پژوهشنامه زلزله شناسی و مهندسی زلزله
سال نهم شماره 1 (پیاپی 31، بهار 1385)

در اکثر ساختمانهای اسکلت فولادی در ایران به دلیل عدم وجود ستونهای با مقاطع مناسب، از ستونهای با قید افقی، استفاده می شود؛ لیکن در آیین نامه ها برای طراحی لرزه ای آنها اطلاعات کافی درباره رفتار این نوع مقاطع وجود ندارد. در این تحقیق با استفاده از تحلیلهای استاتیکی غیرخطی، رفتار غیرخطی این نوع ستونها بررسی شده است. بدین منظور با استفاده از ANSYS، رفتار کمانشی و هیسترزیس این نوع ستونها با توجه به تاثیر فاصله قیدها و ضخامت آنها در فواصل 30، 40 و 50 و ضخامتهای 8/0، 1 و 2/1 سانتیمتر تحلیل شده است، علاوه برآن، تاثیر فاصله قیدها به همراه اثر اجرای نادرست این قیدها در عملکرد زلزله های گذشته با حالت تحلیل رایانه ای مقایسه و با بهره گیری از فرمول های آیین نامه ای و نتایج حاصل از رفتار لرزه ای این ستونها، تاثیر فاصله و ضخامت قید ها بررسی گردیده است.

رشد ناهماهنگ و غیر اصولی شهر تهران بویژه طی چند دهه اخیر، به افزایش آسیب پذیری آن در برابر زلزله ای شدید منجر گردیده است. به منظور کاهش صدمات و تلفات ناشی از زلزله در تهران، لازم است خطرپذیری لرزه ای این شهر بررسی گردد تا بر اساس آن بتوان نسبت به انجام مطالعات تکمیلی و کارهای اجرایی اقدام نمود. در این مقاله، ضمن مرور و مقایسه اجمالی مطالعاتی که در رابطه با موضوعات مرتبط با خطرپذیری لرزه ای شهر تهران از دیدگاه های مختلف (برآورد خطر زلزله، مطالعات ژئوتکنیک لرزه ای، برآورد آسیب پذیری مستحدثات و وضعیت مدیریت خطرپذیری) انجام شده است، وضعیت موجود در هر بخش بررسی و تحلیل شده و پیشنهادهایی نیز برای انجام مطالعات تکمیلی در بخشهای مرتبط ارائه گردیده است.

در این مقاله خواص غیرخطی در ساختگاه های زلزله چنگوره - آوج با محاسبه تابع بزرگنمایی ساختگاه و محاسبه تغییرات فرکانس غالب آن بررسی شده است. با توجه به رفتار غیرخطی خاک در شتابهای زیاد، ساختگاه هایی که در این زلزله شتاب زیادی را تجربه نموده اند، بررسی گردیده اند. بدین منظور در ایستگاه های آوج، آبگرم، چنگوره، رزن، شیرین سو، درسچین و کبودرآهنگ که PGA از 90cm/s2 بیشتر بوده و رفتار غیرخطی در آنها محتمل است، بررسی و تابع بزرگنمایی آنها برای قسمت اصلی و انتهایی زلزله اصلی قسمت اصلی پس لرزه ها محاسبه و با هم مقایسه شده است. ازمیان این ساختگاه ها، چهارساختگاه آوج، آبگرم، کبودرآهنگ و شیرین سو رفتار غیرخطی از خود نشان دادند که خواص دینامیکی خاک در این ساختگاه ها با استفاده از تحلیل بازگشتی ارزیابی شده است.

گسلهای امتدادلغز شمالی- جنوبی در پی سنگ زاگرس از آثار و بقایای کوهزایی پان آفریکن است که در نتیجه کوهزایی زاگرس از حوالی کرتاسه پایانی مجددا شروع به فعالیت نموده و راستای عمومی زاگرس (شمال غرب- جنوب شرق) را قطع کرده اند. گسل رازک با راستای عمومی شمالی- جنوبی یکی از مهمترین گسلهای امتدادلغز پی سنگی در زاگرس می باشد که از مدتها پیش شناسایی شده و مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. مشاهده افراز گسلی (Fault Scarp) و آبراهه های جابه جا شده در طول بخش جنوبی گسل رازک مبین آن است که سازوکار غالب در طول این گسل از نوع امتدادلغز راستگرد با یک مؤلفه شیب لغز عادی می باشد. اگرچه نمی توان به درستی رویداد زمین لرزه ای را به فعالیت این گسل نسبت داد، شواهد ریخت شناختی بر فعالیت این گسل دلالت دارد.

زمین لرزه ای با بزرگای 6.0 = Mw در ساعت 13:52:00 (به وقت محلی) روز 6 آذر 1384 در ناحیه مرکزی جزیره قشم به وقوع پیوست. این زمین لرزه موجب کشته شدن هشت نفر و مجروح گردیدن حدود 50 نفر شد. زمین لرزه مذکور بر روی یک روند ساختاری با راستای شمال شرق- جنوب غرب و با سازوکار فشاری رخ داد. در این مقاله با مطالعه ده نگاشت شتابنگاری ثبت شده در شبکه ملی شتابنگاری کشور، ویژگی های زلزله شناختی و زلزله شناسی مهندسی این زمین لرزه بررسی شده است.
زلزله قشم با بیشینه شتاب افقی حدود 0.33 g در ایستگاه شتابنگاری سوزا در فاصله کانونی 30 کیلومتر ثبت شد. نگاشتهای شتابنگاری این زمین لرزه در فاصله های کانونی 30 تا 120 کیلومتری ثبت شده اند. ژرفای کانونی زلزله با توجه به شتابنگاشتهای ثبت شده در ایستگاه های شتابنگاری قشم و سوزا حدود 16 کیلومتر (5± کیلومتر) برآورد گردید. بررسی بیشینه شتاب نشانه بالاتر بودن مقدارهای بیشینه شتاب در مؤلفه موازی گسل (شمال شرق- جنوب غرب) نسبت به مؤلفه عمود بر گسل بویژه در نزدیکترین نگاشتها به کانون زمین لرزه است. از سوی دیگر، با بررسی دوام جنبش زمین بیشتر بودن نسبی دوام جنبش بر روی مؤلفه قائم و افزایش میزان آن روی هر دو مؤلفه- با دور شدن از کانون زمین لرزه مشخص می شود. با توجه به وضعیت زمین ساختی منطقه می توان صفحه گسل با شیب به سوی شمال غرب را به عنوان صفحه گسل مسبب معرفی نمود.