ماهنامه بازتاب اندیشه
پیاپی 85 (اردیبهشت 1386)

مقاله حاضر ترجمه یکی از فصل های کتاب مهم تفسیر دین, جان هیک, فیلسوف دینی پرآوازه معاصر است. فارسی زبانان پیشتر با آثار جان هیک آشنا شده اند و کتاب فلسفه دین او به فارسی برگردانده شده است. همچنین در مورد اندیشه های او کتاب های زیادی به فارسی نگاشته شده است. وی فیلسوف دین شکاکی است. بدین معنا که معتقد است جهان به لحاظ دینی ابهام دارد و دلیلی محکم بر دینی بودن آن وجود ندارد. با این حال معتقد است که باور به وجود دلیلی بر واقعی بودن جهان هستی آن را قبول می کند بدون وجود دلیلی بر دینی بودن جهان آن را دینی بداند...

نگارنده در این مقاله با ذکر تفاوت ها و تمایزات دو دوره تاریخی عصر سنت و مدرن یادآور می شود که مناسبات و بنیان های جهان قدیم عوض شده و به جای آن بنیان ها و مناسبات تازه ای جانشین گردیده است و در واقع جهان تازه ای به جای عالم دیگری نشسته است. نویسنده با شاخص قرار دادن دین به عنوان یکی از شاخصه های عصر سنت با نقل قولی از یکی از نویسندگان معاصر با ایشان همدلی نموده و با نقل بیانی اظهار می دارد در حوزه دین داری و دین مداری تفکر ناممکن است. ایشان عصر سنت را که دین یکی از شاخصه های آن است تکلیف محور دانسته و عصر...

آقای کدیور احکام شرعی مربوط به غیر مسلمانان را به اصول و مبانی ثابت, احکام منسوخ و احکام متغیر و مشروط تقسیم می کند و شش اصل را به عنوان اصول ثابت ذکر می کند که عبارتند از: کرامت ذاتی انسان, تکثیر ادیان مشیت الاهی, مکلف نبودن مسلمانان به محاسبه و بازخواست از دین دیگران همزیستی مسالمت آمیز مبتنی بودن روابط مسلمانان با غیر مسلمانان بر قرارداد و مقابله به مثل با رعایت عدالت و بقیه مسائل و احکام اسلام مربوط به غیر مسلمانان را منسوخ یا متغیر و مشروط به زمان و مکان می داند.و با یک نتیجه گیری کلی همه احکام اجتماعی اسلام را با...

در نظر آقای سروش عدالت اولا مفهوم مستقلی ندارد و ثانیا همچون ماهیت و حقیقت و معنا نشانی ندارد و نمی تواند به آنها دست یافت و بلکه تحقق عدالت ناممکن است و اگر عده ای بخواهند با برنامه ریزی از بالا آن را به وجود آورند نه تنها محقق نمی شود بلکه نتیجه اش بی عدالتی خواهد شد. لذا باید سیر تحولات اجتماعی را به حال خود وانهاد و از دور نظاره شد که یا همچون جنینی طبیعی متولد می شود و یا نمی شود ولی اگر دخالت طبیبانه موجب مرگش می شود. همچنین ایشان در بخش عمده ای از مقاله اش به این مساله می پردازد که ایا علم فقه, علم اخلاق...

آقای عبدالکریمی در پاسخ به پرسش تناقض فکری و روشن فکری مبنی بر تلفیق عقل نقاد با امر قدسی معتقد است باید بین امر قدسی و آموزه های مقدس تفکیک قایل شد امر قدسی که عقل نقاد آن را نفی می کند جز گوهر ادیان است. ولی آموزه های مقدس ساخته زمانه و قدرت های سیاسی- اجتماعی است. در ادامه نقد دیگری که به روش فکری دینی وارد می داند این است که تلفیق درستی از مدرن و سنت به دست نداده اند و به دلیل سیاست زدگی به سطح تفکر فلسفی نرسیده اند. برجستگان تاریخ روشن فکری دینی, یعنی شریعتی با گفتمان ایدئولوژیک و سروش...

روزنامه اعتماد ملی در دو شماره خود به انعکاس دیدگاه های آقای محسن کدیور درباره وضعیت فلسفه اسلامی پرداخته است ایشان بعد از شرح تفصیلی تالیفات خود در رشته های مختلف فلسفه دیدگاه خود را درباره فلسفه اسلامی و وضعیت آن در مقایسه با فلسفه غرب بیان می کند. وی معتقد است فلسفه در غرب به موازات رشد علوم تجربی و همچنین فراهم شدن جو آزاد رشد کرده و به روز شده و توانسته است در عین اینکه متنوع شده است به سوال های عصر حاضر پاسخ دهد, ولی در شرق- مخصوصا در جوامع اسلامی به خاطر نگاه منفی ای که نسبت به فلسفه...

نویسنده محترم در این مقاله به دنبال تبیین وضعیت دموکراسی در کشورهای عربی است. وی معتقد است کشور های خاورمیانه واکنش های متفاوتی در برابر دموکراسی به شیوه غربی از خود نشان داده اند. بعضی از کشورها مثل لبنان, سوریه, مصر و امارات متحده عربی با مساله به صورت نرم و ملایم برخورد کرده اند و در مقابل کشورهای نظیر کویت و عربستان سعودی حتی در برابر کوچک ترین تغییرها مقاومت نشان می دهند. در جمع بندی نهایی نویسنده اعتقاد دارد حرکت واپس گرای اعراب منطقه سبب شده بسیاری از تحلیلگران خاورمیانه به این نتیجه برسند که نسیم دموکراسی...

نویسنده به قصد اصلاح نحوه عزاداری بر سالار شهیدان به بررسی اعمالی همچون قمه زنی, لطمه بر صورت, چاک زدن گریبان, کندن مو و مانند آن پرداخته و بدون تفکیک قمه زنی از بقیه مصادیق جزع و بدون ورود به اقسام جزع و احکام هر یک و با اعتقاد به این که این گونه اعمال نامتعارف و خلاف متانت هستند و راه اسلام صبر است نه جزع و فزع, بر این باور است که این گونه اعمال در عزاداری امام حسین سزاوار نیستند و در روایات هم هیچ توصیه ای غیر از گریه بر حضرت سیدالشهدا نشده است.

در این مصاحبه آقای کدیور پیرو دیدگاه ها و نظریات پیشین خود سعی دارد قرائتی از دین یا دیدگاهی از فقها و علما را مطرح کند که سازگاری بیشتری با مدرنیته و به طور خاص دموکراسی داشته باشد. در این راستا به طرح دیدگاه های مرحوم آخوند خراسانی می پردازند و تلاش می کند نشان دهد که ایشان نه تنها ولایت مطلقه فقیه را نمی پذیرفتند بلکه در زمان غیبت اداره حکومت را بر عهده جمهور مسلمین می دانستند. وی در واقع درصدد است دیدگاهی را برجسته کند که بتوان آن را مقابل دیدگاه امام خمینی منتسب به دین و علما ساخت.

سهیلا وحدتی معتقد است حجاب موجب انکار هویت جنسی زن و زمینه ساز فرهنگی می شود و او را به شدت در زمینه رفتار جنسی کنترل می کند تا از او موجودی بدون هویت جنسی,منفعل و تابع مرد بسازد. کنترل رفتار جنسی حتی به جداسازی در فضاهای عمومی انجامیده است. سن و شرایط ازدواج, نداشتن حق طلاق, نداشتن حق سرپرستی کودکان و مانند اینها از قوانین تبعیض آمیز ضد زن در جمهوری اسلامی است. پیش از ازدواج زن تابع پدر است و بعد از ازدواج تابع شوهر. زن برده جنسی و ملک شوهر است و موظف به تمکینی از اوست. چرا شوهر و یا پدر اگر بفهمند که همسر...