپلاسم های ناحیه مزانتر، تومور استرومال دستگاه گوارش باید در تشخیص افتراقی مدنظر قرار گیرد.