فهرست مطالب

قبسات - پیاپی 43 (بهار 1386)

فصلنامه قبسات
پیاپی 43 (بهار 1386)

  • 202 صفحه، بهای روی جلد: 16,500ريال
  • تاریخ انتشار: 1386/05/05
  • تعداد عناوین: 9
|
  • علی اکبر رشاد صفحه 5
    مقاله ذیل، به گمانه زنی درباره آینده مناسبات ادیان و مسالک معنوی پرداخته؛ پس از طرح احتمال های گوناگون در باب روابط دین ها و دینواره ها، ده عامل که احتمال بروز بسط نزاع و نقار میان ادیان را توجیه می کند توضیح داده است. از جمله: استفاده ابزاری ارباب سیاست از دین، خودخواهی و قدرت طلبی برخی اصحاب ملل و مذاهب، لجاج و عنادورزی آحاد وجوامع دینی، انحصارگرایی دینی، احیاء سوابق تلخ نزاعهای تاریخی و.... از نظر مولف، پاره ای از عوامل نیز احتمال همگرایی و تعامل میان ادیان را توجیه و تقویت می کند از جمله: توسعه شبکه اطلاع رسانی و همدمی خاندان آدم و پیدایش همدلی جهانی، ارتقاء و فرگشت عقلانیت بشری و غلبه درست اندیشی و سرانجام پذیرش فراگیر حقایق دینی و دین حق، استقرار دموکراسی در مقیاس جهانی و رسمیت یافتن تکثر ادیان و تحمل افکار گوناگون، برجسته شدن وجوه اشتراک ادیان، تدبیر قطب های سیاسی در بهره گیری از قدرت دیانت در یکپارچه سازی قلمرو قدرت خود، و.... مقاله با توصیه هایی در باب بایستگی تفاهم و تعایش میان ادیان و دینواره ها فرجام می یابد.
    کلیدواژگان: ادیان دینواره ها، مناسبات ادیان، تنازع تمدن ها و دین ها، صلح جهانی، پلورالیسم دینی
  • محمد محمدرضایی صفحه 15
    این مقال بر آن است تا یکی از مسائل مهم الاهیات مسیحی، یعنی تثلیث را با توحید اسلامی بررسی کند. ابتدا به آموزه تثلیث در مسیحیت و متون مقدس اشاره شده است که منظور از تثلیث چیست و از چه زمانی تثلیث به طور رسمی وارد مسیحیت شد. برخی از متفکران، اعتقاد به تثلیث را زاییده تلفیق فلسفه یونانی و دین مسیحی در دوران اولیه می دانند. در ادامه به اختلاف ها و تنازع های متفکران مسیحی بر سر الوهیت عیسی مسیح و تثلیث، و نیز به انگیزه آنان از طرح مساله تثلیث اشاره، در پایان مساله تثلیث نقد و بررسی شده است: اعتقاد به الوهیت عیسی مسیح، مصداقی از اجتماع تناقض است و نیز ادله ای که متفکران مسیحی بر اثبات وجود خدا اظهار داشته اند، همگی بر آن دلالت دارند که خدا یگانه و یکتا است و نیز تثلیت مستلزم ترکیب و تعدد واجب الوجود بالذات است که همگی آن ها از نظر عقل قابل اثبات نیست. در نهایت، به آیات قرآن در باب انکار تثلیث اشاره شده است.
    کلیدواژگان: تثلیت، توحید، الوهیت عیسی مسیح، اقانیم سه گانه، واجب الوجود بالذات، خدا، الاهیات مسیحی، مسیحیت، اسلام
  • مجتبی امامی صفحه 33
    سر رویکرد مردم به دین، نیاز فطری آن ها به «نجات طلبی» و رستگاری است، و ادیان الاهی به درستی این نیاز را تشخیص داده و درصدد تامین آن بوده اند. نجات شناسی که از مسائل بسیار مهم الاهیاتی در دو سنت اسلام و مسیحیت به شمار می رود، سزاوار است به صورت تطبیقی و مقایسه ای بحث و بررسی شود. اصولا نجات مسیحی از نظر ماهیت با نجاتی که در اسلام مطرح است، تفاوت های بسیار اساسی دارد. حقیقت نجات اسلامی، معنای عدمی و سلبی، و به معنای خلاصی یا دور شدن از مصیبت، سختی، درد ورنج و مهلکه گناه است و معنای دقیق آن با مفاهیم «سعادت»، «فوز» و «فلاح» که متضمن معنای وصول و مفهومی ایجابی هستند، تا حدودی تفاوت دارد. از نگاه اسلام، هر چند خداوند، نجات بخش است، انسان با اختیار و نقش فعال خود با فراهم ساختن وضعی خاص، پذیرنده نجات الاهی است. اعلام ایمان به نجاتی که عیسی مسیح برای بشر به ارمغان آورده، اساس مسیحیت رایج است. در این اعتقاد که بر مبانی خاص انسان شناسی، مسیح شناسی و خداشناسی این سنت استوار شده، انسان در اسارت گناه و مرگ بوده است، و از ناحیه خود قابلیت نجات ندارد. خداوند با حضور مستقیم خود در کالبد عیسای ناصری و با فدیه یا قربانی شدنش، تاوان گناه انسان را می پردازد و او را از اسارت گناه نجات می دهد.
    کلیدواژگان: نجات، سعادت، فوز، فدا، ایمان، فیض، اسلام، مسیحیت
  • علی نصیری صفحه 59
    میان یازده دین زنده کنونی جهان، اسلام و مسیحیت به سبب آسمانی و ابراهیمی بودن، برخورداری از کتاب مقدس و آموزه های بینشی و ارزشی و کنشی که البته در اسلام بیشتر و کامل تر تجلی یافته، و نیز پیروان فراوان، امتیاز و برتری ویژه ای دارند و میان نگره های دینی اسلام و مسیحیت، بازکاوی اهمیت و جایگاه کتاب آسمانی آن ها (قرآن و کتاب مقدس) به دلیل تاثیرگذاری در همه عرصه های دین شناخت، اهمیت فراوانی دارد که در این مقاله دنبال شده است. بر این اساس، نخست ماهیت و جایگاه قرآن و کتاب مقدس به طور جداگانه بررسی، سپس نقاط اشتراک و امتیاز آن ها بازکاوی شده است. از آن جا که به اذعان همه مسلمانان و شواهد متقن دیگر، قرآن از رهگذر وحی در زمانی محدود یعنی23 سال و با یک زبان یعنی زبان عربی بر یک شخص یعنی پیامبر اکرم? و بدون هیچ کم و کاست و با برخورداری از عصمت لفظی فرود آمد، بر کتاب مقدس از آن جهت که به اذعان مسیحیان از رهگذر الهام و نه وحی، طی زمانی طولانی یعنی 1500 سال، با زبان های متعدد، بر شمار بسیاری از اشخاص که عموما مجهولند، الهام شد و نیز به سبب اختلاف در شمار کتاب های مقدس و فقدان عصمت لفظی و عدم مصونیت از تحریف، برتری کامل دارد.
    کلیدواژگان: قرآن، کتاب مقدس، عهد عتیق، تنخ، عهد جدید، اپو کریفا، وحی، الهام، عصمت لفظی
  • محمدرحیم عیوضی صفحه 87
    طرح مباحثی چون گفت وگوی ادیان، مسبوق به سابقه است؛ اما زمان طرح دوباره این موضوع، حکایت از نیازمندی های جدید برای بشر، بررسی و تفکر مجدد در مورد آن را ضرور ساخته است. واقعیت این است که ماحصل تکاپوهای بشری در دهه 1990 در قالب «گفت وگو» صورتی خاص یافت و با افول جذابیت های ایدئولوژی های پرمدعای مادی و تزلزل مطلق انگاری علم و عقلانیت، گرایش به دین در عصر جهانی شدن افزایش یافت. از این روی این پرسش مطرح می شود که در فضای محیطی متاثر از فرایند جهانی شدن، گفت وگوی ادیان دارای چه نقش و جایگاهی در روابط متقابل انسان ها و مجتمع های انسانی نظیر دولت ملت ها است. در این مقاله سعی شده است با تمرکز بر رشد جریان های ضد سکولار و گرایش به درکی نو از فرهنگ در سطح بین الملل، جایگاه گفت وگوی ادیان در فضای موسوم به جهانی شدن تبیین گردد.
    کلیدواژگان: گفت و گوی ادیان، جهانی شدن، فناوری ارتباطی، تحول فرهنگی، فرصت های گفت و گوی ادیان، تهدیدهای فراوری گفت و گوی ادیان
  • سید حسین فلاح زاده صفحه 111
    این مقاله می کوشد به این پرسش اصلی پاسخ دهد که عوامل موثر بر تعامل پیروان ادیان چیست. از نظر مولف، قدرت ها و حاکمیت های سیاسی و نوع سیاست های مذهبی آن ها، گفتمان های غالب فرهنگی، اصول اعتقادی اساسی آیین یا مذهب، نوع اندیشه و منش رهروان و روحانیون مذهبی و نوع قرائت و تفسیر مذهبی آن ها و سرانجام تعصب های قومی و نژادی پیروان ادیان از مهم ترین عوامل موثر بر تعامل پیروان ادیان است؛ اما در صفحات نخستین مقاله و قبل از پرداختن به این پرسش و پاسخ، سیر اجمالی تعامل برخی پیروان ادیان همچون مسیحیان و زرتشتیان در دوره قبل از اسلام و همچنین چگونگی تعامل مشرکان و یهودیان حجاز با پیامبر و متقابلا سیره تعاملی رسول خدا با آن ها به اجمال بررسی شده است.
    کلیدواژگان: گفت و گوی ادیان، جهانی شدن، فناوری ارتباطی، تحول فرهنگی، فرصت های گفت وگوی ادیان، تهدیدهای فراروی گفت و گوی ادیان
  • رضا گندمی صفحه 129
    فیلون اسکندرانی یا یهودی حدود بیست سال قبل از میلاد به دنیا آمد و حدود چهل و پنج سال پس از میلاد از دنیا رفت. او زمان حیات خود، میان یهودیان موقعیت ممتازی داشت به گونه ای که در نزاعی که میان یهودیان و حکومت وابسته به رم درگرفت، او در جایگاه سفیر یهودیان به دربار رم عزیمت کرد. فیلون یکی از متفکران بنام دوره افلاطونی میانه است که تاثیر عمیقی بر متفکران ادیان سامی بر جای گذاشت. بسیاری از مسائلی که بعدها از سوی متفکران ادیان ابراهیمی مطرح شد، نخستین بار فیلون آن را ارائه کرده است. ولفسن، مورخ امریکایی تاریخ فلسفه، تفکر غالب و حاکم بر قرن اول تا قرن هفدهم ادیان ابراهیمی را تفکر دینی یا فیلونی خوانده است. در این مقاله کوشیده شده تاثیر دیدگاه محوری فیلون یعنی لوگوس بر مسیحیت بررسی شود.
    کلیدواژگان: فیلون، عهد جدید، ادیان ابراهیمی، مسیحیت، لوگوس
  • هادی وکیلی صفحه 147
    ابن میمون، بزرگ ترین فیلسوف و حکیم الاهی یهودی است. او در پایان زندگی‎اش، شاهکار ادبی خود (راهنمای گمگشتگان) دلالت الحائرین (موره نووخیم) را نوشت. این کتاب که به عربی نوشته شده، اهمیت و تاثیر فیلسوفان مسلمان را بر روی دستگاه فکری ابن میمون نشان می دهد. اندیشه های ابن میمون، حاصل دورانی از تحمل مذهبی و همزیستی فرهنگی بین یهودیان و مسلمانان بود.در واقع، ابن میمون خود یک تنه، هم از بزرگ ترین نمایندگان شریعت یهود بود، هم از مراجع فلسفه قرون وسطایی ملهم از یونان، و هم از عوامل اصلی شکوفایی خارق العاده تفکر فلسفی و علمی جهان عرب و اسلام در قرن یازدهم و دوازدهم. ابن میمون در کتاب دلاله الحائرین (راهنمای گمگشتگان) اندیشه وران در اوج توانایی خویش است که علم عرب و اسلام و فلسفه یونان و الاهیات یهود را در کلی متضمن مقصود گرد می آورد. کوشش نگارنده مقاله آن است تا در این مقال به قدر وسع به بررسی دیدگاه های الاهیاتی ابن میمون و مقایسه آرای وی با متفکران مسلمان بپردازد.
    کلیدواژگان: ابن میمون، الاهیات سلبی، صفات ثبوتی و سلبی، الاهیات اسلامی، الاهیات یهودی
  • آزاده مدنی، ابوالفضل محمودی صفحه 173
    با وجود انکار نقش های عرفانی و دینی زنان در بسیاری از ادیان، نقش های مثل مادری و همزادی در فرهنگ ملل و ادیان همواره مورد توجه بوده است. نقش هم زادی??? زنانه در واقع معرف خلاقیت در عنصر مونث است. این کهن الگو از دیرباز تاکنون همواره به صورتی موثر میان ادیان حضور داشته است؛ چنان که شخینا در فرهنگ یهودی، سوفیا در فرهنگ مسیحی، باکره نورانی در مانویت، داکینی در آیین بودایی و شکتی در فرهنگ هندی از نمونه های آن هستند. در فرهنگ اسلامی این وجه الاهی در کامل ترین شکل خود به صورت فاطمه فاطر???? ظهور می یابد. در فرهنگ بودایی که مورد بحث ما است، این نقش در شکل داکینی ها در بودیزم تنتره یی شکل می گیرد که شباهت هایی با نوع نگاه ابن عربی به زن دارد. در عرفان اسلامی، اوج توجه به زن را می توان در اندیشه های ابن عربی یافت. در سطور ذیل به بررسی این دو اندیشه و شباهت ها و تفاوت هایش می پردازیم.
    کلیدواژگان: تنتره، شکتی، داکینی، الرحمن، جمال، کمال، عشق
|
  • Ali Akbar Rashad Page 5
    In this article, the writer has guessed the future of the relations of religions and spiritual schools. After mentioning different possibilities of the relations of religions and religion-likes, he has explained ten factors that justify the possibility of an expansion of conflict between religions, including: instrumental use of political heads from religion, demand for power and selfishness of some nations and religions followers, obstinacy and conflict of the common and religious societies, religious exclusivism, revival of sad memories of historical conflicts, and etc.The writer believes that some factors justify and strengthen the possibility of convergence and interaction between religions, including: expansion of the information network, companionship of the family of Adam and appearance of universal companionship, the increase of human reason and dominance of correct-reasoning and finally accepting all religious facts and the true religion, having world-wide democracy and official acceptance of the diversity of religions and endurance of the opposite opinion, highlighting the common aspects of religions, management of the main political powers to use the authority of piety in order to equalize the domain of their power, and etc.This article ends up with some suggestions about the necessity of appreciation and cohabits between religions and religion-likes.
    Keywords: religions, religions, like, relations of religions, conflict of civilizations, religions, universal peace, religious pluralism
  • Mohammad Mohammad Rezaie Page 15
    This article will try to discuss one of the main Christian theology matters, i.e. trinity, along with Islamic monotheism. First of all I have mentioned trinity in Christianity and holy texts, and the fact that what they mean by trinity and when did it formally enter Christianity? Some thinkers consider the belief of trinity as a result of the combination of Greek philosophy and Christianity in the early times. I have then mentioned the conflicts between Christian thinkers about divinity of Jesus Christ and trinity and also their motivation of considering trinity. At the end, trinity is criticized: believing divinity of Jesus Christ is a contradiction and all of the demonstrations of Christian thinkers for proving God’s existence, just indicates that God is unique. And also trinity implies combination and plurality of the necessary being by itself, which none of them are provable by reason. Finally the Quranic verses regarding the denial of trinity are mentioned.
    Keywords: trinity, monotheism, divinity of Jesus Christ, the three essences, existent necessary through itself, God, Christian theology, Christianity, Islam
  • Mojtaba Emami Page 33
    The innate need to Salvation and deliverance is the basic reason for people to adopt the religions. The divine religions including Islam and Christianity had recognized this need and sought to respond that. The soteriology that is among the very important theological matters in Islamic and Christianity tradition should be consider in comparative. The Christian salvation has differences from that of in Islam.The truth of Islamic Salvation that bears the negative conception is get away from plight, disaster, hardship, and suffering. The strict meaning of it differs from the prosperity and triumph that use in positive conception.Although, From the Islamic views, God is savior but the humankind, with its free will and active part, bring about the conditions to acceptance the God's salvage.The fundament of prevalent Christianity is proclamation to the Jesus salvation that brought to the humankind as a gift. In this creed, that had firmed on the knowledge of God, human and Christ, the humankind who was in bondage of sin and death without any capability itself for salvation.From the God's direct mediation, namely "Christ with his redemption", the atonement of human's sin was paid. Therefore, the humankind will be free from the bondage.
    Keywords: Salvation, prosperity, triumph, Redemption, Faith, Grace
  • Ali Nasiri Page 59
    Among the eleven living religions of the world, Islam and Christianity have special privileges and preferences because they are divine and Ibrahimi religions, have holy books and have insight and value and conduct doctrines – which is of course manifested in Islam in a more complete way – and have many followers. Among Islam and Christianity’s religious presuppositions, researching the importance and position of their divine books – i.e. Quran and the Bible – is very important and thus discussed in this article, because they affect all the other areas of religious cognition.Therefore the quiddity and position of Quran and the Bible are first independently discussed, then their common and difference points are explored. According to the belief of all Muslims and other firm evidences, Quran is descended through revelation during a limited time, i.e. 23 years, and with one language, i.e. the Arabic language, and on one person, i.e. the Prophet Mohammad peace be upon him, and without any change and has the advantage of immunity from alteration, while according to the belief of the Christians, the Bible is received through inspiration not revelation, during a long period of time, i.e. 1500 years, with various languages and on numerous people who are mostly unknown and also there is disagreement in the number of holy books and lack of immunity from alteration. Therefore Quran is absolutely superior from the Bible.
    Keywords: Quran, the Bible, the old testament, the new testament, apocrypha, revelation, inspiration, immunity from alteration
  • Mohammad Rahim Ewazi Page 87
    The discussion of the dialogue between religions is a long-time mentioned discussion; but the new needs of the world makes it necessary to have another discussion and speculation on this topic. In reality, the result of human attempts in the 1990-decade in the form of “dialogue” found a special structure and by the fall of the attractions of the pretentious materialistic ideologies and the fall of considering science and rationality as absolute, the tendency to religion increased in the age of globalization. Thus this question is raised: in a region that is affected by globalization, what is the role and position of dialogue between religions in human interactions and gatherings such as government-community. Focusing on the growth of anti-secular currents and the international tendency to new understandings of culture, this article explains the position of dialogue between religions in globalization.
    Keywords: dialogue of religions, globalization, relational technology, cultural transformation, the opportunities of dialogue between religions, threats encountering dialogue between religions
  • Seyyed Hosein Fallahzadeh Page 111
    The main question of this article is investigating factors that affect the intercourse between Religion's followers. According to the writer’s opinion, the most important factors affecting the form of intercourse between Religion's followers are: political powers and sovereignty and the form of their religious politics, the dominant cultural dialogues, the fundamentals of belief of a religion, the kind of understanding of leaders and religious priests and their conduct and finally the amount of national and racial fanaticism of religion’s followers. But more than considering this question and its answer, the writer has briefly investigated, in the first pages of the article, the intercourse of Christians and Zoroasters with each other in the centuries before Islam and also the intercourse of Polytheists and Jewish with Islam’s Prophet (peace be upon him) and Muslims and in contrast, the Prophet’s (peace be upon him) interaction conduct with them.
    Keywords: interaction between Religion's followers, religious politics, Prophet's interaction conduct, cultural dialogue, priest's manner
  • Reza Gandomi Page 129
    Philo of Alexandrian (Jewish) was born twenty years B.C. and died about forty-five A.D. He had a special position among other Jewish people during his life such that along with the conflict that was shaped between the Jewish and the government dependent to Rome, he went to Rome’s court as the Jewish ambassador. Philo is one the famous thinkers of the middle Platonic era and had a deep effect on the thinkers of the Semitic religions. Philo first presented many of the matters later presented by Ibrahimi religions. Wolfson, an American historian of history of philosophy, has called the religious thought or the thought of Philo as the most common and dominant thought of Ibrahimi religions from the first to the seventeenth century. In this article I have tried to investigate the effect of the central view of Philo, meaning logos, on Christianity.
  • Hadi Vakili Page 147
    Ibn-Maimonides is the greatest Jewish divine philosopher. At the end of his life, he wrote his literature masterpiece “Guide of The Misguided” (“Delalat-ol-Ha’erin”). This book, which is written in Arabic, shows the importance and effect of Muslim philosophers on the intellectual structure of Ibn-Maimonides. His thoughts is a result of a period of religious endurance and cultural cohabitation between Jewish and Muslims. In fact, Ibn-Maimonides was one of the greatest Jewish representatives and at the same time an authority in medieval philosophy inspired by Greek, and also one the main factors in the great growth of philosophical and scientific view of the Arab and Muslim world in the eleventh and twelfth century. In his “Delalat-ol-Ha’erin” (Guide of The Perplexed), Ibn-Maimonides is in the peak of his ability and collects the Arab and Islam knowledge and the Greek philosophy and Jewish theology in a general term that fulfills his goal. In this article, I will try to investigate theological perspectives of Ibn-Maimonides and compare them with Muslim thinkers.
    Keywords: Ibn, Maimonides, negative theology, positive, negative attitudes
  • Azadeh Madani, Abolfazl Mahmudi Page 173
    Besides the denial of mystic and religious role of women in many religions, roles such as motherhood and--- has always been taken into consideration. Women ----role is in fact the knowledge of creativity in the feminine. This old model has always been effectively present among religions, such that Shakhina in Jewish culture, Sofia in Christian culture, the holy virgin in Manoit, Dacini in the Buddha and Shakti in the Indian culture are some of its examples. In the Islamic culture this divine aspect is perfectly manifested as Fater Fatimah. In the Buddha culture, which is the topic of our discussion, this role is created in the form of Dacinis in Tantarish Buddhism, which has some similarities to Ibn-Arabi’s look to women. The greatest amount of attention to women in Islamic mysticism can be seen in Ibn-Arabi’s thoughts. In this article we will investigate the two perspectives and their similarities and differences.
    Keywords: Tantareh, Dacini, Al, Rahman, Divine beauty, perfection, love