مجله جامعه شناسی ایران
سال هفتم شماره 2 (پیاپی 14، تابستان 1385)

در این مقاله براساس این فرض که تحولات اقتصادی- اجتماعی معاصر ضرورت های کارکردی جدیدی در نظام جنسیتی تقسیم نقش های اجتماعی و خانگی ایجاد کرده است و جریان های فکری جدید، نظام تقسیم نقش های سنتی زن و مرد را به چالش کشیده است، اثر برخی از متغیرهای زمینه ای و نگرشی بر برابری گرایی جنسیتی بررسی می شود. این کار با تحلیل ثانویه داده های طرح پیمایشی نگرش ها و رفتار دانشجویان دانشگاه های دولتی تحت پوشش وزارت علوم انجام شد. نمونه این طرح شامل 1522 دانشجوی دختر و پسر از 21 دانشگاه سراسر کشور بود. سنجه برابری گرایی جنسیتی براساس دو بعد نقش های خانگی و نقش های اجتماعی ساخته شد. یافته ها حاکی از آن است که دانشجویان در حد قابل ملاحظه ای به نگرش های جدید برابری گرا در تقسیم نقش های جنسی گرایش دارند با وجود این، در برخی از زمینه ها هنوز واجد دیدگاه های سنتی هستند. زنان بیش از مردان برابری گرا بودند. همچنین متغیرهای پایگاه اقتصادی- اجتماعی، توسعه یافتگی محل سکونت، مدارای فکری، و گرایش سیاسی اصلاح گرا با برابری گرایی جنسیتی رابطه مثبت و دینداری و محافظه کاری با آن رابطه منفی داشتند.

مهاجرت به عنوان تجربه ای از مصرف مکان و فضا راه حلی برای پر کردن فرصت های زندگی و رفتاری رایج در میان طیفی از نخبگان جوان است که با انتخاب آن به دنبال ارتقای سرمایه های فرهنگی و انسانی خویش و حفظ تمایز خویش هستند. مقاله حاضر با الهام از مفهوم نوگرایی بازاندیشانه متفکران مدرن و پست مدرن معاصر و با استفاده از رویکرد نظریه مبنایی به دنبال روشن ساختن تفسیر، معنا و اهمیت رفتار مهاجرتی نخبگان جوان بر هویت یابی و انگیزه ها و زمینه های اجتماعی فرهنگی موثر بر این رفتار است. نتایج پژوهش کیفی انجام شده بیانگر تاثیر آشکار فرآیندهای جهانی شدن و ارزش های جهان وطنی بر گرایش ها و ارزش های این گروه از جوانان است. به همان سان در سطح فردی تمایل به حفظ سلیقه ها و سبک های فردی زندگی و ارتقا مهارت های حرفه ای و تحصیلی و نیاز به اثبات توانایی های فکری و حرفه ای محرک مهمی در انتخاب رفتارهای مهاجرتی محسوب می شود.

این تحقیق به دنبال بررسی اثر استفاده از شبکه های تلویزیونی ماهواره ای بر هویت جنسیتی است. به منظور بررسی این رابطه از نظریه «استفاده و التذاذ» و نظریه «هویت اجتماعی» جنکینز استفاده شده است. این تحقیق به صورت پیمایشی و با ابزار پرسش نامه در بین دانش آموزان دختر دبیرستان های منطقه 5 آموزش و پرورش شهر تهران در سال تحصیلی 84-85 انجام شد. روش نمونه گیری خوشه ایبوده است و حجم نمونه 417 نفر می باشد. نتایج نشان می دهد که 58 درصد پاسخگویان در منزل ماهواره داشته و از آن استفاده می کنند. آزمون فرضیات نشان می دهد که بین وجود ماهواره در منزل و هویت جنسیتی رابطه وجود دارد و افراد دارای ماهواره از سازه هویت جنسیتی نمره کمتری دریافت کرده اند که نشان دهنده تغییر رفتارها و نگرش ها به سمت الگوها و گرایش های جدید است. بین میزان استفاده از ماهواره و هویت جنسیتی نیز همین رابطه تایید می گردد. در مدل تحلیل مسیر با وارد کردن همه متغیرها، انگیزه استفاده بالاترین نقش را در تبیین متغیر وابسته ایفا کرده است و متغیرهای پایگاه خانواده، میزان استفاده و نوع رسانه در دسترس نقش کمتری در تبیین داشته اند.

پژوهش حاضر در دهستان «زرین دشت» از توابع شهرستان دره شهر در بهار 1383 به صورت پیمایشی انجام گرفته است. هدف این پژوهش بررسی میزان تمایل مالکان به مشارکت در یکپارچه سازی اراضی مزروعی و شناسایی عوامل اجتماعی و اقتصادی موثر بر تمایل کشاورزان صاحب زمین به مشارکت می باشد. پس از آزمون فرضیات تحقیق مشخص گردید که متغیرهای سواد، فراهم بودن فرصت های شغلی، میزان مالکیت زمین، عضویت در گروه، اطلاعات، اعتماد مردم به یکدیگر، اعتماد مردم به دولت و عوامل انگیزشی دارای رابطه معناداری با متغیر وابسته، یعنی میزان تمایل مالکان به مشارکت در یکپارچه سازی اراضی مزروعی، می باشند.

توسعه صنعتی و پیشرفت های تکنولوژیکی در عسلویه مبناهایی را برای تغییر از یک جامعه کاملا روستایی به یک جامعه صنعتی و شهری فراهم ساخته است. تغییرات وسیع منطقه که ناشی از پروسه صنعتی شدن می باشد، پارداکس بزرگی را به دنبال داشته است. از یک طرف، جامعه ای جدید با ظرفیت های تولیدی بزرگتر خلق نموده و از طرف دیگر اختلال های وسیعی در الگوهای سنتی در زندگی و ارتباطات ایجاد کرده که این اختلال به نوبه خود منجر به بروز مسایل اجتماعی مختلفی گردیده است. مقاله حاضر که مبتنی بر یک تحقیق کیفی می باشد به دنبال فراهم نمودن چهارچوب هایی جهت تبیین انحرافات و مسایل اجتماعی و ارایه راه حل های کاهش آنها در عسلویه می باشد.

مقاله حاضر که حاصل پژوهشی فلسفی است، بازاندیشی در مفهوم دموکراسی، ابعاد و گستره آن را به صورت هدف اصلی در کانون توجه قرار داده است. برای این منظور دیدگاه های متعدد درباره دموکراسی مورد بررسی قرار گرفته است. آنگاه به بررسی ابعاد دموکراسی تحت عنوان گستره، ژرفا و برد آن پرداخته شده است. در ادامه بحث، پیش فرض ها و شرایط دموکراسی نیز به عنوان الزاماتی برای تصریح ماهیت دموکراسی مورد توجه قرار گرفته است. در پایان با برقراری گونه خاص از پیوند میان شرایط و پیش فرض های دموکراسی و نیز مقدماتی که در ارتباط با مفهوم و گستره آن ارایه شده است و با روش استدلال استنتاجی تاکید شده است که عدم مشارکت فعال در حکومت به منزله عدم اعتقاد به دموکراسی نیست، بلکه ناظر بر عملکرد سیاست مداران است.