نشریه بیماریهای عفونی و گرمسیری
پیاپی 28 (زمستان 1383)

اکتینومیست های هوازی یکی از عوامل شایع عفونت های سیستمیک در سراسر جهان بشمار می روند و سالیانه تعداد فراوانی از این عفونتها در نزد بیماران با نقص سیستم ایمنی و یا دارای پیوند اعضا و بیماری های عفونی گزارش می شود. جایگاه اصلی این عوامل در خاک بخصوص خاک نواحی مرطوب می باشد. شناسائی این عوامل در خاک نواحی مختلف یکی از طرق کمک تشخیصی محسوب می شود لذا به منظور تعیین این عوامل در خاک، مطالعه ای در طول سالهای 76 و 77 در 16 شهر و 16 روستای استان اصفهان به عمل آمد.
در این بررسی جمعا تعداد 800 نمونه خاک از مناطق مورد مطالعه جمع آوری گردید. به منظور جداسازی، روش استفاده از کانامایسین انتخاب گردید.
از تعداد 800 نمونه خاک مورد مطالعه جمعا تعداد 153 نمونه خاک (19.1%) دارای کلنی های اکتینومیست هوازی بود که با آزمایشات تکمیلی انجام گرفته بر روی کلنی های اولیه 81 مورد نوکاردیا آستروئیدس کمپلکس (45.5%)، 44 مورد نوکاردیا برازیلینسیس (24.7%)، گونه نامشخص 41 مورد (23%)، 4 مورد نوکاردیا اوتیتیدیس کاویاروم (2.2%)، نوکاردیوپسیس داسونویلی و اکتینومادورا مادوره هر کدام 3 مورد (1.7%) و نوکاردیا ترانس والنسیس 2 مورد (1.1%) جدا و شناسائی گردید. در بین 16 شهرستان مورد مطالعه بیشترین گونه نوکاردیا آستروئیدس کمپلکس و نوکاردیا برازیلینسیس از شهرستان فلاورجان جدا گردید. نوکاردیا آستروئیدس کمپلکس به عنوان گونه غالب در شهرستان اردستان (50%)، خمینی شهر (66.7%)، خوانسار (54.5%)، سمیرم (50%)، شهرضا (50%)، فریدن (41.2%)، فریدونشهر (44.4%)، فلاورجان (41.7%)، لنجان (42.1%)، مبارکه (70%)، نجف آباد (35.7%) و نطنز (54.5%) جدا و شناسائی گردید. ضمنا در این بررسی از مناطق شهری (62.8%) نسبت به مناطق روستائی (37.2%) تعداد اکتینومیست هوازی بیشتری جدا گردید.

باکتری های اسیدلاکتیک که به عنوان آغازگر برای تولید فرآورده های لبنیاتی مورد استفاده قرار می گیرند، عوامل اصلی تخمیر و محافظت کننده غذا بوده و همچنین در ایجاد طعم، بو و بافت فرآورده های غذایی نقش بسزایی دارند. هدف از این بررسی، جداسازی، شناسایی و مشاهده فعالیت ضدمیکروبی لاکتوباسیلهای بدست آمده از لبنیات بوده است.
در این مطالعه توصیفی نمونه های مختلفی از شیر و فرآورده های لبنیاتی به روش پورپلیت در محیط MRS در شرایط بیهوازی در 370C کشت داده شد. بعد از پیدایش کلنی ها و رنگ آمیزی به روش گرام و انجام تست کاتالاز و اکسیداز، از تستهای بیوشیمیایی برای شناسایی آنها استفاده گردید. خاصیت ضدمیکروبی آنها با استفاده از دیسک بلانک و نقطه گذاری در برابر برخی از باکتری های پاتوژن مورد بررسی قرار گرفت.
از 50 نمونه مورد بررسی، 16 لاکتوباسیل مختلف شامل لاکتوباسیل فرمنتوم (32%)، پلانتاروم (25%)، کازه ای (25%)، دلبروکی, کورواتوس، هلوتیکوس (هر کدام 6%) بدست آمد. این باکتری ها دارای خاصیت ضدمیکروبی در برابر سودوموناس آئروژینوزا، استافیلوکوک اورئوس، اشریشیاکلی، سالمونلاتایفی موریوم، باسیلوس سوبتیلیس و باسیلوس سرنوس بودند. این باکتری ها در 7-5 ph در حرارت 240c، مواد ضدمیکروبی بیشتری تولید کردند. خاصیت ضدمیکروبی این مواد در حرارت 1000C به مدت 10 دقیقه پایدار بوده، در مدت 20 دقیقه کاهش زیادی یافت و پس از 30 دقیقه جوشاندن و همچنین در حرارت اتوکلاو به مدت 15 دقیقه غیرفعال شد.
نتیجه گیری و پیشنهادات: به علت اثر مهارکنندگی، از لاکتوباسیلهای پروبیوتیک یا باکتریوسین خالص شده آن می توان به عنوان نگهدارنده بیولوژیکی در تولید فرآورده های لبنیاتی استفاده نمود. بنابراین، توصیه می شود که لاکتوباسیل کازه ای و لاکتوباسیل اسیدوفیلوس به عنوان آغازگر در این فرآورده ها به کار رود.

طغیان بیماری های ناشی از آب و غذا همه ساله در اقصی نقاط کشور اتفاق می افتد. در تاریخ 30/4/1380 بر اساس گزارش یکی از مطب های خصوصی شهر فارسان (از استان چهار محال و بختیاری) مبنی بر مراجعه تعداد زیادی از موارد مبتلا به اسهال حاد که همگی از روستای نزدیکی این شهر به نام ده چشمه بودند وقوع یک اپیدمی مورد ظن قرار گرفت که با بالا رفتن موارد گزارش شده از سایر مطب ها و نیز مرکز بهداشتی درمانی روستای یاد شده وقوع اپیدمی اسهال توسط مرکز بهداشت شهرستان فارسان و مرکز بهداشت استان چهار محال بختیاری مورد تایید قرار گرفت. آزمایش نمونه مدفوع بیماران شیگلافلکسنری را تائید کرد 10% مبتلایان بستری شدند و موردی از مرگ و میر گزارش نشد. بررسی حاضر به منظور تعیین برخی عوامل موثر در ایجاد اپیدمی در منطقه روستای ده چشمه به صورت یک مطالعه مورد شاهدی انجام شده است. انتخاب موردها به تعداد 166 نفر به صورت تصادفی از بین 509 نفر مبتلا به اسهال صورت گرفته است. برای انتخاب شاهدها از روی لیست شماره خانوار به صورت تصادفی تعداد 166 خانوار انتخاب شدند. در کل تعداد 332 پرسشنامه مربوط به گروه های تحت مطالعه تکمیل گردید. با محاسبه نسبت شانس و حدود اطمینان 95% آن (OR=1.69, 95%CI: 1.09-2.61) مشخص شد که بین دو متغیر استفاده از آب چشمه و بیماری رابطه معنی دار وجود دارد. استفاده از آب چشمه می تواند به عنوان یک عامل خطر در ایجاد بیماری نقش داشته باشد. این مسئله با در نظر گرفتن سیستم دفع فاضلاب در منطقه می تواند قابل توجیه باشد بدین ترتیب در صورت عدم تصحیح در سیستم دفع فاضلاب روستا باید در فصول گرم سال انتظار ایجاد همه گیری های ناشی از مصرف آب آلوده را داشت.

یکی از مهمترین نکات و اصول اولیه پنیرسازی توجه به تولید بهداشتی و جلوگیری از هر گونه آلودگی می باشد. این تحقیق در یکی از کارخانه های تولید کننده پنیر UF با تولید 21 تن در روز با این هدف تعیین میزان، نوع و منابع آلودگی قارچی انجام شد.
برای تخمین شیوع آلودگی پنیر با ضریب اطمینان 95%، تعداد 180 نمونه که دو ماه تاریخ انقضا داشتند انتخاب و نگهداری شد. سپس در روز پنجاه و چهارم از آنها کشت میکروبیولوژی لازم به عمل آمد. برای بالا رفتن دقت کار، نمونه گیری در سه نوبت در فصول سرد و گرم تکرار گردید و با بررسی مشخصات پرگنه و رنگ آمیزی اندام های زایشی جنس قارچ نیز مشخص گردید. جهت یافت منابع آلودگی، نقاط زیر نیز از جهت آلودگی با قارچ بررسی شدند. شیر ورودی، شیر عبوری از باکترفیوژدوم، شیر عبوری از پاستوریزاتور، شیر غلیظ و پاستوریزه شده و تانک کالچر. از ظروف، کاغذ مومی، ورقه های آلومینیومی و مواد افزودنی در ساخت پنیر نیز کشت به عمل آمد. هوای کارخانه نیز با دو روش رسوبی و فیلتراسیون آزمایش شد.
میزان کل آلودگی قارچی پنیر UF در سه نوبت اول، دوم و سوم به ترتیب 71%، 55% و 48% بود که میانگین آلودگی قارچی 60% محاسبه شد. قارچ Penicillium با میزان 31% شایع ترین آلودگی و بعد از آن A.niger به میزان 3.3%، Cladosporium به میزان 2.77%، Fusarium به میزان 2.6%، Alternaria به میزان 2.2% و Paecilomyces به میزان 1.3% و قارچ های دیگر هر کدام کمتر از یک درصد مشاهده شدند. شیر ورودی به کارخانه 100% آلودگی قارچی داشت که بعد از عبور از پاستوریزاتور، آلودگی قارچی آن به صفر رسید. مواد افزودنی، رنت 16.6%، کالچرترموفیل 11%، آنتی فوم 5.5%، آنتی استیک 5.5%، کالچرتروفیل صفر درصد و نمک صفر درصد آلودگی قارچی داشتند. ظروف مصرفی در خط بسته بندی 4.3%، کاغذ 8.27%، ورقه های آلومینیومی 7.6% و آب 5.5% آلودگی قارچی داشتند.
نتیجه گیری و پیشنهادات: علی رغم چند فاکتوری بودن علت آلودگی، با توجه به آلوده بودن صددرصد هوای کارخانه به قارچ Penicillium و با توجه به اینکه شایع ترین نوع آلودگی پنیر را قارچ Penicillium تشکیل داد، هوای کارخانه را می توان مهمترین عامل آلودگی به حساب آورد. به علت اینکه استفاده از مواد شیمیایی در لبنیات مجاز نیست، استفاده از روش فیزیکی پیشنهاد می شود.

این مطالعه با هدف تعیین تغییرات هماتولوژیک بیماران مبتلا به سل ریوی صورت گرفت.
کلیه بیماران مبتلا به سل ریوی مراجعه کننده به بیمارستان مسیح دانشوری طی یک سال مورد بررسی قرار گرفتند. بعد از اخذ موافقت نامه کتبی و ثبت مشخصات فردی از بیماران 2 میلی لیتر از خون وریدی برای تعیین لندکس های خونی و سرعت سدیمانتاسیون گرفته شد. تست توبرکولینی توسط یک نفر تزریق و قرائت گردید. یافته بر اساس آزمون های آماری t, Chi-square و Mann-Whitney با قبول مرز معنی داری روی P<0.05 تجزیه و تحلیل شد.
218 بیمار وارد مطالعه شدند. از این تعداد 64 زن (67%) و 107 مرد (87%) آنمی داشتند. بیماران با تست PPD مثبت میزان هموگلوبین بیشتری داشتند (P<0.001).
تغییرات هماتولوژیک با اهمیت در جریان بیماری سل ریوی اسمیر مثبت اتفاق می افتد و شایع ترین آن آنمی نورموسیتیک است.

با توجه به شیوع عفونت های ادراری ناشی از استافیلوکوک ها و وجود گزارشات متفاوت در مورد حساسیت آنها به آنتی بیوتیک ها مختلف این تحقیق با هدف تعیین الگوی مقاومتی استافیلوکوک های جدا شده از مبتلایان به عفونت ادراری بستری در بخش ارولوژی بیمارستان امام خمینی (ره) انجام گرفت.
بعد از مشخص شدن هویت سوش های جدا شده برای تعیین مقاومت آنها روش استاندارد انتشار دیسک در اگار، با استفاده از سویه کنترل S.aureus ATCC 25923، بکار گرفته شد. روش اسلایدی یدومتریک به منظور ردیابی آنزیم بتالاکتاماز، با استفاده از سویه استاندارد S.aureus ATCC 29213 و سویه بالینی پنوموکوک حساس به پنی سیلین، بکار رفت.
42 نمونه ادراری مثبت از نظر عفونت استافیلوکوکی بررسی شد. غالبترین گونه جدا شده، استافیلوکوکوس اورئوس بود (%78.5) و از بقیه نمونه ها گونه اپیدرمیدیس جدا شد (%21.5). در سویه های ادراری گونه اورئوس، بیشترین و کمترین میزان مقاومت بتالاکتامی به ترتیب مربوط به پنی سیلین (%100) و سفالوسپورین ها (سفالوتین و سفازولین به عنوان سفالوسپورین های نسل 1 و سفوتاکسیم به عنوان سفالوسپورین نسل 3) بود (%39.3). در سویه های گونه اپیدرمیدیس بیشترین میزان مقاومت بتالاکتامی نسبت به پنی سیلین دیده شد (%100) و کلیه سویه ها نسبت به سفالوتین و سفازولین حساس بودند. در هر دو گونه ذکر شده، کمترین میزان مقاومت غیر بتالاکتامی مربوط به ونکومایسین بود.

نظر به بالا بودن شیوع بیماری سل و هزینه درمانی آن و نیز احتمال امتناع از مصرف دارو طراحی یک روش درمانی با دوره کوتاه، هزینه و دوز کم مفید به نظر می رسد. این مطالعه با هدف مقایسه اثر و عوارض دو رژیم درمانی Denver و معمولی در بیماران مسلول خلط مثبت انجام گرفت.
این کارآزمایی بالینی روی 200 بیمار مسلول خلط مثبت مراجعه کننده به درمانگاه های نواب صفوی و ملاهادی سبزواری اصفهان انجام شد. بیماران در دو گروه 100 نفری تحت دو رژیم درمانی Denver (62 دوزی) و معمولی (180 دوزی) قرار داده شده 2، 4 و 6 ماه بعد از آنان آزمایش خلط با رنگ ذیل نلسون به عمل آمد. در صورت منفی بودن خلط در هر سه نوبت آزمایش فرد بهبود یافته تلقی شد. یافته ها با استفاده از آزمون مربع کای (یا تست دقیق فیشر) تجزیه و تحلیل گردید.
94% بیماران تحت درمان رژیم Denver و 93% بیماران گروه درمانی معمول بهبوی حاصل کردند. 9% بیماران گروه اول و 6% بیماران گروه دوم دچار عارضه دارویی شدند. اختلافات مشاهده شده به لحاظ آماری معنی دار نبود.
با توجه به یکسان بودن اثر و عوارض دو رژیم درمانی مورد مطالعه استفاده از برنامه درمانی Denver به علت دوره کوتاه، هزینه کم و احتمال پذیرش بالای بیمار توصیه می شود.

توکسوپلاسموز از جمله بیماری های مهم انگل مشترک انسان و دام محسوب می گردد که به دنبال مصرف گوشت خام یا نیم پخته و یا از طریق آلودگی با مدفوع آلوده گربه و همچنین به صورت مادرزادی از طریق جفت به جنین منتقل می گردد. امروزه برای تشخیص توکسوپلاسموز معمولا از آزمونهای سرولوژیک جهت اندازه گیری پادتن های اختصاصی استفاده می گردد. پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی- توصیفی جهت بررسی سطح آنتی بادی های ضد توکسوپلاسموز IgM و IgG در خانمهای در شرف ازدواج در شهرستان بابل به روش ELISA انجام گرفت.
241 نفر از خانم های مراجعه کننده به مرکز مشاوره و بهداشت شهرستان بابل به روش تصادفی انتخاب شدند. نمونه سرمی افراد با استفاده از کیت IgG و IgM ساخت شرکت RADIM ایتالیا به روش ELISA مورد بررسی قرار گرفت. روی 241 نمونه تهیه شده انجام پذیرفت. محل جمع آوری نمونه مرکز مشاوره و بهداشت شهرستان بابل بود که تنها مرکز مشاوره آزمایشگاهی قبل از ازدواج در این شهرستان می باشد.
در این مطالعه 241 نفر از خانمها در محدوده سنی 40-13 سال جهت مشاوره به مرکز مراجعه کرده بودند مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین سنی افراد مورد مطالعه 21 سال بود. از این افراد 47 درصد ساکن شهر و 53% درصد ساکن روستا بودند. از این تعداد افراد 64 درصد از نظر IgG و 12 درصد از نظر IgM دارای آنتی بادی ضد توکسوپلاسموز بودند.
این مطالعه در نیم سال اول 1382 در شهرستان بابل برای تعیین آنتی بادی ضد توکسوپلاسموز در این جامعه صورت پذیرفت. در ایران بطور پراکنده بررسی هایی در مورد شیوع توکسوپلاسموز صورت گرفته است و اکثرا حاکی از شیوع بالا و متفاوت توکسوپلاسموز در نقاط مختلف کشور دارد.

بررسی های سرولوژیک نشان می دهد که آلودگی به توکسوپلاسما در تمام دنیا وجود دارد توکسوپلاسموزیس بیماری مشترک انسان و دام بوده که انسان از طریق مختلف به آن آلوده می شود. تماس با حیوان آلوده، مصرف مواد غذایی آلوده و انتقال از مادر به جنین مهمترین راه های انتقال می باشد. بدلیل تنوع راه های آلودگی، میزان آلودگی در گروه های اجتماعی و شغلی متفاوت می باشند. به منظور تعیین میزان آلودگی به توکسوپلاسموز در معلولین ذهنی مراکز توانبخشی مازندران مطالعه حاضر صورت گرفت.
برای تعیین میزان آلودگی در جمعیت معلولین ذهنی تحت پوشش بهزیستی استان مازندران در یک مطالعه توصیفی و مقطعی از مجموع 650 نفر معلول نگهداری شده در ده مرکز شبانه روزی تحت پوشش مراکز بهزیستی استان مازندران 336 نفر بصورت تصادفی انتخاب شدند. از نمونه ها 5 سی سی خون تهیه شد. سرم آنها جدا گردید و رقت50/1 تهیه شد. با استفاده از روش ایمونوفلوئورسانس غیرمستقیم وجود یا عدم وجود آنتی بادی در آن تعیین گردید. از سرم هایی که مثبت بودند، رقت های100/1، 200/1، 400/1، 800/1 و 1600/1 تهیه گردید و مجددا با روش ایمونوفلوئورسانس غیر مستقیم مورد آزمایش قرار گرفتند و تیتر مثبت آن تعیین گردید و شیوع در نمونه و فاصله اطمینان آن برآورد گردید.
تحقیق روی 336 نفر از معلولین مراکز توانبخشی استان مازندران که 161 نفر از آنان پسر و 175 نفر از آنان دختر بودند نشان داد که میزان آلودگی (وجود آنتی بادی در سرم) در مجموع 77.4 درصد (81.9%- 72.9%: CI 95%)، آلودگی پسران 73.3 درصد دختران 81.1 درصد، بود. اختلافی بین میزان آلودگی در مراکز مختلف وجود نداشت.
میزان آلودگی در معلولین ذهنی مراکز توانبخشی مازندران با افراد معمولی اختلافی ندارد بنابراین توکسوپلاسموز بعنوان مشکل خاص در مراکز توانبخشی مورد نظر نمی باشد.

مهمترین هدف سازمان انتقال خون تهیه و توزیع خون و فرآورده های خونی سالم و کافی برای مراکز درمانی است که جهت نیل به این هدف داشتن اهداکننده مستمر، سالم و آگاه عامل تضمین کننده است. هدف پژوهش حاضر تعیین نگرش جامعه و بالاخص جامعه اهداکنندگان خون نسبت به سلامتی خون و اهدا خون توسط افراد دارای رفتارهای پرخطر و نیز سنجش میزان اعتماد جامعه نسبت به فعالیت های سازمان انتقال خون بود.
در یک مطالعه توصیفی از ساکنین ایرانی 17 تا 65 ساله استان های کرمانشاه، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، کرمان، گلستان و بوشهر به روش خوشه ایچند مرحله ای افراد مورد مطالعه انتخاب شده و توسط پرسشگران تعلیم دیده مورد مصاحبه قرار گرفتند. به افراد دارای سابقه اهدای خون پرسشنامه محرمانه ای داده شد تا بدون ذکر مشخصات فردی خون تکمیل نمایند. یافته ها با استفاده از آزمون مربع کای (یا تست دقیق فیشر) تجزیه و تحلیل شد و P<0.05 معنی دار تلقی گردید.
از 9000 نفر شرکت کننده در این پژوهش، 47% مونث و 53% مذکر بوده و 65.1% آنان مدرک تحصیلی دیپلم و بالاتر داشتند. تجزیه و تحلیل نتایج نشان دهنده اعتماد تنها 55% جمعیت تحت مطالعه نسبت به خدمات انتقال خون بوده است. 32% افراد تحت مطالعه بهترین راهکار جهت اطمینان از ابتلا به هپاتیت و ایدز را، اهدا خون می دانستند. با توجه به سوالات مطرح شده در مجموع 15% اهداکنندگان خون در جمعیت تحت مطالعه دارای رفتار پرخطر بوده که می توانستند در صورت آلوده بودن به عفونت های قابل انتقال توسط خون و فرآورده های خونی و قرار داشتن در دوره پنجره ای موجب آلودگی گیرندگان آن فرآورده ها شوند.
با توجه به نتایج به دست آمده سازمان انتقال خون ایران می بایست با همکاری و همیاری مراکز و نهادهای فرهنگی تاثیرگذار کشور و با اخذ راهکاری جدید و کاربردی نسبت به جلب اطمینان و مشارکت مردم اقدام نموده تا بیش از پیش جامعه نسبت به خدمات انتقال خون آشنا و همچنین نسبت به راه های افزایش تضمین سلامتی خون و فرآورده های خونی مطلع شده تا نسبت به اهدا خون خود جهت دانستن نتایج آزمایش در مورد بیماری های قابل انتقال توسط خون اقدام نکنند. در ضمن با توجه به اهدا خون 15% جمعیت پرخطر و امکان عفونت زایی آنان در دوره پنجره ای در زمان اهدا خون می بایست نسبت به برنامه های جذب آموزش و نگهداری اهداگنندگان با نگاه ویژه به اهداکننده مستمر اقدام گردد.

مننژیتهای باکتریال از عمده ترین عوامل عقب ماندگی های ذهنی اکتسابی در کودکان هستند. در این تحقیق از روش PCR برای تشخیص هموفیلوس انفلوانزای تایپ b که یکی از مهمترین عوامل مننژیتهای باکتریال در کودکان به شمار می رود استفاده شده و نتایج آن با روش های کشت میکروبی باکتری مقایسه گردیده است.
تعداد 397 نمونه مایع نخاع کودکانی که با تشخیص احتمالی مننژیت در سه بیمارستان کودکان در تهران بستری شده بودند جمع آوری شده و بر روی تمامی آنها آزمایشهای، بیوشیمیایی و شمارش سلولی انجام گرفت و از این تعداد، 203 نمونه مایع نخاع که قرابت بیشتری با مننژیتهای باکتریال داشتند برای انجام آزمایشهای کشت میکروبی و PCR انتخاب شدند. بعنوان کنترل مثبت از سوش استاندارد هموفیلوس انفلوانزای تایپ ATCC 33930 b ارسالی از WHO استفاده شد. روش PCR، set up گردیده و بر روی 203 نمونه مایع نخاع آزمایش انجام گرفت.
39 مورد نمونه مایع نخاع کشت مثبت باکتری داشتند که از این تعداد 5 مورد هموفیلوس انفلوانزا بوده است (12.8%) اما با انجام روش PCR، 7 نمونه مایع نخاع نتیجه مثبت نشان داده اند (17.1%). بنابراین در دو بیمار نتایج کشت میکروبشناسی منفی بوده اما از نظر آزمایش PCR مثبت بوده اند.
به این ترتیب روش PCR برای تشخیص هموفیلوس انفلوانزای تایپ b از حسیاسیت بیشتری نسبت به روش های کشت میکروبی برخوردار بوده و با توجه به شیوع 17.1% مننژیتهای ناشی از هموفیلوس انفلوانزای تایپ b در بین کودکان تحت بررسی انجام برنامه های واکسیناسیون بایستی مورد توجه مسئولین امر قرار گیرد.